نووری بێخاڵی

سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە دووەمین کۆڕبەندی هەولێر و لە میانی گفتوگۆیەکی کراوە و لە وەڵامی کۆمەڵێ پرسیاری جیددیدا، گرێی وشکی زۆر پرسی گرنگی سەبارەت بە ناوخۆی هەرێمی کوردستان و پەیوەندییەکانی هەولێر - بەغدا، کردەوە.

وەک خەسڵەتی هەمیشەیی خۆی و ئەم جارە جیاواز و زیاتریش لە جاران، ڕوون و ڕاشکاوتر، بە گەشبینییەکی پشت ئەستوور بە فاکت و ئەرگۆمێنت، بە ڕەوانبێژییەکی سیاسیی ورد و ڕستەی کورتی ئامانجدار، نەخشەڕێگای خۆیانی بۆ چارەسەری تەواوی کێشەکان خستەڕوو.

جەختکردنەوەی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لەسەر ئەوەی کە ئیدی عێراق دوو قەوارەی سیاسیی ناو یەک دەوڵەتن و “بەهێزبوونی هەرێمی کوردستان مەترسی نییە بۆ عێراق و بەهێزبوونی عێراقیش مەترسی نییە بۆ هەرێمی کوردستان و هەردووکیان تەواوکەری یەکترن.” ڕەواندنەوەی تەمی ئەو ترسەیە کە هەرێمی کوردستان و عێراق لە یەکتریان هەیە و دیوێکی گرنگی نەخشەڕێگاکە و وەبیرهێنانەوەیەکی زیرەکانە بوو بۆ گەلی کوردستان، کە متمانەی بەخۆی بێت و چیتر ئاوڕ لە دواوە نەداتەوە و بڕوانێتە داهاتوو و لەوە دڵنیا بێت کە ئیدی “هەرێمی کوردستان وەک کیانێکی دەستووری لە عێراق، جارێکی دیکە ناگەڕێتەوە پێش نووسینەوەی دەستوور.”

ئەم گوزارشتکردنە ڕاشکاوەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، بەوەی تازە ناگەڕێینەوە دۆخی پێش دەستوور، سەلماندنی پابەندی و پەیوەستیی جەنابیانە بە دۆزە نەتەوەیی و نیشتمانییەکەی لەسەر ئاستی عێراق، کە لە توێی داڕشتنێکی ژیرانە، بە زمان و بەلاغەتێکی سیاسیی، بەرمەبنای لۆژیکی کاری سیاسیی لە سیاقی زەمەنی خۆی و لەبەر ڕۆشنایی هەلومەرجە خودی و بابەتییە نێوخۆیی و هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەکاندا، بە ڕستەیەکی کورت، بەڵام ڕوون و واتادار و ئامانجپێک، دەریبڕی. جەختکردنەوەیشی لەسەر هەمان ئەم دیدگایە بە داڕشتنەوەیەکی دیکەی جیاواز “لە سیاسەتدا دەبێت بەرچاوڕوونیمان هەبێت، دەنا پەیامی هەڵە کێشەمان بۆ دروست دەکات.” ئاماژەیە بۆ خاوەندارێتیکردن لە گوتارێکی سیاسیی عەقڵانی دوور لە هەڵچوون و کەفوکوڵ، هەروەها نیشانەی ورد و دووربینیی سیاسی و تێگەیشتن لە سروشت و چییەتیی هاوکێشەکانی هێز لە ناوچەکەدا و ئاسۆی ئاییندەی ململانێکانە.

هەرێمی کوردستان و عێراق، کانگایەکی دەوڵەمەندی سەرچاوەکانی وزەن. لە ڕۆژگاری ئەمڕۆشدا کە سەرچاوەکانی وزە جۆرێکی دیکەی کاریگەری هێزن، دەتوانن لەناو ململانێ هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەکاندا، ڕۆڵ و پێگەیەکی گرنگ بە خاوەنەکانیان بدەن. ڕاستییەکەی، شەڕی ڕووسیا و ئۆکراینا، ئەوەندە شەڕی سەلماندنی هێزی سەربازی و ویستی فراوانکردنی جوگرافیای قەڵەمڕەوی حوکمڕانی نییە، بەقەد ئەوەی جەنگی سەپاندنی ئیرادەی هێزی کۆنتڕۆڵکردنی بازاڕ و سەرچاوەکانی وزەیە لە ناوچەکە و جیهاندا، ئەوە بۆیەشە ئۆکراینایەکی بچووک بە پاڵپشتیی هێزگەلی دیکەی نێودەوڵەتی، خۆی لەبەردەم جەبەڕووتی ورچی ڕووسیدا ڕادەگرێت. دیارە هەر لەو ڕوانگەیەشەوەیە کە سەرۆک نێچیرڤان بارزانی جەخت لەسەر ئەوە دەکاتەوە “دوای شەڕی ڕووسیا و ئۆکراینا پێداچوونەوەیەکی جیددی لە جیهاندا لەسەر کۆی مەسەلەکان هەیە و وڵاتە زلهێزەکان بەدوای هاوپەیمانیەتيی نوێدا دەگەڕێن و لەسەر ئەم بنەمایە خۆیان ڕێکدەخەن… لەم بابەتەشدا، عێراق بە هەرێمی کوردستانیشەوە لەڕووی وزەوە دەتوانێت ڕۆڵێکی سەرەکی بۆ چارەسەرکردنی کێشەی وڵاتانی ڕۆژئاوا بگێڕێت.”

لەبەر ڕۆشنایی ئەم هاوکێشەیەی سەرەوەدا، چیتر ناکۆکیی نێوان پارتی و یەکێتی، ناکۆکیی نێوان دوو حزب نییە کە ویستی هەژموون و فراوانکردنی جوگرافیای دەسەڵاتیان هەیە و ڕەگی ململانێکانیان بە مێژووی حەفتا ساڵی کوردستاندا شۆڕ بووەتەوە، بەڵکوو ڕاستەخۆ گرێدراوی دۆخی هەنووکەی دنیا و ئاراستەی ڕووداو ململانێ هەرێمایەتی و جیهانییەکانە. وەک چۆن بەردەوامیی کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغدا و قووڵتر بوونەوەی ناکۆکی و قەیرانەکانیان، هەر تایبەت نییە بە خۆیان و زیانیان بۆ خۆیان نییە، بەڵکوو چارەسەرنەکردنیان و ئاڵۆزتربوونیان، کاریگەری لەسەر هاوکێشەی ململانێ ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکەش هەیە.