حەسەن جودی

دوای ٤٣ مانگ گۆشەگیریی زۆر توند لە ئیمڕاڵی بەسەر رێبەر و بیرمەندی ئازادیی "عەبدوڵڵا ئۆجەلان"دا، رێگە بە برازاکەی "عومەر ئۆجەلان" درا دیداری لەگەڵدا بکات. لەدیدارەکەدا تەنیا پەیامێکی کورتی لێ بڵاوکرایەوە کە بریتییە لە "گۆشەگیریی بەردەوامە... ئەگەر هەلومەرج بڕەخسێنرێت، ئەوا هێزی تیۆری و کردەیی(پراکتیکی)مان هەیە، کە ئەم دۆخی پێکدادان و توندوتیژییە بگوازمەوە بۆ زەمینەی حقوقی و سیاسی."

ئەم پەیامە کورتە، رۆژەڤی هەموو کوردستان و تورکیای گرتەوە. ئەوەی وایکرد ببێتە رۆژەڤێکی گرنگ و سەرەکی، هۆکارەکەی بریتییە لە: پێگەی بەرز و تەوەرییانەی رێبەر ئۆجەلان لەئاستی کوردستان، تورکیا و ناوچەکە و جیهاندا، گۆشەگیریی توندی ٤٣ مانگە، ئەو لێدوانە یەک لەدوا یەکانەی ئەم دواییەی بەرپرسانی حکومەتی ئاکەپە-مەهەپە و ئۆپۆزسیۆن، هەروەها ئەو دۆخە پڕ لە ئاڵوگۆڕ و گۆڕانکارییەی ئێستا کوردستان، تورکیا و ناوچەکەی تێدا دەگوزەرێت.

پەیامەکە لە چ بارودۆخێکدا، هەڵگری چ مەغزا و واتایەکە؟ چ کاریگەرییەکی لەمەودوای هەیە؟. با لە خاڵی کۆتاییەوە دەستپێبکەین؛ جیهان و خۆرهەڵاتی ناوین و کوردستان لەنێو ئاڵوگۆڕ و گۆڕانکاریی جوگرافیای سیاسی گەورەدایە. لەنێو سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی جیهانیدا سێ پڕۆژەی جیهانیی هەیە، کە ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی، رووسیا و هاوپەیمانەکانی، چین و هاوپەیمانەکانیان بۆ جیهان بەگشتی و خۆرهەڵاتی ناوینیان هەیە و بەگوێرەی ئەمەش ستراتیژی نزیک مەودا و دوورمەودای خۆیان داڕشتووە. لەئاستی خۆرهەڵاتی ناوینیشدا دەوڵەت-نەتەوەکانی ناوچەکە چوار پرۆژەیان بۆخۆیان داڕشتووە، کە هەر یەک لە تورکیا (پڕۆژەی عوسمانییەتی نوێ)، ئێران (پڕۆژەی کەوانەی شیعەیی-سەفەوی نوێ)، سعودیا (پرۆژەی سووننەی نوێ) و ئیسرائیل (رێگەی داوود). ئەوەی تا ئێستا دیارە سێ پڕۆژەکەی هەرسێ زلهێزەکەی سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی، لەهەموو جیهاندا لەنێو کێبڕکێ و ململانێی چڕ و کۆنتڕۆڵکراودان، بەتایبەتی لە خۆرهەڵاتی ناویندا تەواو لە ململانێی توند دان. ئەو سێ پڕۆژەیە لەگەڵ هەر چوار پڕۆژەی دەوڵەت-نەتەوەکانی ناوچەکەدا لەدوالیتەی (پەیوەندی-ناکۆکی)دا؛ لەنێو ململانێ، بەریەککەوتن و هاوپەیمانێتی دان. هەر چوار پڕۆژەکەی ناوچەکەش لەگەڵ یەکتر و لەبەرامبەر بەیەکتردا لەهەمان دۆخدان. پڕۆژەکەی ئیسرائیل، هەم پڕۆژەیەکی فراوانخوازانەی خۆیەتی و هەمیش بەشێکە لە پڕۆژە گشتییەکەی ئەمریکا. بەڵام ئەوەی روونە پڕۆژەکانی تورکیا و ئێران سەرەڕای ئەوەی هەموو هێزە وابەستەکانی خۆیان لەنێو سەفەربەری گەورەدا ئاراستەگیر کردووە، بەڵام لەپاشەکشە و شکستی بەردەوام دان و تا ئاستی ناکامی و بێئەنجامی رۆیشتووە، پڕۆژەکەی سعودیاش لەهەوڵی ئەوە دایە تێکهەڵکێشی پڕۆژە هاوبەشەکەی ئەمریکا-ئیسرائیل لە ناوچەکەدا بێت، لەم پێناوەشدا هەنگاوی زۆری ناوە و تا ئەو ئاستە وەک بەشێک لە پڕۆژە گەورەکەی ئەمریکا-ئیسرائیل دەبینرێت. ئەوەی ئێستا لەناوچەکەدا زیاتر روو لە فراوانخوازیی و داسەپاندن و پاوانخوازییە پڕۆژە هاوبەشەکەی ئەمریکا-ئیسرائیلە.

ئەوەی پێیدەگووترێت "جەنگی سێیەمی جیهانی"، ئاکامی ئەو پەیوەندی-ناکۆکییانەی نێوان ئەو حەوت پڕۆژەیەن، کە ناوچەکە و هەموو جیهانی گرتۆتەوە. دەکرێ بڵێین؛ سەرجەم ئەو حەوت پڕۆژەیە، لە دوو جەمسەرگیریی سەرەکییدا چڕ دەبنەوە، کە جەمسەرێکیان ئەمریکا-بریتانیا سەرکێشی دەکەن، جەمسەرەکەی دیکەش چین-ڕووسیا سەرکێشی دەکەن، هەموو پڕۆژە ستراتیژییەکانی دیکە لە مەداری ئەو دوو جەمسەرەدا لەنێو پەیوەندی-ناکۆکی دان. جێی سەرنجە هەر حەوت پڕۆژە جیهانی-خۆرهەڵاتی ناوینییەکە لەیەک خاڵدا کۆدەبنەوە، کە ستراتیژی بەئیمپراتۆرییەتبوونە، سێ پڕۆژە جیهانییەکە دەیانەوێت لەئاستی جیهاندا ببنە ئیپمراتۆریی جیهانی، هەڵبەتە لەناویشیاندا خۆرهەڵاتی ناوین، کە چەقی ململانێکانی تێدا چڕبۆتەوە، هەروەها چوار پڕۆژەکەی ناوچەکەش دەیانەوێت ببنە "ئیمپڕاتۆرییەت"ی خۆرهەڵاتی ناوین. بەڵام نە دۆخی جیهانی و نە دۆخی خۆرهەڵاتی ناوینیش رێگە بە ئیمپڕاتۆرییەتگەرایی نادەن. تەنانەت ئەمریکا لە ساڵانی نێوان (١٩٩١-٢٠١٤)دا بەناوی نەزمی نوێی جیهانییەوە وەک ئیمپڕاتۆرییەتێک هەڵسوکەوتی دەکرد و لێیدەخوڕی، بەڵام دواجار پاشەکشەی پێکرا. بۆیە ئیمپڕاتۆرییەتگەرایی هەر زلهێزێک، نە لە جیهان و نە لە ناوچەکەشدا، وەک ستراتیژێکی هەژموونگەرایی توانستی سەرکەوتن و بەدیهاتنی نییە.  

  لەم نێوەندەدا؛ کورد و گەلانی ناوچەکەیش خاوەن یەک پڕۆژەی ستراتیژیین، کە لەلایەن رێبەر و بیرمەند عەبدوڵڵا ئۆجەلان و تەڤگەری ئازادیی کوردستانەوە، وەک "هێڵی سێیەم"ی نێوان ئەو دوو جەمسەرگیرییە سەرەکییەدا، هەروەها وەک ئەلتەرناتیڤی هەر حەوت پڕۆژەکە، دەرکەوتۆتەپێش، لەبەرامبەر بە پارادیگمای مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی جیهانیدا "پارادیگمای مۆدێرنیتەی دیموکراتی"، لەبەرامبەر بە دەوڵەت-نەتەوەکانی ناوچەکەشدا تێزی "نەتەوەی دیموکراتی" کە لە  کۆنفیدڕاڵی دیموکراتی (خۆبەڕێوەبەرێتی دیموکراتی)دا بەرجەستە دەبێت، خستۆتەڕوو. "هێڵی سێیەمی کوردان"یش بە لەبەرچاوگرتنی دوالیتەی سیاسی "پەیوەندی-ناکۆکی"، لەهەوڵی بەرەوپێشبردنی هەمەلایەنەی پڕۆژەکەی دایە و لەماوەیەکی کورتخایەندا، وەک کارەکتەرێکی بنچینەیی و کاریگەر، هەم لە کوردستان و هەمیش لەهەر چوار دەوڵەتە باڵادەستەکەی سەر کوردستان، وەک هێزێکی پڕ لە وزە و توانست و دەرفەت، لەنێو ململانێ و بەریەککەوتن و ناکۆکی و پەیوەندی دایە.

دەکرێ بڵێین؛ پیلانگێڕیی نێودەوڵەتی ٩ی ئۆکتۆبەری ١٩٩٨ و دواتریش دەستگیرکردنی ڕێبەر ئۆجەلان و دەستپێکردنی قۆناخی زیندانیی ئیمڕاڵی، بەدوایشیدا گۆشەگیریی توندی ٤٣ مانگە، هەمووی وەک چەند ئەڵقەیەکی پیلانگێڕیی ئەو زلهێزانە و دەوڵەت-نەتەوانەی ئێستا هەریەکەیان خاوەن پڕۆژەی ستراتیژیین، بوو، کەوا ویستیان لەمیانەی ئەو ئەڵقە بەیەکبەستراوانەدا نەهێڵن "کورد" وەک گەورەترین گەلی بێ ستاتیۆ، لەهەمانکاتدا، بەهێزترین کارکتەری دەرەوەی سیستەمی سەرمایەی جیهانی و دەوڵەت-نەتەوەکانی ناوچەکە، لەسەرلەنوێ دیزایینکردنەوەی خۆرهەڵاتی ناویندا ببێتە خاوەن ستاتۆ و پێگەی مافداری خۆی.

بەڵام، دۆخی ئێستای کوردان، بەگوێرەی سیستەمی باڵادەستی جیهانی و دەوڵەت-نەتەوەکانی ناوچەکە، لە گرێژنە و کۆنتڕۆڵی ئەوان دەرچووە و وەک دەڵێن:"جن لە شووشەکە دەرچووە" و لەوە تێپەڕیوە کە بتوانن چیتر کۆنتڕۆڵی بکەن، یان وەک سەد ساڵی رابردوو، چۆنیان لەبەرژەوەند دابێت وەک کارتێکی بەردەستیان بەکاری بێنن. ئەم راستییە بەتایبەتی بۆ تورکیا تەواو لەجێی خۆی دایە. وەک چۆن هیچ پڕۆژەیەکی ستراتیژی (ئابووری-سیاسی) لە خۆرهەڵاتی ناوین و کوردستان بەتایبەتی، بەبێ کارەکتەری کورد سەرناگرێت و ئاکامگیر نابێت، ئەوا ئەم راستییە بۆ تورکیاش تەواو بەسەریدا دەچەسپێت. بۆیە لەدۆخێکی وەهادا؛ کە تورکیا، بەهۆی شکستی پڕۆژە عوسمانییە نوێیەکەوە، نەک لەسەرلەنوێ دیزایینکردنەوەی خۆرهەڵاتی ناویندا پێگەی خۆی لەدەست دەدات، بەڵکو مەترسی ئەوەشی لەسەرە کە بەر ئەو دیزاییکردنەوەیەش بکەوێت و جوگرافیا سیاسییەکەی بکەوێتە بەر شاڵاوی گۆڕانکارییە خێراکانی ناوچەکە. تورکیا لەئاستی ناوخۆیی و دەرەکییدا لەخراپترین دۆخی سەدساڵی رابردووی خۆی دایە، ئەوەی تورکیای بەو دۆخە گەیاند؛ نکۆڵیکردن لە دۆزی هەبوون و ماف و ئازدیی گەلی کورد و بەو هۆیەشییەوە ناتوانێت خۆی مۆدێرنیزە بکاتەوە، کە بەواتا قووڵەکەی "دیموکراتیزەبوون"ە. تورکیایەک کە نەتوانێت زیهنییەت و بەرگی سەد ساڵەی "دەوڵەت-نەتەوە"ی کۆنینەی خۆی داماڵێت و خۆی مۆدێرنیزە بکات، هەرگیز ناتوانێت لەو دیزایینکردنەوەیەی ئێستای ناوچەکە و جیهاندا ببێتە خاوەن پێگەیەکی بەهێز. ئەگەر سەدساڵی رابردوو، جیۆپۆلەتیکی تورکیا، پێگەیەکی بەهێزی لەدۆخی دوو جەمسەرگیریی سەدەی بیستەم پێدابێت، ئەوا ئەمڕۆ هەمان ئەو جیۆپۆلەتیکەی بۆتە کۆتێکی گەورەی زنجیردار، لەمیانەی فاشیزمی نەتەوەپەرستی سیکۆلارەوە زیاتر لە حەفتا ساڵی خوێناوی بەنکۆڵیکردن لە کورد تێپەڕاند، دواجار ئەو جۆرە فاشیزمە بێئاکام و بێچارە مایەوە لەوەی ئەو نکۆڵیکردنە بکاتە راستییەک، کورد لەبەرامبەریدا بەهێزتر رووبەڕووی بوویەوە. ئەمجارەیان هەوڵیدا بە فاشیزمی نەتەوەپەرستی-دینی، ئەو نکۆڵیکردنە بەردەوامی پێبدات، ئەمڕۆ ئەو فاشیزمە نەتەوەپەرستە دینییەش کە لە رژێمی ئاکەپە-مەهەپە-ئەرگەنەکۆندا بەرجەستەیە، ئەویش بێچارە و بێئاکام بووە و تورکیای گەیاندۆتە خراپترین سەختترین و مەترسیدارترن دۆخ. لەدۆخێکی وەهادا هەردوو باڵە دەسەڵاتدارە فاشیستییەکەی تورکیا، تورکیایان خستۆتە بەردەم دووڕیانێکی چارەنووسسازەوە؛ "یان هەڵوەشاندنەوە یان مۆدێرنیزەبوون" وەک خۆیان دەڵێن: "وەک ئێستا نامێنینەوە؛ یان بچووک دەبینەوە، یان گەورە دەبین". دۆخەکە لەوە دەرچووە لەسنووری ئێستای زیاتر فراوانتر و گەورەتر ببێت و ببێتە ئیمپڕاتۆریەتێکی نوێی ناوچەکە، کەواتە ئەوەی ماوەتەوە مەترسی هەڵوەشانەوەیە کە لە ئەگەرێک زیاتر وەک چارەنووسێکی بەردەم دەرگا و سنوورەکانی تورکیا دەبینرێت.

بەڵام تاکە رێگەی مۆدێرنیزەبوونیش دەستپێکردنە بە پرۆسەی "مۆدێرنیتەیەکی دیموکراتی". یەکەم هەنگاوی ستراتیژی ئەو مۆدێرنیزەبوونە دیموکراتییەی کە بۆ تورکیا بۆتە پرسێکی ژیانیی و بوونیادی و بوون، چارەسەرکردنی دۆزی هەبوون و ماف و ئازادی کوردە، کە لەماوەی پەنجا ساڵی رابردوودا پێنج تریلیۆن دۆلار تێچووی بووە، دەیان هەزار کەسیش گیانیان لەدەستداوە و وڵات بەرەو وێرانی، هەژاری، بێکاری، چەتەگەرێتی و پڕ لەقەیران بردووە. تورکیا بە پێشخستن و مۆدێرنیزەکردنی تەکنۆلۆژیای سەربازی خۆی، بەتایبەتی "درۆن"، هەم ناتوانێت سیستەمەکەی مۆدێرنیزە بکات، هەمیش ناتوانێت کۆتایی بە دۆزی کورد بێنێت. بێگومان هیچ هەنگاوێکی تەڵەکەبازانە و تاکتیکانەش چاری ئەو دەردە کوشندەیەی تورکیا ناکات. خۆهەڵواسین بە ئەمریکا -ئیسرائیل، یان رووسیا و گرووپی برێکس و شەنگهای"یش بەهێزی ناکات. چونکە ئەو نەخۆشییەی تورکیا وەها بێچارە و لەڕی کردووە و خستوویەتیە بەردەم مەترسیی گەورەوە، لەناوخۆی تورکیایە نەک لەدەرەوەی تورکیا، کە ئەویش پرسی کوردە.

هەر لەبەر ئەوەیە ئەم هاوکێشەیە بۆتە راستییەکی سەلمێنراو کە: "تورکیا پێویستیی بە مۆدێرنیزەبوون هەیە، مۆدێرنیزەبوونەوەی تورکیا بە دیموکراتیزەبووندا تێدەپەڕێت، کە مۆدێرنیتەیەکی دیموکراتییانەیە،  دیموکراتیزەبوونی تورکیاش بە چارەسەری دیموکراتییانەی پرس و دۆزی کورددا تێدەپەڕێت، ئەو چارەسەرییە دیموکراتییەش بە دەستپێکردنی دیالۆگ و دانوستانی راستەوخۆ و ئاشکرا لەگەڵ موخاتەبی کورددا دێتەدی، ئەویش لە ئیمڕاڵییە، بەبێ لابردنی گۆشەگیریی و بەبێ ئازادکردنی رێبەر ئۆجەلانیش، توانستی دیالۆگ و دانوستاندن ناڕەخسێنرێت، دیالۆگ و دانوستاندنیش پێویستیی بە راگەیاندنی "پرۆسەیەکی ئاشتی" هەیە، پرۆسەی ئاشتیش، تەنیا بە لێدوانێک و بانگەشە و تاکتیکێکی رۆژانە نابێت، بەڵکو بە داڕشتنی ستراتیژی ئاشتیانە دێتەدی."

بۆیە لەمیانەی ئەم شیکارییەدا وردتر و راستتر لە کورتە پەیامە ستراتیژییەکەی رێبەر ئۆجەلان تێدەگەین کە؛ "گۆشەگیریی بەردەوامە... ئەگەر هەلومەرج بڕەخسێنرێت، هێزی تیۆری و کردەیی(پراکتیکی)مان هەیە، کە ئەم دۆخی پێکدادان و توندوتیژییە بگوازمەوە بۆ زەمینەی حقوقی و سیاسی." واتا؛ مادام گۆشەگیریی بەردەوامە و هێشتا لە زیندان دایە، کەواتە ئەڵقەیەکی پیلانگێڕییە نێودەوڵەتییەکە هێشتا بەردەوامە، مادام لە ئیمڕاڵیشدا زیندانییە و وەک دیلێک لەلایەن سیستەمی باڵادەستی جیهانی و تورکیاش وەک پاسەوانێکی کۆنی ئەو سیستەمە لە ناوچەکەدا بەبارمتە گیراوە، هەلومەرج بۆ دیالۆگ و دانوستاندن لەئارادا نییە. بۆ ئەوەی زەمینە بڕەخسێنرێت تا دیالۆگ و دانوستاندن لەچوارچێوەی پرۆسەیەکی ستراتیژی ئاشتیدا بەڕێوە بچێت، پێویستە دەستبەجێ گۆشەگیریی لاببرێت، ژیان و تەندرووستییەکەی مسۆگەر بکرێت، دەرفەتی کارکردن بۆ ئاشتی و چارەسەریی بڕەخسێنرێت.

ئەگەر ئەم هەنگاوانە جێبەجێ بکرێن، ئەوا رێبەر ئۆجەلان پێشتریش رایگەیاندبوو کە "هێزی تیۆریی و کردەیی(پراکتیکی) ئەوەی هەیە ئەو دۆخی توندوتیژی و پێکدادانەی لەنێوان کورد و دەوڵەتی تورکیادا هەیە، بگوازێتەوە و بگۆڕێت بە دۆخێکی حقوقی و سیاسی". بەبێ هاویشتنی ئەم هەنگاوانە لەلایەن تورکیاوە، نە دیالۆگ و دانوستاندن، نە ئاشتی و چارەسەری بەدینایەن. کە ئەمانەش بەدینەیەن ئەوا تورکیا ناتوانێت خۆی مۆدێرنیزە و دیموکراتیزە بکات، ناتوانێت رووبەڕووی ئەو هەموو هەڕەشە و مەترسیانە ببێتەوە کە لەناوەوە و دەرەوە تەنگیان پێهەڵچنیوە و بەرەو هەڵدێری هەڵوەشانەوە و گێژاوێکی نادیاری دەبات. ئێستا ئەگەر تورکیا وەک سەدساڵی رابردوو پێداگری لەسەر ئەوە بکات کە هەر بەیەک قاچ بەڕێوە بڕوات و رووبەڕووی ئەم هەموو داڕزان و هەڕەشە و مەترسیانە ببێتەوە و قاچەکەی تری کە کوردە هەر نکۆڵی لێبکات و بیەوێت قڕوبڕی بکات، ئەوا چارەنووسی لەهی ئیمپڕاتۆرییەتی عوسمانیی جیاوازتر نابێت، بەڵام ئەگەر دەیەوێت بمێنێتەوە و بەهێزیش ببێت ئەوا دەبێت دان بە بوون و ماف و ئازادییە حقوقی و سیاسی و چاندیی و کارگێڕییەکانیدا بنێت.

رێبەر ئۆجەلان لەم پەیامەیدا، وەک هەمیشە زۆر ورد و قووڵ چەمک و دەستەواژەکان بەکاردەهێنێت. کاتێک دەڵێت "گۆشەگیریی بەردەوامە"، واتا هەم پیلانگێڕیی بەردەوامە، هەمیش دەبێت بەرخۆدان بەردەوام بێت". کاتێک دەڵێت:" ئەگەر هەلومەرج بڕەخسێنرێت، هێزی تیۆری و کردەیی(پراکتیکی)مان هەیە" واتا ئەو هەلومەرجەی تێیدا دەژیت، هەلومەرجی دیالۆگ و دانوستاندن و پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریی نییە. ئەگەرنا کورد خۆی خاوەنی پرۆژەی ئاشتی و چارەسەرییە و بۆیشی ئامادەیە، هەروەها بەهێزیشە و لاواز نییە، بۆیە "هێزی تیۆریی و کردەیی"شی هەیە کە ئاشتی و چارەسەریی بێنێتەدی، کە بریتییە لە پرۆژەی ئاشتی و چارەسەری و هەنگاونانی کردارییانە. هەروەها لە کورتە پەیامەکەیدا چەمکی "توندوتیژی و پێکدادان" بەکاردێنێت، واتا ئەوەی دەگوزەرێت لەئارادابوونی "دۆخی توندوتیژیی و پێکدادانە لەنێوان کورد و دەوڵەتدا"، نەک وەک رایەدارانی دەوڵەت و حکومەتی تورکیا بە هەبوونی "تیرۆر" بەناوی دەکەن و نکۆڵی لە دۆزێک و پرسێک دەکەن بەناوی "پرس و دۆزی کورد". بۆئەوەی ئەو "دۆخی توندوتیژی و پێکدادانەی نێوان کورد-دەوڵەتی تورکیا" نەمێنێت و وەرچەرخێتە "دۆخی حقوقی و سیاسی" ئەوا دەبێت هەردوو لا کۆتایی بە توندوتیژی و پێکدادان بهێنن، نەک تەنیا یەکلایەنە و لایەنەکەش هەردەبێت لایەنی کوردی بێت. هەروەها لەبەرامبەر بە "دۆخی توندوتیژی و پێکدادان"دا، "دۆخی حقوقی و سیاسی" وەک ئەلتەرناتیڤ دەخاتەڕوو، کە دەکرێ ببێتە مایەی ئاشتی و چارەسەریی. مەبەست لە چەمکی "حقوقی و سیاسی" ئەوەیە کە دۆزی کورد دۆزێکی حقوقی و سیاسییە، نەک تیرۆر و ئاسایشی. ئەمەش بە هەنگاوی لێبڕاوانەی "حقوقی و سیاسی" چارەسەر دەبێت، کە بریتییە لە گۆڕینی دەستووری ئێستای تورکیا، گۆڕینی سیستەمی سیاسی ئێستای تورکیا، کە لەڕووی دەستووری و سیاسییەوە دان بە هەبوون و ماف و ئازادییەکانی کورد و تەنانەت گەلانی دیکەشدا بنرێت. بێگومان ئەمە بەبێ گۆڕانکاریی دەستووری و سیاسی تورکیا بەدینایەت. چونکە دۆزی کورد دۆزێکی حقوقی و سیاسییە و تەنیا بە هەنگاوی حقوقی و سیاسییش چارەسەر دەبێت.

ئەو پەیامەی رێبەر ئۆجەلان پەیامی هەموو تەڤگەری ئازادیی و کوردە. زۆر بەڕوونی و راشکاوی دەتوانین بڵێین؛ "لایەنی کورد" بە ڕێبەر و خودی تەڤگەری ئازادی، هەموو کەسایەتی و پارت و لایەنە سیاسییە ئازادیخواز و دیموکراتیخوازەکانی باکوور و تورکیا، لەبارەی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری دیموکراتییانەدا خاوەن یەک زیهنییەت و یەک ئیرادە و یەک موخاتەبن. ئەگەر دەوڵەت یان هەر کەس و لایەنێکی دیکەی دژەئاشتی و دژەچارەسەری دەرەوەی کورد، گرەو لەسەر ئەوە بکەن یان بخوازن "لایەنی کورد" بە "لایەنی لەناوخۆدا ناکۆک، پارچەپارچە، دژبەیەک، بێ موخاتەبی" نیشان بدەن، یان هەوڵی درووستکردنی دۆخێکی وەها بدەن، ئەوا مسۆگەر ئەو گرەویان هەر لەئێستاوە دۆڕاندووە. چونکە "لایەنی کوردی" لەڕووی تیۆری، زیهنی، کرداری، هەڵوێست و چالاکییدا، تەواو خۆی بۆ ئاشتی و چارەسەری یەکلاکردۆتەوە. بەڵام لەهەمانکاتیشدا لەدۆخی دەرەوەی ئاشتی و چارەسەریشدا، خۆی بۆ بەرخۆدان و بەرگری ڕەواش یەکلایی کردۆتەوە. کورد لە باکوور و تورکیادا؛ بەیەک ئیرادە و یەک بڕیارەوە، بۆ ئاشتی و چارەسەریی، لەهەمانکاتیشدا بۆ بەرخۆدان و بەرگری ڕەوا"ش خۆی یەکلاکردۆتەوە و بۆ هەردوو دۆخیش ئامادەیە.

لەکۆتاییدا؛ دەکرێ بڵێین یەکەمین جارە؛ فاکتەرە ناوخۆیی و دەرەکییەکانی تورکیا بەیەکەوە بۆ ئاشتی و چارەسەریی دیموکراتیی پرسی کورد لە باکوور و تورکیا، یەکانگیر بوونەتەوە و دۆخەکەی بۆ گۆڕانکاریی ڕەخساندووە، کوردیش لەوپەڕی هێز و تۆکمەیی خۆیەوە بۆ ئاشتی و چارەسەریی دیموکراتی ئامادەیە. ئەوەی ماوەتەوە لایەنی دەوڵەتی تورکیایە، ئایا بۆ ئاشتی و چارەسەری دیموکراتی ئامادەیە یان وەکو دەیان ساڵی پێشووتر نکۆڵی لە دۆزی کورد و ماف و ئازادییەکەی دەکات و بە "پرسی تیرۆر" ناوزەدی دەکات؟. رەنگبێت رۆژان و مانگەکانی داهاتوو وەڵامی تەواوی ئەو پرسیارە بە تیۆری و بە کرداریی لەلایەن تورکیاوە ببینین، کە ئەوەی ئێستا بانگەشەی دەکەن فرتوفێڵ و تەڵەکەبازیی کۆنی عوسمانییەکانە و نوێیان کردۆتەوە و بە مەبەستی خاپاندنی کورد و گەلانی تورکیا دەیکەن، تا خۆ لەو دۆخە تەنگەتاویی و هەڕەشەئامێزەی تێێکەوتوون رزگار بکەن، یاخود بەڕاستی تورکیا وەک دەوڵەت و حکومەت، بڕیاری ئاشتی لەگەڵ کورد دەدات و رێگەی مۆدێرنیزەبوون بە دیموکراتیزەبووندا دەگرێتەبەر، کە یەکەم هەنگاویشی بە پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری دیموکراتییانەی پرسی کورددا تێدەپەڕێت، ئینجا ئەوکاتە دەکرێ باسی ئاشتی و بەیەکەوەژیانێکی راستەقینە، شکۆدار، دادپەروەر و یەکسان بکرێت، کە لەلایەن هەر دوو تەرەفی توندوتیژ و پێکدادانکارەوە هاتۆتەدی.