هیوا عومەر

لاوازبوونی رۆڵی بزووتنەوەی حەماس و حزب اللە و دواتریش روخانی خێرای رژێمەكەی ئەسەد، زنجیرەیەك ڕووداوبوو هێشتا بەردەوامی هەیە بە ئاراستەی نەهێشتنی رۆڵی ئێران لە ناوچەكە و لاوازكردنی لە ئاستی ناوخۆیی، لەبەرامبەر ئەوەدا هەڵكشانی رۆڵی ئیسرائیل لە رۆژهەڵاتی ناوەراستدا بە پلەی یەكەم هاتۆتەپێشەوە. 

ئەوەی وایكردووە ئەم ڕووداوانە خێراتربێت، پەیوەندیی راستەوخۆی بە بەرژەوەندی ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیلەوە هەیە وەك هێزێكی نێودەوڵەتی و لە لایەكی تریش بەردەوامیی ئیشكالیەتی دەوڵەتدارییە لە ناوچەكە و جیهانی ئیسلامیدا.

لەناو ئەو باهۆزی گۆڕانكارییەدا هاوشێوەی ئەزموونی گۆڕانكارییەكانی عێراق، دەرفەتی تازە بۆ گەلی كورد هاتۆتە پێشەوە، ئەم دەرفەتە جگە لە فاكتەری نێودەوڵەتی و گۆڕان لە تەرازووی هێزەكاندا، پەیوەندیی بە بوونی سیاسی پرسی كوردیشەوە هەیە وەك دیفاكتۆیەكی بەهێز  لە رۆژئاوا و باكووری كوردستاندا، واتە بەیەكگەیشتنی فاكتەری ناوخۆیی و نێودەوڵەتی لەیەككاتدا لە چوارچێوەی باری بابەتی و خودیدا.

لە درێژەی زنجیرەی ئەم گۆڕانكارییانەدا، پرسی ئاشتی و گفتوگۆی نێوان سەرانی رژێمی توركیا و بەرێز ئۆجەلان بۆتە ڕووداوێكی تری گرنگ نەك تەنها لەسەر ئاستی توركیا، بەڵكو بۆتە پرسێكی ناوچەیی و جیهانیش، خوێندنەوەكان زۆرن لەبارەی ناوەرۆكی پەیامەكەی ئۆجەلان و نیازەكانی دەوڵەتی شۆڤێنی توركیا، بەڵام نابێت ئەوەمان بیربچێت ئێمە تەواو لە سەردەمێكی جیاوازدا دەژین، دەوڵەتی قوڵی توركیا تێگەیشتووە لەوەی كورد لەمڕۆدا كارەكتەرێكی نا دەوڵەتی گرنگە، بەبێ‌ كورد و چارەسەری پرسی كورد و مافە دیموكراتییەكان چیتر ناتوانێت بەردەوام بێت و رۆڵی كارای هەبێت، لەوەش تێگەیشتووە تەواو شكستی هێنا پرسی كورد لە پرسێكی ناوخۆیی و گرێدانی بە تیرۆرەوە كورتبكاتەوە.

بزووتنەوەی سیاسی كوردیش تێگەیشتووە لەوەی  تێكۆشانی چەكداری هەلومەرجی مێژوویی خۆی هەیە و نابێت وەك ئامانج تەماشابكرێت، بەڵكو دەبێت تەنها وەك یەكێك لە ئامرازەكانی تێكۆشان تەماشابكرێت، ڕاگرتن یان كۆتاییهێنان بە تێكۆشانی چەكداری لە باكووری كوردستان، ڕەهەندی مێژوویی و نێودەوڵەتی و ناوخۆیی هەیە، لەمڕۆدا لە ماوەیەكی نزیكدا لێكەوتەكانی دەبینین، ئەوە بەمانای ئەوەش نایەت سیاسەتی شۆڤێنی سڕینەوەی زیاتر لە سەد ساڵی نەتەوەی كورد لە رۆژئاوا و باكووری كوردستان و پارچەكانی تر لە ئەنجامی ڕاگەیاندنی كۆتاییهێنان بە تێكۆشانی چەكداری بگاتە چارەسەركردن، بەڵام دەبێتە وەرچەرخانێكی تری مێژوویی، ئاسان نابێت توركیا بەرگەی بگرێت و بەشێك لە مافە سیاسی و كلتووری و رۆشنبیرییەكانی گەلی كورد لە چوارچێوەی گۆڕانكارییە یاسایی و دەستوورییەكاندا جێگیر نەكات، لەگەڵ ئەوەشدا دەبێت وەك خاڵی پچڕان و بازدانێكی مێژوویی تەماشابكرێت بۆ چالاكتركردنی كەناڵەكانی تری بەشداری سیاسی و رۆشنبیری و كلتووری بۆ بەدەستهێنانی بەشێك لە مافە سیاسی و ئابوورییەكان.

ئەوە ڕاستە، ئاسۆی دۆزی گەلی كوردستان ڕوونتر دەبینرێت بە هۆی ئەم بارودۆخە بابەتی و خودییەی هاتۆتە پێشەوە، بەڵام نابێت ئەوەشمان بیربچێت گرێدانی ئەو بزاڤە سیاسی و كۆمەڵایەتییەی لە رۆژئاوا و باكوور و رۆژهەڵاتیش هەیە بە چۆنیەتی بەهێزتركردنی لە ئاستی جەماوەری و بنەما ئەخلاقی و دیموكراسییەكان لەلایەك و حاڵیبوون لە رۆڵی كاراكتەرە نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان، لایەنێكی تری پرسەكەیە.

بانگی ئۆجەلان بۆ ئاشتی و كۆمەڵگەی دیموكراتیك تەنها ڕاگەیاندنی ئەنجامی رێكەوتنێكە بۆ ڕای گشتی، پێشتر چەندین پرسی تر گفتوگۆكراوە و ئەمە سەرەتای پرۆسەیەكی دوورودرێژە .