🔺قەسەد بۆتە هۆکاری دووبارە پتەوکردنی  هەماهەنگی و پەیوەندیەکانی نێوان عێراق و ئەمریکا!

🔺فەرەنسیەکانیش لەڕێگای کوردەوە جارێکی تر دەیانەوەی بگەڕێنەوە سوریا.

🔺بۆ ئەردۆغان بەپەلە شاندی ئیمراڵی دەبینێ؟

دڵشاد مەجید

لەم کۆتا بەشە باسی دواڕۆژی ئیدارەی خۆسەری ڕۆژئاڤا دەکەین، لەناو سوریا. قەسەد لەنێوو بەرژەوەندی و   هاوکێشەی هێزە دەولی و ئیقلیمیەکان!!

زۆر هەنگاو و کێشمەکێشی سیاسی و ململانێنێ لەسوریاو دەروربەری سوریا  ماوە و تا ئێستا یەکلاینەبۆتەوە، تا بڵێین ئەمڕۆ سوریا ئارامە یا بەرەو ئارامی و جیگیربوون دەچێت.

ئەمرۆ سووریا  بۆتە گۆڕەپانێکی کراوە بۆ چەندین ململانێ، جگە لە ململانێنی هەندێ ووڵات بۆ هێنانەدی بەرژەوەندییە،  ئەمنی و ئابووری و سیاسیەکانیانیان لەسوریا.

تووشی دوو ململانێنی بەهێز    دەبێتەوە ،  ئەو دوو ململانێیەش لەسەرێکیان لەیەکتر جیاوازن ، بەڵام لەسەرەکەی ترەوە هاوتەریبن. 

هەروەها ئەم  دوو ململانێیە ، ململانێنی هەژموون و بڕیارە ، کەکێ خاوەنی بڕیار بێ لەدیمەشق. دوای یەکلاکردنەوەی ئەو ململانێیانە، ئەوکاتە لەوێوە دەتوانین دواڕۆژی سوریا ببینن.

▪️یەکەمیان ململانێی تورکیایە  لەگەل ئیسرائیل،

▪️دووەمیان ململانێی  سعودیەو ئیمارات و میسڕە  لەگەل تورکیا.

لێرەوە قەسەد و دەسەڵاتی ئیدارەی خۆسەری لە باکوری  ڕۆژهەڵاتی سووریا، دەبێتە ئەو یاریزانە سەرەکیەی نێو ئەو ململانێیانە، جگە لەتورکیا سەرجەم هێزە دەولی و ئیقلیمیەکان، دەگەڕێنەوە لای قەسەد.

🔷چۆن؟

هەوڵدەدەین باسی هەریەک لەو هێزانە بۆ پرسە ئەمنی و سیاسی و ئابووریەکانیان  بەجیا بخەینەروو:

🔺عێراق

زۆر هەوڵ دەدات و کاری بۆ دەکات، کەدەسەڵاتی قەسەدە لەسەر سنوورەکانی دیووی سوریا بەهێز بکات، لەبەر دووهۆ:

یەکەمیان/  سنوور لەهێزی گرووپە سنوویەکان دەگرێ، بەمەش هەوڵی دروستکردنی ( هەرێمی سونە) لەعێراق لەبار دەبات. کە ئێستا سونەکانی عێراق دۆڵی بۆ لێ دەدەن.

دووەمیان/ دوورخستنەوەی تورکیاو هێزەکانی سەر بەووڵاتە لەسنوورەکەی.

لەهەمووشی گرنگتر قەدەسە بەحوکمی هاوپەیمانی لەگەل ئەمریکا و پڕ چەکردن و مەشق پێکردنی لەلایەن ئەمریکاوە.

قەدەسە بۆتە پردێک یا هۆکارێک بۆ پتەوکردن و هەمامەنگی زیاتری نیوان عێراق و ئەمریکا. بۆیە ئێستا بەدەگمەن باسی دەرکردنی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق دەکرێت.

بەڵکو  ئێستا دوای کۆنترۆڵکردنی (دەروازەی بوکمال) زۆربەی هاوکاری و کەلوپەلی سەربازی و لۆجستی، لەدیووی عێراقەوە نەک (سمێلکان) دەگاتە قەسەدە.

🔺فەرەنسییەکان

لەرووی دبلۆماسی و هەروەها لەڕووی سیاسیەوە، لەگەل ئەمریکان لەسەر خەتن ، کە نابێت ، ڕۆژئاڤا بەجێبهێلێت، مەرجەکانیشی بەرامبەر جۆلانی ئەوەیە کە کورد دەبێت بەشێک بێت لەسووریای نوێ.

هۆکاری ئەم پشتگیریەی فەرەنساش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە،، خەونی گەڕانەوەی کۆنە (مستعمرەکانی ) لە مێشکە و دەیەوێ بگەڕێتەوە سووریاو لوبنان.

تاک هێزیش کە بتوانێ جێگا پێی فەرەنسیەکان لە سووریا بچەسپێنێ، دەسەڵات و هێزی قەسەدەیە.

🔺ئسرائیل

ئەمرۆ تاکە هێز لەسووریا ململانێ لەگەل هەژموونی ئیسرائیل بکات، تورکیایە.

تورکیاش لەڕوانگەی ئیسرائیل،واتە بوونی گرووپی ئیسلامی لەسەر سنوورەکانی ئیسرائیل. بۆیە ئیسرائیل  بەدووری نازانێ بەیانی تورکیا  ئەو گرووپانە بەکاردێنێ بۆ گوشار خستنە سەر ئیسرائیل.

لەبەرامبەر ئەوەش  ئیسرائیل هەوڵدەدات ئەو هێزانە بگرێتە خۆ  و هاوکاریان بکات کە  کێشەو گرفت و ناکۆکیان لەگەل تورکیا هەیە، وەک ڕۆژئاڤا و پەکەکە لە قەندیل.

▪️بۆیە بەلاتانەوە  سەیر نەبێ دوای تێک هڵکشان و گرژیەکانی نێوان تورکیا ئیسرائیل.

یەکسەر رەجب تەیب ئەردۆغان ( شاندی ئیمراڵی) دەبینێ.

🔺ئێران

تاکە دەروازەی  ئێران بۆ گەیشتنە ناو سوریا، و پاراستنی عەلەوی و مەزارەکانی شیعە لەسووریا. ئیدارەی ڕۆژئاوایە.بۆیە ئێستا عەلەوییەکان  بۆ ئیدارەدانی سووریا لەدیمەشق،  داوای (مەزڵوم عەبدی )دەکەن، هەروەها داوا  دەکەن  ئەمنیەتی ناوچەکانیان بە هێزەکانی قەسەد بسپێردرێ.

🔺ئیمارات و سعودیەو میسڕ

ئەم سێ ووڵاتە، بەهیچ شێوەیەک لەگەل دەسەڵاتی ئیخوانەکان نین لەسوریا، بەتایبەتی ئەو دەسەڵاتەش لەژێر هەژموونی تورکیاوە بێ.

▪️هەرچەندە شەرع دەیەوێ بەلانس لەنێوان تورکیاو ئیمارات و سعودیە ڕابگرێ.

▪️بەڵام ناتوانێ تاسەر ئەم یاریە بکات، چونکە تورکیا هەم بەهێزی سەربازی هەم بەو هێزانەی سەر بەتورکیان، لەناو خاکی سووریا ئامادەیی و کاریگەریان هەیە.

▪️بۆیە ( ئەحمەد شەرع) بۆ مانەوەی خۆی بەلای تورکەکان دادەچێ.

لەکاردانەوەی ئەوەش ئەوانێش بەهەمان شێوەی ئیسرائیلیەکان، ڕوو لەکورد و قەسەد دەکەنەوە.

🔺قەتەر

ئامانجی قەتەر لە سووریا، گەیاندنی ( بوری غازەکە) یەتی لەڕێگای تورکیاوە بۆ ئەوروپا. رووسیاو ئێران ناردنی غازی قەتەری، بەمەترسی دەزانن لەسەر بازاری غازی خۆیان، بەمانایەکی تر واتا  ئەوروپاو تورکیا،  دەستبەرداری غازی ئێرانی و ڕووسی دەبن .

لێرە بەحوکمی مانەوەی رووسیا لە سووریا و هەماهەنگی کەگەل ئیسرائیل،  زۆر زەحمەتە ڕێگا بەسەرگرتنی ئەو پڕۆژەیە بدەن.

چونکە ئیسرائیش پڕۆژەی غاز دەرهێنانی لەناو دەریا لە ( کێڵگەی مارینای غەزە) هەیە. کە (٣٥) کم لە کەنارەکانی غەزە دوورە. یەکێک لەو هۆکارانەی بەگەرمی باس لە   ڕاگواستنی خەڵکی غەزە  دەکرێ بۆ ئەو پرۆژەیە دەگەڕێتەوە.

بەڵام دەکرێ رووسەکان و ئیسرائیل ، ڕێگا بە بەهەناردەکردنی غازی قەتەری بدەن، بەمەرجی ئەوەی ( لەجیاتی تورکیا با لەکەنارەکانی سووریاوە)هاوردە  بکرێت. بەمەش دیسانەوە تورکیا هاوپەیمانێکی دەوڵەمەندی وەک قەتەری لەدەست دەچێ و بەتەنیا لە گۆڕەپانەکە دەمێنێتەوە.

لەکۆتایدا  بەگوێرەی خستەڕووی ئەو فاکت و ئەگەرو ئەرگوومێنتانە، لە بەرژەوەندی هێزە ئیقلمی و دەولیەکان،  دەسەڵاتی ڕۆژئاڤا و قەسەد، وەک هەرێمی کوردستان دەبێتە دیفاکتۆ ( ئەمری واقیع)، هەر هیچ نەبێ بۆ پاراستنی پارسەنگی هێز لەسووریا دەتوانێ ڕۆڵی گرنگ ببینێ.

بەڵام بە بۆچوون و خوێندنەوەی من، دەسەڵاتی ڕۆژئاڤا، دەبێتە هێزێکی خاوەن بڕیارو دەسەڵات لە دیمەشق و سووریای داهاتوو.

 چونکە  خاوەن هێزێکی پتەوی ١٢٠ هەزار چەکداری و خاوەنی ئیدارەیەکی مۆدرۆن  و علمانی و  خاوەنی یەک ناوەندی بڕیار و خاوەنی سەرچاوەکانی ئاو  و ووزیە.

لەسەرووی هەمووشیانەوە، خاوەنی ئایدۆلۆجیاک نیە، کە ببێتە مایەی جیاکاری  لەنێوان نەتەوەو ئایینزاکانی سووریا بەگشتی و  ئەوانەی ژێر دەسەڵاتی خۆی  بەتایبەتی.