هەوڵێک بۆ سادەکردنەوە و تێگەیشتن لە چەکدانان و خۆهەڵوەشاندنەوەی پەکەکە لەژێر کاریگەری پەیامەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان

بەشی چوارەم

(شارستانیەتی دیموکراسی چیە)

(١)

عەبدوڵا ئۆجەلان (حەفتاو شەش)ساڵ لەمەوبەر لە باوکێکی کەسایەتی تێکشکاوی بێ هێز و ژنێک بەناوی عوەیش کە ئەوەندە بەهێز بووە توانیویەتی هەژموونی خۆی بەسەر عومەری مێردی و دراوسێکانی لە گوندی ئامەرای سەر بە قەزای خەلفەتی ولایەتی روحای باکوری کوردستان بسەپێنێ، لەدایکبوو.

((بەڵام ئۆجەلان دروستکردنی پارتی کرێکارانی کوردستان و وازهێنان لە دروستکردنی دەوڵەت بە لەدایک بوونی دووەم و سێییەمی خۆی ناو دەبات، دەڵێت« دابڕانم لە دەوڵەتی مۆدێرن و سەرمایەداری لەدایکبوونی سێیەمی منە»))

(٢)

عەبدوڵا ئۆجەلان پێیوایە مەنتقی هێزی دەستەڵاتداری لە ئەو ناهاوسەنگییەی هێزی نێوان دایکی و باوکی فێربووە.

((هەوڵە سەرەتاییەکانی ئۆجەلان بۆ بەدەستهێنانی هێز لە رێگەی دەوڵەتەوە لەو ناهاوسەنگیە سەرچاوەی گرتووە))

(٣)

لە بەشەکانی پێشتر باسمانکرد کە بەدیلی دەوڵەت لەلای عەبدوڵا ئۆجەلان کۆمەڵگەی دیموکراتیکە، بەڵام لای زۆرینەی کورد ئەو بەدیلە وەک مەتەڵێک وایە، هیچکەس نازانێ ئالیەتی پاراستنی کۆمەڵگەی دیموکراتیک بەرامبەر جەبەروتی دەوڵەت چیە.

((بەڵام راستیە تاڵەکە ئەوەیە کە زۆرینەی کورد بە هەوادارەکانی ئۆجەڵانیشەوە تاکو ئێستا نازانن ئەو کۆمەڵگەی دیموکراتیکە چۆن خۆی دەپارێزی و، بنیات دەنێت))

(٤)

کۆمەڵگەی دیموکراتیک دانانی بناغەی سیستەمێکە کە بەر لەهەمووان لەسەر کورد تاقی دەکرێتەوە، کەواتە ئێستا کاتی ئەوەیە بچینە ناو تەفاسیڵی باسەکە، لەو سیستەمە تێبگەین کە بۆمان پێشنیار کراوە، ئەگەر ئەوە نەکەین گەوەرترین غەدر لە کورد دەکەین و گوناهبارین.

((بەبڕوای من ئەرکی هەموو ئەوانەی پێیانوایە لە فیکری ئۆجەلان تێدەگەن، ئەوەیە، کە زۆر بە سادەیی ئەوە روونبکەنەوە کە ئۆجەلان چی دەوێت))

(٥)

دەبێت ئەوە روونبکرێتەوە لەناو ئەو سیستەمەی کۆمەڵگەی دیموکراتیکی ئۆجەلان چۆن هەڵسوکەوت لەگەڵ دیپلۆماسی، هێزی بەرگری، ئابووری، رۆشنبیری و ژیانی کۆمەڵایەتی دەکرێت.

(( دەبێت کورد ئەوە بزانێت کە پێکهاتەی یاسایی ئەو کۆمەڵگەی دیموکراتییە چیە و ئالیەتی جێبەجێکردنی چۆنە))

(٦)

بەڵام بۆ ئەوەی لە شادەماری فیکری عەبدوڵا ئۆجەلان کە کۆمەڵگەی دیموکراتیکە( نەتەوەی دیموکراتیک)تێبگەین، دەبێت بە وردی لە چەمکەکانی( شارشتانیەتی دیموکراتی و شارستانیەتی سەرمایەداری، مۆدێرنەی دیموکراتی و مۆدێرنەی سەرمایەداری، کۆمەڵگەی ئیکۆلۆژی، ژنۆلۆژی، کۆنفیدرالیزمی دیموکراتی) تێبگەین.

((پێویستە لە پەیوەندی داینامیکی و ئۆرگانی نێوان «شارستانیەتی دیموکراتیک» و «مۆدێڕنەی دیموکراتیک» و «کۆنفیدرالیزمی دیموکراسی»و « کۆمەڵگەی دیموکراتیک»تێبگەین))

(٧)

کەواتە سەرەتا بابزانیین شارستانیەتی دیموکراتی لەلای عەبدوڵا ئۆجەلان چیە؟

(( پێویستە لە جیاوازی نێوان شارستانیەتی دیموکراتی و شارستانیەتی سەرمایەداری لەلای ئۆجەلان تێبگەین))

(٨)

لە دیدی عەبدولا ئۆجەلان؛ شارستانیەت، کولتوورێکە کە بۆ یەکەمجار لەدوای دروستبوونی شار لە ئەنجامی ئینحرافێک (لادانێک)لە کۆمەڵگەی یەکەم(کۆمەلگای پێش دروستبونی شار)، کە ئۆجەلان بە کۆمەڵگەی ئەخلاقی-سیاسی ناویدەبات دروستبووە.

((بەباوەڕی ئۆجەلان ئەو کۆمەڵگەیەی کە پێش دروستبوونی شار هەبووە، کۆمەڵگەیەکی زۆر تەندروستر بووە))

(٩)

عەبدوڵا ئۆجەلان پێیوایە ئەو کەلتورەی کە بە ئینعرافێکی ناتەدروست لە ئەنجامی دروستبوونی شار دروست دەبێت تەنها نوێنەرایەتی دەوڵەتداری و سەروەری و چینی سەرەوەی کۆمەڵگا دەکات، ئۆجەلان ئەو کەلتورە بە شارستانیەتی چینایەتی-دەوڵەت پێناسە دەکات.

((بەڵام ئۆجەلان ئەو کەناڵەی کە ئەو توێژە دانیشتوانە لەخۆدەگرێت کە لە دەرەوەی دەوڵەتن و، دەسەڵاتیان بەدەست نەهێناوە و نوێنەرایەتی زۆرینەی کۆمەڵگا دەکەن بە «شارستانیەتی دیموکراتیک»پێناسەی دەکات))

(١٠)

لەلای عەبدوڵا ئۆجەلان شارستانییەتی چینایەتی دەوڵەتی و شارستانیەتی دیموکراسی دوو سیمای مێژووی شارستانیەتن.

(( ئۆجەلان شارستانییەتی چینایەتی کە ئێستا لە قۆناغی سەرمایەداری دایە لەگەڵ شارستانیەتی دیموکراسی وەک تێز و ئەنتی تێز پێناسە دەکات کە بەدرێژای مێژوەی مرۆڤایەتی بەیەکەوە بوونیان هەبووە))

(١١)

ئەو کەلتورەی بەهۆی دروستبوونی شار سەرهەڵدەدات کۆمەڵێک تایبەتمەدی و پیشەی وەک « شارنشینی، بازرگانی، دامەزراوەی ئاینی و زانستی، سیاسی و سەربازی» لەگەڵ خۆی دێنێ کە هەموویان بەیەکەوە شارستانیەتێک دروست دەکەن کە پەیوەندی بە کولتووری چینایەتی و دەوڵەتەوە هەیە، تێیدا یاسا دەبیتە شوێنگرەوەی ئەخلاق.

((بە باوەڕی ئۆجەلان تەنانەت سێکسیزمی کۆمەڵایەتی پیاوان بەو مانایەی کە ژنان لە پیاو کەمترن بەرهەمی ئەو شارستانیەتەیە کە لە ئەنجامی ئینحرافێک دروستبووە))

(١٢)

بە باوەڕی عەبدوڵا ئۆجەلان شارستانیەت کولتوورێکە کە لە دژی ئەخلاقی سیاسی کۆمەڵگەی یەکەمی مرۆڤەکان گەشە دەکات، پرۆسەیەک نییە کە لەخۆوە یان هەمووی بە یەکجاری ڕووبدات، دەرئەنجامی تێکۆشان و هێرشێکە کە بە شێوەیەکی زۆر سیستماتیک لە دژی کۆمەڵگەی ئەخلاقی و سیاسی (سروشتی) ئەنجام دەدرێت.

((چەمکی کۆمەڵگەی ئەخلاقی و سیاسی کە ئۆجەلان بەکاریدەهێنێ، یەکەم فۆڕمی کۆمەڵگایە کە لە سەردەمی بەردینی نوێ(نیولیتیکی)دروستبووە))

(١٣)

بەباوەڕی عەبدوڵا ئۆجەلان ئەو شارستانیەتەی شار کە لە ئەنجامی ئینحرافێک (لادانێک)لە کۆمەڵگەی یەکەمی مرۆڤ دروست دەبێت، وەزیفەی سەرەکی ئەوەیە بە بەردەوامی مانای ئازادی جینۆساید بکات.

((ئۆجەلان پێیوایە شارستانیەت لەسەر حیسابی لەدەستدانی ئازادی گەشەی کردووە، بەرهەمی عەقڵیەتێکە کە کۆمەڵگە دابەشی دووبەشی نایەکسان دەکات، کەمێکیان دەکاتە سۆژە و زۆرینەش دەکاتە ئۆبژە))

ماویەتی ….

# بەدەگمەن لە ناو نوخبەی کوردی کەسێک دەدۆزیەوە کە لەدەرەوەی بازنەی لایەنداری و رق و کینە قسەی لەسەر فیکری ئۆجەلان کردبێت و توانیبیتی رەخنەی جەوهەری لەسەر بنووسێ، ئیسماعیل حەمە ئەمین لەساڵی دوو هەزار و هەژدە لە وتارێک بەناوی «ئاپۆچیه‌ت له‌ دژی ئاپۆ»دەنووسێ، ئەگەرچی رەخنەی زۆر جەوهەری لە ئۆجەلانی بیقاع و ئاپۆچیەکان دەگرێت، بەڵام لە وەسفی ئاپۆی ئیمراڵی دا ئۆجەلان بەمارێك دەشوبهێنی کە كاژی كۆنی فڕێدابێت‌، بەمەش دوای چه‌نده‌ها سال له‌جیاتی ئاپۆ كۆنه‌كه‌، عه‌بدوڵا ئۆجه‌لانی سیاسی له‌دایك ده‌بێت، لەوێ کاک ئیسماعیل (ئاپۆچیه‌ت) به‌مه‌ترسیه‌كی گه‌ورە له‌سه‌ر بیر و هزری(ئاپۆ )تێده‌گات و، پێیوایە ئاپۆچیەت رێگره‌ له‌وه‌ی ئۆجه‌لان وه‌ك سیاسیه‌كی گرنگی یونیڤێرسالی و داهێنه‌ری چه‌مكی (ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین) رۆڵی خۆی ببینێت، تەنانەت تا ئەو شوێنە دەڕوا کە لە شوێنێکی نووسینەکە بنووسێت « لێره‌دا ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئاماژه‌ی پێبده‌ین ئه‌وه‌یه‌ كه‌ (ئاپۆی ئیمرالی) له‌دژی (ئاپۆی سه‌هلی بیقاع ) له‌شه‌ڕدایه»، بەباوەڕی حەمەلاو (ئاپۆ )لە ئیمڕالی خه‌باتی گه‌لی كوردی له‌ شاخه‌وه‌ فڕێدایه‌ ناو كایه‌ی سیاسی جیهانییه‌وه‌، ئه‌زموونی داداگایكردنه‌ی بوو بە‌ چه‌ند كتێبێكی گرنگ كه‌ جێگه‌ی تێڕامان و گفتوگۆی فیكرین……

بەڵام لە کۆتایی مانگی رابڕدوو کاک ئیسماعیل لە نووسینێکدا بە ناونیشانی «ئۆجەلان چۆن بیردەکاتەوە» رەخنەی توند لەسەر تیوری عەبدوڵا ئۆجەلان دەگرێت، کە رەنگە من لەگەڵ تەواوی نووسینەکەی نەبم، بەڵام لە شوێنێکی نووسینەکەی پرسێکی گرنگ دەورژێنی کە لای منیش جێگای پرسیارە، دەبێت قسەی لەسەر بکرێت، حەمەلاو پێیوایە لە ئەگەری سەرکەوتنی پرۆژەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان مەترسی لەسەر شوناسی کورد دروست دەبێت و، ئەگەری توانەوەی شوناس دێتە پێشەوە، چونکە بەباوەڕی کاک ئیسماعیل ئەوەی قازانج دەکات لەم تیۆریەی ئۆجەلان دا، ئەوانەن کە پێشتر دەوڵەتی نەتەوەی خۆیان هەبووە، بەڵام ئەو نەتەوانەی وەک کورد دەوڵەتیان نیە دەکەونە نێو `سایکس پیکۆ`یەکی دیکە، شوناسی نەتەوەیان لەنێو شوناسی نەتەوەیی سەردەستە دەتوێتەوە، کاک ئیسماعیل دەڵێت« تاوەکو شوناسی نەتەوەییت کە (مەبەستی دەوڵەتە) نەبێت، نە دەبیتە نێو نەتەوەیی و نەدەبیتە جڤاکی و هاونیشتمانیەکی ئەم جیهانە»…..