شوان ئه‌حمه‌د

مێژوویەكی كورت و كەم خایەن.. لەپڕ دەركەوتن و پاشان پاشەكشەو خەفەبوونێكی لەناكاو. تۆ تەماشا، ئەوانە چ زوو هاتن و چ زوو چوون؟!

ئەوە سەربوردەی ئیسلامی سیاسیە لەكوردستاندا كەسەرەتاكانی بەزەقی، لەدوای راپەڕینەوە دەستپێدەكات و لەئێستاشدا، مەرگی یەكجارەكیان و سەرو لێژبوونەوەی كۆتاییان دەبینین.

ئاشكرایە دیاردەی حزبایەتی و كاری سیاسی و زۆر شتی تر، لەساوپەنای (پدك و ینك)دا، سوك و ریسوا بوو.. سیاسەت و حزبایەتی بوون بەبێزراوترین و دزێوترین كایەیەك، لەم هەرێمەی ئێمەدا.

گەر لەپاڵ (پدک وینك)دا، سیاسەت و حزبایەتی بووبنە دێوەزمەو بەو هۆیەشەوە، نیشتیمانپەروەری و خاك و نەتەوەو كوردبوون، مانا راستەقینەكانی خۆیان بزركردبێت و هاوڵاتیان تەرێزیان لێبكەن، ئەوا ئیسلامی سیاسی كارێكی كرد خەڵك و خوای وڵاتی ئێمە، هێندەی تر لەسیاسەت و حزبایەتی دوركەونەوەو لەپاڵ ئەوانیشدا، دینداری و ئیسلامیەتی و مزگەوت و خواپەرستی، كاڵ بێتەوەو ئەو رەونەق و تەعزیم و پیرۆزیەی جارانیان نەمێنێت.

راستە گروپەكانی ئیسلامی سیاسی لەوڵاتی ئێمەدا، چانسی ئەوەیان نەبوو بگەنە دەسەڵات و بەتاقیكردنەوە لەسەر كورسی حوكمڕانی ببینرێن، وەلێ‌ لەماوەی ئەم بیست و هەشت ساڵەی رابردوودا، رۆڵی ئۆپۆزسیۆنێكی هێندە شەرمن و پاسیڤ و ترسنۆكیان وازیكرد كەسەرەنجام، بەنائومێدكردنی شەقامی كوردی و تۆكمەتركردنی پایەكانی دەسەڵاتی (پدك و نیك)، شكایەوە.

ئیسلامی سیاسی گەر ئازایەتیەكی بەرخۆی دابێت و قسەیەكی هەبووبێت بۆ وتن، ئەوا بەر لەدەسەڵات و حوكمڕانی دوو حزبی فەرمانڕەوا، ئاوقەیی كۆمەڵگەی كوردی بووە. بەر لەوەی زەقکردنەوەی خەوش و چەوتی و ناشیرینیەكانی حوکمڕانی كوردی خەم و خولیای بووبێت، لەمشوری ئەوەدا بووە چەپ و ماركسیست و رۆشنبیران ژنان و ژنان، بێدەنگ بكەن و رێگە لەو كرانەوە كەم و خاوخلیچكانەی كۆمەڵگەی كوردی بگرن كە لەخێزان و ناوەندەكانی خوێندن و شەقام و شوێنە گشتیەكاندا روودەدەن.

ئیسلامی سیاسی لەكوردستان، بەهاتن و تەواجودیان نەك هەر نەبوونە باعیسی لەحیمكردنەوەی كۆمەڵگەی كوردی و پڕكردنەوەی ئەو درز و كەلێن و چاڵ و چۆڵیانەی، نیشتمانپەروەرەكانی سەری رەش و قەڵاچوالان لەجەستەی كۆمەڵگەی كوردیدا دروستیانكرد، بەڵكو هاتن و بەكێشمە كێش و پەتەچڕێنەی نێوان خۆیان (بزوتنەوە، كۆمەڵ، یەكگرتوو، نەهزە، باڵی ئیسڵاح، ئەنسار و....)، ئەوەندەی تر دیاردەی دابەشبوون و هەلاهەلابوونی جەستەی بیماری كۆمەڵگەی كوردیان تۆختر كرەوە.

ئیسلامی سیاسی وەك لاسایی ئەزموونی (پدك و ینك) یان كردبێتەوە، هاتن و ملیان ناو بێ‌ ئاسۆو بێ‌ ئامانجێكی روون و دیار، تەپۆتۆزێكیان دروستكردوو، بەوەش هێندەی تر مێژووی ئەم میللەتە، تاریك و بێ‌ تروسكایی بوو.

ئیسلامی سیاسی نەخۆی پێ‌ گۆڕاو نەتوانی واقعی سیاسی ئێمەش، بەئاڕاستەیەكی ئەرێنیدا بگۆڕێت. نە لەسەر ئاستی كۆمەڵایەتی شتێكیان بینا ناو نە لەسەر ئاستی كلتوری توانیان پرۆژەیەك بەگەڕبخەن كە لەم قۆناغ و ئان و ساتەدا، بەدەردی خەڵك و خوای هەرێم بێت. نە لەڕووی سیاسیەوە مۆمێكیان پێكردوو، نە لەڕووی ئابورییەوە پلانێكی بەكەڵك و پێویستیان پێبوو كە لەدەرەوەی سیاسەتی مشەخۆرانەو تاڵانچیانەی حوكمڕانی كوردی، كەڵك و ئیستیفادەی بۆ هاوڵاتیانی هەرێم هەبێت.

لەمڕۆدا بەبنبەست گەیشتنی ئیسلامی سیاسی و ئیفلاس بوونی ئەو رابوونەی لەنەوەدەكانەوە خۆیان پێوە بادەدا گەشتۆتە ئاستێك، لەڕیزبەندی هێزە سیاسیەكانی كوردستاندا (یەكگرتوو، كۆمەڵ، بزوتنەوە)، لەدوای هێزێكی وەك (نەوەی نوێ‌)وە ببینرێت.

ئەگەر كۆمەڵگەی كوردی بەدەست بازرگان و قۆنتەرات چییەكانی (پدك و ینك) گیری خواردبێت، ئەوا (یەكگرتوو، كۆمەڵ، بزوتنەوە)، بەدەست خۆیان و بەدەست بەرنامەو پاشگرەی ئیسلامیەكەیانەوە موبتەلابوون.

تۆ سەیركەن ئەم هێزانە لەئێستادا کەكۆمەڵگەی ئێمە تاتەوقی سەری، غەرقی قەیران و پشێوی و دەردو نەخۆشی و تاریكیە، چەند ساڵێكە (بەنهێنی و بەئاشكرا، لەپەناو پەسێوو بەدەنگی بەرز، بەشەرمەوەو هەندێ‌ جاریش رووقایمانە)، لەهەوڵی ئەوادان ئەو پاشگری ئیسلامیە لەناوەكەیان بكەنەوە.

شكست و كۆتایی ئیسلامی سیاسی لەكوردسان، هەر تەنها رمڵ لێدان و حوكمێكی بێ‌ بناغەو لەخۆڕا نییە، بەڵكو واقعێكی بەرجەستەو راستییەكی حاشاهەڵنەگرە كەنەك كەسانی نەیارو ناحەز بەوان باسی دەكەن، بگرە ئیسلامیستەكان خۆیان گەواهی بۆ دەدەن و دەیسەلمێنن.

راكردن و حاشاكردن لەو پاشگرە ئیسلامیەی جاری جاران خەتی سوور بوو، ئەوی رۆژێ‌ ماكی پۆزو خۆبادان و خۆجیاكردنەوە بوو لەوانی دی، لەئێستادا بۆتە کۆڵ و بارگرانیەکی قورس كەدەیانەوێت بینێژن و لەكۆڵ خۆیانی بكەنەوە.

هێزە ئیسلامییەکانی ئەم هەرێمە، گەر فێڵ لەخۆیان نەكەن و نەكەونە چاو بەستکردن لەلایەنگرو هەوادارانیان، دەبێت ئەوە بزانن رۆژ بەڕۆژ گڵۆڵەیان لەلێژیە. گەر جاران دەنگێك بووبن، هەنوكە بوونەتە نوزەیەك و كەس وەك قەوارەیەكی بزۆز و چالاك و زیندوو، نایانبینێت.

ئەفسانەی ئیسلامی سیاسی لەدوای یانزەی سێپتەمبەرەوە، لەسەر ئاستی جیهانی بەتاڵ بووەوە. لەو مێژووە بەدوا ئەوەی دێت و قوت دەبێتەوە، هێزگەلێكی پەڕگیرو تیرۆریست و مەرگ دۆست و بەربەرین كە لەفۆرمی (تەوحید و جیهادی زەرقاوی‌ و بوكۆ حەرام و داعشی ئەبوبەكر بەغدادی و... .. هتد)، تەعبیر لەخۆیان دەكەن.

لەم هەرێمەی ئێمەشدا جگە لەسەراب، هاوڵاتیانی هەرێم هیچ شتێكیان لەو وەعدو بەڵێن و دروشم و هات و هاوارەی ئیسلامیستەكان بەعەمەلی نەبینی كەباسیان دەكرد.

سیاسەت و حزبایەتی بەو مۆدێلە تەقلیدی و زۆر ناشیرینەی (پدك و ینك)، بۆتە فۆلکلۆرو جێگای رووبەرە تاریک و دزێوەکەی ناو لاپەڕەکانی مێژووە.. هاوکات ئیسلامی سیاسی بەوتایپەی (یەكگرتوو، كۆمەڵ، بزووتنەوە) نوێنەرایەتی دەكەن، هەر بەشێكن لەو میراتی حزبایەتیەو لەو چوارچیوە مێژووییەی ئیستۆک بوون و بەسەرچوون و پایانیان هاتووە.

هێزی سیاسی واقیع بین و عاقڵمەند ئەوەیە كەزانی قۆناغەكە جێیهێشتووەو جەدوای مانەوەی نەماوە، بێ‌ بڕۆ بڕوات.

ئیسلامی سیاسی لەكوردستان، بەهاتن‌و تەواجودیان نەك هەر نەبوونە باعیسی لەحیمكردنەوەی كۆمەڵگەی كوردی‌و پڕكردنەوەی ئەو درزو كەلێنانەی، نیشتمانپەروەرەكانی سەری رەش‌و قەڵاچوالان لەجەستەی كۆمەڵگەی كوردیدا دروستیانكرد