بابەکر دڕەیی

کتێبی« مەشخەڵی ژیانەوە : مانیفێستی گەیشتن بە  کەسیتی باش، بزاوتی باش، حوکمرانی باش» لە نوسینی بەرێز کاک عەبدوڵای مەلا نوری یە، ٣٣٥ لاپەرەیە، لە نۆزدە بەش پیکهاتوە.

«مەشخەڵی ژیانەوە» وەک بە ناونیشانەکەیدا دیارە، هەوڵدانی مرۆڤێکی تیکۆشەرە کە دەیەوێ بە زمانێکی روون و رەق راستیەکانی کۆمەلگا سەرلەنوێ بۆ هەموان شیبکاتەوە، ناڵەو توڕەیی کەسێکی دلسۆزی ماندوە کە بە هەمو زمانێک و بەدەنگی بەرز هاوار دەکات : ئەی میللەت ئەمەیە حاڵ و ژیانتان، ئەمەیە دۆخی ئابوری و کۆمەڵایەتی و سیاسیتان تاکەی ناجوڵێن.

«مەشخەڵی ژیانەوە» سەرەتا لە «تاک» ەوە دەسپیدەکات و پێی وایە گەر تاک « باش» بو، بزاڤیکی « باش» دێنیتە ئاراوەو گەر بزاڤی باشیش کەوتە سەرخەت حوکمڕانیەکی باش دێتەبەرهەم و ئەوسا مرۆڤەکان چ وەک تاک و چ وەک کۆ دەگەن بە خۆشبەختی و ژیانیکی کامەران. 

نوسەری ژیانەوە کەسیکی ئاکادیمیست نیە کە لە دوتوێی لێکۆلینەوە فەلسەفی و هزریەکاندا راستیەکانی دۆزیبیتەوە، ئەو خۆی لە جەرگەو کرۆکی چینە بیبەشەکانی کۆمەڵەوە پیی ناوەتە ناو ژیانی گشتیەوەو ساڵەها وەک نوێنەری دلشکاوترین ناوچەکانی کوردستان لە ناو ئەنجومەنی نوێنەرانیشدا لە هەوڵدا بوە تا دەنگی هەق و راستی و بیبەشی گەلەکەی بگەیەنەێت و دەسەڵاتداران گوێیان بۆ نەگرت.

« مەشخەڵی ژیانەوە» نوسراوێکی تورەی کەسێکی توڕەیە: توڕەیە لە دۆخی مەوجود، توڕەیە لە فەزای خنکێنەری بێدەنگی چینە چەوساوەکان، نارازیە لە هەردو بەرە: دەسەڵاتداران و بێدەسەلاتان.. 

بەدەسەڵات دەڵێ ئیوە وڵاتتان وێران کردو ئازادی و عەدالەتتان کردە خەونێکی بەدینەهاتو، بە سەر میللەت و گەلیشدا هاوار دەکات: ئێوە بۆ خەوتون.. 

« ئەوەی جیگەی هەڵوەستەکردنە، دەیان هەزار موچەخۆرو فەرمانبەر، لە ئاست زەوتکردنی مافەکانیان سەرکزی و بێدەنگی هەلدەبژێرن.  دەی ئەمە ناراستەوخۆ چوونە پاڵ دەسەڵاتداران و بەشداریکردنە لە لاوازکردنی بەرەی خەڵکانی ستەملیکراو و برسیکردن و شکاندنی کەرامەتیان. پێبزانی یان نەزانی بێهەڵویستی تۆ لە ناو سیستمێکی گەندەڵدا، لە یەک کاتدا، ڕۆلی ستەمکارو ستەملیکراویشت پێدەبەخشێت، کە ئەم جۆرە  ڕۆڵگێرانە  هێندە ئاستی نزمە، تەنیا شانی مرۆڤی هەلپەرست و ترسنۆک هەڵیدەگرێت، تەنانەت خودی ستەمکاریش لە ناخدا قێزی لێدەکاتەوە...»( ل ١٣٤)

تورەیی و نارەزایەتی نوسەر لە خۆڕا نیە. بەڵگەی گرنگ و بەهێزی هێناوەتە سەر روپەری کتێب و بە زمانی کەسانی ناوداری مێژوو راستیە هەرە سادە و قوڵەکان ئەخاتەوە بەرچاوو  وەبیری هەمو  ئەوانەی لە مافخورانیان بیدەنگن دەهێنێتەوە کە « ژیان کورتە و ناهێنێت لەم ژیانە کورتەدا ستەم قبوڵ بکەن و وابزانن هەزار ساڵ دەژین» 
گوێ لە هاواری کاک عەبدوڵا بگرین: 

« دەسا ژینی پڕوپوچ و هەرزان ئیتر بەسە، ئێستا کاتی ڕابونە، کاتی ئەوەیە ئاوڕێک لە خۆمان بدەینەوە، چاوەکانمان بسڕین و ساتێک تەماشای روح و جەستەی ماندوی خۆمان بکەین.  بەدەنگی بەرز  پەیام و ئامۆژگاریەکەی مارکۆس ئۆرلیوس بە گوێی خۆماندا بدەینەوە، کە لە دەوروبەری دوهەزار ساڵ پێش ئیستا گوتویەتی: ئەی هاوڕێیان بێباک مەبن و بە شێوەیەک مەژین وەک ئەوەی هەزاران ساڵ تەمەنتان بێت، مەرگ زۆر نزیکە لێتانەوە، هەولدەن تا زیندوون و گوڕوتینتان تێدایە، هێزی چاکبون و تیمارکردن لە نێو خۆتاندا پەرەپێبدەن. کەواتە با چیتر دواینەخەین»( ل ٤٢)

کاک عەبدوڵا مەلا نوری رای وایە نابێ هیزی گۆڕانکاری، هێزی بەرەنگاری، هێزی لەشکاننەهاتوی گەل چیتر دوا بکەوێت.. ئەو لەسەر ئەو باوەرەیە کە دەسەڵات خۆشحاڵە بە بێدەنگی چەوساوەکان، «قێز» لەم قبوڵکردنە دەکاتەوە کە مافخوراوان و موچەخۆران وا بەسەرکزی تیایدا کەوتونەتە حاڵەتی خەواڵوییەوە.. ئەو لایەنگرو وتەبێژو هاندەری گۆڕانە.. گۆڕان بەرەو ئازادی. گۆڕان بەرەو عەدالەت و یەکسانی..

هەلبەت کتیبی« مەشخەڵی ژیانەوە» بەهیچ کلۆجێک لایەنگری فەوزا نیە، لایەنگری تیکدانی ژیانی کۆمەل و داوودەزگاکان نیە، ریک بە پێچەوانەوە « مەشخەڵ» بانگەوازێکی رادیکالە بۆ جوڵانەوەیەکی قوڵ و ریشەداری هوشیاری، هوشیاریەک کە لە تاکی بەئاگاهاتوەوە وەرچەرخێت بۆ « کۆ» ی هوشیار، لە کۆی هوشیار و خاوەن بەرنامەوە بەرزبێتەوە بۆ ئاستی حوکمڕانیەکی باش و یاسایی و پێشکەوتنخواز و عادل.

کتیبی« مەشخەڵی ژیانەوە» کتیبیکی جیاوازە، کتیبی سەرگەرمی و خەولیکەوتن نیە، کتێبیک نیە لە رەفەی کتیبخانەدا دابنرێت تا دوای ساڵێک بێتەوە سەری: کتیبیکە بۆ هوشیاری، بۆ جوڵاندنی میشک، بۆ شۆرش و بەرەنگاری دژ زوڵم و ستەمێک کە دنیاو سیستمی سەرمایەداری پۆست لیبرال لە کوردستانی ئیمەشدا لە ڕێگەی نوێنەرە لۆکاڵیەکانیەوە سەپاندویەتی و بەردەوام ( وەک خودی سیستمە جیهانیەکە) لە قەیرانێکەوە دەچێتە ناو قەیرانیکی تری سیاسی و ئابوریەوە.

کتیبی « مەشخەڵ» کتیبیکی جدیە. جدی و راشکاوە سەبارەت بە هۆکارەکانی بەدبەختی گەل، راشکاوو رەقە دەربارەی چۆنیەتی بەرەنگاربونەوەی ئەنجامەکان و نادادیەکان.
ئەم کتیبە کە دەکرێ وەک خاوەنەکەی بە« زێڕی نێو قوڕاو» ناوزەدی بکەین، وەک کتیبەکانی نیتشە لە ساڵانی داهاتودا دەیان قاتی ئیستە خوێنەر پەیدادەکات و رەنگە سەدان کەس بڕگەو پەرەگرافە توند و زەقەکانی بۆ یەکدی بنێرن و ببێتە کتێبی بەردەستی گەنجان و نارازیان و ژیاندۆستان و گۆڕانخوازان.