نزار ئاگری
شوان ئه‌حمه‌د کردویه‌تى به‌کوردی

(سه‌گباب، گه‌ر سبه‌ى ئه‌و گۆڤاره‌ت بڵاوبێته‌وه‌، ئه‌وا سه‌رت ده‌خه‌مه‌ قه‌برى باوکه‌ سه‌گت)
مه‌به‌ست له‌و گۆڤاره‌ (ڕایه‌ڵ)ه‌ که‌مانگ نامه‌یه‌کى سه‌ربه‌خۆیه‌و له‌کوردستان ده‌رده‌چێت. ئه‌و که‌سه‌ى پێیده‌ڵێن (سه‌گباب)، سه‌رنوسه‌رى گۆڤاره‌که‌ (کاوه‌ گه‌رمیانی)یه‌ که‌ته‌مه‌نى سى و دوو ساڵێک ده‌بێت.
کاوه‌ چه‌ند ڕاپۆرتێک بڵاوده‌کاته‌وه‌و تیایاندا باس له‌هه‌بوونى گه‌نده‌ڵى ده‌کات، له‌نێو کاربه‌ده‌ستانى سیاسى و پێشمه‌رگه‌کانى حیزبى سه‌رۆکدا (2). ئه‌وه‌ى له‌ته‌له‌فۆنه‌که‌شه‌وه‌ جنێوه‌کان ده‌دات، عومه‌ر سه‌نگاوییه‌. سه‌نگاوى به‌رپرسێکى گه‌وره‌ و ئه‌ندامێکى دیارى حیزبه‌ و سه‌رهه‌نگه‌ له‌ڕیزى ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی، عایدى سه‌رۆکن.
مانگێک دواى ئه‌و ته‌له‌فۆنکردنه‌، کاوه‌ گه‌رمیانى تیرۆر ده‌کرێت. له‌به‌رده‌م ماڵه‌که‌ى خۆیدا له‌که‌لار (ده‌که‌وێته‌ باشورى سلێمانی)، ده‌ستڕێژى گولله‌ى لێده‌که‌ن. تۆمه‌تبارى یه‌که‌م (له‌م تاوانه‌دا)، عومه‌ر سه‌نگاویه‌. ئاخر ئه‌و پیاوێکى شه‌ڕانگێز و سه‌ختگیره‌ و ده‌ست له‌هیچ که‌سێک ناپارێزێت، که‌ببێته‌ به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌م خۆى یان حیزبه‌که‌یدا.
خه‌ڵک و خوا، ده‌یانزانى بکوژه‌که‌ ئه‌وه‌و قسه‌و باسه‌کانیش له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌، به‌هه‌موو جێیه‌کدا بڵاوبووه‌وه‌. سه‌رۆک بۆ کۆتایى هێنان به‌و وتى وتییه‌، داوایکرد سه‌نگاوى ده‌ستگیر بکرێت، به‌ڵام هه‌ر زوو (له‌به‌رنه‌بوونى به‌ڵگه‌ له‌سه‌رى ئازاد کرا).
سه‌نگاوى بێگه‌ردیى و ئازادى خۆى نه‌دۆڕاندو بگره‌ دڕترو له‌خۆبایى تربوو. ده‌سه‌ڵاتداران ئه‌ندامێکى هاکه‌زایى حیزبیان ده‌ستگیرکردو ئه‌ویش دانى به‌ئه‌نجامدانى ئه‌و تاوانه‌دا نا که‌درابووه‌ پاڵی، به‌وجۆره‌ کێشه‌که‌ کۆتایى هات.
خانه‌واده‌ى کاوه‌ گه‌رمیانى ده‌ڵێن»کارى نه‌کرده‌یه‌ که‌سێکى ئاسایى ئه‌و کاره‌ى کردبێ‌ و تاوانبارى ڕاسته‌قینه‌ دیاره‌ کێیه‌، که‌چى به‌ئازادى ده‌سوڕێته‌وه‌ و مێش میوانى نییه‌«
عومه‌ر سه‌نگاوى نکوڵى له‌ڕاستى و دروستى ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ته‌له‌فۆنییه‌ ناکات که‌ بۆ هه‌ڕه‌شه‌ کردن و چاوسورکردنه‌وه‌، له‌کاوه‌ گه‌رمیانى کردووه‌و جنێو و قسه‌ى ناشرینى وه‌ک (سه‌گباب و کوڕى سه‌گى ) به‌کارهێناوه‌، له‌به‌رئه‌وه‌ى (وه‌ک خۆى ده‌ڵێت) گۆڤاره‌که‌ى له‌ژماره‌ى پێشویدا وتارێکى له‌باره‌یه‌وه‌ بڵاوکردۆته‌وه‌، له‌پاڵ وێنه‌یه‌کى خۆیدا.
خۆپیشانده‌ران دروشم گه‌لێکیان به‌رزکردبووه‌وه‌ که‌له‌سه‌رى نوسرابوو. (با هه‌ر بکوژه‌که‌ دادگایى نه‌که‌ین، به‌ڵکو ئه‌وانه‌ش بدرێنه‌ دادگا که‌ له‌پشت تاوانه‌که‌وه‌ بوون) و (هه‌موومان بکوژه‌که‌ ده‌ناسین) (3). شیرین ئه‌مینیش (هاوسه‌رى کاوه‌ گه‌رمیانی)، به‌ده‌م قوڵپى گریانه‌وه‌ هاوارى ده‌کرد»ئه‌وانه‌ى ئه‌و کاره‌یان کرد، به‌رپرسانى گه‌وره‌ى سه‌ر به‌حیزبه‌که‌ى سه‌رۆکن»
شیرین که‌ هاوسه‌ره‌که‌ى شه‌هیدبوو، دووگیان بوو. حه‌ڤده‌ ڕۆژ دواى تیرۆرکردنى کاوه‌، منداڵى بوو که‌نۆبه‌ره‌ى بوو. کاوه‌ گه‌رمیانى ئازا و سه‌رچڵ بوو. له‌ناوچه‌ى گه‌رمیان کارى ده‌کرد، ئه‌و ناوچه‌یه‌ى سه‌رۆک شاراوه‌نییه‌که‌ى سکاڵاى له‌دژم تۆمارکرد و دامى به‌دادگا. (٥)
گه‌رمیان ناوچه‌یه‌کى خێڵه‌کییه‌و به‌رپرسانى ئه‌وێش کۆ له‌وه‌ ناکه‌نه‌وه‌، خه‌ڵک و خوا فریوبده‌ن و بیان ڕوتێننه‌وه‌و سه‌رشکاویان بکه‌ن و که‌رامه‌تیان بڕوشێنن.
گۆڤارى (ڕایه‌ڵ) که‌ کاوه‌ گه‌رمیانى ده‌ریده‌کرد، ده‌ستى نه‌ده‌پاراست له‌وه‌ى به‌رپرسان به‌گه‌نده‌ڵى تاوانباربکات، ته‌نانه‌ت گه‌ر ئه‌وکه‌سانه‌ ژه‌نه‌ڕاڵ و سه‌رهه‌نگیش بن له‌ڕیزى سوپادا (٦) وه‌ک عومه‌ر سه‌نگاوی. 
هاوڕێیانى کاوه‌ گه‌رمیانى ده‌ڵێن»خۆشحاڵ بووه‌ به‌وه‌ی، تواناکانى له‌بوارى نوسیندا بۆ به‌گژاچونه‌وه‌ى ده‌سه‌ڵات به‌کار ده‌هێنا). ڕانیا ئه‌ندێشی، کچه‌ هاوڕێیه‌کى کاوه‌ گه‌رمیانى ده‌ڵێت «ئه‌وه‌ى ئه‌وى له‌هاوپیشه‌کانى جیاده‌کرده‌وه‌ ئه‌وه‌بوو، له‌کاتێکدا ئه‌وانى تر گشتگیرانه‌ باسیان له‌گه‌نده‌ڵى ده‌کرد، ئه‌وا ئه‌و ڕێک و ڕاست پێى ده‌وتین کێ‌ دزوو گه‌نده‌ڵه‌. به‌ناو ناوى ده‌هێنان. وه‌ک خۆشتان ده‌زانن، ئه‌وه‌ لێره‌ هێڵى سووره‌«
دواتر په‌لاماردان و پرۆسه‌ى تیرۆر و پاکتاوکردن به‌رده‌وام بوو. که‌ناڵى ته‌له‌فزیۆنى (هێڤی)(7) بێلایه‌ن، په‌یامێکى تایبه‌تى پێگه‌یشت (یان له‌په‌خشکردنى خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تیه‌کان ده‌وه‌ستن، یان باجه‌که‌ى ده‌ده‌ن).

با هه‌ر بکوژه‌که‌ دادگایى نه‌که‌ین، به‌ڵکو ئه‌وانه‌ش بدرێنه‌ دادگا که‌ له‌پشت تاوانه‌که‌وه‌ بوون

که‌ناڵه‌که‌ دووه‌میانى هه‌ڵبژاردو ویستى باجه‌که‌ى بدات. ئه‌وه‌بوو له‌شه‌وێکى ئه‌نگوسته‌چاوى زستاندا، ده‌یان چه‌کدار هه‌ڵیان کوتایه‌ سه‌ر باره‌گاى که‌ناڵه‌که‌و ئاگریان تێبه‌رداو هه‌رچى تێدابوو سوتاندیان.
سۆرانى مامه‌ حه‌مه‌ش به‌گولله‌ى چوار چه‌کدار کوژرا که‌ له‌گه‌ڕه‌کى ڕه‌شیدئاوا  له‌که‌رکوک هه‌ڵیان کوتایه‌ سه‌ر ماڵه‌که‌ی. سۆران له‌ گۆڤارى (لڤین)دا ده‌ینوسى و ئه‌و گۆڤاره‌ش به‌هۆى ئه‌وه‌ى ڕاشکاوانه‌ باس له‌شته‌کان ده‌کات و په‌رده‌ له‌ڕووى سکانداڵه‌کان هه‌ڵده‌ماڵێت که‌ کاره‌کته‌ره‌ سیاسیه‌کانى هه‌رێم بکه‌ره‌کانین، هه‌میشه‌ له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌و مه‌ترسیدایه‌.
سۆران پێش تیرۆرکردنی، وتارێکى بڵاوکردبووه‌وه‌ تیایدا باس له‌هه‌ندێ‌ به‌رپرسى ده‌ست ڕۆیشتوو ده‌کات که‌ خه‌ریکى ئافره‌ت بازى و بازرگانیکردنن به‌باندى له‌شفرۆشانه‌وه‌.
بیرم له‌هه‌موو ئه‌وانه‌ ده‌کرده‌وه‌و پاشان له‌دڵى خۆمدا ده‌مووت «باشه‌ چۆنه‌ تائێستا نه‌یانکوشتووم؟». هه‌رچى جارێک ڕۆژنامه‌نوسێک ده‌کوژرێت، واهه‌ستده‌که‌م ئه‌وه‌ من بم و شه‌وه‌که‌ى خه‌و له‌چاوم ناکه‌وێت.
تاڕۆژى دواتر ئارام نابمه‌وه‌و پاشان به‌هه‌ڵه‌داوان خۆم ده‌گه‌یه‌نمه‌ باره‌گاى ڕۆژنامه‌که‌، له‌وێ‌ له‌نێو ئه‌و هه‌واڵانه‌دا بزرده‌بم که‌ له‌هه‌موولایه‌کى وڵاته‌وه‌ بۆمان دێت»یه‌کێک زۆر به‌سه‌ختى له‌هاوسه‌ره‌که‌ى داوه‌و کۆرپه‌له‌  پێنچ مانگانه‌که‌ى  پێ‌ له‌باربردووه‌. یه‌کێکى تر له‌پێچ و په‌ناى باڵه‌خانه‌یه‌کى تاریکدا، ده‌ستدرێژى کردووه‌ته‌ سه‌ر منداڵێک. زه‌لامێک مامه‌ڵه‌ى به‌قه‌واڵه‌یه‌کى ساخته‌وه‌ کردووه‌. که‌سێکى دى قۆڵى خه‌ڵکانێکى بڕیوه‌و ماڵ و سامانى لوش داون) 
ژیانى پێ‌ گێرمه‌ و کێشه‌و توش و ناهه‌موارى خه‌ڵک و خوا، وام لێده‌که‌ن بچمه‌وه‌ ناوخۆم و سه‌باره‌ت به‌ ژیان و داهاتووم، له‌خۆم بپرسم. ئه‌ویش پێم ده‌ڵێت: پێویسته‌ ئه‌وکارانه‌ى ده‌یان که‌یت به‌وردى و ژیرانه‌ ئه‌نجامیان بده‌یت، تاتوشى سه‌رگه‌ردانى و بغرۆبوون نه‌بم.
گه‌ر له‌م شاره‌دا ببیته‌ ڕۆژنامه‌نووس، ئه‌وه‌ ماناى وایه‌ که‌ تۆ  پرۆژه‌یه‌کیت بۆ کوشتن.
په‌ڕاوێزه‌کانى وه‌رگێڕ:
١- ڕۆمانى (شه‌قامى سالم)، نزار ئاگرى نوسیویه‌تى و ساڵى 2017 له‌خانه‌ى (نوفڵ) له‌به‌یروت به‌قه‌واره‌ى 331 لاپه‌ڕه‌ چاپ و بڵاوکراوه‌ته‌وه‌.
ڕۆمانه‌که‌ باس له‌ماجه‌راى شارى  سلێمانى و ده‌ورو به‌رى ده‌کات، له‌ساوپه‌ناى بزوتنه‌وه‌ى چه‌کدارى کوردایه‌تى دا.. مێژوویه‌کى تاریک و تفت و ڕه‌ش و ناشیرین ده‌گێڕێته‌وه‌.. گێڕانه‌وه‌کانى هه‌ندێجار هه‌ر زۆر واقیعین و کاره‌کته‌ر و شوێن و ڕووداوه‌کان ده‌ناسینه‌وه‌، هه‌ندێ‌ جاریش  واقیع تێکه‌ڵ به‌ئه‌ندێشه‌ و خه‌یاڵ و فانتازیا ده‌کرێت.
ئه‌مه‌ى ئێمه‌ لێره‌دا کردوومانه‌ به‌کوردى به‌شێکى که‌مى ڕۆمانه‌که‌یه‌ به‌ناوى (ونبوون) که‌له‌ لاپه‌ڕه‌ (305 ده‌ست پێده‌کات بۆ لاپه‌ڕه‌ 307) و باس  له‌یه‌کێک له‌کۆست و تراژیدیا جه‌رگ بڕه‌کانى ساڵانى ڕابردووى ئه‌م هه‌رێمه‌ پێ‌ له‌ناعه‌داله‌تى و ناهه‌قیه‌ ده‌کات.
حیکایه‌تى خوێنى به‌ناهه‌ق ڕژاوى گه‌نجێکى خێر له‌خۆ نه‌دیووى گه‌رمیانى ئه‌نفال و بریندارمان بۆ ده‌گێڕێته‌وه‌ که‌بوێرى نواندووه‌ و باسى له‌ڕاستى ڕوداوه‌کانى کۆمه‌ڵگه‌که‌ى کردووه‌. ئه‌و گه‌نجه‌ش کاوه‌ گه‌رمیانى ڕۆژنامه‌ نووسه‌ که‌ له‌(5/12/2013) تیرۆر ده‌کرێت.
٢ - نزار ئاگرى به‌درێژایى ڕۆمانه‌که‌ی، به‌ناوى (حیزبى سه‌رۆک)ه‌وه‌ باسى ئه‌و هێز و ده‌سه‌ڵاته‌ ده‌کات که‌ له‌دواى ڕاپه‌ڕینه‌وه‌ له‌شارى سلێمانى و ده‌وروبه‌رى باڵاده‌سته‌.
٣ - مه‌به‌ست ئه‌و ڕێپێوان و گردبونه‌وانه‌یه‌ که‌ له‌دواى تاوانه‌که‌وه‌، بۆ ئاشکراکردنى تاوانباران ئه‌نجام دران .
٤ - منداڵه‌که‌ى کاوه‌ گه‌رمیانى کوڕه‌و ناوى (ئامه‌د)ه‌.
٥ - حیکایه‌تخوانى ڕۆمانه‌که‌ کاره‌کته‌رێکه‌ به‌ناوى (بێکه‌س هه‌ردی)یه‌وه‌، سه‌رنوسه‌رى ڕۆژنامه‌یه‌کى ئه‌هلى سه‌ربه‌خۆیه‌ له‌سه‌هۆڵه‌که‌، به‌ناوى (نیشتمان)ه‌وه‌. به‌سه‌رهاتى کوشتنى کاوه‌ گه‌رمیانى و به‌سه‌رهاته‌کانى دیکه‌ى ناو ڕۆمانه‌که‌، ئه‌و ده‌یانگێڕێته‌وه‌.
٦ - نزار ئاگرى هه‌ندێ‌ جار، سوپا و سه‌رباز و پێشمه‌رگه‌ تێکه‌ڵ ده‌کات.
٧ - نوسه‌ر له‌زۆر شوێندا، ناو گۆڕکێى کردووه‌و له‌هه‌ندێ‌ جێگه‌شدا ناوه‌کانى وه‌ک خۆى داناوه‌ته‌وه‌. خوێنه‌ر کاتێک ته‌واوى ڕۆمانه‌که‌ ده‌خوێنێته‌وه‌، ئه‌و حاڵه‌ته‌ به‌چاکى ده‌بینێت. بۆ نمونه‌ لێره‌دا هاتووه‌ که‌ناڵی (NRT) کردووه‌ به‌که‌ناڵى (هێڤی).
 
سه‌رچاوه‌: 
نزار ئاغری: شارع سالم - نوفل، هاشیت أنطون، بیروت- الطبعة‌ الاولي، 2017.