سامانی وەستا بەكر

بوونی هەر دەرەنجامێک هۆکارێکە، واتە ئەگەر هۆکارێک نەبێ دەرەنجام بوونی نابێ، واتە هۆکار دەبێتە روودانی سەرەنجامێکی سروشتی چاوەڕوانکراو، لەئەگەری دەرەنجامی باش و سەرکەوتوودا هۆکارەکەی زیرەکانە و بەووریایی سودی لێوەرگیراوە و پێچەوانەکەشی راستە. 
ئۆکرانیا یا ئۆکراینا 
بەندە نامەوێ بچمە سەر ئەوەی ناوەکە لەچیەوە سەرچاوەی گرتوەو واتای چیە چونکە زۆر باسکراوە، بەڵام ئەوەی تێبینی دەکرێ لەسەرەتای گرژی و ئاڵۆزی نێوان ڕوسیاو ئۆکرانیا میدیای کوردی کێشەی ناوو ناوهێنانی وڵاتەکەی هەبووە و هەیە، کە ئایا وڵاتەکە ناوی (ئۆکرانیایە یان ئۆکراین)، هەندێک میدیاکار لەکاتی خوێنەوەی هەواڵ و پەخشی راستەوخۆدا چەندینجار زمانی تەتەڵەی دەکردو جارێک بەئۆکراین و جارێکیش بە ئۆکرانیا ناوی وڵاتەکەی دەبردو تا ئێستاش ئەمە هەر بەردەوامی هەیە. 
لەڕاستیدا ناو ئامرازێکە بۆ ناسینەوە و دەستنیشانکردن نەک پێناسەکردن. ناوی هەر وڵاتێک چۆن هاتبێت و چۆن بوترێت و ببیسترێ هیچ کێشییەک نیە، بۆ نموونە «سڤاریا»  ئەو وڵاەتیە کە ئێمە کوردانی باشور بە «سوید» ناوی دەهێنین، بەڵام کوردانی رۆژهەڵات بە»سوئێد»، ئنگلیز پێی ئەڵێن «سویدن»،  ئەڵمان بە «شڤێدن»،  ئیتاڵییەکان بە «سڤێتسیا»،  فەرەنسیەکان بە «لاسوێد»،  رووسەکان بە «شڤێتسێیا»...هتد، واتە زۆر کەم گوێت لێدەبی کە دوو وڵات هەمان ناو بۆ ئەو وڵاتە بەکاربهێنن کە خودی سویدیەکان پێی دەڵێن «سڤاریا». 
ئێمەی کورد بەهۆی نزیکیمانەوە لەوڵاتانی عەرەب و بوونمان لەوڵاتی عێراقی زۆرینە عەرەب هاوشێوەی ئەوان ناوی «ئۆکرانیا» بەکاردەهێنین و وڵاتانی رۆژئاوا «ئۆکراین» بەکاردەهێنن، بۆیە وتنی هیچیان هەڵەنیە تەنها ئەوەنەبێ کە لەوڵاتی ئێمە ناوەکە بەئۆکرانیا رۆشتوەو ئاسانتر دێتە سەرزار بۆ دەربڕین. 
جەنگ بۆ: 
ئەگەر کەمێک هەست و سۆز وەلانێیت و کێ و کام وڵات لەپێشترو لە ئێستاشدا دۆست و دژی بەرژەوەندی کوردن، ئەوا دەتوانی لێکدانەوەیەکی واقیعیانەی زیاتر بۆ بابەتەکە بکەیت، راستە ڕووسیا هەرگیز دۆستی کورد نەبووەو بگرە هەندێکجار هۆکاریش بووە بۆ شکستی هەر هەوڵێکی کورد بۆ سەربەخۆبوون، نموونەی کوردستانی سوورو مهاباد، بەڵام ئەگەر بەووردیش لەبابەتەکە بکۆڵینەوە ئەمریکاش تا ئەو ئاستە لەگەڵتایە کە بەرژەوەندی خودی وڵاتەکە دەیخوازێ، لەهەر شوێنێکدا بەرژەوەندی ئەو وڵاتە لەوەدابێ کە دەستبەرداربێ و گورگانخوارد بکات ئەوا هیچ درێغی ناکات، نموونەی عەفرین و لەدەستدانی بەشی زۆری خاکی هەرێم لەبەرژەوەندی عێراق و بێ هەڵوێستی ئەمریکا، ئەگەرچی بەفەرمی دەسەڵاتدارانی هەرێمیشیان ئاگایارکردبووەوە، بەڵام نەدەکرا سزای ئەو هەڵەیە خاکی مێژووی کوردبێ، ئەگەر ئەمریکا دۆستی راستەقینەی کورد بووایە دەکرا لەبری خاک رێگای تر بگیرایەتەبەر بۆ نموونە، گۆڕینی سیستمی حوکمڕانی هەرێم و دوورخستنەوەی هەردوو پارتی دەسەڵاتدار. 
ساڵی ١٩٦٢ «جۆرج کەنەدی» هەڕەشەی هەڵگیرسانی جەنگی جیهانی سێیەمی لەڕووسیا کرد ئەگەر بنکە ئەتۆمییەکانی کە لەسەرەتای دامەزراندنا بوون لەکوبا هەڵنەوەشێنێتەوە، لەڕاستیدا ئەمریکا ئەو جەنگە ئەتۆمییەی هەڵگیرساند ئەگەر سەرۆکی ئەوکاتەی رووسیا «نیکیتا خرۆتشۆف» ملی بۆ خواستەکانی ئەمریکا نەدایە، واتە ئەوکات ٢٨ی ئۆکتۆبەری ١٩٦٢ رووسەکان هۆکارو هاوکاربوون بۆ رێکەوتن و هەڵنەگیرساندنی جەنگی سێییەمی جیهانی ئەتۆمی بەهاوکاری سکرتێری رێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان «یو پانت». 
ساڵانێکی زۆرە ئەمریکا لەدوای هەڵوەشانەوەی یەکێتی سۆڤییەتەوە هەستاوە بەجێگیرکردنی سیستمی مووشەکی کە توانای هەڵگرتنی کڵاوەی ئەتۆمیان هەیە لەزۆرێک لەو وڵاتانەی پێشتر سەر بەیەکێتی سۆڤیەت بوون و لەزۆرێکی تر لەوڵاتانی ئەوروپا بەتایبەت نزیک سنورەکانی رووسیا، وێڕای ئەوەی کە رووسەکان چەندینجار هۆشداریان داوە بەئەمریکا کە لەو کارەی بوەستێ لایەنیکەم ئەو سیستمە لە ئۆکرانیا جێگرنەکەن و نەبێ بەئەندامی هاوپەیمانی یان رێکخراوی ئەتڵەنتی باکور «ناتۆ-نەیتۆ» کە رووسیا ئەم رێکخراوە وادەبینێ کە لەدژو بۆ دژایەتی ئەوان دروستکراوە. 
یاریکردن بەکلکی مار: 
وێڕای هۆشدارییەکانی رووسیا بۆ ئەمریکا، ئەوروپا و ئۆکرانیا بەڵام سودی نەبوو ئەوان هەر لەسەر پلانەکەی خۆیان دەڕۆشتن بەوهیوایەی  رووسیا هاوشێوەی پێشووتر بێدەنگ دانیشێ بەڵام یاری کردن بەکلکی مار ئەنجامەکەی پێوەدانە. 
سەرۆکی ئۆکرانیا «ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی» گرنگی بەهۆشدارییەکانی رووسیا نەدەدا و مەستی پەیمانەکانی ئەمریکا بوو بوو، لەوەش زیاتر لەهەندێک لەدەرکەوتنەکانیدا جۆرێک لەگاڵتەجاڕییەوە وەڵامی هەڕەشەکانی دەدایەوە، لەڕاستیدا ئەو سەرۆکە بێ ئەزموونە باشدەیزانی کە ئەوان توانای رووبەڕوونەوەی رووسیایان نیە، بەڵام ئەمریکی و ئەوروپییەکان کۆنترۆڵی هەڵوێستەکانیان کردبوو، بۆیە ئەو بەردەوام بوو لەیاری کردن بەکلکی مارەکە. 
زێلێنسکی لە توانای بوو کە ئۆکرانیا و گەلەکەی لەو وێرانیە بپارێزێ کە بەسەر ئەو وڵاتەدا هاتووە و جارێ ماویشێتی، ئەو دەیتوانی لایەنی کەمی داخوازییەکانی رووسیا جێبەجێبکات لەئێستادا و داوای چوونە ناو هاوپەیمانی یان رێکخراوی ئەتڵەنتی باکور «ناتۆ-نەیتۆ» نەکات، چونکە ئەوەی ئەلف و بێی سیاسەت بزانێ باش لەوە تێدەگات کە ئۆکرانیا دوایین درگای پارێزراوی رووسیایە بەڕووی ئەوروپادا و گەشتنی ناتۆ بەو درگایە واتە کۆنترۆڵکردنی بەشێکی زۆری جوڵەی دەریای ئەو ناوچەیە و خنکاندنی رووسیا. 
گومان لەخۆسەپێنی و حەزی دەسەڵاتی «ڤلادێمر پۆتین» ناکرێ، ئەو هێندە حەزی لەدەسەڵاتە کارێکی کردووە پاش ئەو هەموو ساڵە لەدەسەڵات دەتوانێ تا لایەنیکەم شانزە ساڵی تریش هەر سەرۆک بێ، واتە دیکتاتۆرێک لەبەرگی دیموکراتیدا، گومان لەوەشا نیە کە کەسایەتی سەرۆکی رووسیا کەسایەتیەکی پتەوو خاوەن بڕیارەو ناکرێ هەڕەشەکانی بەهەند وەرنەگیرێ. 
«ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی» پاڵەوانێکی بۆ خودی خۆی لەسەر حسابی گەلی ئۆکرانیا دروستکردوو، وێرانەیەکیشی پێشکەشی گەلەکەی کرد، ئازایی سەرۆک تەنها ئەوەنیە کە بچێتە بەرەی دواوەی جەنگ و چەند وێنەیەک بڵاوبکاتەوە، باشمان لەبیرە ئەوانەی ئێمەش لەکاتی شەڕی داعشدا زۆر وێنەی خۆیان بڵاوکردەوەو کەسیشیان تەنانەت پێڵاوەکانیشیان تۆزاوی نەبوو، تەنها جیاوازی زێلێنسکی لەگەڵ ئەوانەی خۆماندا ئەوەیە کە ئەم خۆسەپێن نیەو هەڵبژێراوی گەلەکەیەتی و پشتگیری زۆری لێدەکرێ، مەخابن ئەم سەرۆکە بێ ئەزموونە نەیتوانی ئۆکرانیا لەوێرانەیی و کاولکاری بپارێزێ لەشەڕێک کە دوورنیە بەخواست و لەبەرژەوەندی رووسیا کۆتایی بێت. 
کاری سەرۆک پارێزگاری لە گەلەکەیەتی، دابینکردنی ژیانێکی شایستەو لایەنی کەمی خۆشگوزەرانی، سەرۆک دەبێ لەپێش هەموو شتێکدا سەرکردەبێ، دەبێ ئاسایش و سەروماڵی گەلەکەی بەهەر نرخێک بێ بپارێزێ جا ئەگەر باجەکەشی کورسییەکەی خۆی بێ، گرنگ نیە کێ سەرۆکە، گرنگ ئەوەیە کام سەرۆک خەسڵەتەکانی سەرکردەی تیایە. 
جەنگی ئۆکرانیاو بەرژەوەندییەکان 
دەستەواژەیەک هەیە زۆر دەوترێتەوە کە «هیچ کەس و لایەنێک بەرژەوەندی لەشەڕدا نیە» لەڕاستیدا ئەم دەستەواژەیە زۆر دوورە لەڕاستییەوە، چونکە هەڵگیرساندنی هەموو جەنگێک وێڕای هەر هۆکارێک و بیانوویەک هاوتەریب بەرژەوەندی ئابوریشی لەپشتەوەیە.
ئەگەر چاوێک بەمێژووی نزیکی ناوچەکەو جیهاندا بخشێنینەوە دەبینین کە لەگەڵ هەڵگیرسانی هەر جەنگێکدا ناوی ویلایەتەیەکگرتووەکانی ئەمریکا لەپلەی یەکەمدا دێت، هەڵبەتە ناوهێنانی ئەمریکا تەنها بۆ ئەوە ناگەڕێتەوە کە ئەو وڵاتە وەک پۆلیسی نێودەوڵەتی رەفتار دەکا و بەدوای سەقامگیری و ئاشتی جیهانییەوە، هێندەی ئەو وڵاتە بەدوای بەرژەوەندی تایبەتی ئەمریکاو شوێن پێی نوێ یان قایمترکردنی پێگەکەیان و دۆزینەوەی بازاڕی نوێیە بۆ کاڵا سەربازی، ئەلەکترۆنی، پێشەسازی و خۆراک و...هتد 
سودەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لەجەنگی نێوان رووس-ئۆکراین هێندە زۆرو ستراتیژین هاوشێوەی هیچ جەنگێکی ترنین و ناکرێ بەراورد بکرێ، هەندێک لەو خاڵانە: 
هۆکارە سەربازییەکان: 
١. ئەمریکا بەکردار تواناو هێزی سەربازیی دووژمنە دێرینەکەی «رووسیا» بۆ یەکەمجار لەدوای ساڵانێکی زۆرەوە دەبینێ و چاودێری وردی چەکەکانی ئەو وڵاتە دەکا و برەو بەدژە چەکەکانی خۆی دەدا کە تا توانای تێکشکاندنی کرداری چەکی رووسی هەبێت. 
٢. تاقیکردنەوەی چەکی ئەمریکی بەرامبەر چەکی رووسی بەشێوەیەکی ناڕاستەوخۆی پێکدادانی ئەو دوو وڵاتە. 
٣. سەپاندنی هەژموونی زیاتری ئەمریکا بەسەر جیهان و ئەوروپادا بەتایبەتی. 
٤. ترساندن و ئاگادارکردنەوەیەکی باوەژنانەی ئەمریکا بۆ ئەوروپا لەهێزێک کە ئەوروپا بەتەنها توانای رووبەڕووبوونەوەی نیە بەبێ ئەمریکا. 
٦. گەڕانەوەو جێگیرکردنی هێزێکی زۆری مەریکا لەزۆربەی وڵاتانی ئەوروپا لەسەر داواو خواستی خۆیان.
٧. هۆشداریدان بە چین بەپلەی یەکەم و هەر وڵاتێکی تر لەئەگەری هەر جوڵەیەکی سەربازی بۆ دەرەوەی سنوری وڵاتەکەیان بەبێ گڵۆپی سەوزی ئەمریکا ئەوا هاوشێوەی رووسیا سزای ئابوری دەسەپێنن بەسەریاندا. 
٨. هاندان و راکێشانی بەشێک لەو وڵاتانەی کە ساڵانێکە دوودڵن لە چوونە ناو هاوپەیمانی یان رێکخراوی ئەتڵەنتی باکور «ناتۆ-نەیتۆ» نموونەی سوید و فینلاند کە ئەو رێکخراوە خواستێکی زۆری لەسەر ئەندامبوونی ئەو وڵاتانە هەیە. 
٩. دۆزینەوەی بازاڕو هەلیکاری زیاتر لەدوای جەنگ بۆ بنیاتنانەوەی ژێرخان و سەرخانی ئۆکرانیا. 
١٠. ترسە گەورەکەی ئەمریکا لەهاوپەیمانی دوو زلهێزی وەک رووسیا و چین لایەنی کەم بۆماوەیەکی درێژ دەڕەوێتەوە.
هۆکارە ئابوورییەکان: 
١. دۆزینەوەی بازاڕی نوێ و فرۆشی زیاتری چەکی ئەمریکی. 
٢. بەبازاڕکردنی زیاتری کاڵای ئەمریکی وەک جێگرەوەی کاڵای رووسی. 
٣. داتەپانی ئابوری رووسی و هەڵسانەوەی ئابوری ئەمریکا. 
٤. سودوەرگرتن لەو ترسە زۆرەی ئەوروپییەکان لەڕووسیا هەیانە بۆ دوورخستنەوەو دەرکردنی چینیش لە بازاڕەکانی ئەوروپا وەک هاوپەیمانێکی رووسەکان. 
٥. جێگرتنەوەی کاڵای ئەمریکی لەبری کاڵای چینی کە کاڵای چینی بەفراوانی لەبازاڕەکانی ئەوروپادا بڵاوبووەتەوە. 
موشەکباران کردنەکەی هەولێرو جەنگی ئۆکرانیا: 
کاتێک گوێبیست دەبی زۆرێک لەشیکەرەوە، سیاسی و رۆژنامەنووسەکان مووشەکبارانەکەی ئێران بۆ سەر هەولێر دەبەستەنەوە بەوەی کە ئەمە دەکرێ پەیامی رووسیابێ لەڕێی ئێرانەوە بۆ دەسەڵاتدارانی هەرێم لەئەگەری هەناردەی غازی سروشتی هەرێم لەڕێی تورکیاوە بۆ ئەوروپا وەک جێگرەوەی غازی سروشتی رووسیا قبوڵکراو نیەو بەبێ سزا تێناپەڕێ، لەڕاستیدا ئەمە لێکدانەوەیەکی لۆجیکییە بەڵام راست و بەرکارنیە لەبەر چەند هۆکارێک لەوانە: 
*رووسیا خودی خۆی دەتوانێ زۆر بەساناترو بەکارتر ئەو پەیامە بگەیەنێ و پێوستی بەدەستی دوو نیە. 
*خودی ئێران و رووسیا لەسەر چەندین خاڵ ناکۆکن، خۆ ئەگەر دژایەتی و سزاکانی ئەمریکای لەسەر نەبووایە ئێران هێندە لەڕووسیا نزیک نەدەبۆوە و هێندەش کەیفی بەو وڵاتە نایەت. 
*رووسیا وەک هەر یەکێک لەگرووپی ٥+١ نایەوێ ئێران ببێ بەخاوەنی چەکی ئەتۆمی کە ئەمەش خاڵی یەکلاکەرەوەیە بۆ ئێران. 
لەڕاستیدا ئێران تا ئاستێکی زۆر وڵاتێکی سەربەخۆیە لەبڕیاردان و بەئاسانی خۆی رادەستی هەژموونی هیچ وڵاتێک ناکات کەئەمەش رێگا راستەکەی سیاسەتە، بەڵکو بەپێچەوانەوە هەمیشە لەهەوڵایا کە تاوڵاتانی تر بخاتە ژێر هەژموونی سیاسەتەکانی ئەوانەوە و لەو بوارەشدا سەرکەوتنی باشی بەدەستهێناوە و لەهەریەک لەسوریا، لوبنان، یەمەن و عێراق قسەی یەکلاکەرەوەی هەیەو لەهەرێمی کوردستانیش چەند حزبێک بەبێ ئێران پەنجە بەئاوا ناکەن. 
دەکرا و دەکرێ کە دەسەڵاتدارانی هەرێم لەو خاڵەدا ئەزموون لەئێران وەربگرن و سەربەخۆبن لەبڕیاردان و لەبەر بەرژەوەندی هیچ لایەک و هیچ وڵاتێک خۆیان تێکەڵی شەڕی گەورەو زلهێزەکان نەکەن کە نە لەتوانای دنیابینی سیاسی ئەواندایە نە سەربازی. 
ئێران خاوەنی رێژەیەکی بەرچاوی غازی سروشتیە، ئێران نەک نایەوێ هاوکاری رووسیا بکات تا جێگرەوە بۆ غازی سروشتی رووسیا لەبازاڕەکانی ئەوروپاو جیهاندا دروست نەبێ، بەڵکو بەپێچەوانە پێشی خۆشە، ئەو سزا ئابوریانەی کە بەسەر نەوت و غازی رووسیا سەپێنراوەو دەسەپێنرێ لەبەرژەوەندی ئێراندایە، ئێستا ئەوروپاو هەموو ئەو وڵاتانەی پابەندی سزا سەپێنراوەکانی سەر نەوت و غازی رووسین لەهەموو کاتێ زیاتر پێویستیان بە نەوت و غازی ئێران هەیە وەک جێگرەوە بەتایبەتی غازەکەی. 
ئێران مووشەکبارانی هەولێری کرد، چونکە پێی خۆش نیە لەوەزیاتر هەولێر بکەوێتە ژێر هەژموونی تورکیاوە، لەوانەیە ئێران بەسەریدا تێپەڕبێ و درەنگ و دوای واژۆکردنی گرێبەستی ٥٠ ساڵەی نەوتی هەرێم لەگەڵ تورکیا خەبەری بووبێتەوە، بەڵام ئامادەنیە رێگەبدات کە غازی سروشتیش هەر لەبەرژەوەندی تورکیا کۆتایی بێت. 
دژایەتی ئێران بۆ گرێبەستی هەرێم لەگەڵ تورکیا چەند هۆکاری ئابوری لەپشتەوەیە، هێندەش هۆکاری سەپاندنی هەژموونی مەزهەبگەرای لەپشتەوەیە. 
تورکیاو سەرۆکەکەی وەک هێزێکی ئیسلامی سوننی ئیخوانی خۆیان نمایش دەکەن و پەیمان و دۆستایەتیش لەگەڵ ئیسرائیلدا واژۆدەکەن کە هەردووکیان هەم سوننە و هەم ئیسرائیل ئەو دوو دوژمنەن کە ئێران بەمەترسی لەسەر خۆی دەیبینێ. 
ئێران لەڕێی مووشەکەکانیەوە دەیەوێ بەهەولێر بڵێ بازاڕی گازی سروشتی دوای رووسیا مۆنۆپۆلی خۆیەتی و رێگە بەکەس نادات درزی ئەو دەرگایەی لێ دابخات کە ساڵانێکە بەسەریدا داخراوەو ئێستا لەهەوڵی کردنەوەدایەتی. 
ئێران دەیەوێ بەهەولێر بڵێ ئێمە سەفەویەکانی دوێنێ و ئەوانیش عوسمانیەکانن، بەڵام ئەمجارە پێش ئەوەی کورد وەک داردەستی عوسمانیەکانی دوێنێ و ئەردۆگانیەکانی ئەمڕۆ ببێ بەبەشێک لەململانێی نێوان ئەو دوو هێزەو خۆی بەلای تورکیا ساغبکاتەوە سزای پێشوەخت دەدرێ و ئاگاداری بەکردار وەردەگرێ نەک گوفتار. 
ئەگەر دەسەڵاتدارانی کورد زرنگ و وریابن و بایی ئەوە هۆشیاری سیاسیان هەبێت، دەتوانن سود لەموشەکبارانەکەی هەولێر وەربگرن و بیکەن بەبیانوویەک بۆ دوورکەوتنەوە بەپلەی یەک لەژێردەستەیی و هەژموونی تورکیاو سەربەخۆو نیوتراڵ سیاسەت و ئابوری هەرێم بەرن بەڕێوە. 
ئێران رێگە بەوە نادات کە جارێکی تر کورد ببێ بەبەشێک لەبازووی تورک بۆ گلاندنی ئێران، دەیەوێ شادەماری ئەو پەیوەندییە ئەگەر هەمووشی بۆ نەبڕێ نیوەی هەر ببڕێ. 
نیوەی هەرێم کەزۆنی سەوزەو زۆرترین غازی سروشتی هەرێمی لێیە بۆ ئێران یەکلایی بووەتەوە، بەڵام بڕیار لەهەولێرەو دڵیش لە تورکیا.
کوردو جەنگی ئۆکرانیا: 
زلهێزەکان شەڕیانە لەسەر بەرژەوەندی و هەژمونگەرایەتی، تەماشای هەریەکێک لەهێزەکانی ناوچەکە بکەیت دەبینی خۆی پڕچەک کردووەو بەردەوامیشن لەکڕینی چەک بەجۆرێک هەرگیز بازاڕی چەک کڕین و برەوپێدان و بەرەوپێشبردنی چەک وەک ئێستا گەرم نەبووە. 
کورد لەهەر چوار پارچەکەیدا تەنانەت کوردانی ئازرباینجان یا راستتر کوردانی کوردستانی سوریش لەهاوکێشەی ستراتیژی نێودەوڵەتیدا هیچ جیاوازیەکی نیە، بەڵکو ئەوە خودی کورد خۆیەتی کە پەرش و بڵاو دابەشبووە بەسەر هێزو ستراتیژی و بەرژەوەندخوازی وڵاتانی جیاجیادا. 
ئەوەی باسی لێوەدەکرێ کە دەکرێ بەجۆرێک کورد لەشەڕەکەوە بگلێنێ بوونی غازی سروشتیە لەهەرێمی کوردستان کە دەکرێ ببێتە خێرو بەرەکەت یان بەپێچەوانەوە هاوشێوەی نەوت ببێ بەنەفرەت و هۆکاری گرفتی ئابوری و سیاسی زیاتر. 
تا ئێستا گازێکی سروشتی زۆر دۆزراوەتەوەو بەشێکی کەمی لێ بەرهەم دەهێنرێ، خودی هەرێمی کوردستان کێشەی غازی هەیەو نرخەکەی ناوبەناو بەرزدەبێتەوە، هەرێم کێشەی کارەبای هەیەو کە دەکرێ لەڕێی ئەو غازەوە کێشەی کارەبا کۆتایی بێت و لێشی بفرۆشرێتەوە. 
هەرێمی کوردستان کە بەشێکە لەعێراق و لەسەر بوون بە سەرۆک کۆماری ئەو وڵاتە نەک یەسقانی یەکتر دەشکێنن بگرە خەریکە مۆخەکەشی دەخۆن، واتە دوور لە بۆڵەبۆڵی سەربەخۆیی کوردستان، سەرکردە عێراقچیە «کانی ئەمڕۆ ونەتەوەپەرست»ە کوردەکانی دوێنێ، کە ئەم دوو چەمکە هەرگیز لای کورد نەبێ لەهیچ شوێنێکی ترا بوونی نیە، لەیەک کاتدا نەتەوەپەرست بیت لەلایەک و عێراقچیش بیت لەلایەکی تر. 
عێراق پێویستیەکی زۆری بەغاز هەیەو بڕی پێویست لەئێران دەکڕێ، دەکرێ و سیاسەتە راستەکەش ئەوەیە کە هەرێمی کوردستان بەرهەمەکەی سەرەتا لەناوخۆی عێراقدا ساخبکاتەوە و ببێتە جێگرەوەی غازی ئێران بۆ عێراق کە ئەمەیان مامەڵەیەکی ناو چوراچێوەی سنوری عێراقەو ئێران ناتوانێ رێگری بکات، ئەگەرچی لەڕێی هەندێ حزبی شیعییەوە هەوڵئەدا ئاستەنگی بۆ دروستبکات. 
عێراق کورتهێنانێکی زۆری کارەبای هەیە کە دەکرێ هەرێمی کوردستان لەڕێی غازەکەیەوە کارەبای زیاتر بەرهەمبهێنێ و بیفرۆشێتەوە بەعێراق. 
واتا هەرێمی کوردستان دەبێ لە ئێستادا بەهەموو شێوەیەک خۆی لەهەناردەکردنی غازی سروشتی بۆ دەرەوەی سنوری عێراق بپارێزێ، بەتایبەتی تورکیا کەئێران پێی ناڕەحەت دەبێ، چونکە لەکاتی درێژەکێشان و فراوانبوونی جەنگی روسیا-ئۆکرانیادا پێویستی و خواست لەسەر ئەم بەرهەمە زۆردەبێت، ئێستا زۆربەی وڵاتانی ئەوروپا بەدوای سەرچاوەی ترا دەگەڕێن بۆ جێگرتنەوەی غازی رووسی، بەڵام دەبێ کورد ژیرو زرنگ مامەڵە بکات و خۆی تێکەڵی هاوکێشەیەک نەکات کە نە هێزی بۆی هەیە نە ئابوری و نە بەرژەوەندی. 
لەهەموو شتێک گرنگتر ئەوەیە کە چیتر دەسەڵاتدارانی هەرێم بەزووڕنای تورک، ئێران، ئەمریکاو هیچ وڵاتێکی تر هەڵنەپەڕن، بەڵکو گرنگە کورد ستراتیژییەکی میانڕوەی هەبێت و لەگەڵ هەمووانا مامەڵە بکات، بەڵام ستراتیژیەتی سیاسی و ئابوری خۆی رادەستی هیچ لایەک نەکات و لەسەر هیچ بەرەیەک خۆی ساغ نەکاتەوە.