هیوا ناسیح

كورتەیەكی مێژوویی

هەموو دەزانین كە داعش ڕۆژی ٣ی ئابی ٢٠١٤ پەلاماری شارۆچكەی شەنگال و گوندەوارەكانی دەوروبەری دا و داگیریكرد. وەك هەندێك سەرچاوە دە‌ڵێن لە ماوەی دوو ڕۆژدا ١٢٩٣ كەسیان بە كۆمەڵكوشت هاوكات نزیكەی شەش هەزار و پێنجسەد ژن و پیاو و مناڵیشیان ڕفاند. بۆ ئەمانەش پشتیان بە هەندێك لە دەقەكانی قورئان، فەرموودەكانی پەیامبەر، فەتوای هێندێ لە پێشەوایانی ئیسلام دەبەست. دیار‌ە داعش زۆر تاوانی گەورەیان ئەنجامدا كە ‌دە‌چنە ئاستی تاوانی نێودەوڵەتییەوە، یەك لەو تاوانانەش بەكەنیزەكردن یان بەكۆیلەكردنە، كە ئەوان وەك نوێكردنەوەی نەریتێكی رەسەنی ئیسلامی شانازییان پێوە دەكرد. بە سەبایا بردنی و كردنیە كەنیزەك و بەسەر میر و چەكدارانیدا بەخشینەوە یان لە بازاڕی كۆیلەفرۆشیدا فرۆشتن. لە مێژوودا ئەوان چەندینجار ڕووبەروی كۆمەڵكوژی (فەرمان) مەرگ بوونەتەوە، سەرەتا لەلایەن هێزە داگیركەرە عەرەبەكان و پاشانیش توركەكان، بەداخەوە زۆرجار خێڵە كوردییە موسڵمانەكان، ڕۆڵی ئێجگار نێگەتیفیان بینیووە وبەشداربوون لە كۆمەڵكوژی ئێزیدیكان. 
هەندێك سەرچاوە زۆر بەجوانی باسی لە مێژووی پڕ كارەساتی ئێزدییەكانی كردووەو بە بەڵگەوە مێژووی تراژیدی ئەوان و فەرمانی كۆمەڵكوژیان دەگێرێتەوە. لەمبارەیەوە دەڵێن : یەكەم فەرمانی كۆمەڵكوژی ئیزدییەكان دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٧ی كۆچی، لە كات و سەردەمی خەلیفەی موسڵمانان “عومەری كوڕی خەتاب”دا ئەنجامدراوە. دەوڵەتی ئیسلامیی داعش لە یەكەم ژمارەی گۆڤاری (دابق) كە بە زمانی ئینگلیزی لە هاوینی ٢٠١٤ و ماوەیەك پاش گرتنی شەنگال و ناوچە كوردستانیەكانی تر دەریكرد، لە وتارێكدا بە ناونیشانی: زیندووكردنەوەی كۆیلایەتی بەر لە هاتنی قیامەت (احیا‌ئ العبودیە قبل اوان الساعە) بە بەشانازیەوە باس بەكۆیلەكردنی كچانی ئێزدی و دابەشكردنیان بەگوێرەی ئەحكامی شەریعەت وەك  دەسكەوتی جەنگ بەسەر چەكدارانیدا دەكات، ئەوەیش بە "یەكەمین كردەی بەرفراوانی بەكۆیلەكردنی خێزانە موشریكەكان لە كاتی وەستانی كاركردن بەو حوكمەوە" لەقەڵەم دەدا. زۆر زانا و بیرمەندیی ئیسلامی تر هەمان ئەم بۆچوونەیان دەربڕیوە، كە پێی وایە كۆیلایەتی لە ئیسلامدا حەرام نەكراوە، بگرە رێگەپێدراوە و ئەمیر بۆی هەیە دیلەكانی جەنگ بگاتە كۆیلە، كە لەو بارەدا ئافرەتەكانیان وەك جاریە بەسەر (موجاهیدان)دا دابەش دەكرێن و هەر عەقد و نیكاحێكی پێشوویان بەتاڵ دەبێتەوە.

كتێبێكی دۆكیۆمێنتی

هیچ چیرۆكێكی كاریگەری نوسەرێك یان سیناریۆیەكی خەیاڵكردی فیلمێك، هەرچەندە مەزن و سەرنجڕاكێشیش بێت ناگات بە‌ بەسەرهاتی ڕاستینەی كەسێك كە خۆی لە مەرگەسات و تاڵی و سوێری و چیرۆكی ڕزگاربوون و هەڵاتندا بەشدار بووبێت و بەسەری هاتبێت، نمونەش بەسەرهاتی ڕزگاربووانی گەورەتاوانی ئەنفالەكان و كوشتاری بەكۆمەڵی ئێزدییەكانە.فەریدە خەڵەف ناوی راستینە‌ی كچە كوردێكی گەنجی ئێزدییە، لە گوندی كۆچۆی ناوچەی شەنگال كە زۆرترین ڕەشەكوژیی تێدا ئەنجامدرا، یەكێكە لە رزگاربووانی دەستی داعش و بەچاوی خۆی ئەو مەرگەساتانە‌ی بینیوە، بەكەنیزە كراوە، وەك كۆیلەی سێكس مامەڵەی لەگەڵدا كراوە، كەسوكاری بەدەستی دڕندەكانی داعش شەهیدكراون، بە هەرجۆرێك بووە لەگەڵ هەندێك كچی تردا و بە رێگەیەكی مەترسیدار و سە‌ركێشیكردن هەڵاتوە و ئیستا لە ئەڵمانیا دەژی، سەربوردەی دڵتەزێن و سەرنجڕاكێشی خۆی كردۆتە كتێبێك، كە بە هاوكاریی خانمە ڕۆژنامەنوسی ئەڵمانی كە نوسەر و پرۆڤیسۆری بواری رۆژنامەگەرییە (Andrea C. Hoffmann) بە ناوی چیرۆكی فەریدە، ئەو كچەی بەسەر داعشدا سەركەوت (Farida Khalaf, Das Mädchen, das den IS besiegte) ساڵی ٢٠١٦ و بە‌زمانی ئەڵمانی و قەبارەی ٢٥٣ لاپەڕە بڵاوكراوەتەوە. چیرۆكێكی زۆر كاریگەر، هەستهەژێن،  تاسێنەرە، دەكرێت چەندان بابەتی رۆمان و فیلمی لێ هەڵبهێنجێنرێت. بە خوێندنەوەی و تەواوكردنی لێت نابێتەوە، بەڵكو ڕووداوەكانی نێوی بە ماوەیەكی درێژ و رۆژانە لە خەیاڵدان و نەستتدا دێن و دەچن و لەگەڵت دەژین. دڕندەیی بێوێنە و بێسنوری داعش و هەڵخەڵەتاندن و فڕوفێڵی پیاوان ئاینی و بەكۆیلەكردنی مرۆڤ لە‌م سەدەی تەكنەلۆژیا و پێشكەوتووەدا دەبینین.

شارەدێی كۆچۆ

كات مانگی تەموزی ساڵی ٢٠١٤ یە شارەدێی كۆچۆ كە گوندێكی جوانە، دەكەوێتە باكوری قەزای شەنگال بەدووری ٢٣ كم سەر بە شارۆچكەی قەیرەوان “بلیج”ە. هەروەك دەكەوێتە رۆژئاوای پارێزگای موسڵ بەدووری ١٢٠ كم، نزیكەی ١٧٠٠ كەس دانیشتوانی بووە، زۆرینەی خەڵكەكەی خاوەنی ئاینی ئێزیدین، كەمینەیەكیش كورد و عەرەبی سونە بوونە. خەڵكەكە مەشخوڵی كاری رۆژانە و ئاسایی خۆیانن، زۆربەیان بە ڕەزداری و كشتوكاڵ داهاتی ژیانیان دابین دە‌كەن، باوكی فەریدە پاسەوانی سنورە، چوار كوڕ و كچێكی هەیە كە فەریدەیە، ئەم خوێندكاری پێنجەمی ئامادەیی بووە لە گوندی خۆیان و بەتایبەت لە وانەی بیركارییدا زۆر زیرەك و بەهرەمەندە، ئاواتی ئەوەیە ببێتە مامۆستای بیركاری له داهاتوودا، ئەم كە نەخۆشی پەركەم (فێ)ی لەگەڵدایە، لەگەڵ چەند كچێكی هاوڕێ و هاوپۆلیدا سەرقاڵی كۆششكردن و خۆ ئامادەكردنن بۆ ساڵی خوێندنی داهاتوو كە دەچنە پۆلی شەشەمی ئامادەیی. باخی میوەی وەك هەنجیر، هەنار، قەیسی، تو و سەوزەكانیان هەیە، ژیانێكی ساكار و خاكیانە دەژین. براكانی یەكێكیان لەم گەورەترە، ئەوانی تر مناڵترن لەم. دایكێكی میهرەبان و دڵسۆزیان هەیە.
فەریدە دەڵێت باپیرم وای دەیگێڕایەوە (مێژووی ئێمەی ئێزدی مێژووی ئازار و چەوساندنەوە و ڕەشەكوژییە بەسەرماندا، هەموویان سەكوتیان كردوین، كوردە مسوڵمانەكان، شاكانی ئێران و سوڵتانەكانی عوسمانیش، بە جۆرێك تا ئێستا ٧٢ جار كۆمەڵكوژ كراوین، جارەهای لەژمارە نەهاتوو كچ و ژنەكانیان ڕفاندوین و بە كەنیزەك كراون، لەسەر ماڵوحاڵی خۆمان دەریانكردوین و تاڵان كراوین، یان بە هێزی شمشێر ناچاركراوین، ئاینی خۆمان بگۆڕین، پێمان دەڵێن شەیتانپەرستەكان...هتد).

بۆ ڕێز لە شەیتان و خۆر دەگرن و پیرۆزە لایان؟

سەبارەت بە بیروباوەڕیان لە زمانی باپیرییەوە دەیگێڕێتەوە: خودا ویستی مەلائیكەكانی خۆی تاقیبكاتەوە، بزانێت كامیان بە‌ڕاستی ئەویان خۆش دەوێت و بۆ هیچ بونەوەرێكی تر جگە لە زاتی خۆی كڕنوش نابە‌ن، بۆیە كاتێك ئادەمی دروستكرد، داوای لێكردن كە كڕنوشی بۆ ببەن، لە نێویاندا تەنها مەلەك تاوس ئامادە نەبوو كڕنوشی بۆ ببات، چونكە ئەو گوتی كڕنوشبردن تەنها بۆ خودایە، واتە ئەم لە تاقیكردنەوەكە دەرچوو لە نێو هەموویاندا. هەر بۆیە خودا زۆر خۆشحاڵ بوو پێی). ئەمانیش لە‌و هەڵوێستەوە زۆر ڕێزی لێدەگرن. بەڵام تەنها خودا دەپەرستن. خۆریش كە هەموو رۆژیك رووی تێدەكەن لە كاتی نزاكانیاندا، لای ئەمان نیشانەی ڕۆشنایی ژیان، پیرۆزی، سە‌رچاوەی ژیانە، بۆیە هێمای پیرۆزییە لایان نەك بیپەرستن.  

بەجێهێشتنی ئێزدییەكان بۆ چارەنوسی ڕەش

 لە كۆتایی تەموزدا داعش بەشێوەیەكی خێرا و نائاسایی دەستدەگرن بە سەر ناوچەجیاجاكانی باكور و رۆژهەڵاتی سوریا و موسڵ و دەوروبەری، وەك دەردەكەوێت جیهادییەكان لە سعودییە، قەتەر و توركیاوە كۆمەك و چەك وەردەگرن، تا سوننە بەهێز بكەن. كە كۆنترۆڵی هەر شوێنێك دەكەن سەرجەم كەمه ئاینییەكانی وەك دییان، ئێزدی و تەنانەت شیعەكانیش كوشتوبڕ دە‌كەن، ترس و سامێكی زۆر دەخەنە دڵی ناوچەكەوە، دڕندەیی و بێبەزەیی ئەوان دەنگ دەداتەوە. لە ١ی ئابی ٢٠١٤ دا هێزە شومەكەی داعش پەلاماری سەربازگەیەكی نزیك زومار دەدەن و كۆنترۆڵی دەكەن. ئیتر هەنگاو بە هەنگاو لە ناوچەكەی ئەمان و دەشتی موسڵ نزیكتر دەبنەوە. هەرچەندە هێزی پێشمەرگە كه بارەگایەكیان لە شارەدێكەی ئەمان هەیە و هەندێك سەربازگەی سوپای عێراقیش لەناوچەكە هەن، كە ئەمان بە پشتوپەنای خۆیانیان دەزانن. بەڵام لەو ڕۆژانە‌دا دەبینن كه هێزەكانی سوپای عێراق و هێزەكەی پێشمەرگەش كه سەربە پارتی دەبن پێش گەیشتنی داعش پاشەكشە دەكەن و وەك باوكی دەڵێت، پێشمەرگە ئێمەیان بۆ داعش بەجێ هێشت و بەگورگان خواردویان داین! بەمە زۆر پەست  و ناڕەحەت دەبن و ترس و دڵەڕاوكێیەكی زۆر گوندەكانی ئەمان و دەوربەر دەگرێتەوە. ناچار تەنها رێگە بڕیار دەدەن خۆیان بەرگری لە خۆیان بكەن، ئەمان كە سێ تفەنگیان هەبوو‌ە بە نۆرە دەچنە سەربان و پاسەوانی دەكەن، ئەم پێشتر باوكی فێری چەك بەكارهێنانی كردوە.

كارەسات

داعش وردە وردە نزیك دەبێتەوە هێرشی بەربەریانەی ئەوان بەرفراوان دەبێت بێ هیچ بەرگریەكی دیاری سوپای عێراق و پێشمەرگە. مرۆڤ گریانی دێت. ناوچەكە شڵەژاوە، هەركەس هەوڵ دەدات سەری خۆی ڕزگار بكات. پورێكی فەریدە كە لە گوندێكی ترەوه هەڵاتوە دێت بۆ لایان، بەگریانەوە باسی ڕووداوەكانی موسڵ و دەوروبەریی و تاڵان و بڕۆ و كوشت و بڕی مەسیحییەكانی ئەوێیان بۆ دەكات، دەڵێت دەست لە پیاو و ژن و مناڵیش ناپارێزن و دەبێت خۆتان رزگار بكەن. هەندێك كە ئۆتۆمبیلیان هەیە هەڵدێن و ڕوو له چیای شەنگال دەكەن، هە‌یانە سەرگەردان و لامسەلایی مل دەنێن، زۆربەش بڕیار دەد‌ەن بمێننەوە، یان ڕاستر بڵێین، هیچ چارەیەكی باشتر شك نابەن، چونكە لایان وایە كە شاخی شەنگال بەم چلەی هاوینە كە زۆر بێ پەنا و بێ درەخت و گەرم و ڕووتەنە، لە برسێتی و تێنوێتیدا دەخنكێن. دۆخێكی وەك ئەنفالەكان دێتە ئاراوە. كەس ناپەرژێتە سەر كەس. 
سەلام ناوێك كە عەرەبێكی سوننەیە و كوێخای گوندەكەیانە، دێتە ناویانەوە و دە‌ڵێت: پێویست بە ترس و هەڵاتن ناكات، من لەگەڵ داعشەكاندا دانیشتووم و ئەوان دە‌ڵێن هیچتان لێ ناكەن و پارێزراو دەبن. كاتێك دەپرسن: ئایا گرەنتی هەیە،دەڵێت: من بە‌ڵێنم لێ وەرگرتون، هیچ لە كۆچۆ نەكەن. هەندێك باوەڕی پێ ناكەن، بەڵام زۆرینە سارد دەبنەوە لە هەڵاتن هەرچەندە گومانیان هەیە. دوای چەند رۆژێكی تر جارێكی تر سەلام كۆیان دەكاتەوە و دەڵێت: ئێمە رێكەوتنمان لەگەلیاندا كردوە، كە ئاشتی بكەن و پارێزراو بین، بەو مەرجەی دەبێت، هەموو چەكەكانی لامانە ڕادەستی ئەوان بكە‌ین! بەم فڕوفێڵە هەموو ناچار دەبن چە‌كەكانیان ڕادەست بكەن تا گیان و ماڵیان پارێزراو بێت. سەیر ئەوەیە سەلام خۆی و چەند كەسێك بە ئۆتۆمبیلێكەوە دەسوڕێتەوە و چەكەكان كۆ دەكاتەوە! باوكی فەریدەش بە ناچاریی هەر سێ كڵاشینكۆفەكە ڕادەست دەكات، هەرچەند دایكی گومان دەبات و دەڵێت، ئێ خۆ هیچ گرەنتییەك نییە!
هێڕشەكان نزیك دەبنەوە، لەو ڕۆژانەدا داعش دەست بەسەر شاری مەخموریشدا دەگرێت، كە نزیكی هەولێرە. ئیتر ئەمان ئەوەندەی تر نائومێد دەبن، چونكە هیوایەكیان هەبوو پێشمەرگە داكۆكیان لێ بكات. دوای چەند رۆژێكی تر چەكدارەكانی داعش بە چەكوچۆڵەوە بە چەند پیكابێك ڕوو دەكەنە گوندەكە، سەیر ئەوەیە سەلامی كوێخاش بەرگی ڕەشی وەك ئەوانی پۆشیوە و لە دوای پیكابەوە لەگەڵیاندایە. ئیتر سەلام بە تۆنێكی تری دەنگ و وەك بانگخوازێكی داعشەكان و بە ئاشكرا و دەنگی بەرز هاوار د‌ەكات: هاتوین بۆ لاتان پێتان رابگەیەنین، كە بێن خواكەی ئێمە بپەرستن و ببنە ئیسلام، ئێوە شەیتانپەرستن و دەبێت واز بهێنن له ئاینی خۆتان، گەر دەتانەوێت گیانی خۆتان ڕزگار بكەن! ئێمە سێ رۆژتان دەدەینێ بیربكەنەوە و بڕیاری خۆتان بدەن، ئەگینا خۆتان بەرپرسن چیتان بەسەردێنین! 
دواتر دەبیستنەوە، كە داعشەكان هەمان داوایان لە گوندی هاوسێی ئەمان بە ناوی حاتەمییە كردوە، بەڵام زۆربەی خەڵكە‌كەی ئەوێ دوای داوا و هەڕەشەكەی ئەوان هەڵاتون. ئیتر قسەوباس و نیگەرانییەكان دەگەنە ڕادەیەك تەنها باس ئەوەیە چی بكەن و چۆن بڕیار بدەن؟ باوكی ئەمان دەڵێت: ئێمە گەلێكین خوا بە ئێزدی دروستی كردوین، ئێمە خوای خۆمان دەپەرستین و رێز لە مەلەك تاوسی خۆمان دەنێین، مردن خۆشترە لەوەی ناپاكی لە ئاینی خۆمان بكەن، مناڵان گوێبگرن، ئاین لە هەموو شت بۆ ئێمە گرنگترە. بیرتان نەچێت ئاینی ئێمە فەرمانی پێكردوین، كە رەوشتمان باش بێت، ڕێز لە گەوران بگرین، ئێرەیی و كاری بەد واز لێبێنین، هەرگیز دوای تۆڵەكرنەوەش مەكەون.. فەریدە دە‌ڵێت، دوای ئامۆژگارییەكەی باوكم، هەموو ڕوومانكردە خۆر و دەستمان بەرزكردەوە و نزامان كرد. دواتر ئێمە ڕاوێژمان لەگەڵ یەككرد، تەواوی خەڵكی گوند بڕیارماندا، كە ئاینی بابوباپیری خۆمان نەگۆڕین.
دواتر بەرپرسێكی باڵای داعش دێت و دەڵێت: بڕیاری چیتان داوە؟ 
نوێنە‌ری خەڵكی گوند: دەتوانین داوایی بەزەیی و بوردن بكەین؟
بە‌رپرس: ئەوە خەلیفە بڕیار دەدات. 
نوێنەر: لە قورئاندا هاتوە كە (زۆركردن لە ئایندا نییە).
بە‌پرس: ئێمە خۆمان باشتر لە ئاینەكەمان دەگەین زیاتر لە ئێوە.
چونكە خەڵكی گوندی حاتەمییە هەڵاتبوون لە سێڕۆژە‌كەدا، داعش بە دەیان ئۆتۆمبیلی زرێپۆش گەمارۆی كۆچۆ دە‌دات، تا هەڵنە‌یەن. بە جۆرێك كەس بواری دەرچوونی نابێت. 
لەم رۆژانەدا هێزەكانی هاوپەیمانان دەست دەكەن بە بۆردومانی ئاسمانیی دژ بە هێزەكانی داعش، بەڵام تازە درەنگە بۆ ڕزگاركردنی خەڵكەكەی ئەوێ. هەرچەندە فەریدە دە‌ڵێت: هێزەكانی پارتی كرێكاران هەوڵی بەهاناوەچوونی خەڵكی هەڵاتوویان دەدا. بەڵام دەتگوت، تەواوی جیهان ١٧٠٠ كەسی خەڵكی كۆچۆ یان فەرامۆش كردوە!

ڕوتاندنەوە و كۆمەڵكوژیی

فەریدە دە‌ڵێت: دراماكە لە ١٥ی ئابی ٢٠١٤دا روویدا، كە هەرگیز ناتوانم فەرامۆشی بكەم. دیارە لە سەربان دەخەوتن، دەڵێت: بەیانی ئە‌و ڕۆژە خۆمان بۆ خواردنی بەیانی ئامادە دەكرد لەسەربان، نزای بەیانیشمان دەكرد. دیقەتم دا كە سیانزە ئۆتۆمبیلی زرێپۆشی پیكابی‌ پڕ لە چەكدارەوە بەرەو گوند هاتن، تاسام و هاواری باوكم كرد: هاتن، هاتن، هاتن ئەوان تا بمانكوژن! دایكم دەستی براكەمی گرت و زۆر پەشۆكا. باوكم گوتی: بەڵێ داعشەكانن، هاتن سەروماڵمان ببەن، وەك بەسەر مەسیحییەكانی موسڵیاندا هێنان. ئیتر بانگەوازیان كرد كه له سەعات دوانزەی نیوەڕۆ سەرجەم خەڵك له خوێندنگەی گوندەكە كۆببینەوە، هاوكات ڕایانگەیاند: هەرچییەكتان هەیە، لە پارە، زێڕ و زیو، مۆبایل و پاسپۆرت و كارتی بانك و بەڵگەنامەش بیهێنن! باوكم كە ئەمەی گوێ لێبوو گوتی: ئەها نەمگوت، ئەوان چەتەن، ڕێگرن، دزن، عەرەبەكانی ئەم دەوروبەرەش هاوكاریانن! پاشتر روویكردە ئێمە و گوتی: گوێبگرن، وەك فێرم كردون، ئاین گرنگترین شتە لە ژیاندا. بیرتان نەچێت!
هەموو پارە و زێڕیان كۆكردەوە و چوون بۆ باڵەخانەی خوێندگە‌كە، كە لە دوو قات پێكهاتبوو. ئەوان مێزێكی گەورەیان دانابوو، دەبوو هەموو شتە گرانبەهاكانمان لەسەر دابنایە. پیاوانیان له ژێرەوە كۆكردەوە، ژنان و كچان و مناڵانیان ناردە قاتی سەرەوە. دوا دیمەنی باوكم كە بینیم بە خەمباری نیگایەكی كردم، دەستی له ‌دەستی هەردوو براكەم دیلان و سەرحەددا بوو. ئەو نیگایەم بۆ هەمیشە لە یادە. داعشەكان زۆر و بە چە‌كە‌وە بوون، سەرەتا له خوارەوە، یەكەمجار به عەرەبی و دواتر بە كوردی، پرسیاریان كرد، ئایا بڕیارتان چییە؟ هیچ كەس وڵام ناداتەوە، دواتر دێنە سەرەوە و هەمان پرسیار لە مناڵان و ژنانیش دەكەن، نوێنەری ئەنجومەن بەناوی هەمووان وڵامی دانەوە: ئێمە بە پێچەوانە‌وە بڕیارمان داوە، كە ئاینی خۆمان نەگۆڕین. داعشەكان دەڵێت: كێ بێتە سەر ئیسلام، دەتوانێت مناڵی خۆی هەڵگرێ و بڕوات و ئازاد بێت. ئەوانی تر بمێننەوه، هەر كەس هەڵبێت دەیكوژین! دیاره ژنانیش هەمان وڵامیان دانەوە. ئەوەندەی پێ نەچوو كە چەند لۆرییەكی زلیان هێنا، پڕیان كردن له پیاو و گەنجەكان و بردیانن، بە دووری كیلۆمەترێك گوێمان لە دەنگی تەقە‌ی زۆر بوو، لەگەڵ هەورێكی تەپوتۆزدا، دڵمان ترسا و تاساین، توشی حاڵەتی هیستیری بووین، چەكدارەكانی لای ئێمە پێدە‌كەنین پێمان، كاتێ پرسیارمان كرد، گوتیان: پیاوەكانی ئێوە سەگن، دەبێت بكوژرێن! ژنان كەوتنە هاوار و قیژاندن، بە چەپۆك لە خۆیان دەدا، رۆژی حەشر بوو. من توشی شۆك بووم، دایكم گوتی: ئەمە لە چارەمان نوسراوە كە بمانكوژن، فەریدە دەستەڵاتمان نییە!

جیاكردنەوەی كچەكان 

فەریدە و كچانی تری هاوتەمەنی لە نێوان ١٢ تا ٢٥ و بەسەرەوەش لە دایك و مناڵەكان جیا دەكرێنەوە و بەزۆر سواری پاسیان دەكەن.  ئەو دەڵێت: پێشتر لە هەواڵەكاندا گوێم لێ ببوو، كە كچانی ئێزدی دەڕفێنن و دەیاندە‌ن بە چەكدارەكانیان. بۆیە چاوەڕێی هەمان چارەنوسم بۆ خۆمان دەكرد. ئێمەیان برد بەرەو موسڵ، دیمان ژمارەیەكی زۆرتر لە كچان كۆكراونەتەوە كە وەك ئێمە ئێزدین و خەڵكی ناوچەی شەنگالن. ئەم كاتێك لە چەكدارێكیان دەپرسێت چیمان لێ دەكەن و بۆ لێمان ناگەڕین، پێی دەڵێت: ئێوە دەبنە هی ئێمە، كەسوكارتان كوژران! كچی دە ساڵەشمان بینی تێماندا، دە دوانزه ساڵەكان تاسا بوون، نەیاندەزانی چی بكەن و تێناگەیشتن چی ڕوویداوە! لەو شوێنەوە گوێیان لە دەنگی بەرزی تەلەفزیۆنی حكومەتی عێراق دەبێت، كە لە هەواڵەكاندا دەڵێت، سەدان هاوڵاتی خەڵكی كۆچۆ لە لایەن داعشەوە دەستڕێژیان لێكراوە و كۆمەڵكوژ كراون! ئەمان بە گریانەوە دەكەونه پرسیار لە چەكدارە ڕەشپۆشەكان، دواجار راست و رەوان پییان دەڵێن، كە بەڵێ كەسوكارتانمان كوشتوە، ئێوه لەمڕۆوه دەستكەوتی جەنگ و جیهادن بۆ ئێمه و دەبنە ژنی ئێمە، ئەوە مافی ئێمەیە و ئێوە هیچ مافی رەتكردنەوەتان نییە! ئەم كە هەر لە خە‌یاڵی باوك و دایك و براكانیدا دەبێت، نیگەران و دڵپڕ و خە‌مگین خەو و خۆراكی نامێنێت.

دواتر دەستە دەستە پیاوی داعش دێن و وەك هەڵبژاردنی ئاژەڵ سەیریان دەكەن و هەر یەكە و یەك یان دوان بۆ خۆیان دەبەن! سەریان هەڵدەدە‌نەوە، چونه ڕووبەندیان پێ كردبوون، جوانەكانیان هەڵدەبژێرن، دە‌ڵێن، ئێوە بە پێی بڕیاری خەلیفە، بوكی ئێمەن!! ئێوە شەیتانپەرستن وشایەنی كوشتنن، بەپێی یاسای جەنگی ئێمە، ئێوە كۆیلە و كەنیزەكمانن! ئێوە گەر ببنە ئیسلام دەتوانن شو بە یەكێكمان بكەن و ببنە ژنی ئەو، گەرنا وەك كۆیلە لە بازاڕدا دەتانفرۆشین! بەم جۆرە ژمارەیەكی زۆر لە هۆڵێكدا كۆدە‌كەنەوە و پێیان دەڵێن كه شایەتمان لە دوایانەوە بڵێنەوە، تا موسوڵمان ببن، كاتێك ئیمامەكە شادومان دەڵێتەوە بەدەنگی بەرز، هیچ یەك لە كچەكان بەدوایدا نایڵێتەوە، بەمە ئەوان دەهری دەبن. تەنانەت ئامادە نابن بە تاكتیك و بۆ پاراستنی ئابڕو و ژیانی خۆشیان بیڵێنەوە. پێیان دە‌ڵێن دەتانەوێت موسوڵمان بكەن و بمانكەن به ژنی بكوژانی برا و باوكانمان؟ 

بەرەو بازاڕی كۆیلەكان

دواتر هەموویان بە دوو پاس بەڕێدەخەن. بە سەفەرێكی درێژ دەیانبەن، كە ئەمان نازانن بەرەو كوێیە. لە سنوری سوریە دەپەڕنەوە و دەڕۆن بەرەو دەشتاییەكانی سوریا تا دەگەنە پایتەختی خەلافەتی دەوڵەتی ئیسلامیی، واتە شاری ڕەقە! هەموویان دەبەنە هۆڵێكی گەورەوە كە هەشتا كچی ئێزیدی دەبن، وەك دەردەكەوێت ئەوێ بازاڕی فرۆشتنی كچە بەدیلگیراوەكانە بە شەڕكەرانی خۆیان، كە بیكڕن و بێ هیچ مارەیی و نیكاحێك سێكسیان لەگە‌ڵدا بكەن، چونكه حسابی كۆیلەیان بۆ دەكرێت بە پێی یاسای خۆیان و به فەتوای خەلیفەكەیان! بە قژی درێژ و ڕیش و بەرگی ڕەشپۆشیاندا دەزانن كە سەرجە‌م كڕیارەكان لە چەكدار و ئەندامانی داعشن، كە لە هی وڵاتانی عەرەبی وەك فەلەستینی، تونسی، مەغریبی و هی تری ئیسلامی پێكهاتوون. دەزانرێت كە دەیانی تر لە رۆژانی تردا لێرە فرۆشراون. هەندێكیان زیاتر لە یەك كچیان دەكڕی، یان بۆ دیاری دەیكڕین، تا بماندا بە كەسێكی تر! ئیتر ڕیزیان دەكەن و پۆل پۆل كڕیارە ریشنە‌كان دێن، فەرمان دە‌كەن پەچەكانیان لابدەن، تا ڕوویان ببینن و جوانترینیان هەڵبژێرن و بكڕن. دە‌ڵێت: سەیری دەموچاو و دەست و قاچیان دەكردین و مامەڵەیان دەكردین لەسەر ئەو نرخەی لەسەرمان دیاریكرابوو. دەیانپرسی كە ئایا بە دڵنیاییەوە ئێمە هێشتا كچین و شومان نەكردوە؟ ئایا هەموو عەرەبی دەزانن؟؟ دەستیان بە چەناگە و لێو و سەرماندا دەهێنا، سەیری دەم و  دانەكانیان دەكردین، وەك ئەوەی لە مەیدانی ئاژەڵاندا بن و كەر و مانگا بكڕن! لەو كاتەدا له شەرم و خەم و دڵەڕاوكێدا (فێ)كەم بۆ هات و بورامەوه.  

دۆزەخی سور 

ئەو رۆژە نزیكەی ٥٠ كچ لەوانەی كۆچۆ فرۆشران. سەیر ئەوە بوو ئەمان بە فێڵ و بێ هیچ شەرێك دەسگیركرابوون، كەچی وەك دەسكەوتی جەنگ حسابكراون! دەیانگوت: مادام ئێوە موسوڵمان نین، ئێوە بەشەر نین، بۆیە هیچ مافێكتان نییە. دەمانگوت: ئێمە دەسگیراندارین و خاوەن مێردین، كەچی دەیانگوت ئەوان كوژراون و ئێوە هی ئێمەن. ئەم كە نەخۆشیی پەركەمی هەیە‌، هەمیشە لەگەڵ كچێكی هاوڕێی كە ناوی ئەڤینە و خە‌ڵكی كۆچوە پێكە‌وە دەبن. كەسێك لەوێ پەیدا دەبێت هاوخەمیان دەبێت، ئەمان لێی دەپاڕێنەوە كە ئەو‌ بیانكڕێت، بەڵام دەڵێت ناتوانم. فەریدە دەڵێت: هەمیشە بە هەمان بەرگی خۆمان و خۆشمان ناشت، تا ناشرین و پیس و پۆخڵ دیاربین و نەفرۆشرێین. من چونكە دەرمانەكانم پێ نەبوو جاروبار فێ كەم بۆ دەهات. پێشیان دەگوتین، هەر كەس هەوڵی  هەڵاتن بدات، یەكسەر تەقەی لێ دە‌كەین! بۆ یەكەم جار ئەڤین هەوڵی هەڵاتنیاندا، سەركەوتو نابن. كڕیاری سوری، عێراقی و سعودیە دەهاتن، رۆژانە لێمان دەكڕدرا.  جوێنی ناشرینی، وەك قەحبە، سۆزانی، پیس، بۆگەن...هتد یان پێ دەدەن. كاتێك پیاوێكی لیبی بەناوی ئەبو ئەفرام ئەڤینی هاورێی ئەم دەكڕێت، ئەڤین لێی دەپاڕێتەوە كە فەریدە خوشكی ئەوە و چونكه نەخۆشە، دەبێت لەگەڵ ئەودا بێت، بۆیە تكای لێ دەكات ئەویش بكڕێت. لیبییەكە و هاورێیە‌كی عێراقی بەناوی ئەلیاس ئەمان دەبەن، فەریدە دەڵێت حەزم دەكرد بزانم نرخمان چەندە، پێیان نەدەگوتین. دواتر دیار بوو چەند سەد دۆلارێك بوو!
دواتر ئەم داعشە ماوەیەك لای دەبێت و دەیفرۆشێتە هی تر و ...هتد. چەند جارێك هەوڵی خۆكوشتن دەدەن لەگەڵ ئەڤیندا، یان بە تەنها، هەروەها چەند جارێك هەوڵی هەڵاتنیش دەدەن سەركەوتوو نابن. ئەوەی سەیرە ئەم داعشانە، یەكێكیشیان ئەمیرە، یەك بەدوای یەكدا دەبنه ‌ خاوەنی ئەم كچانە، كە وەك ژنی خۆیان هەڵسوكەوتی لەگە‌ڵدا دەكەن، بێ هیچ نیكاح و مارەكردنێكی شەرعیش!! هەق بەخۆیان دەدەن، كە لێیان بدەن، بیانچەوسێننەوە، زیندانییان بكەن! فەریدە جارێكیان دەماری دەستی دەبڕێت، خوێنێكی زۆری لەبەر دەڕوات تا لە هۆش خۆی دەچێت، جارێكی تر خۆی بە گوریسێك هەڵدەواسێت، پێش مردنی فریای دەكەون! مرۆڤ كە هەڵسوكەوت و رەفتاری ئەوانە دەخوێنێتەوە، قێز له ئیسلامی سیاسی دەكاتەوە، قێز لە جیهادییەكان و دروشمەكانیان دەكاتەوە. دواتر كەسێك بە ناوی ئەبو ئارام دەیانكڕێت دەیانبات بەرەو شاری دێزەزور لە ماڵێكدا زیندانیان دەكات، تەنها بۆ سێكس كردن دێتەوه لایان!
فەریدە دەڵێت، كاتێك یە‌كەمجار و بەزۆر دەسدرێژیم كرایە سەر، قێزم لەخۆم دەكردەوە، بیرم دەكردەوە گەر باوك و براكانم پێم بزانن چی دەكە‌ن! لەگەل ئەڤیندا شەرممان لەیە‌ك دەكرد سەیری چاوی یەكتر بكەین. هەوڵم دەدا هەمیشە ناشرین و چڵكن دەربكەوم تا زوو تەماعم تێنەكەن. دواتر لەگەڵ ئەڤیندا لێكیان جیا دەكەنەوە. هەوڵی هەڵاتنی تر دەدات، هەموو جار بە قامچی و دار ئەشكەنجە دەدرێت تا ڕادەی بێهۆش بوون. كورت و پوخت دەڵێت ئێمە وەك ئاژەڵ سەیر دەكراین لایان!
دوای زیندانییەكی زۆر ئەمیرێك دەینێرێت بۆ كەمپی سەربازیی لە‌و ناوچەیە، لەوێ دەبینێ چەندان كچی كۆیلەی تری وەك ئەمی لێێە و خەریكی پاككردنەوە‌ی كابینەكانن كە شەڕكەرە جیهادییەكان تێیدا دەخەون، لەوێ بە رێكەوت جارێكی تر ئەڤینی هاورێی دەدۆزێتەوە، زۆر خۆشحاڵ دەبێت. ئەما هەر كچە و ماڵی یەك لەو شەڕكەرانەی داعشن، بێ فەرمانی ئەوان ناتوانن هیچ بكەن. لە جێگایەك خاوەنە‌كەی زۆر بێزاری دەكات فەریدە دەست دەداته تفەنگێكی لەوێ دانراوە و میلی لێ دەهێنێتەوە، چەند كەسێكی تر دێن و چەكەكەی لێ دەستێنن. 
هەفتانە دوو جار بە زۆر وانە‌ی ئاینی ئیسلامیان پێ دەڵێنەوە، بە زۆر ئایەتەكانیان پێ لەبەردەكەن و دەبێت بەشداری نوێژ بكەن! دەلێت كاتێك دەمانگوت: لە قورئاندا هاتوە، كە زۆركردن له ئایندا نییە، یان ئاینی خۆتان بۆ خۆتان و هی منیش بۆ خۆم، ئەوان دەیانگوت: ئەوە بۆ ئەهلی كیتابە وەك جوو و دییانەكان، بۆ ئێوەی شەیتانپەرست نییە! لە هەموو سەیرتر دەڵێت پیاوێك دوو كەسی بە رووداوی ئۆتۆمبیل شێلابوو، دادگایان بڕیاری دابوو دەبێت لەبری ئەو دوو موسوڵمانە‌ی كوشتوتن، دوو كەسی تر بهێنیتە سەر ئاینی ئیسلام، بۆیه زۆر هەوڵی لەگەلمان دەدا، تا سزا نەدرێت!

هەڵاتن لە دۆزەخ

ئێستا بۆ سێ مانگێك زیاتر دەبێت لای ئەمانە، رۆژ بە رۆژ نائومێدتر و بێزارتر دەبێت بە جۆرێك دەڵێت، مردن خەڵات بوو بۆمان، دەستمان ناكەوت! رۆژێك له كاتی پاككردنەوەی كابینەیەك مۆبایلێك دەدۆزێتەوه، بانگی ئەڤین دەكات، ئەمان گروپێكی حەوت هە‌شت كەسین، پێیان دەڵێت، تەگبیر دەكەن، تەنها كارتەكەی بەكار بهێنن تا پێیان نەزانرێت، لە گەنجینەكەش دەگەڕێن مۆبالێك دەدۆزنەوە، كارتەكەی تێدەكەن و تێڵ بۆ خاڵی ئەڤین دەكەن كە لە ئەڵمانیایە، بە حاڵ ژمارەكەیان بیر دێتەوە، ئەو پێیان دەڵێت هەرچۆنێكە هەوڵ بدەن هەڵبێن بۆ شوێنێكی دەرەوەی سەربازگەكە و ژمارەی كەسێكیان دەداتێ كە قاچاخچییە و كورده لە سوریا دەڵێت ئەو دەربازتان دەكات. 
كات ناوەڕاستی مانگی دوانزەی ٢٠١٤ یە فەریدە پلانی هەڵاتن دادەنێ، كەش هەور و بارانە، دووان لە كچەكان نایەن لەگەلیان، ئەمان بڕیار دەدەن، گەر بشكوژرێن له رێگای هەڵاتندا هەر بڕۆن، پێنج كەس رێك دە‌كەون و شەوێكی باراناوی دە‌كەونە رێ، بە ناو قولەی پاسەوانی و سەگوەڕ و ترس و دڵەڕاوێكدا بە زۆرترین خێرایی كە لە توانایاندایه رێگه دەبڕن دەگەنە دەرەوەی سەربازگەكە، بە تەنیشت رێگایەكی قیرتاوكراودا دەڕۆن، چەندان سەعات رێدە‌كەن، تابلۆیەك دەبینن نوسراوە (حەسەكە) ئیتر ئەو ئاراستەیە بەرنادەن، چونكە ئەو ناوچەیە زۆربەی بەدەست شەڕڤانانی كوردەوەیە. سەرما، برسێتی و ماندوێتی و بێخەوی بڕستیان لێ دەبڕێت، قاچیان لە خوێندێت، كچێكی چواردە ساڵییان بە ناوی بەسمە، پەكی دەكەوێت و بەلادا دێت، ئەمان دەچنە ژێر باڵی، بەربەیان نزیكی ئاوەدانییەك دەبنەوە، لە دەرەوەی گوندەكە خانوی تاكو تەرای لێیە، دەچنە خانویەكی تەواونەكراوەوە و پشویەك دەدەن، دیقەتی ماڵێكی نزیكیان دەدەن، بۆیان دەردەكەوێت داعشی نین، دوای بگرەو بەردەیەكی زۆر كە لە دەرگایان بدەن و داوای پەنایان لێبكەن یان نا، لە ناچاری و نەبوونی رێگایەكی تر دەچن و لەدەرگا دەدەن، بەو هیوایەی بیانشارنەوە و نان و ئاویان بدەنێ و خەبەریان لێ نەدەن. 
ئەوان كە خێزانی عەرەبی گەورەن و كچی هاوتەمەنی ئەمانیشیان هەیە، سەرەتا پیاوەكە دوودڵ دەبێت له داڵدە دانیان و نازانێت چی بكات، چونكە دەترسێت داعش پێ بزانن و بیكوژن، بەڵام دواتر ئەمان دەستی ماچ دە‌كەن و دەڵێن هەرچۆنێكە چەند رۆژێك پەنامان بدەن، ژمارەی كەسوكارمان پێیە، چیتان دەوێت دەتاندەنێ. ئیتر دەیانبەنە ژوورەوە، ژنی ماڵەكە زۆر میهرەبان و باش دەبێت لەگەڵیاندا، دەڵێت: ئێوە قارەمانن هەڵاتون، ئێوە كچی منن. برنج و گۆشتیان بۆ لێ دەنێت، رێزیان لێ دەگرن و له ژوورێكی پشتەوه دەیانشارنەوە، خۆیان دەشۆن، تێل بۆ خاڵی ئەڤین دەكەن، و ژمارەی قاچاخچییەكەش دەدەنه خاوەن ماڵەكه كە ناوی ئەبو یوسفە‌، پەیوەندی پێوە دەكات. فەریدە دەڵێت: دوای ئەو هەموو كارەسات و مەرگەساتە بۆنی ماڵم كردەوه، ئای كە بۆنی ماڵ خۆشە! بۆیەكەم جاریش دوای ئەو هەموو كاتە هەستم كرد من دیسان بوومەتەوە بە مرۆڤ و وەك مرۆڤ مامەڵەم لەگەلد دەكرێت. 

بەرەو ناوچەی ئازاد

دوای پێنج شەش رۆژێك مانەوە، قاچاخچییەكە موستەفا حەموو كە له حەسەكەیە پیكابێكیان بۆ رێكدەخات لەوێ دەریان بكات. هەموو دەچنە دواوە كه سندوقی پلاستكیی تێدایە و لەوێ خۆیان دەشارنەوە، هەر پێنجیان دە‌كەونە ڕێ بەرەو ماڵی موستەفا حەموو لە حەسەكە بە قاچاخەڕێدا، چەند سەعاتێك ئۆتۆمبیلەكە بە بیاباندا رێگە دەبڕێت چەند جارێك دەوەستێت و شۆفێرە‌كە بەرتیل دەدات بە خاڵەكانی پشكنینی داعش، فەریدە دەڵێت، لەوكاتانەدا هەناسەشمان له خۆمان دەبڕیت! دەگەنە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی پارتی كرێكاران و ئیتر ترسیان نامێنێت. لە مالی مستەفا پشوو دەدەن و بە ئۆتۆمبیلێكی تر دەیاننێرن بەرەو سنور، لەوبەرەوە هێزی پێشمەرگە هەیه و رێككەوتن لەگەڵ شەڕڤانان كراوە لەسەر هاتوچۆ و گواستنەوەی ڕزگاربووان. بەسەر ڕووباری فوراتدا دەگەنە ئەم بەر سنور، لەوێ كەسوكاریان لە پێشوازیاندان. فەریدە مامێكی بە ناوی عادیل چاوەڕوانییەتی. چونكە هێشتا ناوچەكانی خۆیان لە ژێر كۆنترۆڵی داعشدان، بە تەكسی بەرە‌و چادرگەی پەنابەران نزیكی دهۆك بەڕێدەكەون. مامی دەڵێت: هیچ هەواڵێكمان له باوكت و دایكت و براكانی ترت نییە، تەنها سەرهەد لای ئێمەیە له كە‌مپ. تۆ كچی منی و لای من دەبیت. 
دەگەنە كەمپە‌كە، خەڵكەكە لە ڕەوشێكی نالەبار، سەرما و نەداری و بێحاڵیدان، فەریده دەلێت: سەرهەد كه شانزە ساڵێك بوو، سەیری ناوچەوانی ناكردم، خەڵكەكە نائاسایی سەیریان دەكردین! سەرهەد شتێكی سامناكی بینیبوو، نەیدەویست پێم بڵێت. نۆرای هاوڕێی فەریدەش دیار نییە و بە كۆیلەكراوە! خەڵكەكە هەندێكیان بەچاوی سۆز سەیریان دەكەن، بەڵام رۆژێك ژنێكیان دەڵێت: كچە داماوەكانم، ئێوە عەیبدار كراون، ناتوانن هەرگیز شو بكەن! بەم جۆرە هێواش هێواش خۆشی ڕزگاربوونیان كەم دەبێتەوە، كاتێك دەبینێت خەڵك و كەسوكار بەجۆرێكی تر لێیان دەڕوانن. لەگەڵ كچە هاودەردەكانیدا دەردەدڵ بۆ یەك دەكەن. لە پڕ رێكخراوی وادی ئەڵمانی دێنە لایان و سەرپەرشتیاری كۆمەڵایەتیەكە ژنێكە بە ناوی ئەفراح ئامۆژگاری و ڕاوێژیان دەداتێ، تا رەوشی دەرونییان ئاسایی بێتەو‌ە، دەڵێت له پێشدا نەمان دەویست نهێنی بدركێنین لایان، بەڵام دواتر گفتوگۆیان لەگەڵ كردین و بەوردی هەموو شتێكمان بۆ گێڕانەوە، ئەوە دەرونی ئاسودە كردین لەوە‌ی باری خەممان لایان دانا. 
ئەوان هاوكاریان دەكەن، كە بەر ئەگەری نەخۆشی ئەندامی زاووزێ و هەروەها سكپڕیش بچن پشكنین ئەنجام بدەن. ئەوان كارێك دەكەن تا ڕادەیە‌ك هەست بەئارامی بكەن، باوەڕیان بەخۆیان هەبێت، كە ئەوان قوربانین و چییان بەسەردا هاتوە خۆیان خەتابار نین، نابێت خۆیان ئازار بدە‌ن، ئەفراح دەڵێت: ئێوە شەرەفتان نەدۆڕاندوە، بەپێچە‌وانەوه، ئێوە قارەمانن، بۆیە ئێوە دەگەڕێنەوە سەر ژیانی ئاسایی خۆتان، دەبێت شانازی بەخۆتان بكەن نەك شەرم....هتد. 
رۆژێك كەسێك كه برای نۆرای كۆنە هاوڕێی بێسەروشوێنی ئەمە بە هەڵەداوان مۆبایلێكی بۆ دێنێت،  و دژەلێت كە نۆرا یەو دەڵێت نامەوێت لەگە‌ڵ كە‌س قسە بكەم تەنها فەریدە نەبێت، تەنانەت دایك و براكانیشی، ئیتر قسەی لەگەڵدا دەكات ،كهه ئێستا ئەو لە موسڵە و بە مۆبایلی خاوەنەكەی بە دزیەوە تێل دەكات. پێی دەڵێت منیش وەك تۆ چەندان كەس دەسدرێژیان كردۆتە سەرم و ...هتد. ئەم ئامۆژگاری دەكات كە هەوڵی هەڵاتن بدات.

تروسكەی ئومێد

دوای چەند مانگێك و له مانگی دووی ٢٠١٥ ڕێكخراوێكی خێرخوازیی ئەڵمانی دێت و ناونوسی خەڵك دەكات بۆ وەرگرتنیان وەك پەنابەر لەو وڵاتە و ناردنیان بۆ ئەوێ. سەرەتا دوو دڵ دەبێت لەبەر جێهێشتنی براكەی، دوای هاندانی ئەوان، ئەم و ئەڤینیش ناونوسی خۆیان دەكەن. كارمەندەكە پێیان دەڵێت ئیوە شانسی باشتان هەیە و وەردەگیرێن. 
جاروبار دەنگۆ بڵاودەبێتەوە و یەك و دووان كەسی تری هەڵاتوو دەگەڕێنەوە كەمپەكە، رۆژێك تەلەفونی بۆ دەكەن دەڵێن دایكت هەڵاتوە و لە خەستەخانەیە له دهۆك، بەمە شاگەشە دەبێت، دەچن و دەبینێت دایكی، كه ئەم خە‌ریكە لەبەر لاوازی و خراپی تەندروستی نەیناسێتەوە لەگەڵ دوو برای بچوكە‌‌كانیدا شڤان و كەنیوەر لەوێن! خۆشترین هەواڵ دەبێت بۆی. دایكی دەیگێڕێتەوە، كە چۆن لێكیان جیاكردونەتەوە له مناڵەكانیشیان، مێردمناڵەكانیان بردوە و هەوڵیان داوە مێشكیان بشۆرنەوە و ڕاهێنانی چەكیان پێكردون ناردویانن بۆ بەرەی جەنگ! دەیگڕێتەوە كە بە بەرچاوی سەرهەدەوە باوك و براكەی تریان كوشتوە! ئیتر ئەمانیش خێزانێكی نوێ پێكەوە دەنێن و كۆنتێنەرێك وەردەگرن ژیانێكی كولەمەرگی دەژین، 

كەناری ئارامیی

رۆژێكی مانگی پێنج ئەڤینی هاورێی دێت و مژدەی دەداتێ كە ئەڵمانیا قبوڵی كردون بیانبات و پەنابەرییان بداتێ. تەنها لەسەریانە پاسەپۆرت ئامادەبكەن، تكتیشیان بۆ ئامادە كراوە! هەواڵێكی خۆش دەبێت، بەڵام دوو دڵ دەبێت لەبەر دایكی و براكانی، دواجار ئەوان ڕازی دەكەن بڕوات و دەڵێن لە دواتردا ئێمەش هەوڵ دەدەین بێین. سەرهەدیش دەڵێت ئەم هەلە لە كیس خۆت مەدە، لەوێ دەشێ ژیانێكی نوێ دەستپێبكەیت. ئەم نازانێت ئایا تەنها لە خۆشەویستیدایە هانی دەدەن، یان بەشێكیش لەبەر ئەوەیە كە دەستدرێژی كراوەتە سەر و دەیانەوێت دوور بكە‌وێتەوە. بەڵام دایكیشی هانی دەدات بڕوات.
دەڵێت: من ئاواتم بوو ببمە مامۆستای بیركاری، دەبوو ئێستا لە پۆلی شەشەمی ئامادەیی بوومایە، بەڵكو لەوێ خوێندنەكەم تەواو بكەم و ئاواتە‌كەم بێنمە دی! كاتێكیش كۆچۆ ڕزگار دە‌كرێت دێمەوە و دەبمە مامۆستا لەوێ.
فەریدە له ساڵی ٢٠١٥ وە لەگەڵ پۆلێكی تری هاوچارەنوسیدا لە ئەڵمانیان، دەڵێت: سەرەتا بردیانینە كلۆستەرێك (وەك تەكیە و خانەقای ئاینی مەسیحییە‌) خزمەتێكی زۆریان كردین. كچانی ئەوێ زۆر هاوكارم بوون. ئێرە ژیانێكی ترە، دونیایەكی نوێیە، لێرە ئارام بوومەوە، ئاسایی بوومەوە، تێر بۆ كەسوكارم گریام، كە پێشتر گریانیشم ناهات، كۆستەكە هێند گەورە بوو، چوومەتەوە بەر خوێندن، بەڵام پۆلی پێنجەمی ئامادەییم دووبارە كردەوە، چاوەرێم دایكم و براكانم بێن و شوقەیەك وەربگرین و ژیانێكی نوێ دەست پێ بكەین.... دوا وتەی دەڵێت (من ڕزگارم بوو لێیان، تا بە ئەوان نیشان بدەم، كە من بەهێزترم لەوان).

سەرچاوەكان:
•    Das Mädchen, das den IS besiegte: Meine Geschichte | Khalaf, Farida | ISBN: 9783404609413, Germany, 2016
•    جینۆسایدی ئێزیدیەكان لە زاری شایەتحاڵەكانەوە … ئەردەڵان عەبدوڵڵا
http://www.komarixwaz.com/ku/index.php/2011-10-20-07-47-07/6877-2016-10-18-08-15-52
•    هەڵسەنگاندنی كردەوەكانی داعش ، عومەر عەلی غەفور
https://dengekan.info/archives/7843