كاك مەسعود مێژوو وا نانووسرێتەوە!
2 ساڵ لەمەوپێش
هیوا ناسح
نووسینەوەی مێژوو جگە لەوەی كەزانستە، هاوكات ئەمانەت و بەرپرسیارییەتیشە، بەتایبەت بۆ سەركردە و كەسایەتییە دیارەكان، كە خۆیان هەم لە نێو رووداوەكاندا ژیاون، هەمیش بەرپرسیاریەتی بەرز و باڵایان لەڕابردوودا هەبووەو بەباش و خراپیەوە بەشێك بوونە لەو مێژووە. بۆیە دەبێت ویژدان حەكەم بێت و تا بكرێت هەست و سۆز و لایەنگیری وەلابنرێت، بەڵكو لۆژیك و بابەتییبوون بكرێتە بناغەی ئەم كارە.
ئەمەی لێرەدا دەیخوێننەوە چەند سەرنجێكە بۆ بەشێك، كە نزیكەی شەست لاپەڕەیەو بەناونیشانی (پەیوەندییەكانی پارتی و حزبی دیموكرات) لەبەرگی چوارەمی كتێبی (بارزانی و بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد - شۆڕشی گوڵان) ١٩٧٥ – ١٩٩٠ مەسعود بارزانی، لەشاری هەولێر ٢٠٢١ لەچاپدراوە. ئەو بەشەی كتێبەكە قۆناغێكی هەستیارو گرنگی مێژووی گەلەكەمانە، چونكە رۆژهەڵاتی كوردستان دوای شۆڕشی گەلانی ئێران ١٩٧٩ تازە بەشی هەرە زۆری ئازادكرابوو، دوای نزیكەی چارەكە سەدەیەك هێزی پێشمەرگە توانیبووی بەئازادانە بچنەوە نێو شارەكان و بارەگای خۆیان دابنێن و تێكەڵ بەخەڵكی خۆیان ببنەوە.
دیارە هەڵسەنگاندنی ئەو مێژووە نزیكەی بزوتنەوەی گەلی كورد كاری مێژووناسان و ئەكادیمیانی كوردە، كەشارەزای ئەوبوارەن و دەستیان بەسەرچاوە و بەڵگەنامەی جۆربەجۆر رادەگا، بەڵام من وەك رۆژنامەنووسێك كاتێك فایلی دەنگی ئەم كتێبەم دوو جار بەوردی گوێ لێگرت، هەندێك سەرنجم لا دروست بوو، حەزم كرد بینووسم.
كاك مەسعود لەم كتێبەدا بەدوورودرێژی باس لەپەیوەندی نێوان حزبەكەی، كەئەوكات ناوی (پارتی دیموكراتی كوردستان -قیادە موەقەتە) بووەو حزبی دیموكراتی ئێران و بگرە حزب و كەسایەتییەكانی تری رۆژهەڵاتی كوردستانی كردووە، كە رەگەزی بابەتییبوونی تێدا نییە، خۆزگە كاك مەسعود وەك كەسێك، كەتەمەنێكی درێژی لەنێو بزوتنەوەی رزگاریخوازیدا سەرفكردوە، وەك سەركردەیەكی بەئەزموون و بەرپرس لەڕووداوەكانی رابردوو، بەباش و خراپییەوە، بیرەوەرییەكانی دەنووسییەوە، نەك وەك فەرماندەیەكی مەیدانی و بەهەناسەی كاتی شەڕو ناكۆكییەكان، چونكە دواجار، ئەم گێڕانەوانە هیچ سودێكیان نابێت، جگە لەكولانەوەی برینەكان و خوێ كردن بەزامە كۆنەكاندا، بیرەوەریی و گێڕانەوەكانیش متمانە و جێباوەڕیی خۆیان لەدەست دەدەن.
ئاخر ناوبراو كە دەوروبەرەكەی نەك وەكو سەرۆكی پارتی بەڵكو وەك مەرجەعی كورد دەیناسێنن، دەكرا لەبری ئەو تۆمەتباركردن و خستنە ئەستۆی هەموو هەڵەكانی ئەو قۆناغە بەلایەنی بەرامبەر، بهاتایە بێلایەنانەو بابەتییانە هەڵسەنگاندنی بۆ بڕیار و هەنگاوو رووداوەكان بكردایە، بێ بەڵگەش هیچ كەس و لایەنێكی تۆمەتبار نەكردایە، دەكرا دانی بەهەڵەی خۆیان چ وەك كەس و چ وەك حزبیشدا بنایە، ناكرێت تۆ لەناكۆكیی نێوان رووداوگەلێكی خوێناویدا جەمسەرێكی سەرەكی بووبیت بەڵام بێیت خۆت وەك بێ هەڵەو لایەنەكەش كە تۆ سەركردەی بوویتە بێ گوناه نیشانبدەیت، بەڵام لایەنی بەرامبەر بەپڕ لەهەڵەو بگرە بەدەستێكەڵكردن لەگەڵ بەعس و بەكرێگیراویی تاوانبار بكەیت. حزبی دیموكرات بەبەیانێك وەڵامێكی زۆر نەرم و دیپلۆماتیانەیان داوەتەوە، كەپێدەچێت، بەڕەچاوكردنی باری سیاسیی خۆیان نووسیبێتیان، بەڵام سەرجەم تۆمەتەكانیان رەتكردووەتەوە.
كاك مەسعود لەگێڕانەوەكانیدا خۆی وەك كەسێك دەردەخات، كە هیچ كاری نەبووە تەنها لەو ساڵانەدا خەیكی هەوڵی ئاشتەوایی و پێكهاتن بووە لەنێوان دیموكرات و حزبەكانی ترو خەڵكانی عەشایری رۆژهەڵاتدا، هەروەها لەنێوان حكومەتی ناوەندی ئێران (رژێمی ئیسلامی ئێران) و حزبە كوردییەكاندا. دەرخستنی كەسایەتی خۆی وەك ئاشتیخوازو چارەسەری كێشەی سیاسی و كۆمەڵایەتی كوردستانی رۆژهەڵات، هەروەها پاكانەكردن و پاساو هێنانەوە بۆ هەڵە زەق و خراپەكانی پارتی لەو قۆناغەدا مەبەستێكی سەرەكییە تێیدا.
گەر باس لەقۆناغی كارەساتە ناخۆش و تیرۆركردنەكانی ساڵانی شەستەكان و سەرەتای حەفتاكانی سەدەی رابردوو پارتی نەكەین، كە هەڵەی زەق و تاڕادەی ناپاكی وەك تیرۆركردن و دەسگیركردن و تەسلیمكردنەوەی دەیان پێشمەرگەو سەركردەو فەرماندەی دیموكرات بەزیندوویی و شەهیدكراوی بەڕژێمی شای ئێران، نموونەی سلێمانی موعینی و سمایلی شەریفزادەو ساڵح لاجانی و سولەیمان كەرقەشان و دەیانی تر، ئەوا تەنها رووداوەكانی دوای رووخانی شاو هاوكاریی رژێمی ئیسلامی ئێران ناكرێت ئاوا سەرپێیانە سەیر بكرێت و ئاوڕێكی جدیی لێنەدرێتەوە، دیارە بەمەبەستی پەند لێوەرگرتن، بەڵام بە بەڵگەو دۆكیۆمێنتەوە، وەك هەڵسەنگاندنێكی زانستییانەی مێژوویی بۆ ئێستاو داهاتووی نەوەكانمان ئەو قۆناغەی مێژوو تۆمار بكرێت.
كاك مەسعود دەیانجار ناوی قاسملو دەهێنێت، تۆ لەوەگەڕێ نە پێشگری دكتۆری بۆ بەكاردێنێت نە پێشناوی شەهید، بەڵام تۆمەتباركردنی ناوبراو بەدەستێكەڵكردن لەگەڵ بەعسدا، خۆی لەخۆیدا كارێكی خراپ و جێگەی هەڵوەستەكردنە، هاوكات و هەمان شتیش بۆ مامۆستا شێخ عیزەددینی حوسێنی، كە نموونەی زانایەكی ئاینیی رووناكبیر و پێشكەوتووخوازو میانڕەوو نیشتمانی و نەتەوایەتی بوو، یان كاك فواد مستەفا سوڵتانی سەركردەی سیاسی، یەكێك لەدامەزرێنەرانی كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران و شۆڕشگێڕی كورد بوو، خۆی و چوار برای شەهیدی رێگای رزگاری كوردستانن، كەچی بەداخەوە كاك مەسعود تۆمەتباریان دەكات بەوەی پەیوەندییان بەحزبی بەعسەوە هەبووە! بێ ئەوەی تەنها بەڵگەیەكمان لەسەر ئەو تۆمەتانە لەكتێبەكەیدا نیشان بدات. چونكە پرسیاری هەندێك دۆكیۆمێنتم كرد، لەهاوڕێیەك كەكتێبەكەی هەیە، تا بزانم تێیدا بڵاوكراوەتەوە یان نا. زانیم تێیدا نییە، تا پشتڕاستی تاوانباركردنی سەركردەكانی رۆژهەڵات بكاتەوە. یان تاوانباركردنی دیموكرات بەوەی هەڵە و نەزانی ئەمان بووە رێككەوتن لەگەڵ رژێمی خومەینی نەكراوە! هەروەها ئۆباڵی سەرجەم ئەو پێشهات و رووداوە خوێناویانەی لەنێوان چەكدارەكانی ئەمان و پێشمەرگەكانی حدكادا روویانداوە، دەخاتە ئەستۆی سەركردەو فەرماندەكانی دیموكرات! بێ ئەوەی تەنها رەخنەیەكیش لەخۆیان بگرێت.
هەموو دەزانین دوای رووخانی رژێمی سەددام ٢٠٠٣و دەستگرتن بەسەر سەرجەم یان زۆربەی زۆری بەڵگەنامەكانی دەزگای هەواڵگری گشتی و هەواڵگری سەربازیی و ئاسایشی رژێمی بەعسدا، وەك دكتۆر مەحمود عوسمان لەچاوپێكەوتنێكی تەلەفزیۆنیدا باسی كرد (بەداخەوە لەگوگڵ ڤیدیۆكەم بۆم نەدۆزرایەوە) دەڵێت: لەسەرجەم ئەو بەڵگەنامانەی كەدوای رووخانی رژێمی سەددام دەستیان بەسەرداگیراوە، تەنها كاغەزێك نەدۆزراوەتەوە، كە وەك بەڵگە بێت لەسەر هاوكاری دیموكرات یان كۆمەڵەكانی ئێران یان سەركردەكانیان بۆ بەعس و هەڵوێست وەرگرتنیان بێت دژ بەبزوتنەوەی كورد لەباشوری كوردستاندا، كە ئەمە جێگەی شانازییە بۆ ئەو حزبانەی رۆژهەڵات.
دیارە ئەوانیش نەخۆیان لەهەڵەو كەموكوڕی بێبەری كردوە و نەمنیش داكۆكی لەهەڵەكانی ئەوان دەكەم، چونكە هەموو حزب و رێكخراوێك بەشی خۆی خاڵی گەش و رەشی هەیە، بەڵام ناكرێت تۆ باس لەخولێكی شەڕی ناوخۆی كورد-كورد بكەیت، كە سەدان كەسی لەهەردوولا تێدا بوونەتە قوربانی، لایەنی بەرامبەرو فەرماندەو سەركردەكانیان بەردەوام تۆمەتبار بكەیت، بەڵام بۆ تەنها جارێكیش باس لەهەڵەو كەموكوڕیی خۆتان یان فەرماندەكانی حزبەكەی خۆت نەكەیت.
ئاخر خۆ رووداوەكان زۆر دوور نین، كە سەرچاوەو گەواهیدەریان نەبێت، ئێستاش دەیان كەس لەكەسانی بێلایەن و لایەنی بەرامبەریش لەژیاندا ماون و ئەوانیش گێرانەوەو بەڵگەنامە و گوتەی تریان هەیە، كەتەواو پێچەوانەی ئەم وتانەی ناوبراوە. وەك نموونەش من هەندێك دۆكیۆمێنتی نووسین و ڤیدۆیی لەپەراوێزدا دادەنێم، كە بەڵگەی تەواون لەهاوكاریی چەكدارەكانی ئەوكاتی پارتی دیموكرات، ناسراو بەقیادە مووەقەتە، لەگەڵ سوپای پاسداران و بگرە، گرتنەوەی شارەكانی شنۆو نەغەدەو پیرانشار بۆ رژێمی ئێران.
من لەویژدانی خوێنەر دەپرسم ئایا ئەو قسەیەی كەهەمیشە پارتی بەپارتی كرێكارانی دەڵێتەوە، كە تۆمەتباریان دەكەن بەدەستخستنە ناو كێشەكانی باشور، ئایا خودی پارتی لەڕابردوودا ئەم كارانەی بەرامبەر رۆژهەڵاتی كوردستان ئەنجامنەداوە؟ بێتە پێش چاو گەریلاكانی باكور پێش هێزی حكومەتی ناوەندی عێراق بكەون و بێن شارە ئازادكراوەكانی هەرێمی كوردستان بگرنەوە بۆیان، ئایا ئەم كارە چی ناودەنرێت؟
بۆ نموونە مەلا رەسوڵ پێشنماز، كە یەكێكە لەسەركردە دێرینەكانی حدكاو خۆی لەنێو رووداوو شەڕو ناكۆكییەكاندا بووە، لەوتارێكیدا كە وەك وەڵامێك بۆ ئەم بەشەی كتێبەكەی كاك مەسعود بڵاویكردووەتەوە، ئەم چەند بڕگەیە دادەنێم:
„چۆنە كاك مەسعود ئیشارەی بەیەكدانە لەو خاڵە موسبەتانە نەكردووە، بەڵام زۆر بەناڕەوا و بێ ئینسافانە تۆمەتی شەڕ هەڵئایساندن و پەیوەندی ناڕەوای هاوكاریكردنی حكومەتی عێراق زۆرەها شتی تری دەخاتە ئەستۆی دكتۆر قاسملو و حزبی دیموكرات.“ „بەبەرچاوی هەموو دونیاوە حزبی دیموكرات و خودی دكتۆر قاسملو هێندەمان هەوڵدا بۆ ئەوەی شەڕمان بەسەردا نەسەپێنن كار گەیشتتە ئەوەی چەپە توندڕەوەكان و دەفتەری مامۆستا شێخ عیزەدین نێوی سازشكاریان بەسەر حزبی دیموكراتدا سەپاند، ئەو گروهی شەش كەس و نیوەی كاك مەسعود هێندە بەسەرو گوێلاكیاندا هەڵدەڵێ و ئەو رەحمان كەریمیەی كە بەپیااوێكی دانا و ئاقڵمەند و دڵسوزی باس دەكات، بەوپەڕی تەسلیم تەلەبیەوە هەموو پشتیوانیەكیان لەو رژێمە دڕندەو ئینسان خۆرو ئینسان كوژەی تیكڕای گەلانی ئێران دەكرد“
„چ شتێك لەوە زەقتر و بەرچاوتر هەیە كە لەكاتی شەڕی ئێران و عێراق و ئەوپەڕی بێتوانای ئێران لە بەرامبەر عێراقدا حزبی دیمۆكرات رایگەیاند ئەگەر جمهوری ئیسلامی داخوازیە رەواكانی گەلی كورد قبوڵ بكات ئێمە ئامادەین شان بەشانی وان بچینە بەرەكانی شەڕەوە و دیفاع لەتەمامیەتی عەرزی ئێران بكەین“.
هەروەها لەو نامیلكەیەی حزبی دیموكرات بەناوی (خیانەتەكانی قیادەی مووەقت بەنەتەوەی كورد) كەكاتی خۆی دەزگای ئینتشارات و تبلیغاتی كۆمیتەی ناوەندی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران ساڵی ١٩٨١ چاپ و بڵاویانكردەوە، دەربارەی ئەو رووداوانە نووسراوە: (كاتێك هێرشی دووژمن بە بەربڵاوی لەهەموو ناوچەكاندا دەستپێكرا لەناوچەكانی شنۆو نەغەدە و پیرانشار پێشمەرگەكانی ئێمە ناچاربوون هێندی بنكەی خۆیان لەسەر جادەكان چۆڵ بكەن كەچی چەكدارەكانی قیادە مووەقت كەهەمیشە لەپێشەوەی هێزە سەركوتكەرەكانەوە دەڕۆیشتن بێشەرمانە تەواوی ئەو جێگایانەیان گرتەوەو تەنانەت ئازووقەی پێشمەرگەكانیشیان بەتاڵان برد، وەختێك شاری شنۆ كەوتە ژێر دەسەڵاتی ئەوان خەڵكی بەشەرەف و قارەمانی شنۆ خۆپیشاندانێكی ئارامیان سازكرد. بەڵام خۆفرۆشانی قیادە تەقەیان لەو خەڵكە بێدیفاعە كردو شەش كەسیان لێ كوشتن و یازدە كەسیان لێ بریندار كردن. جگە لەو دوژمنایەتی بەڕاستەوخۆیەو سەرباری ئەوەی بۆ خۆیان هەمیشە شوێنە ستراتیژییەكانیان بۆ دوژمن دەگرت لەناوچەی ورمێ دەستیانكرد بەدەڵاڵی و گەڕان بەنێو سەرۆك عەشیرەتەكانی ئەو ناوچەیەدا. لەئەنجامدا بەشێكی زۆر لەو سەرۆك عەشیرەتانەیان هەڵفریواندو چەكی خیانەتیان دانە دەست و كردیانن بەجاش.) ل٢٣.
لەشوێنێكی تردا هاتووە (پێش جاش و پاسدارو ئەرتەشی ئێران و بەكوشتدانی دەیان كەس لەكوردە- هەڵخەڵەتاوەكانی عێراق لەپشتەوە خەنجەریان لەگەلی كورد دا. ناوچەی مەرگەوەڕو شنۆیان لەدەستی پێشمەرگە دەرهێناو دایانە دەستی دوژمنی فاشیست و كۆنەپەرستی گەلی كورد. لەناوچەی مەریوان شانبەشانی ژاندرمەكانی ئێران بەگژ پێشمەرگەكانی حزبی ئێمەدا چوون، لەشنۆ تەقەیان لەخۆپیشاندانی خەڵك كردو شەش كەسیان كوشت لەناوچەی ورمێ دەرەبەگ و كۆنە ساواكیەكان بەپشتیوانی .......... نزیكەی هەزار ماڵی وەرزێرو زەحمەتكێشیان دەربەردەر كردو هەر لەسەر پێشنیاری ئەوان چەندین سەد نەفەر لەم ناوچەیەدا بەسەرۆكایەتی دەرەبەگەكان بوون بەجاشی رەسمی رژێمی خومەینی).ڵ٢٦
(لەساڵی ١٩٧٩دا كاتێك كە رژێمی خومەینی ئیعلانی جیهادی بەدژی خەڵكی كوردستانی ئێران داو هەڵسوڕێنەرانی قیادەی مووەقەت و چەكدارەكانی دارودەستەی بارزانی واتێگەیشتن كە حزبی ئێمە كز بووە دەستبەجێ لە ناوچەی مەریوان شانبەشانی ژاندرمەكانی ئێران بەگژ پێشمەرگەكانی حزبی ئێمەدا چوون) ل٣٠
هاوكات ساڵی ١٩٨١ مەكتەبی سیاسی پارتی سۆسیالیستی كوردستانیش بەیاننامەیەكیان دەركردووەو راستەوخۆ پارتی دیموكرات تاوانبار دەكەن بەهاوكاری رژێمی ئیسلامی و داگیركردنەوەی شاری نەغەدە.
د.هەژار مەعروف لەكتێبی یادەوەرییەكانیدا (رەنجی فەرهادەكان) كە خۆی پێشمەرگەیەكی دكتۆری دێرینەو كاتی ئەو ناكۆكییانە بەشداربووە لەگەڵ ئەو هێزە سەدان كەسییەی یەكێتی نیشتمانی بەناوی (هێزی پشتیوانی) بۆ هاوكاری حزبەكانی رۆژهەڵات ناردوونی، دەنووسێت : (لە كۆنفرانسی گەلانی تارانیش كەنوێنەری زۆر لەحزب و رێكخراوە سیاسیی و ناوچەیی و سەرتاسەرییەكانی ئێرانی تێیدا بوو، بەزۆرینەی دەنگ بڕیارێك دژی قیادە مووەقەتەی پەسەند كرد، حدكا دژی ئەم بڕیارە بوو، چونكە دەیویست خۆی لەشەڕی پارتی لابدا، بەڵام دوایی ئەو شەڕە هەر یەخەی گرت.) هەروەها لەشوێنێكی تردا دەڵێت (كە لەبەهاری ١٩٨٠ خولی دووهەمی شەڕی ئێران لەدژی كورد دەستیپێكردوەوە، چەكدارەكانی پارتی هێرشیان كردەسەر پ.م ەكانی حدكا لەدزڵی و ١٥ پ.م یان لێ شەهید و برینداركردن و رێگای ستراتیژی نێوان مەریوان – پاوە یان رادەستی رژێمی ئێران كرد).
هەروەها نووسەرو رۆژنامەنووسی ناسراوی نەمسایی فریتس زیتە (Fritz Zitte) كە لەساڵی ١٩٧٩ بەڕێگای قاچاخ هاتۆتە كوردستان و بەنێو پێشمەرگەكانی پارتی و ناوچەكانی رۆژهەڵاتدا گەڕاوە و ئەمەی لەكتێبی لای كوردەكان بووم، بینەری خەباتێك بۆ ژیان (Ich war bei den Kurden, Augenzeuge eines Lebenskampfes) كەساڵی ١٩٨٠ لەڤییەننا بڵاوكردۆتەوە، لەسەر راپەڕینی گەلانی ئێران و هەڵوێستی پارتی نووسیوە، ئەم راپەڕینی رۆژهەڵاتی كوردستان و ئازادبوونی بەشێكی ئەوێ وەك دەرفەتێكی زێڕین بینیوە، بۆیە لای وابووە كە دەبێت بەهەموو پشتیوان و هاوكاریان بن، تا ئەم دەرفەتە لەدەست نەدرێت، كە بۆ هەموو كورد گرنگە. تەنانەت دەنووسێت: هەرچەندە بارزانی باوك پیربووە، وەك رەمزەو رێزێكی زۆری لەنێو كوردەكاندا هەیە، بەڵام كوڕەكانی بەم هەڵوێستەیان، مەبەست لەدژایەتی و پشتیوان نەكردنی كوردەكانی رۆژهەڵاتە، دووەم هەڵەی كوشندە دەكەن، دوای چەكدانانی ١٩٧٥ كە نووسەر بە (تەسلیمبوون) باسی دەكات.
هەندێك سەرچاوەو بەڵگەنامە:
+ لێدوانی شەهید قاسملۆ لەسەر هاوكاریی پارتی لەگەڵ شای ئێران دژ بەحزبی دیموكرات و شەهیدكردنی سەركردەو فەرماندەكانی https://www.youtube.com/watch?v=yCJufhN7nqA
+ كۆنفرانسی رۆژنامەوانی كاك مستەفای هیجری سكرتێری ئێستای حزبی دیموكرات ساڵی ١٩٨٣ و باسی هاوكاری پارتی لەگەڵ رژێمی ئیسلامی ئێراندا دژ بەحزبی دیموكرات و رۆژهەڵاتی كوردستان
https://www.youtube.com/watch?v=z4U0fGWn1kk
+ ڤیدیۆی تەلەفزیۆنی فەرمی جمهوری ئیسلامی لەگەڵ فەرماندەیەكی مەیدانی چەكدارەكانی پارتی كاتی شەڕو ناكۆكی نێوان پارتی و حدكا، ساڵی ١٩٨١ یان ١٩٨٢ كە باس لەهاوكاری نێوان خۆیان و پاسداران و رژێمی ئیسلامی دژ بەدیموكرات دەكات
https://www.youtube.com/watch?v=1Be_JWsal_E
+ راگەیەندراوی حزبی دێموكرات سەبارەت بە بڵاوبوونەوەی كتێبی بارزانی و بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كورد
https://www.youtube.com/watch?v=lisgfM4DXK4
+ نامیلكەكەی حزبی دیموكرات بەناوی (خیانەتەكانی قیادەی مووەقت بە نەتەوەی كورد) كە كاتی خۆی دەزگای ئینتشارات و تبلیغاتی كۆمیتەی ناوەندی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران ساڵی ١٩٨١ چاپ و بڵاویانكردەوە
https://www.kurdistanpost.nu/library/Xiyanetekani_Qiyademewqete.pdf
+ وەڵامی مەلا رەسوڵ پێشنماز پێشمەرگەو سەركردەی دێرینی حزبی دیموكراتی كوردستان بۆ ئەو بەشەی كتێبەكەی كاك مەسعود. https://drawmedia.net/page_detail?smart-id=10029
+ Ich war bei den Kurden - Augenzeuge eines Lebenskampfes; Sitte, Fritz; Verlag Styria, 1980, Austria, ISBN: 3222112630