ئەوەی هەستی پێدەكەم، لەكاتێكدا شۆڕش لەڕۆژهەڵات هەیە، كەیەكێك لەڕەهەندەكان و ئامانجی ئەو شۆڕشە ئامادەبوونە لەدونیادا، یان هەوڵدانە بۆ ئامادەبون لەدونیادا، بەڵام نوخبەی رۆژهەڵاتی ئەو ئامادەییەی نیە بۆ ئامادەبوون لەدونیادا.
ئامادەبوون لەدونیادا چەمك و واقیعێكی ئێجگار ئاڵۆزو سەختە. جێگای سەرسوڕمان نیە كە نوخبەی رۆژهەڵاتی كێشەی ئامادەبوونی هەیە لەدونیادا. كوردستانی رۆژهەڵات، زیاتر لەپارچەكانی تری كوردستان لەژێر كاریگەری هەژەمۆنیەتی ئیمپراتۆریی فارسیدایە، هەروەها ئێران بەبەراورد بەوڵاتانی تری وەك عێراق و سوریا و توركیا خاوەن هەژەمۆنیەتێكی زاڵترە.
تورك بەلابردنی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی تووشی پەشۆكان و برینێكی شارستانی بوو. بەهاتنی ئیسلامییەكان، بەتایبەتی لەسەر دەستی داودئۆغلۆ هەوڵی ئەوەدرا ئەو پاشخانە بهێنرێتەوە تێكەڵ بەتوركیای ناو ناتۆو ئەوروپای بكەن لەپێناو زاڵبونی بەسەر رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
نوخبەی ئێرانی بەبەراورد بەنوخبەی وڵاتانی تر زیاتر ئامادەیە لەدونیاداو مەیلی مەعریفەی زیاترە. ئەمەش وەها دەكات شەڕی كوردی رۆژهەڵات سەختتر بێت. نوخبەی ئێرانی دەیەوێت ئێران وەها وێنابكات كە بێسنورە وەك حەمید دەباشی دەڵێت. هەروەها دەیانەوێت وەها وێنای بكەن كەخاوەنی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، یان خاوەنی كەلتورو شارستانیەت و مێژوویەكی دێرین و تایبەتە.
بۆیە شەڕی كوردانی رۆژهەڵاتی بۆ ئامادەبوون لەدونیادا شەڕە لەگەڵ ئەم میراتەدا. ئەوەی من هەستی پێدەكەم، كۆمەڵێك ئایدۆلۆژیا زاڵن بەسەر ئەو پانتاییەدا بەبێ بوونی توانایەكی ئەوتۆ بۆ تەرجەمەكردنیان بۆ خوێندنەوەی واقیع. جیاوازییەكی گەورە هەیە لەنێوان ئەوەی هەڵگری ئایدۆلۆژیایەك بیت و باوەڕت پێی هەبێت و بیكەتە چاویلكەت و لەئەنجامدا ببیتە رۆبۆتی ئایدۆلۆژی، لەگەڵ توانای بەكاربردنی ئایدۆلۆژیا بۆ تێگەیشتن لەواقیع. 
رۆژهەڵاتییەكان دەبێت واقیع بین بن. دەكرێت مرۆڤ دژ بەو واقیعە بێت كەهەیە، بەڵام هەمیشە مرۆڤ لەبەردەم دوو بژاردەدایە، بژاردەیەكیان ئەوەیە كەڕێساو ئامرازەكانی واقیعەكە بەكاردەبات بۆ ئامانجی خۆی، یان هەڵوێستی بەرامبەر وەردەگرێت و لەكەیسی كورددا دەبێتە قوربانی. 
لەساڵی ١٩٧٩ ئێران لەبەردەم دوو بژاردەدا بوو، بژاردەیەك چەپ، سۆڤیەت، بژاردەیەكی تر ئیسلامی. خاوەنی هێزو واقیع لەدونیادا ئەوەی بەباشزانی كە ئێران بەئیسلامی ببێت لەبری چەپ بوونی و بوونی بەبەشێك سۆڤیەتی، ئەمە بەشێك بوو لەواقیعی سەردەمی جەنگی سارد.
كەواتە رێسای یەكەمی هەوڵدان بۆ ئامادەبوون لەدونیادا ئەوەیە كە واقیعییانە توانای بینینی واقیعت هەبێت. ئەمە كارێكی ئاسان نیە، زۆرینەی زۆری خەڵك ناتوانن بیكەن، چونكە پێویست دەكات لەواقیعی زاڵیان داببڕێن. زۆرینەی مرۆڤەكان بەبێ ئەوەی بەخۆیان بزانن، ئامێرێكی دووبارەكەرەوەی ژینگەكەیانن. 
یەكەم خاڵی واقیعی بوون بریتیە لەتێگەیشتن لەكرۆكی سیاسەت لەهەموو ئاستەكاندا. سیاسەت گەر بگەڕێینەوە بۆ كتێبی سیاسەتی ئەرستۆ، كە لەسەرەتادا پێش هەموو شتێك باس لەكۆیلە دەكات. تێگەیشتن لەكۆیلە زێدە گرنگە. پۆلێنكردنی خەڵكێك بەكۆیلەو خەڵكێكی تر بەئازاد مانای وەهایە كە پلەبەندییەك دروستدەكرێت بەوەی كێ حكومی كێ بكات. كێ مافی حوكمداریی هەبێت بەسەر كێدا؟ كێ بەسروشت پیادەكەری دەسەڵاتەو كێ جێبەجێكەر. لەدۆخی ئێستای ئێراندا ئەمە پێمان دەڵێت كە ئەوەی گرنگە لەسیاسەتكردن لەدۆخی ئەمڕۆی ئێراندا پرسیاری ئەوەیە كەكێ مافی دەسەڵاتداریی هەیەو كێ دەكرێتە دەرەوەی دەسەڵات. لە دەستوری ئێستای ئێراندا، كوردو سوننەو ئافرەت، لەدەرەوەی دەسەڵاتن. پێشتر لەسەردەمی پەهلەوی و قاجارو ئەوانیتردا زۆرینەی بێدەسەڵات بوون. لێرەدا دوو رەهەند گرنگە، یەكەم، گۆڕینی رەگەزی دەسەڵات. رەگەزی دەسەڵات هەمیشە نێر بووە، ئێستا كاتیەتی كەبگۆڕێت بۆ مێ. وەك چۆن ئەرستۆ ئافرەتیش دەكات بەكۆیلە، دوای چەندین هەزار ساڵ خەبات دەكرێت بۆ كۆتایی كۆیلەبوونی ئەو بوونەوەرە. سەرپۆشی زۆرەملێ، سیمبولی نەبونی ئازادی ئەو بوونەوەرەیە بەوەی خۆی بێت. مێینەبوونی زیاتری دەسەڵاتی ئێرانی، كەلتوری دەسەڵاتیی، لەخزمەتی جیاوازەكان و كەلتورەكان و ئەوانی تردایە. ئافرەت سنگفراوانترو مرۆڤترە لەپیاو. بۆ نموونە لەوڵاتێكی وەك ئایسلەندا بنواڕە.
دووەم، رەهەند شوناسی دەسەڵاتە. هەرچەندە دەسەڵاتدارانی ئێران لەخەڵكانی جیاوازبوون، بۆ نموونە دوایین شا كازاخ بوو. پێشتر قاجار بوو. هەندێك باس لەزەندبوون و ئەوانیتریش دەكەن. بەڵام هەموو لەهەناو كەلتوری فارسیدا دەژی. رەنگە بۆ روونكردنەوەی ئەمە نموونەی چین لێرەدا سودمەندبێت. كاتێك خەڵكی دەرەكی حوكمی چینیان كردووە، بیرۆكراتیەتی چینی هێندە ئاڵۆزو گەورەو خاوەن شوناسی دەسەڵاتی خۆی بووە، هەمیشە ئەو دەسەڵاتە دەرەكییەیان كردووە بەچینی. ئەمە بۆ ئیسلام و ئەوانیتریش راستە. بەم پێیە كۆتایی هێنان بەو كەلتورە لەسەر یەك ژیانیەی نێوان دەسەڵات و فارسیی، ئەركی گەورەی نوخبەی سیاسی رۆژهەڵاتە. لەنێوان حاكم و كەلتوری دەسەڵاتیی فارسیدا پەیوەندییەكی هابیتۆسی (بوون بەبەش لەیەكتری) دروست دەبێت. رەنگە مێینەكردنی دەسەڵات و فرەیی كردنی زۆر پێكەوە تەبابن. ئەمە وەك بەشی ناوەوە.
 بەڵام بۆ ئەوەی لەهەناو ئێراندا ئامادەبیت، دەبێت لەدونیادا ئامادەبیت، یان دونیا رێگات پێبدات كە لەدونیادا ئامادەبیت. ئەمەیان كارێكی سەختترە. نوخبەی ئێرانی زۆر زیاتر كە نوخبەی كوردی ئامادەو ئامادەباشن بۆ ئەم پرسە. 
پرسی ئەوەی دونیا چی دەوێت. دیارە دونیا یانی دەسەڵاتدارانی دونیا. ئەوەی دونیا دەیەوێت خواستێكی ئاسان نیە. یەكەم، دونیا نایەوێت ئێران تووشی پشێویی درێژخایەن ببێت. دووەم، لەهەمانكاتدا نایانەوێت ئێران ببێت بەزلهێزی ناوچەكە. بەڵام پەیوەندی نێوان ئەم دووە زۆر ئاڵۆزە. ئێمە لەسەردەمێكدا دەژین كەدەستوەردان لەوڵاتانی تر ئاسانە، لەهەمانكاتدا دۆخی جیهانیی بوونی ژیارو سیاسەت دەخوازێت وڵاتان دەست لەیەكتر وەربدەن. وڵاتێكی وەك ئێران هەرگیز بەبێ دەستوەردانی دەرەكی نامێنێتەوە. كاتێك وڵاتێك دەستوەردەدا، ئەوا دەروازە بۆ ئەوانیتریش دەكاتەوە كەهەمان كار بكەن. بەم پێیە دەتوانین بڵێین، ئێمە لەسەردەمێكداین كەهەر وڵاتێك تووشی قەیران بوو لەئەنجامدا سەروەری بۆ ماوەیەكی زۆر لەدەست دەدات. بەجۆرێك رەنگە بەئاسانی نەگەڕێتەوە دۆخی سەقامگیریی، چونكە سەقامگیریی دەبێت لەبەرژەوەندی هەموو هێزە دەستوەرداوەكان بێت، ئەمەش ئاسان نیە.
بەڵام لەهەمانكاتدا هەموان دەزانن كەئێران ئەوەی لەخۆیدا پەنهانداوە كەزلهێزێكی هەرێمی گەورەبێت. ئێران كەئێستا ئابورییەكی نزیك لەداڕووخان بووەتەوە، لەنێو باشترین سی ئابوری جیهانە. بە نەمانی ئابڵووقەو فشار بەخێرایی دەبێتە یەكێك لەبەهێزترین بیست ئابورییەكی جیهان. هەبوونی هەردوو ئەگەرەكە بەتوندی، ئەگەری لاوازبونی زۆرو بەهێزبونی زۆر، وەهایكردووە دۆخی ئێران سەخت بكات. نوخبەی رۆژهەڵاتی دەبێت خۆی بۆ هەردوو ئەگەرەكە ئامادە بكات. 
لەهەمانكاتدا دەرەوە، تەنها لەگەڵ هێزدا مامەڵە دەكات، نەك لەگەڵ ماف و خواست و بەها. بۆ نموونە لەڕۆژئاڤا كورد هێزی هەبوو، بۆیە بوو بەبژاردە لەلایەن ئەمریكییەكانەوە.