نووسینی: سان ساراڤان – راوێژكاری باڵای میدیا – لەڕێكخراوی ئینتەرنیوز 

پەتا سەرتاسەرییەكەی كۆڤید-١٩ زەنگێكی مەترسیداربوو بۆ سەرجەم مرۆڤایەتی بۆ ئەوەی پێمان بڵێت مرۆڤ و بوونەوەرەكان و ژینگەو دەوروبەر بەبەردەوامی لەبازنەیەكی كارلێكراودا گوزەر دەكەن، بوونی مەترسییە تەندروستیەكانی سەر ژیانی مرۆڤ تەنیا دابڕاوو  وابەستە نین بەخودی مرۆڤەوە، بەڵكو لەبزاوتێكی بەردەوامدایە لەگەڵ بوونەوەرەكانی ترو ئاووهەواو خاك و دارو درەختدا، كەهەمیشە ئەو پەیوەندییانە دەستنیشانی دەرئەنجام و چارەنووس و مەترسی و هەڕەشەكانی سەر تەندروستی مرۆڤ و ژینگەكەمان دەكەن. كەواتە مرۆڤ ناتوانێت خۆی داببڕێت لەپەیوەندییەكانی بەدەوروبەرو ژینگەو بوونەوەرەكانی ترەوە. بۆیە دروستكردنی هۆشیاری لەسەر ئەو پەیوەندییانە ئەركێكی بنەڕەتییە لەلایەن كایەی میدیایەوە كەدەبێت میدیا سەرنجی تەواو بخاتە سەری  دەستنیشانكردنی سروشتی ئەو پەیوەەندییانەو شیكاریی تەواوییان بۆ بكات و هەموو مەترسییەكانی ئەو پەیوەندییانە واڵا بكات بۆ ڕای گشتی و بەرزكردنەوەی ئاستی هۆشیاریی لەپێناو پارێزگاریكردنی تاك و كۆمەڵدا لەناو ژینگەیەكی تەندروستدا. پرسیارێك رووبەڕووی میدیاو رۆژنامەوان دەبێتەوە لەئێستادا، ئەویش ئەوەیەكە ئایا تاچەند میدیا چالاكانە كاری لەسەر دەرئەنجام و لێكەوتەكانی ئەم پەیوەندییە كردووەتەوە؟ بەگشتی میدیا سەرنجێكی زۆری كەمی خستۆتەسەر یەكتا تەندروستی لەجیهانداو ناوچەكەشمان بێبەش نییە لەو كەمتەرخەمییانە.

تێگەیشتن لەیەكتا تەندروستی؟
لەسەرەتادا وا پێویست دەكات بزانین یەكتا تەندروستی چییە؟ یەكتا تەندروستی چەمێكیكە كۆمەك و هەوڵی هاوبەش و فرە پسپۆڕی دەگرێتەوە كەئامانجی كاركردنە بۆ بەدەستهێنانی تەندروستییەكی گونجاو بۆ مرۆڤ و ئاژەڵ و ژینگە،  لەبازنە ناوخۆیی و جیهانییەكاندا. كە باس لەهەوڵی فرە پسپۆڕی دەكەین مەبەستمان لەسێ زانستی سەرەكییە ئەویش  زانستەكانی ڤێتێرنەری، زانستی تەندروستیی مرۆڤ و ئیكۆلۆژیە (ئەو لقەی بایۆلۆجی و زیندەوەرزانییە كەمامەڵە لەگەڵ پەیوەندییەكانی زیندەوەران لەگەڵ یەكترو لەگەڵ دەوروبەرە فیزیكییەكانیان دەكات). ئەوەی شایانی باسە یەكتا تەندروستی لەڕابردووو مێژووی خۆیدا سەرنجی تەواوی خستبووە سەر هەموو ئەو نەخۆشییە زوونەتیكانە (كە ئاژەڵ-مرۆیین، واتا لەئاژەڵەوە دەگوازرێنەوە بۆ مرۆڤ) كە نەخۆشییەكانیش گوازراوەو درمین،  سەرنجی كەمتری خستۆتە سەر ژەهراویی بوونی ئاژەڵەكان  و بەركەوتەكانی بە نەخۆشییە كیماییەكانی مرۆڤەوە، هەربۆیە لەئێستادا یەكتا تەندروستی ئەم هەلومەرجەش لەخۆدەگرێت و لەم كاییەیەدا بەكاردەهێنرێت.
 كاتێك كەپەتایەكی  وەك كۆڤید-١٩ یان پەتا هاوبەشەكانی تری نێوان مرۆڤ و ئاژەڵ سەرهەڵدەدات لێكۆڵینەوەی زانستی لەسەر نەخۆشیی مرۆڤ و ئاژەڵ دەتوانێت رۆڵێكی گرنگ بەرجەستە بكات لەدابینكردنی هۆكارە زانستییەكانی نەخۆشییەكان و ئاسانكردنی پرۆسەی چارەسەركردن. 
 تێگەیشتن لەم چەمكە زۆر گرنگە بۆ رای گشتی و كۆمەڵانی خەڵك و میدیاكاران بەمەبەستی شرۆڤە و شیكاركردنی كێشە تەندروستییەكان و  باشتر تێگەیشتن و خۆپارێزی و چارەسەركردنی ئەو هۆكارە زۆرانەی كە لەم پەیوەندییەدا سەرهەڵدەدەن. هەروەها بۆ بەگژداچوونەوەی هەموو ئەو زانیارییە چەوت و چەواشانەی كە لەكاتی سەرهەڵدانی پەتاكاندا رووبەڕووی خەڵك و لایەنە تەندروستییەكان دەبنەوە لەسەر ئەو بنەمایەی كە لەئێستادا سەرچاوە فەرمییەكان دووپاتی ئەوە دەكەنەوە كە سێ لەكۆی چوار نەخۆشی درمییەكان زۆنەتیكن واتە (ئاژەڵ- مرۆیین) و وابەستەی پەیوەندییەكانی ژینگەو بوونەوەرەكانی دەوروبەرمانن. 
هەریەك لەكەرتە جیاوازەكانی تەندروستی مرۆیی و بوونەوەرو ژینگە ناتوانن بەتەنها ئەنجامی كاریگەرو بەردەوامی بەدەستبهێنێت، بۆیە تەنها لەڕێگەی چارەسەركردنی پەیوەندییەكانی كۆمەڵگاوەیە كەدەتوانین نایەكسانی تەندروستی كەم بكەنەوەو دەرئەنجامە تەندروستییەكان بۆ هەمووان لەبارترو باشتر بكەین ئەویش لەڕێگەی ئەم میكانیزم و كایانەی خوارە دەبێت: 

كەواتە سەرنجی یەكتا تەندروستی جەختكردنەوەیە  لەسەر پێویستی هاوكاریكردن و هەمەئاهەنگی و پەیوەندیی شارەزایان و پسپۆڕان و پزیشكانی بواری تەندروستیی مرۆڤ و ئاژەڵ و ئیكۆسیستەم، كەكاركردنە بۆ مەبەستی باشتر تێگەیشتن و چارەسەركردنی ئەو هۆكارە زۆرانەی كە بەشدارن لەسەرهەڵدان و بڵاوبوونەوەی نەخۆشییە ئاژەڵییەكان و  گواستنەوەی نەخۆشییەكان بۆ مرۆڤ و بەرگری دژە میكرۆب و رەچاوكردنی ئەگەری بەرهەمە ئاژەڵییە پیسبووەكان وەك سەرچاوەی خۆراك لەبەركەوتنی مرۆڤدا، هەروەها بڵاوبوونەوەی ماددە كیمیاییە پەیوەندیدارەكان و پیسبوونی كیمیایی و ماددە ژەهراوییەكان و جا كانزا قورسەكان بێت  یان ماددە پلاستیكییە قڕكەرو مەترسییدارەكان بن.  
شایانی باسكردنە كەبزانین ئەم رێكارە لەلایەن رێكخراوی تەندروستیی جیهانی (WHO) وەرگیراوە، كە لەنزیكەوە لەگەڵ رێكخراوی جیهانی بۆ تەندروستیی ئاژەڵان (OIE) كاردەكات بۆ پێشخستنی وەڵامدانەوەی فرەلایەنە بۆ هەڕەشەو مەترسییەكانی تەندروستی گشتی كە لەو دەلاقانەوە ئاژەڵ-مرۆڤ-ژینگە سەرچاوە دەگرن. 
مێژووی یەكتا تەندروستی؟
رودۆڵف ڤیرچۆ، پزیشكی (پاپۆلۆجیستی)ئەڵمانی، یەكێك بوو لەپزیشكە دیارەكانی سەدەی نۆزدەهەم كەجۆش و خرۆشێكی تایبەتی هەبوو  لەپەیوەندیی نێوان تەندروستی نێوان مرۆڤ و ڤێتێرنەری. دكتۆر ڤیرچۆ لەكاتی لێكۆڵینەوە لەسەر  كرمێك كرد بەناوی (تریچینێلا سپیرالیس) لەبەرازدا، ئەو دەستەواژەی  (zoonosis)ی داهێناوە بۆ ئاماژەدان بەنەخۆشییەكی گوازراوە لەنێوان مرۆڤ و ئاژەڵدا.  دكتۆر ڤیرچۆ جەختی لەوە كردەوە، “لەنێوان پزیشكی ئاژەڵ و مرۆڤدا هیچ هێڵێكی جیاكەرەوە نییە، هەروەها نابێت هەبێت. لەگەڵ ئەوەی كە بابەتەكان جیاوازن بەڵام ئەو ئەزموونەی كە بەدەست دێت بنەمای هەموو تەندروستییەك  پێكدەهێنێت”.
هەر بۆیە بنەماو چوارچێوەی كاری یەكتا تەندروستی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵەكانی ١٨٠٠. بەڵام وەك زاراوەی "یەكتا تەندروستی" لەساڵی ٢٠٠٤ داڕێژرا ، كاتێك كۆمەڵەی پاراستنی گیانلەبەرە كێوییەكان، پسپۆڕانی تەندروستی مرۆڤ و ئاژەڵان لەسیمپۆزیۆمێكدا لەشاری نیویۆرك كۆبوونەوە و  تیشكیان خستەسەر ئەوەی كە نەخۆشییە درمییەكان و پەتاكان دەتوانن لەنێوان ئاژەڵ و مرۆڤدا گوزرە بكەن. لەسیمپۆزیۆمەكەدا داوای میتۆدێكی نێوان زانستی و فرە دامەزراوەییان كرد كە دان بەپەیوەندییە ئاڵۆزەكانی نێوان تەندروستیی مرۆڤ و ئاژەڵ و ژینگەدا بنێت. ئەم هەوڵانە بەردەوام بوو تا لە ساڵی ٢٠٠٧ لەكۆنفرانسێكدا لەهیندستان، بەنوێنەرایەتی  ١١١ وڵات و  ٢٩ رێكخراو گفتوگۆیان كرد لەسەر گرنگی رێبازی یەكتا تەندروستی. دوای ساڵێك، لەكۆنفرانسێكی وەزاریدا لەمیسر، نوێنەرانی وەزارەتەكانی تەندروستی لەسەرانسەری ١٢٠ وڵاتدا پشتگیرییان لەڕێبازی یەكتا تەندروستی كردو چوارچێوەیەكیان بۆ كۆنترۆڵكردنی نەخۆشییە درمییە هاوبەشەكان بڵاوكردەوە. كۆڕبەندی  بەیەكگەشتنی یەكتا تەندروستی لەداڤۆسی سویسرا كە لە ١٩-٢٢ی شوباتی ٢٠١٢ بەسترا،  كە بوو بەیەكەم لوتكەی بەیەكگەیشتنی  یەكتا  تەندروستی كە بەسپۆنسەری لایەنی ئەندامێتی تایبەت بەناوی كۆڕبەندی مەترسی جیهانی (Global Risk Forum) بەڕێوەچوو.
ئێستا چوارچێوەی یەكتا تەندروستی رێبازێكی یەكگرتوو و گشتگیرە بۆ بەڕێوەبردنی نەخۆشییە درمییەكان، كە لەلایەن رێكخراوی تەندروستی جیهانی (WHO) و رێكخراوی خۆراك و كشتوكاڵی نەتەوەیەكگرتووەكان (FAO) و رێكخراوی جیهانی تەندروستی ئاژەڵان بانگەشەی بۆ دەكرێت. رێبازی یەكتا تەندروستی پێویستی بەپەیوەندی و هاوكاری و هەمەئاهەنگی باش هەیە بۆ ئەوەی سەركەوتوو بێت لەنێوان كەرتەكاندا. بەڵام ئاستەنگێكی گەورە كەڕووبەڕووی حكومەتە خۆجێیەكان دەبێتەوە لەبەردەم ئەم پەیوەندییانەدا كەئەویش ئەولەویەتە سیاسییەكانە، هەربۆیە گفتوگۆو هاوبەشیكردن لەنێوان كەرتەكان ئاسان نابێت.
بۆچی دەبێت  میدیا سەرنجی لەسەر پرسە مرۆییەكان و ئاژەڵان و ژینگەییەكان بێت لەبەرەنگاربوونەوەی پەتاكانی داهاتوو؟
ئێمەی مرۆڤ ژینگەیەكی هاوبەشمان هەیە لەگەڵ ئاژەڵ و بوونەوەرەكاندا، بەبەردەوامی لەبەریەكەوتنداین جا ئەگەر لەڕێگەی خواردنەوە بێت یان  هاوبەشی پێكردنی خاك و ئاووهەوا بێت.
گۆڕان و پیسبوونی ژینگە بەهەموو لایەنەكانییەوە و كەمبوونەوەی ئاوی پاكژو كارەساتە سروشتییەكان هۆكارێكی سەرەكیین لەتەشەنەكردنی نەخۆشییە هاوبەشەكان. بۆیە دەبێت میدیا بەتەنها تەندروستی مرۆڤ بەهەند وەرنەگرێت بەڵكو رەچاوی ژینگە هاوبەشەكان و سەرچاوە خۆراكییە هاوبەشەكانی مرۆڤ و ئاژەڵان بكات. كەواتە چەمكی یەكتا تەندروستی چەمكێكی رووت و دابڕاو نییە لەكاتی سەرهەڵدانی نەخۆشییەكدا سەرنج بخرێتەسەر نەخۆشییەكە لەمرۆڤدا بەتەنها یان لەكاتی شیكردنەوەی بارە تەندروستییەكاندا تەنها دەستنیشانی كاریگەری سەر مرۆڤ بكات، بەڵكو  ئەم چەمكە هاندەری هاوكاری نێوان زانستەكانە لەنێوان پسپۆڕانی ڤێتێرنەری،  تەندروستخوازانی مرۆڤ و ئیكۆلۆژیستەكانە. 
كاركردن بۆ فراوانكردن و پەرەپێدان كاری میدیایی لەسەر زۆنۆسەكان كەنەخۆشی گوازراوەن و بەبەردەوامی بەرماندەكەوێتەوە، هەروەها  گرنگیدانی میدیایی لەسەر بەركەوتنی ژەهراویی لەنێوان  ئاژەڵ و  پەیوەندی نێوان ئەم بەركەوتنە لەگەڵ نەخۆشییە كیمیاییەكانی مرۆڤ و هۆكارەكانی خۆپاراستن و چارەسەر ئەركی میدیایی تەندروستی یەكتایە. 
 لەساڵی ١٩٥٦ لەكەنداوی میناماتا لەژاپۆن نەخۆشی نائاسایی توندی كۆئەندامی دەماریی بڵاوبووەوە، لەكۆتاییدا دەركەوت كەخواردن و راوكردنی ئەو خواردنە دەریاییە ناوخۆییە كەچڕیی زۆری میتاڵی جیوەیان تێدا بوو ( كە ژەهراویكەرێكی ژینگەیی كەڵەكەبووی زیندەییە)، هۆكارەكانی بوو. زۆرترین كەسانی تووشبوو بەتوندی لەمنداڵدانی دایكە دووگیانەكانەوە كە ئەو ماسییانەیان خواردووە،  بەركەوتوون.  ئەم منداڵانە بەكەموكوڕی جۆراوجۆری كۆئەندامی دەماری لەدایكبوون، لەوانە كوێربوون، پەركەم و دواكەوتنی گەشەكردن. شایەنی تێروانینی ورد ئەوەبوو كە شەش ساڵی پێش بڵاوبوونەوەی ئەم نەخۆشییە، ئاماژە بەوە كرا كەپشیلەكانی ناو كۆمەڵگاكە رەفتاری دەماریی و  تێكچوونی كۆئەندامی دەماریی نائاسایییان نیشانداوەو دواتر مردوون، نیشانەكانی بریتیبوون لەئاتاكسی (ناهاوسەنگی لە رۆشتندا) و رەقبوونی ماسولكەكانی لەخۆگرتبوو و لەكۆتاییدا هۆكارەكەی بە ژەهراویبوونی بەمیتاڵی جیوە دەستنیشان كرا. 
لەئەگەری بڵاوبوونەوەی هەر پەتایەكی زونۆكسی لەهەر سوچێك و كۆمەڵگایەك و جوگرافیایەكی بچووكی ئەم دونیایەدا بێت، زۆر گرنگە كاری میدیایی و فرە ژانرای لەسەر بكرێت و چەند بارە تیشكی بخاتەوە سەر ئەو چیرۆكانەو رووماڵی بكاتەوە، چونكە لەكۆتاییدا یەك ژینگەی دایك و پەیوەندی فرە ئاڕاستەمان هەیە لەگەڵ ئاژەڵ و خۆراك و ئاوو هەواكەماندا. گایا شریدار، راهێنەری پەتا، لەتۆڕی رۆژنامەگەری تەندروستی، ئینتەرنیوز دەڵێت "یەكێك لەو هۆكارە باوانەی كە لەسەرانسەری رووماڵكردنی نەخۆشییە ئاژەڵییەكاندا دەڕوات، ئەوەیە كەچیرۆكەكان زۆرجار لەسەر بڵاوبوونەوەی تایبەت، ناوچەیەك یان كۆمەڵگەیەكی دیاریكراو چڕ دەبنەوە. تەواوی لێكنزیكبوونەوەی تەندروستی ژینگەیی و مرۆڤ و ئاژەڵ دەبێت لەڕێگەی چیرۆكەكانەوە دووبارە و سێبارە روون بكرێنەوە". 
لەبەر ئەم هۆكارە دەبێت میدیای كوردی و عێراقی سەرنجی تەواو بخاتەسەر دۆزینەوەی  رێگەی هاوبەش  بۆ تێگەیاندن و پەروەردەكردنی خەڵك‌ لەسەر یەكتربڕینەكانی تەندروستیی مرۆڤ و ژینگە و ئاژەڵان. 
كاترین تۆماس، راهێنەری پەتا لەتۆڕی رۆژنامەگەری تەندروستی ئینتەرنیوز دەڵێت: "هەموو شتێك بەیەكەوە بەستراوەتەوە." "تێگەیشتنێكی باشترو راپۆرتكردنی باشتر لەسەر یەكتا تەندروستی و نەخۆشییە زۆنۆتیكەكان هەروەها تێگەیشتن لەو بابەتانە ئاگاداردەكاتەوە كەكاریگەرییان لەسەر مرۆڤ هەیە." لەگەڵ زیادبوونی ئەم مەترسییە جیهانییەی پەتاكانی داهاتوو، پێویستییەكی زۆر گرنگ هەیە بۆ میكانیزمێكی یەكگرتووی فرە لایەنە لەڕاپۆرتكردن،  لەسەر ئەو هۆكارە كۆمەڵایەتی-ئابووری، كۆمەڵایەتی، زانستی و رەفتارییانەی كەبەشدارن لەبڵاوبوونەوەی نەخۆشییە ئاژەڵییەكان. 
چی بكرێت بۆ ئەوەی لەڕووی میدیاییەوە زیاتر گرنگی بەیەكتا تەندروستی بدرێت؟
•        دامەزراندنی پانێڵی  زانستی و میدیایی كاریگەر لەسەر  رەفتاری مرۆڤ لەسەر ژینگەو شوێنی ژیانی گیانلەبەرە كێوییەكان یەكێكە لەكارە لەپێشینەیەكان. بەتەریبی درووستنەبوونی میدیاو رۆژنامەوانی زانستی، كە لەئێستادا كەلێنێكی گەورەیە لەمیدیای كوردی و عێراقیدا.  
•        دەبێت میدیا  گرنگی تەواو بدات بەهەوڵە نێودەوڵەتییە نوێیەكان لەڕێكخراوی خۆراك و كشتوكاڵ، (FAO)؛ رێكخراوی جیهانی بۆ تەندروستی ئاژەڵان (OIE)؛ بەرنامەی ژینگەی نەتەوەیەكگرتووەكان (UNEP)؛ و رێكخراوی تەندروستیی جیهانی (WHO) بۆ باشتركردنی تێگەیشتن لەچۆنیەتی سەرهەڵدان و بڵاوبوونەوەی نەخۆشییە ئاژەڵییەكان. 
•        بەرزكردنەوەی هۆشیاری كۆمەڵگا سەبارەت بەدەرئەنجامە گشتگیرو چارەسەرییەكان و هەروەها جەختكرنەوە لە دابینكردنی دارایی و سیاسەتێكی روونی حكوومەتی خۆجێی لەسەر  بنەما زانستییەكان وەك بیرۆكەو چیرۆك، تووێژینەوەی كەیس و خوێندنەوەی زیاتر، دابینكردنی  سەرچاوەو زانیاری پێویست و هاوبەشیپێكردنی لەگەڵ میدیاو  رۆژنامەواندا پایەیەكی گرنگە لەبەكارهێنانی رێبازی یەكتا تەندروستی. هەروەها دابینكردنی لێكۆڵینەوەو رووماڵی بۆ  پەرەسەندنی پرسە مەترسییدارە جیهانییەكان و  نەخۆشییە ئاژەڵییەكان و كێشە ژینگەییەكان بۆ هەر ناوچەیەك.  
•        فشاری میدیایی بكرێت بۆ دامەزراندنی تاقیگەی كۆنترۆڵكردن و خۆپاراستن لەنەخۆشیەكان لەكوردستان و عێراقداو بەهێزكردنی توانای تاقیگەیی بۆ كشتوكاڵ و ئاژەڵ و ژینگەو خۆراكی تەندروست كە لەئێستادا بوونیان هەیە. هەرەوها چاودێری میدیا چڕبكرێتەوە لەسەر تاقیگەكان و تاقیكردنەوەكانی دەستنیشانكردنی خێرا، كۆكردنەوەو گواستنەوەی نموونەكان بخرێنە بەرچاوی خەڵك تا بەئاگابن و بەشێك بن لەهاوكێشەی چارەسەر. 
•        زۆر گرنگە میدیا جەخت بكاتەوە لەبەهێزكردنی سیستەمی ئاو، پاكوخاوێنی لەڕێگەی میكانیزمی فرە كەرتییەوە، بەواتا هەموو كایەكانی تر هاوبەش بن لەڕاگرتنی تەندروستی و رووبەڕووبوونەوەی هەر ئەگەرێكی نەخوازاراو. هەڵسەنگاندنی كارەساتی سروشتی وەك زریان و لافاوو وشكەساڵی و بڕینەوەی دارو درەخت  كاریگەرییە تەندروستیەكانیش شیبكرێنەوە و لەڕێگەی میدیاوە شرۆڤەی بۆ بكرێت. 
•        یەكێك لەكایە بنەڕەتیەكانی میدیای یەكتا تەندروستی لێكۆڵینەوەیە لەسەر بازرگانیكردن بەگیانلەبەرە كێوییەكانەوە، كەڕاستەوخۆ كاریگەری تەواو دەكاتە سەر تەندروستی گشتی لەكۆمەڵگادا ، لەهەمان كاتدا كاریگەری زۆریشی هەیە بۆ سەر ئاژەڵەكانی تر،  كەڕەنگە ژیانیان بخاتە مەترسییەوە لەڕێگەی سەلامەتی خۆراك، كۆنترۆڵكردنی زۆنۆسی و بەرەنگاربوونەوەی بەرگری دژە زیندەیی لەڕێگەی رووەك و ئاژەڵەوە. 
•        پەراوێزخستن و فەرامۆشكردنی  كۆچبەران و  ئاوارەو پەنابەران و دانیشتوانی كۆچەری و فراوانبوونی نیشتەجێبوونی نافەرمی شارەكان بەهۆی شەڕەوە بێت یان كۆچی وشكەساڵی و بەبیابانبوونەوە بێت و فراوانبوونی شارەكان بێت كاریگەری زۆریان دەبێت لەبڵاوبوونەوەی نەخۆشییەكان و ئاڵووگۆڕو بەركەوتنی رۆژانەوە. ئەمەش كایەیەكە راستەوخۆ پەیوەندی بەیەكتا تەندروستییەوە هەیە.  
سەرچاوەكان:

History | One Health | CDC
One-Health two-pager (internews.org)
Preventing the next pandemic: the One Health approach | UNESCO
Toxicology, Environmental Health, and the “One Health” Concept
 Journalism for One Health: the Internews Approach - Health Journalism Network