ئەنوەر حسێن بازگر

يەكێك لەڤايرۆسە كوشندەكانى كۆمەڵگاى كوردستان-يش وەكو زۆر لەكۆمەڵگاكانى تر، (لۆمپەنەكان)- (لۆمپەنيزم)-ە، لەپاڵ سياسى (پۆپۆليست) و سياسەتى (پۆپۆليزم) كەكۆمەڵگا، حكومەت، حزبى سياسى و سۆسيال ميدياى پڕكردوە لەخەڵكانى «شۆو بێ ناوەڕۆك، فوتێكراو...»

ئەم دوو مۆدێلە، كە بێمۆڕاڵترين دياردەى كۆمەڵگاكانى جيهانن، تادێت بەماسكى جياوازو زۆرجاريش بێشەرم و بێ پڕەنسيپ خۆيان نمايش دەكەن، وەكو فريادڕەس، سياسى، عەدالەتخواز، شۆڕشگێڕ، مەدەنى، ناسيۆناليست، پسپۆڕو حوكمدارى عادل، كەچى لەهەقيقەتدا، ئەهريمەن، تۆتاليتارو ئەنتى شۆڕش «هەندێكجار وەكو بەكرێگيراوى دەرەكى، خۆفرۆش، نامەدەنى، دژە نيشتيمان و نەتەوە، دژى ماف و ئازادييەكانى خەڵكن، دەيانبينين».

كاتێك حوكمڕان بەردەوام درۆ لەگەڵ گەلەكەيدا دەكات. تەنها خەريكى شۆى ناو تيڤى و ميدياكانەو ناتوانێ شەقامێك جوان بكات. پەرلەمانتارێك شەق لەمامۆستا هەڵدەدات. خەڵك فڕاندن بۆ پارە دەبێتە حاڵەتێكى ئاسايى، كوشتن بەشێوەيەكى دڕندانە دەبێتە دياردە. وەزير هێندە ئاستى دادەبەزێت، لەساڵێكدا دەيان بەڵێنى بێ بنەما دەدات، وەزير هەيە هێشتا لەنۆستالۆژياى رابردووى دەژى و خيانەت لەناخيدايە، هەيە هەر خەريكى شۆيە، ئەمانە رێكاوڕێك لۆمپەن و پۆپۆليستن.

(ماركس) بۆچوونى وابوو؛ ئەم دەستەو تاقمانەو دياردەى «دزيكردن، لەشفرۆشى، قوماركردن، فێڵبازى و قاچاخچێتى» لەناو هەموو كۆمەڵگايەكدا هەن، ديارە مەبەستى كۆمەڵگاى كوردستان-يشە. كەپڕيەتى لەم لۆمپەنانە، تەنانەت فۆڕمى «دزى و لەشفرۆشى» لەچاو دونيا دزترو بێ ئابڕوترە. لانيكەم دز سزاى هەيەو لەشفرۆشى بەياسا رێكخراوە.

جيا لەوانە هەندێك سيفاتى ئەم توێژانە بەئاسانى جيادەكرێتەوە، لەبابەتى (نەخوێندەوارى، بێموبالاتى، تێكشكاندنى عەقڵ و بەهاكان...). پەرلەمانتار هەيە؛ بكوژى خەڵكە، جوێن فرۆش و دەم پيس. هەيە هەموو زانيارييەكان دەداتە دەرەوە، هەيە سڵ لەهيچ كردەوەيەكى قێزەون ناكاتەوە، ئەى لۆمپەن چييە؟

كوڕو كچى هەژار بەدەستى هەندێك لەمناڵە مەسئولەكان بەناهەق دەكوژرێن و خوێنيان بەفيڕۆدەچێت «وەك ئەو پۆليسەى هاتووچۆ بووە قوربانى، ئەو منداڵەى لەسەر فول لايتێك كوژرا- ئەو گەنجەى لەيەكێك لەسيتيەكان كوژرا... «.

چەقۆ وەشێنەكانى بازاڕەكانى ئەم وڵاتە، پياوو ژنكوژەكان و بەناو مۆدێليستە داشۆراوەكانى لەبەهاى كۆمەڵايەتى، ژنكوشتنى ناو ماڵەكان، دزە گەورەكانى ناو دەسەڵات و دزە بچكۆلەكانى ناو زيندان...، قاچاخچييەكانى نەوت، ماددەى هۆشبەر، جاسوس و جاسوسە (GPS) هەڵگرەكان و بكوژى نووسەران و رۆژنامەنووسان، هەموو ئەمانە نێچيرێكى ئاسانن بە مەبەستى بەكارهێنانيان، بۆ خزمەتى هەندێك ئامانجى قێزەون.

لۆمپەنيزم و پۆپۆليزمى بێ مۆڕاڵ، دەتوانێت خۆى وەكو شۆڕشگێڕو سيمبوڵ نيشان بدات، بەڵام لەهەمانكاتدا كارى كۆنتراگەريلاو شۆڕشگێڕ بۆ داگيركەر ئەنجامدەدات. خۆى وەكو فريادڕەس و رزگاركەرى گەل و نيشتيمان نيشاندەدات، بەڵام ئەوەى ئەو بەسەر نيشتيمانيدا هێنا، پڕيەتى لەنەگبەتى و نەهامەتى.

واتا بێ مۆڕاڵى خۆى تائاستێك نمايش دەكات، خۆفرۆشى لەئاستى هەرە نزميدا دەخاتە بازاڕى كڕين و فرۆشتنەوە، دژى نەتەوەو نيشتيمان.

دەتوانى بچيتە ناو هەندێك لەچايخانەكانى شارەكان، گوێبگرى كە چ لۆمپەنيزمێك خۆى جێ خستوە، چ بێ مۆڕاڵييەك لەناو ئەو لەشكرە بێ كارەدا خۆى حەشارداوە؟ لەبەكارهێنانى ماددەى هۆشبەر، مافياگەرايى، بێ مۆڕاڵى لەديالۆگ و گوتارياندا!

دەتوانى زانكۆكان، بپشكنى، كەچەندەها خاوەن بەناو ماستەرو دكتۆراى بێ تواناى بەرهەمهێناوە، كەئاكامەكەى جۆرە دكتۆرێك بەرهەمدێنێت، دەستدرێژى دەكاتە سەر نەخۆشەكانى. ئەندازيارێك بەرهەمدێنێت، فێڵ لەشەقام و باڵەخانەكان دەكات، پارێزەرێك ئامادە دەكات بكوژو كوژراو جياوازى نييە لاى. مەلاى مزگەوت بەناو شەريعەتەوە هەرچى لەدەمى دێتە دەرەوە دەيڵێت. هەندێك لەمامۆستاكان «پرسيارى بەكالۆرى» دەدزن و بەمنداڵە خواپێداوەكانى دەفرۆشنەوەو ئەم منداڵە ناسك و خواپێداوانە  هەر بەڕاستى دەبنە دكتۆر، ئەندازيارو قارەمانى بێ مەعريفە، وەك ئەو بۆقەى ناو جەنگەڵ، كە هەر بەڕاستى بۆقن، بەڵام بۆياخ كراون و دەيانەوێت بەكەنارى پێمان بفرۆشن.

سۆسيال ميدياى بێ پڕەنسيپ و بێ ئەرزش رۆژانە، پۆپۆليستانەو لۆمپەنانە خۆى دەخزێنێتە ناو مێشك و كونج و كەلەبەرى ئەم كۆمەڵگايەوەو زۆرجاريش هەر بەمەبەست ئەم سۆسيال ميديا لۆمپەنە دەخرێتە بازاڕەوە بۆ چەواشەكردنى كۆمەڵگاو نەهێشتنى مۆڕاڵ و هەقيقەت.

گروپێك لەفاشيلترين كەسانى ناو كۆمەڵگا، وەكو بانگخوازو سۆسيۆلۆگ، قادەى رەئى، يوتوبەرو ئامۆژگاريكارانى گەنجان و ژنان خۆيان نمايش دەكەن. بەبێ ئەوەى كەمترين مەعريفەيان هەبێت و ئازارەكانى تاك و كۆمەڵگا هەست پێبكەن.

بەشێك لەسەرمايەدارە رەسەنەكان، لەژێر هەڕەشەى ئەم لۆمپەنانە يان ئازار دەدرێن يان ناچار دەكرێن وڵات جێبهێڵن، لەشوێن ئەوە دروستكردنى سەرمايەدارو بزنيسمانى بێ بەها لەجياتى ئەوان.

خەريكە وايلێدێت. لۆمپەنيزم و پۆپۆليزم، لەزۆرينەى كوچەو كۆڵان و پنتەكانى كۆمەڵگا هەست پێدەكەى.

لۆمپەنەكان و پۆپۆليستەكان، بەئاسانى دەستت بەريان دەكەوێت و ديالۆگيان لەگەڵ دەكەيت، دەيانبينيت.