جوتیار ڕەشید

ئێمەی کورد هەر خاوەن خاکی بەپیت و سروشتی دڵڕفێن نین، خاوەن کەلتورێکی دەوڵەمەندیشن، پەندی پێشینان بەشێکی گرنگی ئەو کەلتورەمانە، بەشی زۆری پەندو قسە نەستەقەکانی پێشینانمان ئەوەندە فەلسەفی و زانستین بۆ رۆژگاری ئەمڕۆشمان دەستدەدەن بکرێنە بنەمای پڕۆژەو تیۆری بەڕێوەبردن و سیاسی.

پەندێکی کوردی هەیە دەڵێ (ماڵ بۆ خۆی ماڵ نەبوو میوانیش رووی تێکرد) یان بەهەمان مانا پەندێکی ترمان هەیە دەڵێ (مەیمون خۆی زۆر جوان بوو ئاوڵەشی دەرکرد).

سەرەڕای ئەوەی هەردوو پەندەکە بۆ ئێستای عێراق شیاون، عێراق هەر لەبنەمادا دەوڵەتێکی دەستکردی ئینگلیزەکانە لەسەر مێزێک نەخشەی کێشراوە بەبێ ئامادەسازی بۆ پێکەوەژیانی گەلانی ناو ئەو سنورە دەستکردە، بەبێ پلانسازی بۆ چۆنیەتی بەهرەمەندی لەسامانە سروشتیەکانی و گەشەی ئابوری و کۆمەڵایەتی.

دوای تێپەڕینی زیاتر لەسەد ساڵ بەسەر دامەزراندنیدا هێشتا دەوڵەتی  عێراق نەک هەر نەیتوانیوە قەیرانە درێژخایەنەکانی وەک پێکەوەژیانی گەلانی عێراق، تێپەڕاندنی ئابوری کرێ نێر (ریعی)، کێشەی سنورو ئاسایشی نەتەوەیی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ، کێشەی ئاوو بەشە ئاویەکانی لەگەڵ تورکیا و ئێران و سوریاو دەیان کێشەی تری چارەسەر بکات، بەڵکو دەیان کێشەی تری بۆ سەربار بووە لەهەمووشیان ترسناکتر کێشەی دەسەڵاتی کارتۆنی دەوڵەت و دەسەڵاتی کرداری میلیشیا، کێشەی لەدەستدانی سەروەری زەمینی و ئاسمانی، کێشەی بەردەوامی ئابوری کرێ نێر هەتا رادەیەک 90٪ داهاتی عێراق لەفرۆشتنی نەوتەوە دابین دەکرێت، کێشەی گۆڕینی عێراق لەدەوڵەتێکی سەربەخۆوە بۆ گۆڕەپانی یەکلاییکردنەوەی کێشە ناوخۆییەکانی وڵاتانی دەوروبەر لەلایەک و لەگەڵ زلهێزەکانیش لەلایەکی تر.

لەدوای راپەڕینی ساڵی 1991ەوە هەتا ئێستا، هەلێکی زێڕینی سێ دەیەیی لەبەردەست کورددا بوو لەعێراق تا بتوانن فۆڕمێکی جیاوازی دەوڵەتداری بۆ خۆیان دابڕێژێن، ببێتە نمونەیەکی نوێش بۆ گەلانی تری عێراق، یان بەلایەنی کەمەوە لەگەڵ بەشەکەی تری عێراق ئەوەندە جیاوازیان هەبێت یارو نەیار دەستی ئۆباڵی بۆ لەمل بدەن.

بەداخەوە دەسەڵاتدارانی هەرێم نەک هەر ئەوەیان نەکرد، بەڵکو لەدوای سی و دوو ساڵ لەدەسەڵاتداری و بەفیڕۆدانی سەدان ملیار دۆلاری ناوخۆو بەشە بودجەی هەرێم لەعێراق، خەڵکیان ناچارکرد دەرگای دادگای فیدراڵی لەهەرێمەکەی خۆیان بگرن، لەڕێگای ئەو دادگایەوە بۆ موچەیەکی کاتی، چەندین دەرگاو پەنجەرەی مەترسیدار بەسەر داهاتووی هەرێمدا بکەنەوە.

هەرچەندە دیاردەی پەنا بردنەەوە بۆ دەوڵەتانی ناوەند دیاردەیەکی تازە نیە، بەدرێژایی مێژووی خەباتی چەکداری ئێمە زۆر حزب و لایەن گرتوویانەتە بەر لەدژی لایەنە کوردیەکەی بەرامبەریان، بەڵام ئەم فۆڕمەی ئێستا فۆڕمێکی نوێیە لەشێوازی گروپ و دەستەو تەنانەت تاکە کەسیشدا، خەریکە دەبێ بەمۆدێل، هەر بابایەو فایلێک بەدەستەوەو داوایەک لەدادگای فیدرالی تۆمار دەکات.

ناشایستەیی و ستەمکاری دەسەڵاتدارانی هەرێم زۆری لەسەر نوسراوەو گوتراوە، دوو کەس لەهەرێم نادۆزیتەوە لەسەر ئەوە هاوڕا نەبن، کار گەیوەتە ئەو رادەیەی زۆرینەی خەڵکی هەرێم بەتایبەتیش رۆشنبیران و دەستەبژێری کۆمەڵگە پێیان وایە بەردەوامبوونی ئەم فۆڕمە لەدەسەڵاتداری بەشێوازی رابووردوو گەورەترین مەترسییە لەسەر داهاتووی هەرێم.

بەهەمان شێوەش هانا بردنەوە بۆ دەوڵەتی ناوەند بەم فۆڕمەی خەریکە دەبێ بەمۆدێلی رۆژ، لەدەرەوەی دامودەزگاو ناوەندی تووێژینەوەو بیرکردنەوەی ئەوتۆ کەهەموو لێکەوتەکانی لایەنە سیاسی، ئابوری و کۆمەڵایەتیەکانی بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی لەبەرچاو بگرێ، یان هەر ل بنەڕەتدا بنەمایەکی مسۆگەر هەبێ بۆ پێدانی شایستە داراییەکانی خەڵکی هەرێم بەلایەنی کەمەوە بۆ دە ساڵی داهاتوو؟!

ئەویش مەترسیەکی رووپۆشکراوە لەسەر داهاتوی قەوارەی هەرێم.

ئایا دەوڵەتی عێراقی دەتوانێ لەداهاتوودا شایستە داراییەکانی هاووڵاتیانی پارێزگاکانی خۆی دابین بکات چ جای شایستە داراییەکانی هەرێم؟

بۆ وەڵامی ئەو پرسیارەو بۆ ئەوەی بزانین، ئەو هەوڵانەی پێیان وایە دەوڵەتی ناوەند دەتوانێ شایستە داراییەکانی هەرێم دابینبکات، گرەو کردن نیە لەسەر ئەسپی تۆپیو، بەداتاو ژمارەی وەزارەتی پلاندانانی عێراقی و ناوەندەکانی لێکۆڵینەوەی زانکۆکانی خۆیان و کەسایەتیە شارەزاکانی خۆیان وەڵام دەدەینەوە.

لەوەش ناهەمواتر با بزانین دەسەڵاتی ناوەند بەو فۆڕمە خراپەی دەسەڵاتی بیست ساڵی رابوردویان کە تاکە پێشبڕکێ کاری دەسەڵاتی هەرێمە لەناوچەکەو دونیا لەخراپی و ناشیرینیدا، دەوڵەتی ناوەندەو خەڵکەکەی گەیاندووەتە چ ئاستێکی مەترسیدار لەسەرجەم لایەنەکان لەسیاسی و ئابورییەوە بیگرە بۆ کۆمەڵایەتی و سەروەری خاک و ئاو، هەتا دەگاتە پەیوەندیە هەرێمی و نێودەوڵەتییەکان.

هەروەک لەسەرەتا ئاماژەمان پێدا ئابوری عێراق لەسەرەتای دامەزراندنیەوە هەتا ئەمڕؤش ئابوریەکی (کرێ نێر)ە کەزیاتر لە 90٪ نەوەد لەسەدی پشت بەداهاتی نەوت دەبەستێت، ئەوەش مانای وایە (ژیان و مانەوەو گەشەسەندنی عێراق بەندە بەنرخی نەوتەوە)، خراپترین و دواکەوتوترین جۆری ئابوری لەدونیادا ئەم جۆرە ئابوریەیە، تەنانەت لەوڵاتانی عەرەبی دەوروبەریش ئەو جۆرە ئابوریە نەماوە، دەسەڵاتدارانی دەوڵەتی ناوەندو دەسەڵاتی هەرێم تاکە دەسەڵاتداری دونیا و ئەم ناوچەیەن وەک گوێرەکەی ساوا دەمیان ناوەتە گوانی مانگای نەوتدەری وڵاتەکەیان و خۆیان و دەستوپێوەندەکانیان وەک دابەستە لەسەر داهاتی نەوت رۆژ لەدوای رۆژ، ساڵ لەدوای ساڵ قەڵەوترو زیاتر دەبن، بێئاگان لەوەی چ کارەساتێکیان بەسەر وڵاتەکانیان هێناوە.

کۆی شارەزایانی نەوت و ئابوری لەسەر ئەوە کۆکن کە:-

یەکەم/نرخی نەوت بەدرێژایی مێژووی نەوت لەیەکەم رۆژی دۆزینەوەو دەرهێنانیەوە هەتا ئێستا لەهەڵبەزو دابەزی بەردەوامدا بوە، چونکە نەوت کاڵایەکی جیهانیەوەو وابەستەکراوە بەکێبڕکێی زلهێزە جیهانیەکان و پیشەسازی و ئابوری  جیهانیەوە، دواترین نموونەی دابەزینی نرخی نەوت بەخێرایی و هاتنە خوارەوەی بۆ نرخی تێچوونی دەرهێنانەکەی لەسەردەمی پەتای کرۆنا، چەن ساڵێک لەمەوبەر.

دووەم/زوربەی شارەزایان پێیان وایە کەنرخی نەوت بەلایەنی زۆرەوە هەتا ساڵی 2030 دەتوانێ لەسەرووی 50 پەنجا دۆلارو نزیک 70 حەفتا دۆلار بمێنێتەوە، چونکە جیهان بەدوای بەکارهێنانی سەرچاوەکانی تری وزەی پاکەوەیەو ئەوەش بووەتە بڕیارێکی گشتگیری جیهانی، ئەم دوو ژمارەیە بۆ عێراق زۆر گرنگن، چونکە شارەزایانی ئابوری و ژمێریاری عێراقی پێیان وایە دەوڵەتی عێراقی کاتێک دەتوانێ بەئاسودەیی موچەی فەرمانبەرانی دابینبکات کەنرخی نەوت لەسەرووی 70 حەفتا دۆلارەوە بێ، ئەگەر نرخی نەوتیش بێتە خوار پەنجا دۆلار دەوڵەت ناتوانێ موچە دابەشبکات.

هەر بۆیە بانکی نێودەوڵەتی، دەوڵەتی عێراقی ئاگادارکردووەتەوە کەسەرچاوەکانی داهاتی هەمەچەشن بکات پێش ئەوەی عێراق لەداهاتوویەکی نزیکدا تووشی (شۆکی دابەزینی نرخی نەوت ببێتەوە)، بەداخەوە ئەم بانگەوازەی بانکی نێودەوڵەتی وەک (کەپەنکی پاش بارانە) بۆ خەڵکی عێراق، چونکە هەرگیز ئەم فۆڕمە لەدەسەڵاتداری ناتوانن لەپێنج ساڵی داهاتوودا ئەو چاکسازیە ریشەییە لەئابوری عێراقدا ئەنجامبدەن.

قوڕبەسەری خەڵکی عێراق تەنها لەدابەزینی نرخی نەوتدا نیە، ماڵوێرانیەکە لەم داتا زانیاریانەی خوارەوەدایە کە داتاو زانیاری عێراقییەکان خۆیانن چ دامودەزگاو ناوەندی فەرمی، چ کەسایەتی ئەکادیمی ناسراو:-

-د.ضياء واجد ئەندازیار لەزانکۆی مستنصرية لەڕوپێوێکدا کەزانکۆکە ئەنجامی داوە دوو مەترسی گەورە ئاشکرا دەکات:-

یەکەم/ژمارەی منداڵانی سەرشەقام لەعێراق گەیشتووەتە زیاتر لە 1،2 ملیۆن، یەک ملیۆن و دووسەد هەزار منداڵ.

ئەوە لەکاتیکدایە لەهەر رۆژێکدا لەعێراق 3300 سێ هەزارو سێسەد منداڵ لەدایک دەبن، بەڵام لەبەرامبەردا تەنها 540 پێنجسەد و چل کەس دەمرن، ئەوەش پێنوێنی خێرای زیادبوونی ژمارەی دانیشتوانە، هاوکات لەگەڵ زیادبوونی خێرای ژمارەی دانیشتوان، بەردەوامی ئەو فۆڕمە خراپەی بەڕێوەبردن کە تاک سەرچاوەیە لەداهاتدا، بەردەوامی زیادبوونی منداڵانی سەرشەقامی لێدەکەوێتەوە، ئەوەش مەترسیەکی راستەقینەیە لەسەر داهاتوی ئاسایشی کۆمەڵایەتی و سەرهەڵدان و بەردەوامبوونی رێکخراوی توندئاژۆ لەعێراق و ناوچەکە.

دووەم/فرە مووچەیی

دکتۆری ناوبراو داتایەکی شۆکهێنەری خستوەتەڕوو کە فرە مووچەکانی عێراق ساڵانە نزیکەی 8 هەشت ملیار دۆلار لەسەر بودجەی عێراق دەکەون، لەکاتێکدا ناوەندی موچەی بە 600 شەش سەد دۆلار خەملاندووە، کە بەدڵنیاییەوە زۆر لەوە زیاترە:-

-500،000 نیو ملیۆن کەس لەموچەیەک زیاتر وەردەگرن، واتا بەلایەنی کەمەوە دوو موچە وەردەگرن.

-63،000 شەست و سێ هەزار کەس لەدوو موچە زیاتر وەردەگرن، واتا بەلایەنی کەمەوە سێ موچە وەردەگرن.

-972 نۆسەدو حەفتا و دوو کەس لە سێ موچە زیاتر وەردەگرن، واتا بەلایەنی کەمەوە چوار موچە وەردەگرن.

-463 چوارسەدو شەست و سێ کەس لەچوار موچە زیاتر وەردەگرن، واتا بەلایەنی کەمەوە پێنج موچە وەردەگرن.

-152 سەدو پەنجاو دوو کەس لەپێنج موچە زیاتر وەردەگرن، واتا بەلایەنی کەمەوە شەش موچە وەردەگرن.

سێیەم/بەپێی روپێویەکەی دکتۆری ناوبراو رێژەی بێکاری لەعێراق 32٪ سی و دوو لەسەدە، هەرچەندە وەزارەتی نەخشەدانانی عێراقی رێژەی بێکاری بە 16٪ شازدە لەسەد دیاریکردوە

بەڵام بەپێی داتا گشتییەکانی وەزارەتی پلاندانان بێ هیچ کام لەو دوو رێژەیە راست نین!

رێژەکەی وەزارەتی پلاندان وەک سەر لەلم راکردنی نەعامە وایە، رێژەکەی دکتۆر ضياء یش جۆرێک لەخاتر گرتنی تێدایە، یان سڵکردنەوەی تێدایە لەو رێژە راستەقینەی لەواقیعدا هەیە؟!

بەپێی زانیاریەکانی وەزارەتی پلاندانانی عێراقی، رێژەی چالاکی ئابوری یان کارایی لەکارکردندا لەنێوان نێرو مێ 7،5:1، واتا لەبەرامبەر هەر مێیەکی خاوەن کار یان لەکاردا چالاک، حەوت نێری خاوەن کار یان چالاک لەکاردا هەیە.

ئەگەر ئەم رێژەیە بەئامارێکی تری هەمان وەزارەتەوە ببەستینەوە کەدەڵێ:-

لەعێراقدا زیاتر لە 13 ملیۆن، سێزدە ملیۆن لەڕەگەزی مێینە هەن لەتەمەنی کارکردندان، بەڵام تەنها 1 ملیۆن، یەک ملیۆنیان لەکاردان و دوازدە ملیۆنیان بێکارن.

لەبەرامبەریشدا 14 ملیۆن لەڕەگەزی نێرینە لەتەمەنی کارکردندان، بەڵام ژمارەی بێکارانی رەگەزی نێری نەخستووەتەڕوو.

بۆیە ناچارین بەڕێژەی سەرەوە ژمارەی بێکارانی نێر بدۆزینەوە کە 1:7،5 بوو، واتا دەبێ 7،5 ملیۆن، حەوت ملیۆن و نیویش لەڕەگەزی نێرینە لەکاردابن و 6،5 شەش ملیۆن و نیویشیان بێکار بن!

واتا لە 27 ملیۆن هێزی کار لەعێراق تەنها 8،5 ملیۆنیان لەکاردان و 18،5 ملیۆنیان بێکارن

رێژەی بێکاراران = (ژمارەی بێکارەکان/ژمارەی تواناکانی کارکردن)*١00

واتا رێژەی بێکاری لەناو تواناکانی کارکردندا = (18،5/27)*100 =68٪ شەست و هەشت لەسەد.

لەسەرو ئەوەشەوە ژمارەیەکی بەرچاوی کرێکارو دەستی کاری بێگانە لەعێراقدا کاردەکەن، وەزارەتی پلاندانان دەڵێ تەنها 4000 چوار هەزار کرێکاری بێگانە لەعێراق هەن، بەڵام وەزیری پێشوی کاری عێراق دەڵێ زیاتر لە 750،000 حەوت سەدو پەنجا هەزار کرێکاری بێگانە لەعێراق هەن، لەوەش زیاتر لیژنەی کار لەپارلەمانی عێراق دەڵێن نەخێر نزیکەی 1.5 ملیۆن، یەک ملیۆن و نیو کرێکاری بێگانە لەعێراق کاردەکەن.

ئەو جیاوازیە گەورەی نێوان وەزارەت و وەزیرو لیژنەی پارلەمان پێنوێنی ئەو پەشێوی و سەرلێشێویاویەن کەدەوڵەتی عێراقی لەبواری ئابوری و دابینکردنی هەلی کارەوە توشی هاتووە!؟

د.نوار السعدی دەڵێ کۆی ئەو پارەی بۆ دەستی کاری بێگانە دەڕوا لەعێراق زیاترە لە 1ملیار، یەک ملیار دۆلار لە مانگێکدا ؟!

ئەوە لەکاتێکدایە کە دوو بەش لەسێ بەشی هێزی کاری عێراقی خۆیان بێکارن؟!

هەر لەهەمان کاتێشدا بەغدا لەگەڵ هەولێر دەستەویەخە بووە لەسەر بودجەی مانگانەی هەرێم کەناکاتە نیوەی ئەو پارەیەی دەیداتە دەستی کاری بێگانە؟!

دەزگای عێراقی دواڕۆژ (مؤسسة عراق المستقبل) کەڕێکخراوێکی تایبەتە بەبواری ئابوری لەڕاپۆرتێکیدا چەند زانیاریەک دەخاتەڕوو کە سەربارن بۆ زانیاریەکانی سەرەوە:-

-3.5 ملیۆن سێ ملیۆن و نیو کەس لەعێراق موچەی خانەنشینی وەردەگرن.

-1.5 ملیۆن، یەک ملیۆن و نیو موچەی چاودێری کۆمەڵایەتی وەردەگرن.

-4.5 ملیۆن، چوار ملیۆن و نیو موچەخۆرلەعێراق هەن 2.5 ملیۆنی شارستانین،1.5ملیۆن، یەک ملیۆن و نیو موچەخۆری سەربازین، واتا کۆی موچەخۆری عێراقی بەخانەنشین و چاودێری کۆمەڵاتیەوە دەگەنە 9ملیۆن، نۆ ملیۆن موچەخۆر، واتا 37٪ سی و حەوت لەسەدی  هێزی کاری عێراقی فەرمانبەری حکومین بەشارستانی و سەربازییەوە.

ئەو رێژەیەش لەموچەخۆر نزیکەی 75٪ حەفتاو پێنج لەسەدی بودجەی عێراقیان پێویستە بۆ دابینکردنی موچەکانیان، ئەوە لەکاتێکدایە بەپێی زانیاریەکانی بانکی نێودەوڵەتی، رێژەی کارکردنی کرداری موچەخۆری عێراقی لەهەر رۆژێکدا تەنها (17 خولەکە)، بەواتایەکی تر نزیکەی کۆی ئەو پارەی بۆ موچە خەرجدەکرێت بێ بەرهەمەو ناچێتە بەرهەمهێنانەوە!

زانیاریە نافەرمیەکان ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن ژمارەی هەژاران لەعێراق گەیووەتە نزیکەی 10 ملیۆن، دە ملیۆن هەژار، لەئەگەری بەردەوامی ئەو شێوازە لە ئابوری و بەرێوەبردن لەداهاتویەکی نزیکدا و پاش کەمتر لە دە ساڵی تر ئەو ژمارەیە بەرزدەبێتەوە بۆ 20 ملیۆن، بیست ملیۆن، بەوەش نیوەی کۆمەڵگەی عێراقی دەبنە هەژار، لەبەرامبەریشدا توێژی ملیۆنێر و ملیار دۆلارەکان لەدەسەڵاتداران و میلیشیاو حزبیەکان ساڵ لەدوای ساڵ لەزیادبووندان، ئەوەش عێراق بەرەو پێکدادانێکی خوێناوی ناوخۆیی حەتمی دەبا لەداهاتوودا.

جگە لەو داتاو زانیاریە مەترسیدارانەی سەر داهاتوی ئابوری و کۆمەڵایەتی عێراق، دەیان داتاو زانیاری مەترسیداری تر هەن کە لەم کورتە وتارەدا جێیان نابێتەوە، لەهەموو ئەوانەش مەترسیدارتر بەڕێوەبردنی دەسەڵاتی عێراق لەلایەن هێزی میلیشیای مەزهەبیەوە، بۆیە هانا بردنەوە بۆ دەوڵەتی ناوەند زیاتر لەوەی رق و تۆڵەسەندنەوەی نامەدروسە لەدەسەڵاتدارانی هەرێم، کەدەرگایەکیان بۆ چاکسازی نەهێشتۆتەوە لەهەرێم و خەڵکیان بێ هیوا کردوە، گرەوکردنیشە لەسەر ئەسپی تۆپیو!

دەسەڵات و خەڵکی ناڕازی لەهەرێم کاتیان لەبەردەست نەماوە، ئەم هەڵبژاردنەی لەپێشمانە دوا هەڵبژاردنی پێش داچڵەکینی عێراقە بە(شۆکی نرخی نەوت)، بۆیە باشترین سیناریۆ لەبەردەم خەڵکی هەرێم لەئێستادا فشارکردنە لەناڕازیەکانی دەرەوەی دەسەڵات بەحزب و گروپ و کەسایەتیەکانیەوە لەدەوری پڕۆژەیەکی نیشتیمانی بۆ قۆناغیکی راگوزەر کۆببنەوەو متمانەی خەڵک بەدەستبێننەوە بۆ ئەوەی لەپارلەمانی داهاتوی هەرێمدا بناغەی شێوازێکی نوێی دەسەڵاتی بەڕێوەبردن لەهەرێمدا دابڕێژنەوە بۆ ئەوەی هەرێم و شێوازی بەڕێوەبردن و ئابوریەکەی لەو شێوازە خراپەی دەسەڵاتداری و ئابوریەی بەغدا دوربخەنەوە و داببڕن نەک جارێکی تر بچینەوە ناو بەدبەختیە حەتمیەکانی عێراق و جارێکی تر لەسەروی بەدبەختیەکانی خۆمان هاوبەشی بەدبەختیەکانی بەغداش بکەینەوە سەربار، ئەوە چارەسەری راستەقینەی قەیرانەکانی هەرێمە نەک گەڕانەوە بۆ بەغدایەک کە لەگیانەڵای داڕوخانی ئابوری و کۆمەڵاتی فرەڕەهەنددایە.

تاکە دەروازەیەک لەعێراق بۆ هەرێم گرنگ و سودبەخش بێ، دەروازەی دەستورو قەوارەی دانپێدانراوی عێراق وەک دەوڵەت و هەرێمیش وەک هەرێمێکی دەستوری لەچوارچێوەی عێراقدا بۆ گەیشتن بەناوەندە عەرەبی و هەرێمی و جیهانییە کاریگەرەکان و پاراستنی هەرێم لەو چوارچێوە دەستوریەدا لەمەترسییە هەرێمی و جیهانیەکان.

قسەیەکی باو لە ناو ئێمەی کورد هەیە دەڵێت،کورد هەتا ڕادەیەکی زۆر لەشەڕدا سەرکەوتون بەڵام لە دانوستاندا هەمیشە دۆڕاون،بەمانایەکی تر ئەو قسەیە دەربڕی ئەو ڕاستیەیە کە ئێمەی کورد هەژارین لە کەسانی بیرتیژ و ستراتیجستی دانوستکار و سیاسی.

ئەگەر ئەو قسەیەی کە هەتا ئێستا لەشەڕدا سەرکەوتو بوین،لەوانەیە ئەوەش بۆ داهاتومان ڕاست نەبێ یان بەلایەنی کەمەوە ڕادەی سەرکەوتنە سەربازیەکانمان کەمتر ببنەوە یان بە باجی گیانی ئەو سەرکەوتنانەمان قورستر و گەورەتر ببن، لەبەر ئەوەی ڕوبەڕوی تەکنۆلۆجیای سەربازی پێشکەوتو و خێرای سەردەم دەبینەوە،لە کاتێکدا ئێمە هێشتا بە چەکی کلاسیک شەڕ دەکەین.