ئەنوەر حسێن بازگر

دەنگى فيشەكەكان كە لەسەر دڵ و مێشكى قاسملوو دەدران, لە ئاپارتمانى ماڵى (ڕێناتا فايستاورو) يار و هاوسەرى (فازڵى مەلا ڕەسول) لە ناوچەى (لينكەباهانگاسى) ژمارە (5) لە ڤيەننا بيسترا.

ڕۆژى پێنج شەممە (13/7/1989) واتە مانگى ژوئيەنى ئەو ساڵە، قاسملوو لە خەو هەڵسا و بە كەيف و سەرحاڵ بوو، گوێى دابووە ڕاديۆكە، ڕيشى تاشى و دوشێكى گرت و جلە شيكپۆشەكانى دەبەر كردەوە.

هاوين بوو، شارى ڤيەننا كە هەميشە وەكو بووكى ئەورووپا خۆى دەردەخات يەكجار دڵڕفێن و سەرحاڵ بوو، يەكسەر لە هەواڵى عەبدولڵاى ئازەرى هاوڕێى پرسى، كە ڕۆژى پێشتر تووشى ژانە زگ بوو بوو.

لەسەر سفرەى نانخواردنەكە نهێنييەكى دركاند، وتى: "دوێنێ واتە ڕۆژى چوارشەممە چاوى بە (ئەحمەد بن بيلا)ى هاوڕێى كەوتوە" -سەرۆككۆمارى پێشووى جەزائير كە لە نەمسا دەژيا-. دواتر دەستيكرد بە سيگار كێشان و ماتوومەلوولى، غەمگينى دەمووچاوى داگرتبوو.

هێلين كرۆليچ كە دواتر تاڵەبانى بەناوى نەسرين ناودێرى كرد، هاوسەرى چيكى قاسملوو، باڵابەرز و باريكەڵە و چاوشين، هەرچەندە جياببوونەوە، ئێوارە پێش سەفەرەكەى قاسملوو بۆ ڤيەننا لە ماڵەكەى لە پاريس پێكەوە بوون، نەسرين پێيوابوو نەچێت بۆ ئەو دانيشتنە، چونكە هيچى لێ سەوز نابێت، كاتێك خواحافيزيان لە يەكتر كرد و قاسملوو چوو بۆ ڤيەننا، هيچ كاميان پێيان وانەبوو ئەوە دوا ديدارى نێوانيان دەبێت، بەڵام خۆى لە ڕاستيدا هەر وابوو، جياوازى ژيان و مەرگى قاسملوو لەو نێوانەدا چل و هەشت كاتژمێر بوو، چونكە ڕۆژى پێنج شەممە لە ئاپارتمانێكى يارەكەى فازڵ ڕەسوڵ لە ڤيەننا كەوتە بەر سێ گوللە و لەگەڵ (عەبدولڵا قادر ئازەر و فازڵ ڕەسوڵى كوردى عێراق) شەهيد كرا.

سەردەمى كۆمار (1946)ى بير بوو، بەڵام دواتر وەكو خوێندكارێكى ماركسيست كەوتە ژێر كاريگەرى چەپە تودەييەكانى ئەوكاتە، لەتوركيا پەنابەر بوو، خەريكبوو قاليچەى كوردى دەفرۆشت تا پێى بچێتە فەڕەنسا بۆ خوێندن، بەڵام لە پاريس دەركرا و چووە چيكۆسلۆڤاكياى ئەوكاتە و لەوێ هاوسەرێتى پێكهێنا.

د. عەبدولڕەحمان قاسملوو لە (22)ى ديسەمبەرى (1930)، لە شارى ورمێ لە دايكبووە، دواتر بۆ خوێندن دەچێتە پاريس لە زانكۆى (پراك) بڕوانامەى دكتۆرا بەدەستدەهێنێت، ساڵى (1951) لەگەڵ نەسرين ئاشنا دەبێت و لە (1952) ژيانى هاوبەشى پێك دەهێنن (1953) كچى يەكەمى بەناوى (مينا) لە دايك دەبێت ساڵى دواتريش كچى دووەمى بەناوى (هيوا) دێتە دونياوە، ساڵانێكى زۆر سكرتێرى گشتى حيزبى ديموكراتى كوردستانى ئێران بوو، پەيوەندى دۆستانەى لەگەڵ كەسايەتى و حيزبە سياسييەكان و ڕێكخراوە سياسييە كوردستانى، عەرەبى و عێراقى و جيهانييەكان هەبووە، پەيوەندى دۆستانەى لەگەڵ سەدام حسێن هەبووە، لە دانيشتنى (8)ى مارسى (1974)ى نێوان ئيدريس بارزانى و سەدام حسێن بەشدار بووە، ئەندازيارى گفتوگۆكانى نێوان يەكێتى نيشتيمانى كوردستان و حكومەتى عێراقى بووە لە ساڵى (1984).

وەكو مامۆستاى زانكۆ دەرسى ئابوورى دەوتەوە لە زانكۆكانى (چيك، پاريس و بەغداد)، بە حەوت زمانان قسەى دەكرد (فەڕەنسى، ئينگليزى، چيكى، ئازەرى (توركى)، عەرەبى، فارسى و كوردى)، عاشقى شيعر و شەرابى فەرەنسى بوو، خولياى نوكتە و جەفەنگ و قسەى خۆش بوو، شەوان خەريكى خوێندنەوەى كتێب و گوێگرتن لە گۆرانى و ميوزيك بوو، لە دەرەوەى سيستەمى عەشيرەتى وەكو كەسێكى چەپ و سەردەمانێكيش وەكو ماركسيستێك بيرى دەكردەوە.

قاسملوو سیاسەتمەدار، دیبلۆمات، پێشمەرگە، تێكۆشەر، نووسەر، كارێزما، قسەخۆش، دیموكراسیخواز، چەپ، ماركسیست و سۆسیالیست، كەسێكی نەتەوەیی، دیموكرات، كەسایەتییەكی سیاسیی گلۆباڵ، كەسایەتییەكی ئەنترناسیۆناڵ، بەڵام تیرۆرکردنى واتا باس لە ڕووداوێك دەكەین، كە هەر دەڵێی دوێنێ ڕووی داوە، هێندە بەسوێ و ئازارە، ڕەنگە هێشتا قەبووڵكردنی سەخت و دژوار بێت، یەكێك لە ڕابەرانی بزووتنەوەی حەقخوازانەی خەڵكی كوردستان و یەكێك لە ڕابەرانی كارێزمایی حیزبی دیموكرات بە فیزیكی لە ناوماندا نییە، بەڵام ئایدیا و ئارمان و ڕێبازەكەی هێشتا سیمبوڵی شۆڕش و قوربانیدان و خۆڕاگرییە وەكوو خۆیشی دەڵێت “باشترین خەڵات بۆ شەهیدان درێژەپێدانی ڕێگاكەیانە”.

واتا كۆبوونەوە و ڕێزگرتن لە د.قاسملوو و پرۆتستۆكردنی ئەو كردەوەيە، هەر ڕێك درێژەپێدانی ڕێگایەكەیەتی، چونكە گەر حزبی دیموكرات، سەدان سەروەریی مێژوویی، سیاسی و نیشتمانیی گەورەی هەبووبێت، یان هەبێت لە ناویاندا، یەكێك لە شانازی و سەروەرییەكانی قاسملوویە، ئەوەش نەك تەنها لەبەر ئەوەی كە سكرتێری حزبی دیموكرات بووە، نەخێر، بەڵكوو لەبەر ئەوەی د.قاسملوو بۆ خۆی كەسایەتییەكی گلۆباڵ بوو تا لۆكاڵ.

ئەو لە سەر ئاستی دونیا، وەكوو یەكێك لە ڕابەرانی كورد دەناسراو سەیری دەكرا، پێش ئەوەی وەكوو سكرتێری حزبەكەی بناسرێت، دەكرا قاسملوو هێشتا لە ناوماندا بوایە یان لەگەڵ حزبی دیموكراتیش نەبوایە، بەڵام هیچ كام لەوانە لە ڕۆڵ و كاریگەری و كەسایەتی و سیمبولیزمی ئەوی كەم نەدەكردەوە. هەرگیز نەدەگوترا بەوەها حاڵێكیشەوە وەك یەكێك لە ڕابەرانی بزووتنەوەی كوردایەتی و نیشتمانی قبوڵ نەكرێت، ڕەنگە یەكێك لە فاكتەرەكانی ئەم ڕۆڵەی د.قاسملوو بێت، كاتێك باسی قازی دەكرێت، بێ سێ و دوو باس لە قاسملووش دەكرێت، یان كاتێك باس لە خەباتی ڕۆژهەڵاتی كوردستان دەكرێت، لە پاڵ دەیان شەهید و سەركردەی تردا، ناوی قاسملوو دێتە گۆڕێ.

تەنانەت كە باس لە یەكێك لە نزیكترین دۆستە خۆرئاوایییەكانی كورد دەكرێت لە سەر ئاستی جیهانیدا، ناکرێت قاسملوو بەحس و باس نەبێت، یان كە باس لە حزبی دیموكرات دەكرێت، بێ سێ و دوو بڵێن حزبەكەی قاسملوو.

بۆیە، هەندێك جار یان زۆرتر لە جارێك، حیزبی كوردی توشی هەڵەیەكی مێژوویی، سیاسی و نەتەوەیی دەبێت كە سەركردە و كارێزماكانیان تەنها و تەنها بەموڵكی حزبێكی بچكۆڵە دەبینن، تا سەركردەیەكی كوردستانی، یان  هێومانیست، یان گلۆباڵ، بۆیە حزبی دیموكرات، هەرگیزا و هەرگیز نابێت ڕێگا بدات، قاسملوو، فیكر، ئایدۆلۆژیا و كارێزمابوونی و ڕێباز و خەت و وجوود، تەنانەت شەهیدبوون و مەرگیشی بەتەنیا بە سەروەری بۆ دیموكرات بزانێت و بەس.

 مەبەستمە بڵێم، گەر حزبی دیموكرات وەها بیر بكاتەوە لەهەمبەر د.قاسملوو، بێ گومان هەوڵێكە بۆ بچووكردنەوەی كەسایەتییەكی گەورە، لە چوارچێوەیەكی بچووك و لۆكاڵی حیزبی، كە یەكەم زەرەمەند خودی حزبی دیموكرات دەبێت.

- بە بۆچوونی من، حزبی دیموكرات. گەر بە ئاشکرا ئەوەی ڕانەگەیاندبێ، كە قاسملوو هیى هەموانە یان لانیكەم هیی زۆرینەی خەڵكی كوردستانە، بەڵام ئەوەشی نەشاردوەتەوە كە زۆرتر وەكوو سكرتێری حزبەكەی ناساندوويەتى، دەتوانم نموونەی زۆر بێنمەوە بەتایبەت بۆ ئەو ڕابەرانەی كە شەهیدبوون یان گیانیان لە دەست داوە، كە دەكرا هەر لە ڕێگای خودی حیزبەكانیانەوە گەورەتر نیشان بدرێت و بكرێنە سیمبوڵی هەموان، موڵكی هەموان، بەڵام كە نەیانكرد، حزبەكانیان زەرەریان كرد، چونكە بەوە دڵی هەزاران كەسیان ڕەنجاند، كە كارێزمایەك وەكوو موڵكی حزبێك ناسێنرا.

لەم بارەیەوە حزبی دیموكرات لە بەرامبەر قازی محەمەد باشتر مامەڵەی كرد و شوێنی خۆیشی گرت و تا ئەم ساتەش لە سەر ئاستی هەر چوار پارچەی كوردستان وەها سەیری دەكرێت کە موڵکى هەموو کوردە و پێم وایە لە چل ملیۆن کەس، چوار کورد نادۆزیتەوە دژى قازى محەمەد بێ و بە موڵکى خۆى نەزانێت.

ئەم تێڕوانینە مانای ئەوە نییە كە حزبی دیموكرات شانازی بە قاسملوو نەكات، بەڵام دەبێ ڕێگا بدات، ڕێگا خۆش بكات بۆ ئەوەی خەڵكانی تریش بە هیی خۆیانى بزانن، چونكە ئەوە واقیعە، گەر غیابی مام جەلال بە (ی.ن.ك) وە دیارە، كە بێ گومان دیارە. گەر غیابى مەلا مستەفا بە پارتییەوە دیارە، کە دیارە. گەر غیابی ئۆجەلان بە (PKK)وە دیارە، كە بێگومان دیارە، گەر غیابی فوئاد مستەفا سوڵتانى بە كۆمەڵەوە دیارە، بێ گومانیشم كە غیابی د.قاسملووش بە حزبی دیموكراتەوە دیارە، بەڵام گەر ئەنجامگیری ئەم بۆچوونە كۆ بكەینەوە، غیابی هەموويان بە كورد و كێشە ڕەواكەیەوە دیارە.

غیابی هەموويان، چەندە كاریگەریی نێگەتیڤی لە سەر ڕەوتی حیزبەكانیان هەیە، چەند هێندە كاریگەریی لە سەر گەلی كورد خەبات و تێكۆشان و ناسینەوەی بزووتنەوەكەوە هەیە، ئەم بۆچوونەی من ڕەنگە خەڵكانێك بە سۆز و عاتیفەی بزانن، ڕەنگە گلەیی ئەوانە ڕاستیشی تێدا بێت، چونكە ئامار و فاكتێكی كۆنكرێتیم پێ نییە، ئەگەر چی سەد دەرسەد یەقینم هەیە، بەڵام ئەمە كاری حزبی دیموكراتە، سەبارەت بە قاسملوو ئەمە بكاتە فاكت و لە ڕێگەی دراسە، لێكۆڵینەوە و دروستكردنی سەنتەرێكی لێكۆڵینەوەی تایبەت بیخاتە بەردەست.

ئەگەر چی دەبێت دان بەوەشدا بنێم، هێشتا هەندێك لە دژەكان، یان لە مێژوویییەكی خوێناوی ڕابردوو تێنەگەییشتین و نەناسین و تەئیدی ئەم فاكت و لێكۆڵینەوانە نەكەن، یان پێیان وا بێت قاسملووش بێ كەموكوڕیی نەبووە و هەرگیز وەكوو كارەكتەری سەرەكی و كارێزماتێكی نەتەوەیی نایناسن، كە دەكرێت ئەوەش بە بۆچوونێك بزانین.

دەبێت ئەوەش بە ئاسایی و ئاسانی قبوڵ بكەین، كە دوژمنانی  گەلی كورد لە پێشەوەی ئەو بۆچوونەن بەردەوام ئەوە دەڵێنەوە و دەیانەوێت كەسایەتی د.قاسملوو و خەت و ڕێبازەكەی كەم بكەنەوە، كە زۆر درۆزنانە ئەمانە دەڵێن، چونكە دەیان ساڵ بە دوایدا وێل بوون، كە تیرۆری بكەن سەرئەنجام بەداخەوە كە كردیان.

واتا تیرۆركردنەكەشی كە هەر لەو كارێزماتیك و گەورەیی و بەهێزییەوە بوو، چونكە پێیان وا بوو، بە تیرۆركردنی قاسملوو بزووتنەوەكە، حیزبەكە و خەباتەكە كۆتایی دێت.

بەڵام بەهەڵەداچوون. وەکوو چۆن لە دەستگیرکردنى ئۆجەلاندا بەهەڵەچوون لەم بارەیەوە، چونكە نەك وا دەرنەچوو، حیزبەكە و خەباتەكە بەردەوامە ئەوەشیان بیر چوو، كە دەتوانن قاسملوو تیرۆر بكەن، بەڵام ناتوانن ڕێگا و ڕێباز و ئامانجەكەی بكوژن.

پێگە و ڕۆڵی د.قاسملو و حزبی دیموكرات

د.قاسملوو بەو پێیەی زوو لەگەڵ كۆمەڵگەی خۆرئاوادا تێكەڵ بوو، كەوتە ژێر كاریگەریی ئەو كولتوورە خۆرئاوایییە مۆدێرنەوە، كە ڕەنگ بێت هەندێك لەو چەمك، فەلسەفە و بۆچوونانە بۆ ئەو كات بۆ گەلی كورد تازە بوو بێت، بەڵام قاسملوو توانیی ئەو چەمك و مەفهومانە بگوێزێتەوە، كە لە ئێستای خەباتی سیاسیی گەلی كورد، ناوچەكە و جیهانیشدا كاریگەریی گەورەیان هەیە و داناوە:

یەكەم: د.قاسملوو گەر خاوەنی تێزی گواستنەوەی دیموكراسی خۆرئاوایی نەبێت بۆ كوردستان: یان لانیكەم لە ڕۆژهەڵات، بەڵام یەكێكە لە پێشڕەوانی ئەم میتۆد – ڕێبازە _ گواستنەوەی دیموكراسی- چەمكەكانی لیبرالیزم _ ئازادییە شەخسییەكان _ فەردییەكان _ بزووتنەوە كۆمەڵایەتییەكان.

دووەم:  د. قاسملوو ڕۆڵی هەبوو لە گواستنەوەی فكر و ئایدیای سۆسیال دیموكراسی: زوو دركی بە گرنگیی ڕێباز و ڕەوتی سۆسیال دیموكراسی كردبوو، كە چینی ناوەڕاست، چەندە ڕۆڵی لە كۆمەڵگەدا هەیە دەتوانێت خزمەتی گەورە بە شۆڕش بكات .

واتە قاسملوو لە دەورانێكدا كە گەرمەی ڕەوت و ڕێبازی ماركسیزم _ ماوئیزم _ قسە و باس بوو لە كۆمۆنیزمی كرێكاری، فكری لە گواستنەوەی ڕەوتی سۆسیال دیموكراسی بۆ كوردستان دەكردەوە، کاریگەریشی دانا .

ئەگەر چی خودی قاسملوو خۆیشی كەسێكی چەپ و ماركسیست بوو، چ لە دەورانی گەنجی سەردەمی حزبی تودە، چ دواتر وەكوو كەسایەتیی كوردی سۆسیالیست مایەوە .

بەڵام دەكرێت بڵێین دیسان د. قاسملوو، یەكێكە لە ڕابەڕانی گواستنەوەی ڕەوتی سۆسیال دیموكراسی بۆ كۆمەڵگەی كوردستان.

سێیەم: ڕۆڵى ڕوو لە گەشەى لە ناو سۆسیالیست ئینتەرناسیۆناڵ (SI) ڕێكخراوی سۆسیالست ئینتەرناسیۆناڵ وەكوو دووەم و گەورەترین ڕێكخراوی نێودەوڵەتی، كە زۆرترین حیزبە سۆسیال – دیموكرات، دیموكرات تێیدا ئەندامن ڕۆڵ و كاریگەریی گەورەی هەیە لە سەر گەشەی دیموكراسی و ئازادییەكان و بەشێكی زۆر لە حیزبە گەورەكان دونیا تێیدا ئەندامن و بەشێك لەوانە حكوومەتەكانیان بە دەستەوەیە و هەندێك لەوانە سەرۆك حكوومەت و دەوڵەتی وڵاتانی دیموكراسین لە جیهاندا.

د.قاسملوو زۆرتر لە هەموو كەسێک لە كوردستاندا، دركی بە گرنگی ئەم ڕێكخراوە كردبوو، بۆیە یەكەم كەسە لە ناو حزبى سیاسیى کوردیدا، لە ناو گەلی كورددا، لەم ڕێكخراوە ببێتە ئەندام لە (1986) لە (17)هەمین كۆنگرەی (SI) لە لیمای پایتەختی پیرۆ بەشداری دەكات، وەكوو یەكەم كەسایەتیی كورد، حزبەكەشی وەك یەكەم حزبی كوردیش بەشدار دەبێت، زۆریش هەوڵی دا كە یەكێتیی نیشتمانی ببێتە ئەندامی (SI) و كاریگەریی لە سەر دۆستە خۆرئاواییەكانی دانا بۆ پشتیوانیكردن لە یەكێتی و بە ئەندام وەرگرتنی لە (SI) و شۆڕشەكەی.

دواتر لە (11)ى سێبتمبەری (1996) لە (20)هەمین كۆنگرەی (SI) لە ئەمەریكا، حزبی دیموكرات بە ئەندام وەردەگیرێت، دواتریش بە هۆی مام جەلال (ی.ن.ك) و خەڵكانی تر، (ی.ن.ك) و (HDP) و كۆمەڵەی شۆڕشگێرى زەحمەتکێشانى کوردستان و کۆمەڵەى زەحمەتکێشانى کوردستان و حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران وەكوو بەشدار و ئەندام و چاودێر بەشدار بوون، واتا لەم مەحفەلە نێودەوڵەتییە گەورەدا قاسملوو ڕۆڵی یەكجار گەورەی گێڕا.

واتا قاسملوو، زووتر دركی بە گرنگی ڕووداوەكان و بابەتەكان دەكرد و دەیتوانی پێشبینیی شتەكان بكات.

چوارەم: خەباتی دیبلۆماسی قاسملوو، هێندە بە باوەڕ و بە ئیمان بوو، دوا جار گیانی خۆی لە پێناودا بەخشی، لە كاتێكدا دەیزانی لەگەڵ چ مەترسییەک بەرەو ڕووە، بەڵام ئیمان و عەقیدە و ئارمانەكانی وایان پێ دەگوت، كە نابێت دەستبەرداری خەباتی دبلۆماسی بێت، گەر بە گیانی خۆیشی بێت.

واتا ڕەنگە تیرۆری د.قاسملوو، چەندی پەیوەندی و پەیگری بە خەباتی ڕەوای گەلی كورد هەبووبێت بۆ سەندنی مافەكانی، ڕەنگە هێندەش لە ڕەوایی بۆ خەباتی دبلۆماسی بووبێت.

پێنجەم:  بیروڕای د.قاسملوو بە خەباتی چەكداری هیچ پارادۆكسێكی تێدا نییە، لەگەڵ خەباتی دیبلووماسی و ئاشتیخوازانەی، بەو دەلیلەی قاسملوو دەیان ساڵ لە خەباتی چەكداری شەهید نەبوو، بەڵام لە پێناو ئاشتی، خەباتی دیبلۆماسی گیانى بەخت كرد.

شەشەم: پەیوەندیی دیبلۆماسى لەگەڵ وڵاتان: د.قاسملوو پەیوەندیی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە و بە تایبەتی ئەو وڵاتانەی كوردی بەسەردا دابەش كراوە، بە گرنگ دەزانێ بۆ نەیاری وڵاتەكانیان. واتا پەیوەندیی خۆیی و حزبی دیموكراتی لەگەڵ توركیا و عێراقی نەیاری ئێران، بە ئاسایی دەزانی، بۆ كەڵكوەرگرتن لە باری سیاسی، دارایی جیۆپۆلۆتیك، جوگرافی و هاتوچۆ. کە ئەوەی بۆ كوردەكانی عێراق و توركیاش، بە ڕەوا دەزانی و خودی خۆیشی لەم پێشنیارەدا كاریگەر و هاوكار بوو.

بەڵام ئەوەی بۆ د.قاسملوو گرنگ بوو، ئەوە بوو، كە ئەو پەیوەندییە لە سەر حسابی گەلی كورد لە پارچەكانی تر و حزبە شۆڕشگێرەكانی ئەو پارچانە نەبێت، وەكوو چۆن خۆیی و دیموكرات پەیوەندییان لەگەڵ عێراق و سەدام حسێن –ى، نەیاری یەكێتیی نیشتمانیى کوردستان هەبوو، بەڵام پرەنسیپە گرنگەكە لەو پەیوەنديیە خاڵێكی مۆراڵی، كوردایەتی و شۆڕشگێڕی ئەوە بووە، كە دژی بزووتنەوەی حەقخوازانەی پارچەكانی تر نەبووە. هەر بۆیە سەرنج بۆ دوو خاڵ ڕادەكێشم:

یەكەم: د.قاسملوو یەكێك بوو لە لایەنە گرنگەكانی دانوستانی یەكێتیی نیشتمانیى کوردستان و حیزبی بەعس لە ساڵی (1984) ڕۆڵی گەورەی گێڕا لەو دیالۆگانەدا.

دووەم: پاش پاشەكشەی بەعس لە ساڵی (1991) لە كوردستان و ڕووخانیشی لە ساڵی(٢٠٣٣)، تا ئێستاش خۆشبەختانە هیچ فاكت و بەڵگە و دیكۆمێنتێكی كۆمەڵە و دیموكرات، یان قاسملوو سەركردەی هێزەكانی ڕۆژهەڵات نەكەوتە دەست خەڵك و حزبەكان، كە نیشانی بدات هاوكاریی بەعسیان كردووە، یان ئەو پرەنسیپەیان شكاندبێت، لە كاتێكدا جاش، جاسووسەكان و بەعسيیەكان هەندێكیان لە ناو حزبەكانی باشووردا بوون.

سێیەم: خاڵی گرنگ لێرەدا ئەوەیە، كە د.قاسملوو یەكێك بوو لەو سەركردانەی لە سەدام حسێن نزیك بووە (سەرەڕای ئەوەی هەموومان دەزانین سەدام چی بوو) دیداری هەبووە، سەدام حسێن ڕێزی لێ دەگرت، بەڵام هەرگیز قاسملوو قبوڵی داواكانی بەعس و سەدامی نەكردووە، كە ئەمە زۆر سەختە لەگەڵ گەورەترین دیكتاتۆری دونیا سەروكارت هەبێت و مامەڵەی سیاسی بكەی، كە بە سەدان هەزار كەس لە سەر هەڵوێستەكانی لە سەر دەستی ئەو لە سێدارە درابن، بەڵام نەچیتە ژێر باری سادەترین تەكلیف و داوایەوە و پارێزگاری لە ئامانج و دۆستایەتی پارچەكانی تر بكەی.