فارس نەورۆڵی

 کورد نەتەوەیەکی کۆنی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، دەپرسین بۆچی تا ئێستا خاوەن قەوارەی سیاسیی خۆی نییە؟ ئەگەر زۆر دوور نەگەڕێینەوە، تەنها بۆ دوو هەزار ساڵ پێش ئێستا و دواتر سەردەمی ئیمپراتۆرەکان و خەلافەتەکان و جەنگەکانی یەکەم  و دووهەمی جیهانی و دواتر بەریەککەوتنی ئەو هێزە گەورە ناوچەیی و جیهانییانە.

بەرئەنجامەکەی تورک و فارس و عەرەب توانیان پێناسەی خۆیان بکەن و شوناسی خۆیان مانیفێست بکەن. فارسەکان بۆ بەرەنگاری عەرەب و تورک توانیان لە ناو ئیسلامدا ئایینزایەک چێ بکەن و بیکەنە شوناسی خۆیان، عەرەبەکانیش لە سەردەمانی ئومەوی و عەباسیدا خودان خەلافەتی خۆیان بوون کە قەڵەمڕەوی جوگرافیایەکی فراوانیان دەکرد. دواتر تورکەکان بەناوی خەلافەتی عوسمانییەوە فەرمانڕەوای جیهانی ئیسلامییان کرد، پاشان کە ئیسلام دەبێتە ئایدیۆلۆژیای حیزبە سیاسییەکانی ئەو نەتەوانە، هەر بۆ پارێزگاری لەشوناسی خۆیان، یەکەو قوتابخانەیەکی سیاسییان بۆ خۆیان دروست کرد. 

واتە لە هەموو قۆناغەکاندا ئیسلامیان خستوەتە ڕاژەی شوناسی خۆیان. لەم نێوەندەدا کورد نەیتوانی فەڕ لە ئیسلام وەرگرێت و شوناسێکی سیاسی فیکری بۆخۆی گەڵاڵە بکات. بە پێچەوانەوە هەموو جوڵەی سەربازی و سیاسی و ئەدەبی و ڕۆشنبیرییان خستە خزمەت ئەوان. وەختایەکیش کە ئایدیۆلۆژیای مارکسیزم زاڵ دەبێت، هەموو وزەی کوردی دەچێتە خزمەت حیزبە مارکسیەکانی نەتەوەی زاڵ و سۆڤیەتی ئەو کات. ئەگەر ئەدەبیات و مێژووی حیزبە شوعی و مارکسیەکان بخوێنینەوە، نەک سەربەخۆیی بەڵکو ئۆتۆنۆمیشیان بۆ کورد بەڕەوا نەبینیوە.

ڕاستییەکەی ئەگەر کەتواری (واقعی) سەیری هەردوو ئایدۆلۆژیاکە بکەین سووچی ئەوان نییە، چونکە ئەو دوو جیهانبینییە خاوەنی کۆمەڵێک دەق و چەمکن، مرۆڤی ژیر ئەوەیە لە بەرژەوەندی نەتەوەکەی خۆی ڕاڤەیان دەکات. کوردیش ئەمەی نەتوانیوە، ئەگەرچی مەولانا خالید هەوڵێکی هەبوو بەڵام هەر خۆمان بەو دەردەمان برد کە مێژوو باسی دەکات. ئێستاش لە هەلومەرجێکی زۆر جیاوازداین،  سیستمی لیبراڵ دیموکرات جیهان بەڕێوە دەبات، لێرەدا بەرژەوەندی ئابوری و سیاسی زاڵە و دەرفەتێکی زيڕین بۆ کورد هاتوەتە پێش. ئەگەر ورد و ژیرانە مامەڵە بکەین. 

دەکرێ بڵێین ئەم سەدە سەدەی کورد دەبێت، بۆ ئەمەش پێویستە کۆی حیزبەکان بە نەتەوەیی و دیموکراتخواز و لیبراڵ و ئیسلامی و مارکسی هێڵی بەرپرسیاریەتی خۆیان بخەنە خزمەت دۆزی کوردەوە. ئەم دەرفەتە لە دەست بدەین، بەر نەفرینی نەوەکانمان دەکەوین. بۆیە پێویستە چۆن ئەوان بۆ خۆیان کاردەکەن و هەمووشت بۆخزمەتی نەتەوەکانیانە ، با ئەم جارەش ئێمەش بۆ خۆمان کار بکەین و هەموشت بخەینە خزمەت دۆزی ڕەوای کورد.