ڕۆمانی گابۆڕ و کێشهی شوناس
6 ساڵ لەمەوپێش
جــــــهواد حـــــــهیدهری
ئهریک فرۆم ئهڵمانی دهڵێت:ههر کهسێک حهزی لێیه که شوناسێکی تایبهت به خۆی ههبێت، ههر بۆیه ههوڵدهدات که خۆی بدۆزێتهوه و خۆی بناسێ بۆ ئهوهی جێگه و پێگهی خۆی لهناو کۆمهڵگادا بزانێ و ببێته کهسێکی نموونه. کهریم و عهبدولموتهللیب دوو گهنجی ناو ڕۆمانهکهش ههمان ئامانجیان ههیه.
گابۆڕ ڕۆمانێکی تری سهید قادری هیدایهتی نووسهری بۆکانییه. ڕۆمانێک که دهتوانین بڵێین ئهدهبی نارٍهزایهتی، ئهدهبی بهرهنگاری، یان بهشێوهیهکی تری ئهدهبی بهرگری. سهر لهبهری ئهم ڕۆمانه باس له پرسێک دهکات که ئهویش پرسی " شوناس" (هویت) دهکات که تێیدا دوو کوڕ که لهڕاستیدا دهتوانین بڵێن نوێنهری کۆمهڵگان ههوڵوهدای شوناس و کلتوور و زمانی خۆیانن . ڕۆمانی گابۆڕ پرسی ناسنامه و شوناسی پارچهیهکی کوردستانه لهکۆتایی سهدهی بیستهم و سهرهتای سهدهی بیست و یهکدا که نهوهیهک یان نهتهوهیهک ههڵواسراوه لهنیًوان ڕابردوویهکی ون و داهاتوویهکی لێڵ.
کهریم و عهبدولموتهللیب دوو کورٍِه کوردی شاری بۆکانن که سهرهتا له یاری تۆپێنهوه دهستیان پێکرد، گهنجانێک که تهنانهت پارهی کڕینی تۆپێکیان نهبوو، دوای کڕینی تۆپیش مهقهرهکهی پاسدارهکان ڕیًگه نادهن لهناو مهیدانهکهدا تۆپێن بکهن بههۆی ئهوهی که مهیدانی یارییهکه له تهنیشت مهقهری ئهوانه. لهڕێگهی دۆزینهوهی بابهتێکی کوردی، ههردوو گهنجهکه خولیای زمانی دایکی خۆیان دهبن و دواتر به قهرز کتێبی هێمن موکریانی و ههژار موکریانی دهکڕن و قۆناغێکی تری ژیانیان دهستپێدهکات و ئهویش قۆناغی قهیرانی شوناسه. کهریم و عهبدولموتهللیب به دوای، ئهوان گهڕهکه خۆیان و نهتهوهکهیان بناسن و لهو ههموو غهدر و ستهمانه ڕزگاریان بێت. له ڕاستیدا کهریم و عهبدولموتهللیب نوێنهرانی کۆمهڵگایهکن که لهنێوان دووناسنامهی جیاواز بهسهر لێشێواوی ماونهتهوه، لهو کۆمهڵگایه به ههزاران کهریم و عهبدولموتهللیب دهژین، عهبدولموتهللیب کهیفی به ناوهکهی خۆی نایه و دهیهوێ ئهو ناوه دوور و درێژ و ناکوردییهی لهکۆڵ بێتهوه و تهنانهت به دزی باوکییهوه دهستکاری ناسنامهکهی خۆی دهکات که دواتر کێشهشی بۆ دروستدهکات. ئهویش دهیهوێت وهک هێمن موکریانی ناوه دوور و درێژهکهی لهکۆڵ خۆی بکاتهوه .ڕۆمانی گابۆڕ ڕۆمانی هیوا و ئاواتهتیشه، ئومێدبهخشه بۆ گهنجان که دهتوانن لهڕێگهی خۆ وشیارکردنهوه و خۆناسین بهرهنگاری غهدر و چهوسانهوه ببنهوه و ئهم بهرهنگارییهش له ناسینی شوناسهوه دهستپێدهکات.
ڕۆمانی گابۆڕ گوزارشت له کۆمهڵگایهکی تا سهر ئێسقان پۆلیسی دهکات که تێدا تهنانهت یاریکردنی تۆپێنیش دهبێت لهسهر مۆڵهت و ئیجازهی بهرپرسانی سهربازی بێت. لهو ڕۆمانهدا بهڕاستی گهمهی زمانی کراوه و ههرکام له ڕۆڵگێڕهکان به شێوازی و ئوسلوبی خۆیان دهدوێن بۆ نموونه ننه عهجهم که پیرێژنێکی تورکه( له موکریان به تورک دهڵێن عهجهم) ئهو ژنه به کوردێکی دهستوپێ شکاو قسه دهکات و نووسهر بهههمان شێوهی ننه عهجهم وشهکانی بهکارهێناوه .دیالۆگ له ڕۆمانی گابۆڕدا زۆر به هێز و پاراو و بهجێ و ڕێیه، ئێمه لهڕێگهی دیالۆگهکانهوه کهسایهتی ناو ڕۆمانهکان دهناسین، ههر ئهو دیالۆگانه که فهزامان بۆ دهردهخات لهبهری ئهوهی که وهسفی بکات، نیشانی دهدات. دیالۆگی زیادی و بێ کهڵک لهو ڕۆمانهدا نابیندرێت.زمانی رٍۆمانهکه، زۆمانێکی کوردی پهتی و پاراو و شیرین و بێ گرێ و گۆڵ، رسته کورت و پوخت و پڕمانا، دیالۆگ ڕێک و ڕهوان، گۆشهنیگا سالم و بێ عهیب.