هیوا غفور شێخ پاڵه‌وانى

ئه‌مڕۆ شه‌ممه‌ 4/8 پێنج ساڵ تێپه‌ڕده‌بێت به‌سه‌ر کۆچى دوایی شێرکۆ بێکه‌سى شاعیردا. شێرکۆ بێکه‌س (١٩٤٠-٢٠١٣) کوڕى شاعیرى ناودارى کورد فایه‌ق بێکه‌س و له‌ ٢ى ئایارى ساڵى ١٩٤٠ له‌ شارى سلێمانى له‌دایکبووه‌. یه‌که‌مین شیعرى خۆى له‌ ته‌مه‌نى ١٧ ساڵیدا بڵاوکردوه‌ته‌وه‌. ساڵى ١٩٦٨ یه‌که‌مین په‌رتووکى شیعرى خۆى به‌ ناوى «تریفه‌ى هە‌ڵبه‌ست» له‌ (به‌غدا) چاپ و بڵاوکرده‌وه‌
شێرکۆ بێکه‌س به‌ یه‌کێک له‌ شاعیره‌ نوێخوازه‌کانى ھاوچه‌رخى کورد داده‌نرێت و خاوه‌نى چه‌ندین نامیلکه‌ و دیوانى شیعرییه‌ و زۆرێک له‌ شیعره‌کانى بۆ چه‌ندین زمانى زیندووى جیهانى وه‌رگێڕدراون. 
له‌ کۆتایى ساڵانى شه‌سته‌کان و سه‌ره‌تاى حه‌فتاکاندا شێرکۆ بێکه‌س له‌گه‌ڵ شاعیر و نوسه‌رانى ترى وه‌ک (جه‌لالى میرزا که‌ریم) و (حسێن عارف)   یه‌کێک بووه‌ له‌ پێشه‌نگه‌کان و  دامه‌زرێنه‌ره‌کانى ( گرووپى ڕوانگه) که‌ له‌و سه‌رده‌مه‌دا بانگه‌وازى نوێکردنه‌وه‌ى شیعر و ئه‌ده‌بیاتى کوردییان ده‌کرد و گڕ و تینێکى زۆریان به‌ شیعر و ئه‌ده‌بیات دا.
شێرکۆ بێکه‌س له‌ ساڵى 1986 رووده‌کاته‌ ده‌ره‌وه‌ى وڵات و له‌وڵاتى سوید نیشته‌جێ ده‌بێت، یه‌ک ساڵ دواتر و له‌ ساڵى 1987 خه‌ڵاتێکى گه‌وره‌ى ئه‌ده‌بى به‌ناوى (تۆخۆلسکى) له‌لایه‌ن (ئیگڤار کالرسۆن) سه‌رۆک وه‌زیرانى ئه‌ودمه‌ى سویده‌وه‌ وه‌رده‌گرێت.
شێرکۆ بێکه‌س له‌ ساڵى 1992 ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ هه‌رێمى کوردستان و ده‌بێته‌ وه‌زیرى رۆشنبیرى له‌یه‌که‌م کابینه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم.
له‌ ساڵى ١٩٩٨ «ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م»ى دامه‌زراند و وه‌کو سه‌رۆکى ئه‌و ده‌زگایه‌ ده‌سته‌به‌کاربوو. له‌ ساڵى ٢٠٠٩ ته‌واوى به‌رهە‌مه‌کانى له‌ هە‌شت هە‌زار په‌ڕه‌ له‌ چاپ داو له‌ 4/8/ 2013 له‌ وڵاتى سوید  به‌هۆى نه‌خۆشییه‌وه‌ کۆچی دوایکرد.
کتێبى (سه‌دویه‌ک ڕۆژ ته‌نیایی)  یاده‌وه‌رییه‌کانى  هه‌ڵۆ شێرکۆ بێکه‌سى کوڕى شاعیره‌  له‌ باره‌ى ئه‌و ماوه‌یه‌ى باوکییه‌وه‌ له‌و کاته‌ى له‌ سوید بوه‌ له‌ نه‌خۆشخانه‌ و له‌گه‌ڵیدا بووه‌. نووسه‌ر  له‌ماوه‌ى ئه‌و 101 رۆژەی که‌ هاوده‌مى بووه‌ به‌هۆى نه‌خۆشیه‌که‌یه‌وه‌ و ئه‌وه‌ى ڕوویداوه‌ تۆمارى کردووه‌. به‌خوێندنه‌وه‌ى ئه‌م کتێبه‌ ئه‌وه‌ت بۆده‌رده‌که‌وێت به‌شێکى زۆر له‌ هاوه‌ڵ و که‌سه‌ نزیکه‌کانى شێرکۆ بێکه‌س  دوو ڕوو بوونه‌ به‌رامبه‌رى و ئازاریان داوه‌و  هه‌ندێک له‌ سه‌رکرده‌ سیاسییه‌کان و هاوه‌ڵه‌کانى کوڕى رۆژى ته‌نگانه‌ نه‌بوونه‌. ئه‌م کتێبه‌ یاداشتێکى ته‌واوى رۆژانى پێش کۆچى دوایکردنى ئه‌و شاعیره‌یه‌ که‌ چۆن ژیاوه‌و چى کردوه‌و چۆن کۆچى دوایکردووه‌.
نووسه‌ر وه‌ک خۆى ده‌ڵێت ئه‌وه‌ى ده‌یه‌وێت له‌م کتێبه‌دا باسى بکات به‌ شێوه‌یه‌کى راست و درووست و بێ پێچ و په‌نا راستییه‌کانه‌ وه‌ک ئه‌وه‌ى که‌ هه‌یه‌. له‌ جێگایه‌کدا ده‌ڵێت «من ئه‌مه‌وێ باسى توانه‌وه‌ى به‌ڵێنى ئه‌و شێره‌  به‌فرینانه‌ى پێش و پاش مه‌رگى شێرکۆتان بۆ بکه‌م، نه‌ک قسه‌ رازاندنه‌وه‌ به‌ درۆ. هه‌رچیم له‌ کامێراى چاوه‌کانمدا هه‌ڵگرتووه‌ وه‌کو خۆى بۆتان ده‌گێڕمه‌وه‌«.

سه‌ره‌تاى نه‌خۆشییه‌که‌ى شێرکۆ بێکه‌س و هه‌ڵه‌یه‌کى کامێرا
رۆژى 17ى نیسانى 2013 شیرکۆ بێکه‌س وه‌ک رۆژه‌کانى تر ده‌چێته‌ ده‌زگاى سه‌رده‌م و کاره‌کانى خۆى له‌وێ رایده‌کات، ئه‌و رۆژه‌ چه‌ند رۆژنامه‌نووسێک سه‌ردانى ده‌که‌ن و ده‌یانه‌وێت فیلمێکى دۆکۆمێنتارى له‌سه‌ر ژیانى ده‌ربکه‌ن، که‌ زۆر ماندوو ده‌بێت و  ره‌نگى سپى ده‌بێت و ئاره‌قێکى زۆر ده‌رده‌دات ، هۆکه‌شى ئه‌وه‌ بووه‌ که‌ دواى چه‌ند کاتژمێرێک له‌ گرتنى ڤیدیۆى چاوپێکه‌وتنه‌که‌دا ده‌رکه‌وتووه‌ هه‌ڵه‌یه‌کى ته‌کنیکى له‌ گرتنى فیلمه‌که‌دا هه‌بووه‌و هیچى تۆمار نه‌کردووه‌ (که‌ چه‌ند کاتژمێرێک خه‌ریکى وێنه‌گرتن بوون). 
 هه‌فته‌یه‌ک دواى نه‌خۆشکه‌وتنى و ده‌نگنوسانى که‌ نه‌یده‌توانى به‌باشى قسه‌ بکات  له ‌24/4/ 2013 بۆ دواجار ده‌چێته‌وه‌ ده‌زگاى سه‌رده‌م و خواحافیزى له‌ کارمه‌نده‌کان ده‌کات و یه‌ک یه‌ک باوه‌شیان پێدا ده‌کات، ئه‌وه‌ کۆتا سه‌ردان و بینینه‌وه‌ی ده‌زگاکه‌و کارمه‌نده‌کان بووه‌، ئیتر بۆ هه‌میشه‌ نه‌گه‌ڕایه‌وه‌ ئه‌و شوێنه‌ و چاوى پێیان نه‌که‌وته‌وه‌، رۆژى 25/4/2013 به‌ره‌و وڵاتى سوید کۆچ ده‌کات و له‌ رێگه‌ى فڕۆکه‌خانه‌ى (ئارله‌ندا)ى شارى ستۆکهۆڵمه‌وه‌ داده‌به‌زێت.

رۆژنامه‌کانى کوردستان هه‌واڵى سه‌یرو سه‌مه‌ره‌ له‌سه‌ر شێرکۆ بێکه‌س بڵاوده‌که‌نه‌وه‌
‌هه‌ڵۆ شێرکۆ بێکه‌س له‌ کتێبه‌که‌یدا  باسله‌وه‌ ده‌کات هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاى نه‌خۆشییه‌که‌ى شێرکۆ بێکه‌سه‌وه‌،  ده‌زگا راگه‌یاندنه‌کانى کوردستان نوقڵانه‌ى خراپى ته‌ندرووستی باوکمیان لێدابوو، هه‌موویان ئاماژه‌یان بۆ ده‌نگنووسان و خراپى قوڕگى کردبوو، زۆربه‌ى رۆژنامه‌کان به‌ بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سه‌رچاوه‌ى درووست، هه‌واڵى له‌ده‌ستدانى ته‌واوه‌تى ده‌نگى باوکمیان بڵاوده‌کرده‌وه‌، له‌ کاتێکدا ده‌نگى به‌ کزى و لاوازى هه‌رمابوو. هه‌ر ئه‌مه‌ش واده‌کات  د.سامان ئه‌حمه‌د رۆژى 11/5/2013 له‌باره‌ى ته‌ندرووستى شێرکۆ بێکه‌سه‌وه‌  رونکردنه‌وه‌یه‌کى  له‌ رۆژنامه‌ى ‌هاوڵاتی  بڵاوکرده‌وه‌ تا هه‌موو گومانه‌کان له‌ نه‌خۆشکه‌وتنى شێرکۆ بێکه‌س بڕه‌وێنێته‌وه‌.

جێگه‌ى سه‌رسوڕمان بوو، که‌سێکى نزیک له‌مالیکی ته‌له‌فون بکات و هه‌واڵى باوکم بپرسێت،

به‌ڵام سه‌رکرده‌و هاوڕێ و که‌سه‌ نزیکه‌کانى به‌ (با)ى خه‌یاڵیاندا نه‌یه‌ت

به‌شێکى کتێبه‌که‌ ته‌رخانکراوه‌ بۆ ئه‌و رۆژانه‌ى که‌ شێرکۆ بێکه‌س  که‌ له‌ سوید به‌هۆى نه‌خۆشییه‌که‌یه‌وه‌ سه‌ردانى  نه‌خۆشخانه‌کانى ئه‌و وڵاته‌ى کردووه‌و پشکنینى بۆ ئه‌نجامدراوه‌، تا به‌ وردى نه‌خۆشییه‌که‌ى دیاریبکه‌ن و ئه‌نجامه‌که‌ى ده‌ربکه‌وێت، نوسه‌ر باسله‌وه‌ ده‌کات دواى ئه‌و پشکنینه‌ى له‌ کوردستان بۆمان ئه‌نجامدا، جارێکى تر پشکنینێکى ترمان له‌ نه‌خۆشخانه‌ى (هودینگه‌) له‌ سوید بۆ ئه‌نجامدایه‌وه‌، به‌ڵام هه‌مان ئه‌و پشکنینه‌ ده‌رچوو که‌ له‌ سلێمانى بۆى ئه‌نجامدرابوو که‌ چه‌ند گرێیه‌ک له‌لاى راست و چه‌پى سییه‌کانى هه‌بوون و بڕیار درا که‌ نه‌شته‌رگه‌رگه‌رییه‌کى بۆ ئه‌نجامبده‌ن که‌ ئه‌نجامه‌که‌ى  چه‌ند رۆژی دواتر ده‌رده‌چێت. وه‌ک خۆى ده‌ڵێت  بێتاقه‌ت ده‌بێت به‌و ئه‌نجامه‌ که‌ ده‌بێت چی بێت، به‌ڵام شیرکۆ بێکه‌س رووى تێده‌کات و ده‌ڵێت « کوڕم دواى 52 ساڵ جگه‌ره‌کێشان ئه‌ته‌وێ چى بێ، دڵنیام شێرپه‌نجه‌یه‌، به‌ڵام په‌شیمان نیم له‌ کێشانى، ئه‌گه‌ر چاک ببمه‌وه‌ ده‌ست ئه‌که‌مه‌وه‌ به‌کێشانى» هه‌رواش بوو نه‌خۆشییه‌که‌ى شێرپه‌نجه‌بوو، ئه‌نجامى ئه‌و نه‌شته‌رگه‌رییه‌ له‌ 30/5/2013 ده‌رچوو و  ناچار کرا که‌ ده‌بێت ده‌رمانى کیمیایی به‌کاربهێنێت. 

له‌ (نورى مالیکى)یه‌وه‌ ته‌له‌فون کرا، له‌سه‌رکرده‌کانى (ى.ن.ک)وه‌ نه‌کرا
نوسه‌ر، که‌ کوڕى گه‌وره‌ى شێرکۆ بێکه‌سه‌ گله‌یی ئه‌وه‌ له‌ هاوڕێکانى باوکى، به‌تایبه‌ت له‌ سه‌رانى یه‌کێتى نیشتیمانى کوردستان ده‌کات که‌ (ره‌خنه‌نامه‌یه‌ک) له‌ رۆژنامه‌کانى کوردستاندا بڵاو ده‌کاته‌وه‌، ئینجا ورده‌ وردە ته‌له‌فونى بۆ ده‌که‌ن و هه‌واڵى ده‌پرسن.  ده‌ڵێت» (على الشلا) سه‌رۆکى لیژنه‌ى رۆشنبیرى په‌رله‌مانى عێراق له‌ کوتله‌ى مالیکى و وته‌بێژى حزبى ده‌عوه‌ ته‌له‌فونیان کرد بۆ هه‌واڵپرسین و هه‌موو هاوکاریی و پاڵپشتییه‌کیان بۆ باوکم راگه‌یاند. دواتر  مه‌لا به‌ختیار که‌ خۆى به‌ ده‌روێشى شیعره‌کانى شێرکۆ ده‌زانێ ره‌خنه‌ى لێگرتم گوایه‌ له‌ رێگه‌ى  کاک (عه‌بدولڕه‌زاق فه‌یلى)یه‌وه‌ هه‌واڵى باوکمیان پرسیوه‌، وه‌ک ئه‌وه‌ى خۆى ده‌ستى ته‌له‌فونیان به‌ خه‌نه‌وه‌ بووبێت. ئه‌وه‌ى به‌لامه‌وه‌ جێگه‌ى سه‌رسوڕمان بوو، که‌سێکى نزیک له‌ مالیکیى وه‌ ته‌له‌فون بکات و هه‌واڵى باوکم بپرسێت، به‌ڵام سه‌رکرده‌و هاوڕێ و که‌سه‌نزیکه‌کانى له‌ سلێمانى به‌ (با)ى خه‌یاڵیاندا نه‌یه‌ت و مێش میوانیان نه‌بێت»
 دوا به‌دواى ئه‌و ره‌خنه‌ نامه‌یه‌ که‌ هه‌ڵۆى کوڕى شاعیر له‌ رۆژنامه‌کاندا بڵاوى ده‌کاته‌وه‌، دواتر سه‌رکرده‌کانى یه‌کێتى و هاوه‌ڵه‌کانى  بۆ هه‌واڵپرسین و دڵنیابوون له‌ ته‌ندروستى شێرکۆ بێکه‌س ته‌له‌فونى بۆ ده‌که‌ن و له‌ ئه‌حواڵى ده‌پرسن.

نه‌وشیروان مسته‌فا ته‌له‌فون بۆ شێرکۆ بێکه‌س ده‌کات و پلارێک له‌قسه‌کانى ده‌گرێت
رۆژى 17/6/2013 کۆچکردوو (نه‌وشیروان مسته‌فا) ته‌له‌فون بۆ شێرکۆ بێکه‌س ده‌کات و هه‌واڵى ده‌پرسێت و قسه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کات، به‌ڵام له‌به‌ر ده‌نگنووساوى تواناى قسه‌کردنى نه‌بوو، له‌گه‌ڵ هه‌ڵۆ دا قسه‌ده‌کات و   پێى ده‌ڵێت «بیستوومه‌ جگه‌ره‌ ناکێشێ، شتێکى باش ده‌کات» دواى داخستنى ته‌له‌فوونه‌که‌، شێرکۆ بێکه‌س به‌ ده‌نگێکى کزو نوساوه‌وه‌ ، پلارێک له‌ قسه‌کانى نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌گرێت و به‌ هه‌ڵۆى کوڕى ده‌ڵێت «ئه‌و به‌ من ئه‌ڵێ شتێکى باش ئه‌که‌ى جگه‌ره‌ ناکێشى، مه‌گه‌ر به‌س ئه‌و له‌من زیاتر جگه‌ره‌ بکێشێ، که‌چى ئامۆژگارى من ده‌کات»
دوا شیعرى شێرکۆ بێکه‌س چى بوو؟
دوا شیعر که‌ شێرکۆ بێکه‌س نوسیویه‌تى، پارچه‌ شیعرێک ده‌بێت که‌ بۆ یادى له‌دایکبوونى یه‌کێک له‌مناڵى نزیکه‌کانى خۆى بووه‌ به‌ ناوى  (پابلۆ) و ئه‌و پارچه‌ شیعره‌ى کردووه‌ته‌ دیارى له‌ دایکبوونه‌که‌ى، که‌ دوو مانگ پێش ئه‌وه‌ى کۆچى دوایی بکات نوسیویه‌تى ئیتر هیچ شیعرێکى ترى نه‌نوسیوه‌. ئه‌مه‌ کۆپله‌یه‌کى بچوکه‌ له‌و شیعره‌:
ئه‌مساڵ پێکه‌وه‌
وه‌کو «پابلۆ» و هه‌ورو نزار 
هه‌موو ئه‌بینە 
چراخانى به‌رده‌مى 
عه‌شق و رووبار

دوا رۆژه‌کانى ته‌مه‌نى  شێرکۆ بێکه‌س
شیرکۆ بێکه‌س مانگ و نیوێک به‌رله‌وه‌ى کۆچى دوایی بکات، زمانى قسه‌کردنى ده‌شێوێت و وشه‌کان وه‌ک خۆى ناگه‌یه‌نێت و هه‌ڵیت و په‌ڵیت له‌ قسه‌کانیدا به‌کارده‌هێنێت .وه‌ک دکتۆره‌کانى ئاماژه‌یان پێداوه‌ ئه‌وه‌ نیشانه‌ى ئه‌وه‌یه‌ که‌ شێرپه‌نجه‌که‌ى به‌ره‌و مێشکى بڵاو بووه‌ته‌وه‌و هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌یشه‌ که‌ دووچارى گرفتى قسه‌کردنى ناڕوون بووه‌ته‌وه‌. ئه‌و چه‌ند رۆژێک پێش مردنى، خه‌ریکى خوێندنه‌وه‌ بووه‌، له‌مباره‌یه‌وه‌ نووسه‌ر ده‌ڵێت «ئه‌و ماوه‌یه‌ کۆمه‌ڵێ کتێبى له‌گه‌ڵ ره‌شنووسى (یاده‌وه‌ریی پاسکیلێکى که‌رکووکى) به‌ده‌سته‌وه‌ ده‌گرت و ده‌یخوێنده‌وه‌. له‌و  کتێبانه‌ وه‌ک (الانسان و الجدار) بدر الملیک و رۆمانى (حفلة‌ اعدام) ى مهدى على الراضي و له‌گه‌ڵ کتێبێکى هادى العلو به‌ ناوى (في السیاسة‌ الاسلامیة‌) و رۆمانێکى سه‌لمان روشدى به‌ناوى (غجب) ئه‌و رۆژانه‌ ئه‌م کتێبانه‌و کۆمه‌لێک رۆژنامه‌و گۆڤارى ترى ده‌خوێنده‌وه‌«
شێرکۆ بێکه‌س دوا رۆژه‌کانى ته‌مه‌نى به‌مشێوه‌یه‌ به‌سه‌ر بردووه‌و تا رۆژى دووشه‌ممه‌ 22/7/2013 کاتێک نه‌خۆشییه‌ک زۆرى بۆ ده‌هێنێت و به‌په‌له‌ له‌ رێگه‌ى ئۆتۆمبێلى فریاکه‌وتنه‌وه‌ ده‌یگوازنه‌وه‌ بۆ نه‌خۆشخانه‌ى (کارۆلینسکا) و له‌وێ تا رۆژى کۆچى دواییکردنى له‌ 4/8/2013 هه‌ر له‌ نه‌خۆشخانه‌ ده‌مێنێته‌وه‌و له‌وێ گیان له‌ده‌ستده‌دات.

له‌به‌ر یه‌ک وشه‌ ماڵه‌که‌ى ناکرێته‌ مۆزه‌خانه‌
نووسه‌ر له‌ درێژه‌ى گێڕانه‌وه‌ى به‌سه‌رهاته‌کانى رۆژانى پێش کۆچى دوایی شێرکۆ بێکه‌سى باوکیدا، باسى ئه‌وه‌ش ده‌کات که‌ له‌ سرودى مه‌شخه‌ڵان دا که‌ شێرکۆ بێکه‌س بۆ یه‌کێتى وتووه‌، ته‌نها له‌به‌ر وشه‌یه‌ک که‌ لەیاداشته‌کانى خۆیدا به‌ناوى (نوسین به‌ ئاوى خۆڵه‌مێش)  وتوویه‌تى «ده‌بوو له‌ سروودى مه‌شخه‌ڵاندا، له‌ جێى (ى.ن.ک) بمنووسیایه‌ (پێشمه‌رگه‌) بۆ ئه‌وه‌ى گشتگیر بوایه‌، هه‌ڵۆ شێرکۆ بێکه‌س نووسیویه‌تى «ته‌نها ئه‌و دێڕه‌ بووه‌ هۆى ئه‌وه‌ى سه‌رکرده‌یه‌کى هه‌ره‌ دیار و گرنگى یه‌کێتى، له‌دواى مه‌رگى باوکم، که‌ ده‌یویست ماڵه‌که‌ى شێرکۆ بێکه‌س بکات به‌ مۆزه‌خانه‌، له‌سه‌ر ئه‌و نوسینه‌ى ناو یادا‌شته‌کان په‌شیمان بوه‌وه‌و نه‌یکرد، ئێستاش دواى پتر له‌ 40 ساڵ مارشى ئه‌و حزبه‌ هه‌ر شیعرى باوکمه‌، ئه‌وه‌ش وه‌فادارى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى به‌رانبه‌ر باوکم، ئاخر ئێوه‌ هێنده‌ى کۆماری ئیسلامیشتان پێنه‌کرا، که‌ ماڵى (هێمن موکریانى)یان کرده‌ مۆزه‌خانه‌.