غازی حەسەن

گوتار بریتییە لەڕاپەڕاندن و بەکردەوە ئەنجامدانی هەندێک شت، هەر تەنیا کردەی پەیوەندیکردن و کارتێکردن و جووڵاندنی هەستی وەرگرو جەماوەر و ورووژاندن نییە، بەڵکو بەکردەوە ئەنجامدانی (مەبەست و خواست و ویستەکانە) لەڕێگەی کەناڵ و شێواز و فۆرمی جیاوازو زمانی گونجاوەوە.

دوو جۆر گوتاری سەرەکی، یان پتر لەدوو گوتارو شێواز و فۆرمی راگەیاندن لەهەرێمی کوردستان هەیە:

یەکەمیان گوتاری راگەیاندنی حزبەکانی دەسەڵات و حوکمڕانی (بەرپرسیاریەتی و لێپرسینەوە)یە.

دووەمیان گوتاری راگەیاندنی ئۆپۆزسیۆن‌و ناڕازییەکان (رەخنەگرتن‌و هێرش‌و ریسواکردن)ـە.

لەتەک ئەم دوو جۆرەدا، گوتاری دیکەش هەیە کە لەنێوان هەردوو ئاراستەدا هەڵسوکەوت دەکەن. هەردوو گوتاری راگەیاندن بەدوو پێوانەو شێوازی جیاواز، رەنگە لەهەندیک دۆخدا دژ بەیەکیش کاربکەن. لەم کورتە باسەدا تەنیا دوو نموونە دەهێنمەوە:

یەکەم: راگەیاندنی دەسەڵات راپۆرت و زانیاریی لەبارەی نادادپەروەریی لەناوچەکانی (عەرەبنشین و حوکمڕانی بەغدا) یان وڵاتەکانی دونیا بڵاودەکەنەوە، یان هەڵوێستی هاووڵاتی هەژارو نەدار لەبارەی هەڵبژاردن و کێشەی ئابووری و نەداری و  گرفتی کۆمەڵایەتی و سیاسی بڵاودەکەنەوە، کەچی هیچ ئاماژەیەک بەهەڵوێستی نێوخۆیی هەرێم و هەڵوێست و دۆخی هاووڵاتیان ناکەن. لەکاتێکدا ئەوەی یەکەم کتوموت لەهەڵوێست و بابەت و  رووداوو کێشەی هاووڵاتی هەرێم دەچێت. ئەمە گوتارێکی (دژ بەیەک، نەگونجاو، نیمچە ناڕاستگۆ) نمایش دەکات، دەبێتە هاندەر بۆ ئەوەی وەرگرو بەکارهێنەرەکانی ئەم جۆرە دەزگایانە پشتیان تێبکەن و متمانەو سەلیقەو بەکارهێنانی ئەم چەشنە گوتارە لاوازو سست ببێت.

دووەم: گوتاری ناڕازیی و ئۆپۆزیسۆنەکانی هەرێم ئەوەی بەهەموو تواناو شێوازو تەکنیک و فۆرمێکەوە (دەسەڵاتی هەرێم لاوازو تێکشکاوو هەڵەو تاوانبار) نمایش دەکەن، بۆ راستاندنی بۆچوون و  رقەکانیان (ستایشی دەسەڵاتی بەغداو بڕیارەکانیان دژی هەرێم) دەکەن. لەکردەوەدا جۆرێک لەگوتاری ئایدۆلۆژیی تێکشکێنەر و هەڵوەشاندنەوەو بەدگومان و زانیاری هەڵە بەرهەم بهێنێت. 

ئەم جۆرە گوتارانە جێگەی بەزەین، چونکە گوتارێکی هەژار و کەمدەسەڵات و لاوازن، بەهیچ شێوەیەک ناتوانن ببنە جێگەی متمانەی وەرگرو جەماوەری لەسەردەمی پێشکەوتن و مۆدێرنە و فراوانبوونی هۆکارەکانی گەیاندن و پەیوەندیکردن و سەردەمی دەرکەوتنی تاکی (هوشیار و خاوەن ئیرادە و فکر). کورد گوتەنی گوتاری یەکەم کاریتە لەچاوی خۆی نابینێت، بەڵام پووشکە لەچاوی ئەوانی دیکە دەبینێت، گوتاری دووەمیش کچی خۆی دەکاتە قوربانی کوڕی خەڵک و بێگانە و ئامادەیە سیاسەتی (دێزە) و (زیان گەیاندن بەهەموو شتێک) پیادە بکات، بۆ ئەوەی دەسەڵات ریسوا بکات و سووک نیشانی بدات.

ئەم شێوازانە لەگوتار، لەکردەوەدا گوتارێکی ئایدیۆلۆژین، گوتاری ئایدیۆلۆژیش بەشێک لە لەدەستدانی لۆژیک و راستی و دروستی، لاوازبوونی متمانە، خود تڕۆکردن. بۆیەشە گوتاری راگەیاندنی لایەنەکانی دەسەڵات وەکو (گوتارێکی کلاسیکی و جوواوە و دووبارەو نیمچە خاوی بێ زانیاریی نوێ) دێنە بەرچاو، ئەوەی دیکەش وەکو گوتارێکی (رقهەڵگری ئایدیۆلۆژیی و شەڕانگێزی هێرشبەرێکی بی فکرو رووخێنەر) دێتە بەرچاو، کتومت لە لەشکرێکی وێرانکەر دەچێت.

ئەم جۆرە گوتارانە رووخێنەرن، وەکو مۆرانەی دژ بەمتمانە دێنەبەرچاو، ناتوانن بیناکەرو دروستکەر بن، بۆیەشە بەردەوام گوتارەکانیان بەگومان و نیگەرانکەر و ورووژێنەرەکی سلبی دێنە بەرچاو.

پێویستە هەردوو گوتار پێداچوونەوەیان تێدا بکرێت، نابێت دژە سەردەم بن و ناکرێت گوتاری دەسەڵات هەمان گوتاری تەقلیدیی کلاسیکی بێت و گوتاری ئۆپۆزسیۆنیش وەکو دوژمنکار و رووخێنەر و ڤایرۆسێکی پەتا ئاسا سەیر بکرێت. گوتار بڕیارو حوکم رادەپەڕێنێت، گوتار هەر تەنیا قسەکردن و وشەڕیزکردن و گەرمکردنی هەواڵ و نمایشێکی کاتی نییە، بەڵکو دەسەڵات و بەها و ستراتیژی دەروونی و کۆمەڵایەتییە.  هەر کاتێک وەرگر و بەکارهێنەرانی گوتار هەستیان کرد، ئەم جۆرە گوتارانە کاریان دەبێتە نەگەیانن و رانەگەیاندنی ئەو شتانەی راستن و پێویستە خەڵک بیانزانێت، دەبنە کەرەستەیەکی بێزارکەر.