چی دەزانیت لەبارەی کۆمەڵکوژی خوارزمییەکانەوە؟

ئامادەکردنی: هاوڵاتی

لە ساڵی 1220، مەغۆلەکان هێرشێکی بەرفراوان دەکەنە سەر ئیمپراتۆریەتی خوارزمی، هێزەکانی جەنگیزخان شاری ئورگنچی دەگرن، کە یەکێک بوو لە دوایین قەڵاکانی فەرمانڕەوایانی خوارزمی. پاش گەمارۆیەکی دڕندانە و بەرگرییەکی زۆری خوارزمییەکان، مەغۆلەکان شارەکە داگیر دەکەن. لە ئاکامدا، یەکێک لە قێزەونترین کۆمەڵکوژییەکانی مێژووی مرۆڤایەتی دروست دەبێت و تێیدا، 70,000 دیل دەکوژرێن.

ئەم دیلانە بە پلەی یەکەم لە سەرباز و خەڵکانی مەدەنی پێک هاتبوون و لە دوای پاشەکشەی هێزی خوارزمییەکانەوە جێمابوون. گێڕانەوەی جیاواز لەبارەی شێوازی کوشتنیانەوە هەیە، بەڵام زۆرینەی سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەدەن کە بە شێوەیەکی ئێجگار دڕندانە و بێویژدانانە کوژراون. هەندێکیان بەکۆمەڵ، بە شمشێر و تیر و چەکی تر کوژراون، هەرچی ئەوانی تریش بوون، بە زیندوویی نێژراون یان وەک قەڵغان لە جەنگەکاندا بەکار هێنراون. ئامانجی مەغۆلەکان تەنها تۆڵەسەندنەوە نەبوو، بەڵکو ناردنی پەیامێکی ڕوون و ترسناک بوو: هەر کەسێک بە ڕووی مەغۆلەکاندا بوەستێتەوە، دووچاری چارەنووسێکی کارەساتبار دەبێتەوە.

کوشتنی 70,000 کەس لە ئورگنچ تەکنیکێک بوو کە مەغۆلەکان بۆ دروستکردنی ترسی دەروونی بەکاریان هێنا. سوپاکەی جەنگیزخان زۆر پشتی بەوە دەبەست کە لە ڕێی دروستکردنی ترس و تۆقەوە و پێش ئەوەی بچێتە مەیدانی جەنگ، بە تەواوی ورە و ئیرادەی دژمنەکانی بشکێنێت. هەواڵی ئەم کۆمەڵکوژییە نامرۆڤانەیە و شێوازی کوشتنی دیلەکان، هەر زوو بە ناوچەکەدا بڵاو بووەوە و ترسێکی زۆری لە دڵی نەیارانی مەغۆلدا چاند.  

ئورگنچ بە تەواوی لەناوچوو. مەغۆلەکان بینا و ژێرخانی شارەکەیان وێران کرد و کولتووری ئەو ناوچەیەیان سڕییەوە. ئیدی ئەم شکستە، بەرە بەرە کۆتایی بە ئیمپراتۆریەتی خوارازمی هێنا و مەغۆلەکانیش بە سەرکردایەتیی جەنگیز خان، زیاتر پەلیان بەرەو ئاسیای ناوەڕاست هاویشت.