کۆبوونەوەی سێ قۆڵی ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا و ئۆکرانیا لە کۆشکی سپی بە کەشێکی ئەرێنی کۆتایی هات .

ڤۆڵۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا لە واشنتن بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، ئامادەیە بەبێ مەرجی پێشوەختە لەگەڵ ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی ڕووسیا کۆببێتەوە.

زێلێنسکی دوای کۆبوونەوەی لوتکە لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمەریکا و سەرکردەکانی ئەورووپا ڕایگەیاند، داواکارییەکانی پێشووی مۆسکۆ بۆ ئاگربەست تەنها هەلومەرجی نوێی لێکەوتووەتەوە.

سەرۆکی ئۆکرانیا ڕوونیکردەوە، "ئێمە ئامادەین بۆ هەر جۆرە داواکارییەک"، بە دیاریکردنی ئەوەی کە دەبێت لە ئاستی سەرکردایەتیدا بێت.

زێلێنسکی ئاماژەی بەوەشکرد، "هەرچییەک ڕووبدات" دەبێت لەگەڵ پوتن کۆببێتەوە و دەستبکات بە کارکردن لەسەر چۆنیەتی کۆتاییهێنان بە ململانێکان، جەختیشیکردەوە کە پێشمەرجەکانی کیێڤ بۆ گفتوگۆکردن بە "100 داواکاری" لەلایەن ڕووسیاوە جێبەجێ دەکرێت.
مارک ڕەوتە سکرتێری گشتی ناتۆ ئاشکرایکرد، گفتوگۆکان سەبارەت بە دابینکردنی گەرەنتی ئەمنی بۆ ئۆکرانیا هاوشێوەی ئەو گەرەنتیانەی هاوپەیمانیەکە بۆ وڵاتانی ئەندام دابینی دەکات، لە ئارادایە.

جەختی لەوە کردەوە کە ئەوەی باسی لێوە دەکرێت "ئەندامێتی ئۆکرانیا لە ناتۆ نییە، بەڵکو گەرەنتی ئەمنییە بەپێی مادەی پێنجەم". جەختیشی لەوە کردەوە کە تا ئێستا هیچ گفتوگۆیەک لە واشنتۆن سەبارەت بە ناردنی هێزی زەمینی بۆ خاکی ئۆکرانیا نەکراوە.

لای خۆیەوە زێلێنسکی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕوونیکردەوە کە لە ماوەی ١٠ ڕۆژدا کار بۆ دیاریکردنی گەرەنتییە ئەمنییەکانی وڵاتەکەی دەکرێت، ئەگەری زۆرە.

ئەو گەرەنتییانە یان بیرۆکە پێشنیار کراوەکان چین؟

ڕەنگە وەڵامی سەرەتایی لە پێدانی پاراستنی کیێڤدا بێت هاوشێوەی ئەو پارێزگارییەی کە لە مادەی پێنجەمی پەیماننامەی ناتۆدا هاتووە، کە تێیدا هاتووە ئەگەر هێرش بکرێتە سەر وڵاتێکی ئەندامی ناتۆ، هەموو ئەندامەکان ئامادەن بەشداری بەرگرییەکەی بکەن، جا چ لە ڕووی سەربازییەوە بێت، چ لە ڕووی دیپلۆماسییەوە بێت، یان لە ڕووی سیاسییەوە.

بیرۆکەی دووەم کە لەلایەن ستارمەر سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا پێشنیار کراوە، پێکهێنانی هێزێکە کە لە "هاوپەیمانی ئامادەبووان" دروستدەکرێت بۆ ئەوەی لە ئۆکرانیا جێگیر بکرێت دوای ئاگربەست یان ڕێککەوتنی ئاشتی. کەس بە ئاشکرا شێوەی ئەم هێزەی نەخستووەتەڕوو، هەرچەندە بەرپرسانی سەربازی جەختیان لەوە کردووەتەوە کە فۆرمەکەی گرنگە.

بیرۆکەیەک کە پێشنیار دەکرێت بریتییە لە دروستکردنی "هێزێکی ئاشتیپارێز"ی یەکگرتوو، کە پێدەچێت چەکدار بێت، کە پشتگیری و تەواوکەری ئەرکەکانی سوپای ئۆکرانیا بکات تەنها بۆ مەبەستی بەرگری. بەڵام بیرۆکەکە ئەوەیە کە ڕووسیا ڕابگرێت بە ناچارکردنی کرێملین بۆ ئەوەی بیر لە چوونە ناو ململانێ لەگەڵ سەربازانی وڵاتانی ئەندامی ناتۆ بکاتەوە.

بەڵام کێشەکە ئەوەیە کە پێشنیارێکی لەو شێوەیە پێویستی بە دەیان هەزار سەرباز دەبێت بۆ ئەوەی ببێتە ڕێگرییەکی باوەڕپێکراو، بەپێی ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز.

بیرۆکەی سێیەم بریتییە لە پێکهێنانی هێزێکی "تەڵە"، واتە هێزێکی زۆر بچووکتر لە ژمارەدا. بەڵام ناتوانێت بە توندی هێزەکانی ئۆکرانیا بەهێز بکات و پشتیوانیان بکات لە پێکهێنانی هێزێکی بەرگریی بەرچاوی ڕێگریکردن.

بەڵام ئەوروپییەکان پێیان وایە کە ڕووسەکان لە هەر ڕووبەڕووبوونەوەیەکی داهاتوودا ئامادە نابن مەترسی کوشتنی سەربازە ئەوروپییەکانی غەیرە ئۆکراینی بکەن.

پێشنیاری چوارەم بریتییە لە دامەزراندنی "هێزێکی چاودێری". دەکرێت بچووک بێت، چەند سەد سەربازێک یان زیاتر، کە ئەرکی سەرەکییان ڕاپۆرتکردنی هەر چالاکیەکی سەربازیی داهاتوو بێت.

بەڵام ئەم ئەرکە دەتوانرێت بە بەکارهێنانی مانگی دەستکرد و کامێرای زەمینی بە ئەنجام بگەیەنرێت، بەبێ ئەوەی پێویست بە چاودێر یان هێز لەسەر زەوی هەبێت.

هەروەها ئەم هێزە ئەوەندە گەورە نەدەبوو کە بتوانێت هەر جۆرە بەرگرییەک دابنێت.

سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەدا کە وڵاتەکەی پاڵپشتی لە دابینکردنی گەرەنتی ئاسایشی ئەوروپا بۆ ئۆکرانیا دەکات بۆ یارمەتیدانی کۆتایی هێنان بە شەڕ لەگەڵ ڕووسیا.