سوارە محەمەد

کۆمەڵگە و مرۆڤ بەئەندازەی هەڵوێست و چالاکییەکانیان هێژان و دەبنە خاوەنی شکۆو بەپێی بەهای هەڵوێستەکانیشی رێزی بۆ دادەنرێت، رێزو شکۆ بەزۆر بەدەست نایەت و بەزێڕو زیو، یان بەدۆلار ناکڕدرێت. بەهۆی ترس، یان بەرژەوەندیی کاتی رێزێک، کە لەدڵەوە نەبێت پەیوەندیی فریودەرانە پێشدەخات و هەموو کەسیش دەزانێت، کە تەمەنی ئەوانە کورتەو وەک نووسینە لەسەر بەفرو زوو دەتوێتەوە.

بۆ نموونە هۆکاری ئەوەى ئەمڕۆ گەلی کورد لەجیهاندا بووەتە خاوەنی شکۆو رێزێکی گەورە، هۆکارەکەى تەنها بۆ هەڵوێست و چالاکییە رۆژانەییەکانی گەلەکەمان ناگەڕێتەوە، بەڵکو بەدڵنیاییەوە پەیوەندیشی بەقبوڵکردن و رێزگرتنی مرۆڤایەتی لە رەوتە مێژووییەکەمانەوە هەیە، ئێمە رۆڵەی دایکی مێژووین. زمان، کولتور، بڕواو نانی مرۆڤایەتی لێرەوە پەیدا بوون. بەزانابوون، یان بە نەزانین، ئەو راستییە کاریگەریی لەسەر تێگەیشتنی مرۆڤایەتی هەیە و دەبێت. لەبەرامبەر ئەو راستییەدا رێزێکی هەمیشەیی و ریشەدارو شکۆمەندییەکەى بەپیتە زێڕینەکان لەقوڵایی مێژوودا دەنووسرێن و ئەوانەش هەڵوێستی عەگیدانە و جوامێرانەو چالاکیی قارەمانانە دەئافرێنن. لەمێژووشدا هەر وابووە، لەڕۆژگاری ئەمڕۆشماندا راستییەکان بەو شێوەیە بەدی دێن و دەسەلمێن.

ئێمە باسی نموونە دوورەکان ناکەین، ئەوەتا نموونەکەمان لەگارەیە... شوێنی جەنگی شکۆو ئازادی. داگیرکەری پاکتاوکارو چەوسێنەری فاشیستی تورکیا، هەر وەک باوو باپیرانی خۆیان هەستان و دەستیان بەسەفەربەری کرد، بەڵام دیسانەوە هەر وەکو باوو باپیرانمان دەڵێن، وەک کەرەکانی پێشوو گەڕێندرانەوە - (کرانەوە بە قاوغەکەى خۆیاندا)-. سوپا بێ ئیرادەکەیان، سوپا بکوژو دڕەندەکەیان، خۆی فش کردەوەو بای کردبووە خۆی، بڕوای بە تەکنەلۆژیا دژ بەمرۆڤایەتییەکەى هەبوو و بەپشتبەستن بەو تەکنەلۆژیایە هێرشی کردەسەر گارە. وایاندەزانی لەدوو رۆژدا گارە لەبەریەک هەڵدەوەشێنن و لەڕۆژی پاکتاوکردنی نەتەوەیی ١٥ی شوباتدا کۆمەڵکوژییەکی تر لەدژی گەلەکەمان ئەنجامدەدەن.

 ئامانجیان ئەوە بوو بڕیارگەى ناوەندیی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) پاکتاو بکەن و بەوەش ئاگر لەجەرگی گەلی کورد بەربدەن و جارێکیتر لەسەر تەرم و جەستەماندا ئاهەنگ و هەڵپەڕکێ بگێڕن. بەداخەوە هەندێک لەهێزەکانی باشووری کوردستان بڕوایان بەو هەڵاو گرمەى دەوڵەتی تورکیا کردبوو. ئەو هێزە دەسەڵاتدارانەى باشوور دەیانوت گەریلاکانی ئازادیی کوردستان ناتوانن بەرەنگاری بکەن و بەرگە ناگرن، بەڵام وا نەبوو، حساباتی نەوەى عوسمانییەکان بەئیرادەی پۆڵاینی کچان و کوڕانی کوردو لەسەر دەستی جەنگاوەرانی ئاپۆیی تێکچوو و ئەوەی پلانیان بۆ دانابوو لەخۆیان گەڕایەوە.

سیاسەتى رۆژانە ئەگەر قورسیش بێت، بەدەوری حساباتی هەموو کەسێکدا دەگەڕێت و پەڵەیەک یان مۆرێک لەژێر ناوی هەموو کەسێک دەدات، یانی چاڵ و چۆڵەکانی مێژوو لە رۆژگاری ئەمڕۆشماندا خۆی دەردەخات، بۆ نموونە کاتێک هێزی دژ بەمرۆڤایەتیی داعش هات و خواستی گەلی ئێزدیمان لەشەنگال پاکتاو بکات و تاوەکو ئاستێکیش ئەو پاکتاوکارییەى ئەنجامدا، بەڵام ترازوی دادپەروەری لەکاردا بوو، راستەوخۆش کامێرای راگەیاندنەکان ئەوەیان تۆمار دەکر، کە لەو کاتەداو لەو ساتە مێژووییەدا کێ چی دەکات؟ هۆکاری ئەوەى پێشمەرگەکانی ئەو کاتە، کە لەوێ رایانکرد، لەمڕۆدا موحریج و کزن و گەریلاکانی ئازادیی کوردستانیش سەربەرزن و ئەگەر لەلایەن جیهانیانەوە رێزو شکۆیان هەیە، هۆکارەکەى بۆ هەڵوێستە ئازایانە و جوامێرانەکانیان دەگەڕێتەوە، کە هەموو کەس بەهۆی ترس لەداعشەوە لەبەر داعش هەڵدەهاتن، بەڵام گەریلاکانی ئازادیی کوردستان بەخێرایی و دەستوبرد بەرەنگاری شەپۆل و تەوژمی مەرگ و داعش بوونەوە. شکۆو کەرامەتی مرۆڤایەتییان پاراست و لەهەمان کاتدا رێگایان نەدا، کە ئەو دڕندە دژ بەمرۆڤایەتییە رەگی گەلی ئێزدی لەڕیشەوە دەربهێنێت. 

کاتێک رووداوێک روودەدات، ئەو کەسانە لێی بەرپرسیارن، کە بەهۆی هەڵوێستەکانیانەوە لەو رووداوەدا تاوانبارن، یان پاڵەوان و جوامێرن. لەبەرئەوەى ئێمە مرۆڤین لەبەرامبەر هەەموو رووداوەکان و پێشهاتە کۆمەڵایەتییەکان بەرپرسیارین. بۆ نموونە، کاتێک دوژمنی خوێنخۆری گەلی کورد بە (٤١) فڕۆکە هێرشیان کردەسەر گارە، ئێمە هەڵوێستمان چی بوو؟ جگە لەئێمە دوو هێزی سەربازییش لەوێ بوون، ئەو هێزانە چییان کرد؟ هێزیکیان دەیوت و وایدەزانی، دەوڵەتی تورک جارێکیتر سەرکەوتنێکی ئاسان و هەرزان بە دەستدەهێنێت، بەڵام هێزەکەى تر، یانی گەریلاکانی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) و یەکینەکانى ژنانى ئازاد (یەژاستار) بە شێوەیەکی فیداییانە بەرەنگارییان کرد. گیانی خۆیان کردە قەڵغانی خاکی کوردستان و بەچەکە کەسی و سووکەکانی دەستیان، بەڵام بەئیرادەو ورەو بڕوایەکی بەهێزەوە لەبەرامبەر دوژمنی باوو باپیراندا پێشەنگایەتییان بۆ بەرخودانێکی مێژوویی کردو لەبەرامبەر ئەوەشدا لەلای گەلی کورد رێزدارو شکۆمەند و خۆشەویست دەبن. دوژمنی دڕندە سەرباری ئەوەى چەکی کیمیایشی بەکارهێنا، بەڵام نەیتوانی هێزو ئیرادەی گەریلا تێکبشکێنێت، ئەوان بۆ خۆیان تێکشکان و لەبەریەک هەڵوەشان و لەشەوی چوارەمدا لەناوکاو بە پەلەپەل رایانکرد.

هەندێک رووداو، گەردەلول و زریانێکی مێژووی، سیاسی، کۆمەڵایەتی و سەربازی لەگەڵ خۆی دەهێنێت. بەرخودانی گارەش هەڵگری ئەو تایبەتمەندییە و گرنگییەکی لەو شێوەیەی هەیە. هەرچۆن دوای شوباتی ٢٠٠٨ هێزەکانی ئەرگەنەکۆن لە زاپ تێکشکان بەهۆی لێکەوتەوەو بومەلەرزەکانی ئەو تێکشکانەوە لەتورکیا زیندانیکران و دەسەڵاتەکەیان لەدەستدا، ئێستاش هەمان چارەنووسى ئەوان رووبەڕووی رەجەب تەیب ئەردۆغان و دەوڵەت باخچەلیی هاوکاری دەبێتەوە، کە فاشیستێکی فەرمی و تۆمارکراوە. ئێمە هیوادارین ئەو راستییە لەلایەن هێزە سیاسییەکانی باشووری وڵاتەوە ببینرێت و هیچ نەبێت لەئەمڕۆ بەدواوە بەپێی پێویستی و خواستی راستەقینەى گەلەکەمان بجوڵینەوە و خۆیان لەیەکێتیی نەتەوەیی دوورنەخەنەوە و خۆیان کەنارگیر نەکەن.

بۆیە ئێستا لێیان بپرسن، لەکاتی زاپ دا ئێوە چیتان دەکرد؟ کاتێک داعش هات بۆ شەنگال ئێوە هەڵوێستتان چی بوو؟ کاتێک دەوڵەتی تورکی داگیرکەر گەلەکەمانی پاکتاو دەکرد، ئێوە پەیوەندیتان چۆن و چ پەیوەندییەکتان لەگەڵ دوژمنی داگیرکەر هەبوو؟ رەنگە نەتوانن لەو رووانەوە بەشێوەیەکی سەربەرزانە قسە بکەن، بەڵام ئەگەر هەڵوێستی خۆیان راست بکەنەوە و بێنەوە ریزی گەلەکەى خۆیان و شانبەشانی هێزە شۆڕشگێڕەکان بن و لەگەڵیاندا بن، بەلانیکەمەوە لەئەمڕۆ بەدواوە دەتوانن بەشێوەیەکی رووسوورانەو سەربەرزانە شوێنی خۆیان لەژیانی گەل و لاپەڕەکانی مێژوودا بکەنەوە، ئەگەر نا رەنگە جارێکیتر مێژوو ئەم هەل و دەرفەتەتان بۆ نەڕەخسێنێتەوە!.