"رەچەڵەکناسی ئەنفال: سەرەتایەک بۆ ئابووری سیاسی ئیسلام"

2 ساڵ لەمەوپێش



ئەم كتێبە بەشێكە لەسییانەیەك كەبەرگی یەكەمی تەرخانە بۆ پشكنینی رەگەكانی تەشریعی ئابووری و پارادایمی حاكمییەت لەدەزگای خەلافەتدا، ئەوكاتەی كەخەلافەت دەبێ خۆی وەك دەزگایەكی هەمیشەیی و دنیایی بچەسپێنێت. لەم كتێبەدا هاوكات راڤە بۆ دوو تێزی فرۆیدو سلاڤۆی ژیژەك بۆ پرسی «چەپێنراو» نێو شەریعەتی نوێ‌ كراوە و نووسەر هەوڵدەدات وەڵامی ئەو پرسیارە بداتەوە كەفرۆید لەكتێبی مووساو یەكتاپەرستیدا سەبارەت بەدابڕانی شەریعەتی نوێ لەشەریعتی كۆن و « بەخشندەیی زیاتری» خودای «ئایینە نوێیەكە» بەرامبەر بە «گەلی هەڵبژاردە» ی نوێی خۆی د‌ەیپرسێت، بەڵام « كەمبوونی ناسین»ەكەی رێگەی ئەوی پێنادەن كە «زیاتر» بەردەوام بێت و هەربۆیە باسەكەی خۆی تەنیا بۆ باسی تەشریعی كۆن تەرخاندەكات. فرۆید هەروەها بۆ شوێنی بەتاڵی «باوك» و « كوشتنی باوك» یش لەئایینە نوێیەكەدا دەگەڕێت بۆ ئەوەی بڵێ «چەپێنراو»ەكەی كامەیە- ئەگەر بەوە قایل بین كە «چەپێنراو»ی نێو تەشریعی مووسا «كوشتنی رزگاریدەر» یان هەمان مووسا خۆیەتی و ئەمە «چەپێنراو»ی نێو ئایینە كۆنەكەیە، چەپێنراوێك كەناكرێ بەئاشكرا بگوترێ و كەچی هەر خۆیشی سەرچاوەی زیندوویەتی مێژووی ئایینەكەیە.
بەدوای ئەم پرسیارە بەجێهێڵراوەی فرۆیددا، سلاڤۆی ژیژەك لەكتێبێكیدا بە ناوی « هەندێ ئایدیای كافرانە: ئیسلام و مۆدێرنێتی» هەوڵدەدات وەڵامی ئەو پرسیارە بداتەوە كە «چەپێنراو»ەكەی نێو تەشریعی نوێ كامەیە كەدەبێ بشاردرێتەوە و كەچی بەبێ بوونی ئەو كۆی دەزگای تەشریع لەكاردەكەوێت. بۆ ژیژەك ئەم فیگوورە بریتییە لە «ژن» وەك رۆنەرو وەك كەسێك كەدەستی بەناسینی حەقیقەت رادەگات و دەوری «چەپێنراو»ی تەشریعی نوێ دەگێڕێت. «ژن» كاتێ وەك یەكەم ئیماندار و یەكەم كەس دان بەڕاستیی پەیامدا دەنێت‌ و بەم جۆرە بە‌زاناییەكەی خۆی‌‌ «پیاو» رۆدەنێ و ئاواتی «پیاو» بۆ ناسرانەوە دەنێتەدی.
بۆ وەڵامدانەوەی پرسیاری ماناكانی خودای «پێزانتر» لای فرۆیدو پرسی «چەپێنراو» لای تەشریعی نوێ، هاوكاتی پەرەدانی تێزەكەی سلاڤۆی ژیژەك، ئەم كتێبە دەیەوێ دیسان پرسیارەكان لەسەرەتاوە و لەژێر تیشكی تەشریعی ئابووری و حەرامدا لێكبداتەوە. بەشێك لەپرسیاری كتێبەكە دەسپێكردنەوەیە لەم سەرەتاوە كەئەگەر لەمەسیحییەتدا «ڕاسپاردە»ی مەسیحایی لەسەردەمی ریفۆرمدا لای لووتێر بۆ «پیشە» وەردەگێڕدرێت و بەم جۆرە «پیشە» و بەدوایدا «كەڵەكەی سەرمایە» بەهایەكی ئایینی پێدەبەخشرێت، ئاخۆ دەكرێت لەئیسلامدا وێنای وەها چركەیەك بكەین و بپرسین لەكام چركەدا‌ لە ئیسلامدا «راسپاردە» تەشریع دەكرێت بۆ ئەوەی حاكمییەت و ئابووری رۆبنرێت؟ بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارەش ئەم لێكۆڵینەوەیە هەوڵیداوە بگەڕێتەوە بۆ خاڵێكی «چەپێنراو»ی جیاواز لەو چركەیەی كە سلاڤۆی ژیژەك پێشنیاری كردووە و ویستوویەتی‌ «پتر» لەژیژەك «ماتریالیست» بێت بۆ ئەوەی بتوانێ تێكتەنرانی ئابووری و حاكمییەت یان وەك نووسەری كتێبەكە لەپێشەكییەكەیدا دەڵێ «هەڵكۆڵرانی دەسەڵات لەسەر بونیادی سێكسوالیتە و ئابووری» بخوێنێتەوە. بۆ ئەم مەبەستەش كتێبەكە هەوڵدەدات لەمانا مێژوویی و تەشریعییەكانی چەمكی «ئەنفال» بكۆڵێتەوە و ئەو وەرچەرخانەی تێدا پێشنیار بكات كەماكس ڤیبەر لەوەرچەرخانی «ڕاسپاردە» بۆ «پیشە»دا دۆزیبوویەوە.
ماوەتە بڵێین كە كتێبەكە، كە بەشێكە لەتێزێك كە  بەفەرەنسی نووسراوە،‌ لەلایەن سلاڤۆی ژیژەكەوە رانانی بۆ نووسراوە كەلێرەدا چەند پەرەگرافێكی دەخوێنینەوە:
« بۆ ئەوەی بەڕاستی لەئایینێك تێبگەیت، دەبێ «چەپێنراو»ـەكەی دەربێنیت: ئەو شتەی كەئەگەرچی ناكرێ بەڕاشكاوی رابگەیەنرێت، پێویستە وەك پێشگریمانەیەكی ناڕاشكاو یان وەك رێسایەكی نەنووسراو هەبێت – ئەگەر ئەم «چەپێنراو»ـە لەبەرچاو نەگرین، دامودەزگای ئایینی وەك ماڵێك كە لە‌كارتی یاری هەڵچنرابێت، دادەڕووخێت، بەڵام ئەم دامودەزگایە‌ دیسان دەڕووخێ، ئەگەر بێت و ئەم ناوەڕۆكە «چەپێنراو»ە بەئاشكرا دەربخەین. پێشتر شیكاریی لەم جۆرە كراون بۆ هندوویزم و جووداییزم (لای فرۆید خۆی كە لای وابوو مووسا نەك جوو، بەڵكو میسری بوو) و مەسیحییەت ... ئەگەرچی پێشتر هەندێ هەوڵدراوە ئەم شیكارییە بۆ ئیسلامیش بكرێت (تەنانەت منیش بەڕامان لەڕۆڵی لێڵی ژن هەوڵێكی وەهام داوە)، مەنسوور تەیفووری لەڕێگەی رەخنەی گریمانەكەی منەوە پەرەی بە تێزێكی قاییلكەر و ئاڵۆزی بەڕواڵەت سادە داوە كەخێرا پێی قایل بووم.
[...] ئەركی ئایینێك چیدی هەر ئەوە نییە كە مەنعەكانی خۆی بەهێز بكات، بەڵكو ئەركەكەی بەپلەی یەكەم شەرعییەتدانە بە‌ بواری فراوانی ئەو ئاوارتانەی قانوون‌ كە وادەكەن هەرێمی قانوون بەتێداژیان بشێ. لەمەسیحییەتدا، ئەوە سەنت ئۆگۆستین و تۆماس ئەكویناسن كەمەنعەكان سیستماتیزە دەكەن؛ لە هیندوویزمدا، ئەم كارە قانوونەكانی مانوو دەیكات، كە یەكێكە لە دەقە هەرە نموونەییەكانی ئایدیۆلۆژی، لەهەموو مێژووی مرۆڤایەتیدا.

لەكاتێكدا ئایدۆلۆژییەكەی هەموو گەردوون دەگرێتەوە، بەڕیشە ئوستوورەییەكانی خۆیشیەوە، قانوونـە‌كە لەسەر كرداری هەرڕۆژە وەك دەركەوتەی ماددیی راستەوخۆی ئایدیۆلۆژی چڕ دەبێتەوە: چۆن (چی، كەی، لەگەڵ كێ...) دەخۆین، دەڕین، سێكس دەكەین، بەڕێگەدا دەڕۆین، دەچینە نێو تەلارو ماڵێكەوە، كاردەكەین، دەجەنگین، هتد. لێرەدا، دەقەكە كۆمەڵێكی ئاڵۆز لەفێڵ، جێگۆڕكێ و رێككەوتن بەكاردێنێت كە فۆرمولە بنچینەییەكەی فۆرمولی هەمەگیرییە بەئاوارتەكانەوە: لەبنەڕەتدا ئەرێ، بەڵام... قانوونەكانی مانوو ئەم ئەركە بەزیرەكییەكی سەرسووڕهێنەرەوە بەجێدێنێت، بەهەندێ نموونە كەجار هەیە نزیكە پێكەنیناوی دیار بن. بۆ نموونە،‌ راهیبەكان دەبێ كتێبی ڤیدا بخوێننەوەو بازرگانی نەكەن؛ ئەگەرچی، لەدواییدا، راهیب دەتوانێ بازرگانی بكات، بەڵام بۆی نییە بازرگانی بەهەندێ شتی وەك دانی كونجییەوە بكات: ئەگە‌ریش بیكات، تەنیا لەهەندێ بارودۆخدا دەتوانێ بیكات؛ لەدواییدا ئەگەر ئەم كارە لەبارودۆخێكی هەڵەدا بكات، لە‌شێوەی كرمی نێو گوودا لە‌دایك دەبێتەوە... فۆرموولی گشتیی ئەم پرۆسەیە ئەوەیە كەیەك فەرمانی گشتی رابگەیەنێت، كە لەئاستی ئەودا هەموو رێنوێنییەكانی دواتر هیچ نین جگە ریزێك ئاوارتەی تایبەتیی زیادكەر...»
ئەم كتێبە رۆژی شەممە، ١١ ی مانگ لەهۆڵی كافێ كتێبی غەزەلنوس لەبینای سەردەم لەجادەی سالم، كاتژمێر سێ بەئامادەیی نووسەرەكەی و چەند تووێژە‌رێك بڵاودەكرێتەوە.

place for reklam
بابه‌تی په‌یوه‌ندیدار