مەزڵوم عەبدی بۆ یەكەمجار لیستی ناوی ئەندامانی لیژنەی ناوچەكانی باكورو خۆرهەڵاتی سوریای بۆ گفتوگۆ لەگەڵ حكومەتی دیمەشق رادەستكردو، داوا دەكات بەنداوی تشرین لە هێرشەكان بپارێزرێت. مەزڵوم عەبدی فەرماندەی هێزەكانی سوریای دیموكرات لە شاری حەسەكە لەگەڵ (حسێن سەلامە) سەرۆكی لیژنەی راسپێردراوی حكومەتی دیمەشق بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنی (10ی ئازار) نێوان هەردوولا كۆبووەوە. لە كۆبوونەوەكەدا گفتوگۆ لەسەر ئەم بابەتانە كراوە: پێویستیی كەمكردنەوەی ئاڵۆزییەكان و راگرتنی شەڕ لە سوریا، لەنێویاندا پاراستنی بەنداوی تشرین لە هێرشە سەربازییەكان. پێكهێنانی لیژنە بۆ گفتوگۆ لەبارەی گەڕانەوەی زۆرەملێی ئاوارەكان لە سەرجەم ناوچەكانی سوریا. ناوی ئەندامانی ئەو لیژنەیە ئاشكرا كرا كە نوێنەرایەتی ناوچەكانی باكورو خۆرهەڵاتی سوریا دەكەن لە دیالۆگ لەگەڵ حكومەتی دیمەشق، كە لەماوەیەكی كەمدا ئەم دیالۆگە دەستپێدەكات، ئەندامانی لیژنەی دیالۆگی ناوچەكانی باكورو خۆرهەڵاتی سوریا (كورد) بۆ گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشق بریتین لە: - فەوزە یوسف - عەبدولحامید مهباش - ئەحمەد یوسف - سەنحەری بەرسوم - سوزدار حاجی - مەریەم ئیبراهیم لەگەڵ یاسر سلێمان (ئەم دوانە وتەبێژی لیژنەكە دەبن)
وەفدێکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و ئیدارەی دیمەشق گەیشتنە بەنداوی تشرین و بڕیارە بەمنزیکانە رێککەوتنێکی نێوان ئیدارەی سوریا رۆژئاوای کوردستان رابگەیەندرێت. سەرچاوەیەکی رۆژنامەوانی رۆژئاوای کوردستان ئاشکرای کرد؛ نیوەڕۆی ئەمڕۆ وەفدێکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش و بە دوایاندا وەفدێکی ئیدارەی نوێی سوریا گەیشتونەتە بەنداوی تشرین و بڕیارە لە چەند کاتژمێری داهاتوودا، رێککەوتنی نێوان هەسەدە-دیمەشق-ئەنقەرە، لەبارەی بەنداوی تشرینەوە رابگەیەندرێت. لەلایەکی دیکەوە، تەلەفزیۆنی (ئەلحوڕە) لە بەرپرسێکی باڵای رۆژئاوای کوردستانەوە بڵاوی کردەوە؛ رێککەوتنێک لەنێوان هێزەکانی سوریای دیموکرات و ئیدارەی سوریا، بە چاودێریی ئەمەریکا ئەنجامدراوە بۆ بەڕێوەبردنی هاوبەشی بەنداوی تشرین لە رۆژهەڵاتی حەلەب. بەپێی رێککەوتنەکە، بە هاوبەشی سەرپەرشتی چاکسازی و بەگەڕخستنەوەی بەنداوی تشرین دەکرێت و پشت بە شارەزایانی نێودەوڵەتی دەبەسترێت بۆ چاکسازیی لەبەشە زیانلێکەوتوەکانی بەنداوەکە و هێزی سەربازیی لە ناوچەکە دەکشێتەوە و پاراستنی بەنداوەکە دەدرێتە هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ. هەردوولا رێککەوتون لەسەر ئەوەی، سەقامگیریی بۆ بەنداوەکە بگەڕێتەوە کە سەرچاوەیەکی سەرەکیی و ئاو و کارەبای ناوچەکەیە، کاری لە پێشینەش دابینکردنی ئاو و کارەبای دانیشتوانی ناوچەکە بێت. لەلایەکی دیکەوە، ئاژانسی هەواڵی فەرمی سوریا "سانا" بڵاوی کردەوە: تیمێکی شارەزای چاکسازیی لە مەنبج و بەنداوی فوراتەوە گەیشتونەتە بەنداوی تشرین بۆ چاکسازیی کردن و چارەسەرکردنی گرفتە هونەرییەکانی بەنداوەکە، بە ئامانجی بەگەڕخستنەوەی وێستگەی کارەبا و ئاوی بەنداوەکە. ئاماژەی بەوەشکردووە؛ بەنداوەکە لە روی هونەرییەوە ئامادەیە، بەڵام هەندێک چاکسازیی پێویستە بۆ ئەوەی گرەنتی سەلامەتی بکرێت وەک سەرچاوەیەکی سەرەکیی بەرهەمهێنانی کارەبا و ئاوی بۆ کشتوکاڵی ناوچەکە.
مەسرور بارزانی لەبارەی دیدارەكەی لەگەڵ سودانی ڕایدەگەیەنێت وێڕای تاوتوێکردنی دوایین پێشهاتەکانی عێراق و ناوچەکە، ئاماژەمان بە گرنگیی پەرەپێدانی هاوئاهەنگی بۆ ڕووبەرووبوونەوەی ئاڵنگارییەکان کرد. جەختمان لە پێویستیی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵ بە پێی دەستور و دابینکردنی ماف و شایستە داراییەکان و پاراستنی بەرژەوەندیی هاووڵاتیان کردەوە. شەممە 12ـی نیسانی 2025، مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان و محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراقی فیدراڵ کۆبوونەوە. بە پێی ڕاگەیەندراوی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، هەردوولا وێڕای تاوتوێکردنی دوایین پێشهاتەکانی عێراق و ناوچەکە، جەخت لە گرنگیی پەرەپێدانی هەماهەنگیی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاڵنگارییەکان کرد. راگەیەندراوی نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەبارەی دیداری سودانی و مەسرور بارزانی لە هەولێر: قسەوباس كرا لەبارەی ژمارەیەك دۆسیەو پرس لەسەر ئاستی نیشتمانی و، دیارترین پەرەسەندنە ناوچەیی و نێودەوڵەییەكان و هەڵوێستی حكومەت لەو تەنگژانەی كە ناوچەكە بەخۆیەوە دەبینێت. جەخت كرا لەسەر بایەخی شەراكەت و؛ هەماهەنگیی لە روبەڕووبونەوەی ئاڵنگارییەكان و پشتبەستن بە سیاسەتی هاوسەنگ لەسەر بنەمای هاوكاریی و بەرژەوەندی هاوبە لەگەڵ وڵاتانی براو هاوڕێ. سودانی ئاماژەی بەوەكرد حكومەت سەركەوتوو بووە لە روبەڕووبوونەوەی قەیرانە جیاوازەكان چ ناوخۆیی چ دەرەكیی و، بەرپرسیارێتی خۆی هەڵگرتووە سەرباریی گۆڕانكاریی و ئەو رووداوانەی كە ناوچەكە بەخۆیەوە دەبینێت، جەختی كرد لەسەر هەوڵەكان بۆ پەرەپێدانی ئابوری نیشتمانی و چەسپاندنی سەقامگیریی لەسەرتاسەری ناوچەكانی وڵات. دیدارەكان باسی لە گرنگیی كاركردن كرد لەسەر دۆزینەوەی چارەسەر بۆ هەموو پرسە هاوبەشەكان و، لابردنی گشت بەربەستەكان بەگوێرەی دەستورو یاسا، بەشێوەیەك دادپەروەریی و سودی هەموو عێراقییەكان بەدی بهێنێت.
پەرلەمانتارێکى دەم پارتی ڕایدەگەیەنێت هەفتەی داهاتوو لەگەڵ یڵماز تونچ، وەزیری دادی تورکیا کۆدەبنەوە و لەبارەی دەرچوونی هەندێک یاسا سەبارەت بە پرۆسەی چارەسەری گفتوگۆ دەکەین. پەروین بوڵدان، پەرلەمانتاری پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) لە بازنەی وان، کە ئەندامی شاندی ئیمراڵییە، شەوی رابردوو لە بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنیدا لەبارەی پرۆسەی چارەسەری قسەی کرد. بوڵدان کۆبوونەوەی شاندەکەی لەگەڵ ئەردۆغان بە "قۆناخێکی نوێ" لە پرۆسەی چارەسەری ناوبرد و گوتی، "لەگەڵ کەسێک کۆبووینەوە کە پێویست دەکات لەنێو جەرگەی پرۆسەی ئاشتیدا بێت. بەڕێز سەرۆککۆمار لە بارەگەی پارتەکەی پێشوازی لە ئێمە نەکرد، بەڵکو ویستی لە کۆشکەکەی خۆی کۆببینەوە، ئەمەش واتە: ئەو لە نێو پرۆسەکەدایە." ئەو ئەندامەی شاندی ئیمراڵی لەبارەی نێوەڕۆکی کۆبوونەوەکە گوتی، "گفتوگۆمان لەبارەی هەنگاوەکان بۆ پرۆسەی چارەسەری کرد. باسمان لە گۆڕانکاریکردن لە دۆخی بەڕێز ئۆجەلان کرد. باسمان لە دەستپێکردنی پرۆسەیەک لەبارەی زیندانییان، بەتایبەت ئەوانەی نەخۆشن یان ئەوانەی لێبووردن نایانگرێتەوە، کرد. بەڕێزیان هیچ گوتە و کاردانەوەیەکی نەرێنی نەبوو." بوڵدان پێیوایە، پەرلەمانی تورکیا شوێنی سەرخستنی پرۆسەی چارەسەرییە و ئاماژەی بەوەش کرد، "بەرەوپێشبردنی پرۆسەکە، پێویستی بە جێبەجێکردنی هەنگاوی یاساییە، لەوانە مافی هیوا. بێگومان ئێمە لە کۆبوونەوەکەدا چاوەڕوانییەکانی خۆمانمان خستنەڕوو." پەرلەمانتارەکەی دەم پارتی باسی لەوەش کرد، "باوەڕم وایە لە ماوەیەکی نزیکدا، ئەو هەنگاوانە دەنرێن." شاندی ئیمراڵیی دەم پارتی کە لە سری سورەیا ئۆندەر، بریکاری سەرۆکی پەرلەمان و پەروین بوڵدان، پەرلەمانتاری دەم پارتی پێکهاتوون، رۆژی پێنجشەممە، 10ی نیسانی 2025 لە کۆشکی کۆماریی تورکیا، لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری ئەو وڵاتە کۆبووەوە. ئەو گوتانەی بوڵدان لەبارەی هەنگاونانی حکومەتی تورکیا بۆ پرۆسەی چارەسەری لە کاتێکدان، میدیای نزیک لە جەهەپە لەبارەی کۆبوونەوەکە دەڵێت، دەم پارتی 13 داواکاری لە حکومەتی تورکیا هەبووە کە ئەمانەن: 1-گۆشەگیریی سەر ئۆجەلان هەڵبگیرێت و دڵنیایی لە ئازادیی پەیوەندییەکانی بدرێت. 2-دەرکردنی یاسایەکی تایبەت لەبارەی چەکدانانی پەکەکە. 3- هاووڵاتییبوونی یەکسان و ئازاد لە تورکیادا هەبێت. 4- پرۆژەیاسای ئاشتی و وەچەرخانی دیموکراسی ئامادەبکرێت. 5- زیندانییانی نەخۆش ئازادبکرێن. 6- لیژنەیەکی تایبەت بۆ پرۆسەی چارەسەری لە پەرلەمان پێکبهێندرێت. 7- پێویستە سەرۆکی پەرلەمان لەگەڵ هەموو پارتە سیاسییەکان کۆببێتەوە و یاداشتێکی سازان ئامادە بکات. 8- کۆتایی بە دانانی قەییوم بۆ شارەوانییەکان بهێندرێت. 9- سەرۆکشارەوانییەکان لە گرتووخانەکان ئازادبکرێن و بگەڕێنەوە سەر ئەرکەکانیان. 10- پێویستە پرۆژە یاساکان لەبارەی مافی هیواوە بخرێنە رۆژەڤ. 11- بەربەستەکانی بەردەم ئازادی بەڕێکخراوەییبوون، هەڵبگیرێن. 12-ئەو یاسایەی ئێستا لەبارەی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر بەرکارە، بگۆڕدرێت. 13-بڕیارەکانی دادگەی باڵای دەستوور و دادگەی مافی مرۆڤی ئەورووپا جێبەجێبکرێت. سەبارەت بە ئەگەری کۆبوونەوەی دووەمی شاندی ئیمرالی لەگەڵ ئەردۆغان، بوڵدان گوتی، "ناکرێت لە ماوەیەکی نزیکدا دووجار لەگەڵ بەڕێز سەرۆککۆمار کۆببینەوە. بەڵام لە ماوەی داهاتوودا، بەگوێرەی قۆناخی پرۆسەکە ئەگەر پێویست بکات، داواکاری پێشکێش دەکەینەوە." پەرلەمانتارەکەی دەم پارتی دەڵێت، هەفتەی داهاتوو لەگەڵ یڵماز تونچ، وەزیری دادی تورکیا کۆدەبنەوە و "لەبارەی دەرچوونی هەندێک یاسا سەبارەت بە پرۆسەی چارەسەری گفتوگۆ دەکەین." سەبارەت بە ئەگەری سەردانی چوارەمی شاندی ئیمراڵی بۆلای عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە، بوڵدان گوتی، "سەردانی دەکەین، بەڵام هێشتا کاتەکە دیار نییە. داواکاری پێشکێشی لایەنی پەیوەندیدار دەکەین. رۆژێک کە ئەوان دیاری بکەن، دەڕۆین. پێشبینی دەکەم لەدوای کۆبوونەوەمان لەگەڵ بەڕێز وەزیری داد، سەردانەکە بکرێت." ئەندامەکەی شاندی ئیمرالی لەبارەی سەردانکردنەوەی هەرێمی کوردستان گوتی، بەرنامەیەکی لەو جۆرەیان نییە، بەڵام "ئەگەر پێویست بکات و داواکاری لەلایەن ئەوانەوە بێت، بێگومان کۆدەبینەوە. ئەو کاتەی سەردانی ئەوێمان کرد، پێمانمان گوت، هەر کاتێک بە پێویستتان زانی قسە لەسەر پرۆسەکە بکەین، کۆدەبینەوە." شاندی دەم پارتیی ئیمراڵی رۆژی 15ی شوباتی 2025 گەیشتە هەرێمی کوردستان و بە جیا لەگەڵ سەرۆک بارزانی؛ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان؛ مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان؛ بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە.
مەسعود بارزانی، سەرۆكی پارتی و محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق لە كۆبونەوەیەكدا تاوتوێی پەیوەندییەكانی نێوان هەردو حكومەتی عێراق و حكومەتی هەرێم دەكەن و جەختیش لە هەماهەنگی نێوان لایەنە عێراقییەكان دەكەنەوە بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەكان. ئەمڕۆ شەممە 12ی نیسانی 2025 لە سەڵاحەدین مەسعود بارزانی، سەرۆكی پارتی پێشوازی لە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق كرد. بەپێی راگەیەندراوێكی بارەگای بارزانی، لە دیدارەكەدا گفتوگۆ لەبارەی بارودۆخی سیاسی و دوایین گۆڕانكاری و پێشهاتەكان لەسەر ئاستی هەرێمایەتی و ناوچەكە كرا، هەروەها جەختیش لە هەماهەنگیی نێوان لایەنە عێراقییەكان بۆ تێپەڕاندنی قەیران و ئاڵنگارییەكان و چارەسەریی كێشەكان كرایەوە. وەك لە راگەیەندراوەكەدا هاتوە، لە تەوەرێكی دیكەی دیدارەكەدا تواتوێی پەیوەندییەكانی نێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق كراوە.
سەرچاوەیەکی باڵا لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەڵێت، تاوەکو رۆژی چوارشەممەی داهاتوو، لیستی مووچەی مانگی چوار دەگاتە وەزارەتی دارایی عێراق. سەرچاوەکە وتیشی، لەگەڵ گەیشتنی لیستی مووچەی مانگی چواری مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان بە بەغداد، راستەوخۆ لە وەزارەتی دارایی عێراق دەست بە وربینی لیستەکە دەکرێت و چاوەڕێشدەکرێت دوای 25ـی ئەم مانگە دەست بە تەمویلی مووچەكە بکرێت، چونکە لیستەکە هەمان لیستی مانگی رابردووە، تەنها هەندێک دەستکاری وردی تێدا کراوە. هەروەها سەرچاوە باڵاكەی وەزارەتی دارایی کوردستان ئاماژەی بەوەشكرد، دڵنیاییان داوەتە وەزارەتی دارایی عێراق كە پێش ئەوەی دەست بە وردبینی لیستی مووچەی ئەم مانگە بکەن، داهاتی نانەوتی مانگی سێ دەخرێتە سەر هەژمارەی وەزارەتیان.
نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ شەممە لە ئەنتاڵیا لەگەڵ سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا کۆبووەوە. "هەردوولا خواستى دوولايه‌نه‌يان بۆ فراوانكردنى هاريكاريى هاوبه‌ش له بواره جياكاندا، دووپات كرده‌وه." نێچیرڤان بارزانی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس لەبارەی کۆبوونەوەکە دەڵێت، "دەرفەتێکی باشبوو لە ئەنتاڵیا لەگەڵ سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا کۆبوومەوە، تاوتوێی پێشهاتە هەرێمییەکان و دۆخی هاریکاری نێوان هەرێمی کوردستان، عێراق و رووسیامان کرد." سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا دەڵێت، "له کۆبوونه‌وه‌که‌دا پەیوەندییەکانی رووسیا له‌گه‌ڵ عێراق و هەرێمی کوردستان، به‌تايبه‌تى له بوارى ئابووريدا تاوتوێ کران، هەروەها ده‌رباره‌ی دۆخی گشتیی عێراق و ناوچەکە و پێشهاتە سیاسی و ئەمنییە هەنووکەیییه‌کان، بیروڕایان گۆڕییه‌وه." لە راگەیێندرداوەکەدا هاتووە، "هه‌ردوولا جەختيان له‌وه كرده‌وه كه به بايه‌خ و گرنگييه‌وه له پەیوەندییەکان له‌نێوان رووسیای فیدراڵ و عێراق و هه‌رێمى كوردستان ده‌ڕوانن و خواستى دوولايه‌نه‌يان بۆ فراوانكردنى هاريكاريى هاوبه‌ش له بواره جياكاندا، دووپات كرده‌وه." په‌يوه‌ندييه‌كانى هه‌ولێر ـ به‌غدا و دۆخی سووریا و چه‌ند پرسێکی جێی بایه‌خی هاوبه‌ش، ته‌وه‌رێکی دیکه‌ی کۆبوونه‌وه‌که بوو. کۆبوونەوەکە دوای ئەوە هات، دوێنێ هەینی 4ـەمین کۆڕبەندی دیپلۆماسیی ئەنتاڵیا لە شارەکەی تورکیا دەستی بە کارەکانی کرد، نێچیرڤان بارزانی و سێرگی لاڤرۆیش بەشدار بوون لە کۆڕبەندەکە. هەر دوێنێ هەینی 11ی نیسان، نێچیرڤان بارزانی لە ئەنتاڵیا بە جیا لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا و ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری سووریا بۆ قۆناخی راگوزەر، کۆبووەوە.
لە دیدارەکەى شاندی ئیمراڵی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا گفتوگۆ لەسەر قۆناغی چەکدانانی پەکەکە کراوە لەبەرامبەردا شاندەکە 13 خاڵی وەک مەرج بە بەرپرسانی تورکیا داوە کە لەلایەن عەبدوڵا ئۆجالان سەرۆکی پەکەکەوە پێشنیازکراوە. بەگوێرەى هەواڵێکی رۆژنامەى سۆزجو، چاودێرانی سیاسیی دەڵێن کرانەوەى حکومەت بە رووی دەم پارتی و پەکەکە خەریکە سنوور دەبەزێنێت بەوەى لەو خاڵانەدا داوای بەرجەستەکردنی پەیوەندیی بەشێوەیەکی ئازاد بۆ ئۆجالان دەکەن. رۆژنامەکە نوسیوێتی، لایەنی کورد چەند داواکارییەکیان پێشکەش بە ئەردۆغان کردووە لەوانەش، یاسای تایبەت بۆ لێبوردەیی پەکەکە، پێکهێنانی کۆمسیۆنێکی هاوبەش لە پەرلەمان بۆ چارەسەری پرسی کورد، کۆتاییهێنان بە سیاسەتی قەیوم و ئازادکردنی سەرۆک شارەوانییە دەستگیرکراوەکان و چەند ریفۆڕمێکی یاسایی بۆ پرسەکە و لەنێویشیاندا ئازادکردنی زیندانییە سیاسییەکان. لەچوارچێوەى دیدارەکانی پرۆسەی چارەسەریی، لە ١٠ى نیسان شاندی ئیمراڵی دیداریان لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆککۆمار ئەنجامدا.
هەفتەیەکى چارەنوسساز چاوەڕوانى دۆسیەى هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان دەکات، لەکاتێکدا ناکۆکییەکانى هەرێم و بەغداد لەو بارەیەوە بەردەوامن بەتایبەت لەسەر 69 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەکاربردنى ناوخۆیی هەرێم، سەربارى ناکۆکی بەغداد و کۆمپانیاکان لەسەر گرێبەست و شایستە داراییەکان. بەپێی رێککەوتنى هەرێم و بەغداد کە لە هەموارى یاساى بودجەدا جێگیرکرا بۆ دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوت و لە 17 ى شوبات چووە بوارى جێبەجێکردنەوە، پێویستە هەردوو وەزارەتى نەوت و سامانە سروشتییەکان لەماوەى 60 رۆژدا لایەنێکى نێودەوڵەتى دەستنیشان بکەن بۆ دیاریکردنى تێچووى راستەقینەى نەوتى هەرێم بەپێی کێڵگەکان، ئەگەریش لەو ماوەیەدا رێکنەکەون پرسەکە دەدرێتە دەست محەمەد شیاع سودانى سەرۆک وەزیران بۆ یەکلاکردنەوەى. ئەو وادەیە لە 17ى نیسان کۆتایی دێت و هێشتا هەردوولا نەگەیشتوون بە رێککەوتن لەو بارەیەوە، سەرەڕاى چەند گەڕێکى دانوستان لەنێوانیاندا. لە هەموارى بودجەدا 16 دۆلار بۆ تێچووى بەرهەمهێنانى هەر بەرمیلێک نەوتى هەرێم دیاریکراوە، تا ئەو کاتەى لایەنێکى نێودەوڵەتى سەربەخۆ تێچووى راستەقینە دیارى دەکات. جگە لە دیاریکردنى تێچووى راستەقینەى بەرهەمهێنانى نەوت لە هەرێم، چەندین کێشەى دیکە بەرۆکى دۆسیەى نەوتى هەرێمیان گرتووە، کە خۆیان دەبیننەوە لە داواى هەرێم بۆ بڕە نەوتى تایبەت بە بەکاربردنى ناوخۆیی، گرێبەست و شایستەى کەڵەکەبووى کۆمپانیاکان. عەدنان جابرى جێگرى سەرۆکى لیژنەى نەوت و غاز لە پەرلەمانى عێراق لە چاوپێکەوتنێکى تەلەفزیۆنیدا رایگەیاند، هەرێمى کوردستان لە یاساى بودجە رەزامەندى دەربڕیوە لەسەر رادەستکردنى 400 هەزار بەرمیل نەوت، بەڵام ئێستا دەڵێت تواناى بەرهەمهێنانى 300 هەزار بەرمیل نەوتى هەیە. وتیشى هەروەها هەرێم داوادەکات بەغداد تێچووى بەرهەمهێنانى 300 هەزار بەرمیل نەوت بداتە کۆمپانیاکان، لەبەرانبەردا 185 هەزار بەرمیل رادەست بکات، چونکە لەو 300 هەزار بەرمیلە هەرێم داوادەکات 115 هەزار بەرمیلى پێبدرێت بۆ بەکارهێنانى ناوخۆیی بۆ مەبەستى کارەبا و بەرهەمە نەوتییەکان، لەکاتێکدا کارەبا و بەرهەمە نەوتییەکان لە هەرێم بێبەرانبەر نییە. لەدانوستانەکانى تایبەت بە هەناردەکردنەوەى نەوتى هەرێم، بەغداد 46 هەزار بەرمیلى رۆژانەى دیاریکردووە بۆ پێداویستی ناوخۆیی هەرێمى کوردستان، بەڵام هەرێم داواى 115 هەزار بەرمیل دەکات، کە دەکاتە 14%ى کۆى بەرهەمەکانى نەوت لە پارێزگاکانى عێراق. سەباح سوبحی، ئەندامی لیژنەی نەوت و غاز لە پەرلەمانی عێراق، پێشتر دیاریکردنى ئەو بڕەى بە یەکێک لە کێشەکانى بەردەم دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوت دانا و رایگەیاندبوو، پێشتر بڕێک دیاریکرابوو، ئێستا داواى زیادکردنى دەکرێت. سەرەڕاى هەوڵە ناوخۆییەکان، فشارەکانى ئەمەریکاش بەردەوامە بۆ دەستپێکردنەوەى پڕۆسەکە کە هێشتا چارەنوسى بە نادیارى ماوەتەوە. رۆژى هەینى مەسرور بارزانى سەرۆکى حکومەتى هەرێمى کوردستان و مارکۆ رۆبیۆ وەزیرى دەرەوەى ئەمەریکا لە پەیوەندییەکى تەلەفۆنیدا جەختیان لەسەر پێویستى دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوت کردەوە. پێشتر تامی بروس، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا داواى لە حکومەتی عێراق کردبوو لەگەڵ کۆمپانیاکانى نەوت بگاتە ڕێککەوتن بۆ دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوتى هەرێم و رێز لە گرێبەستە نەوتییەکان بگرێت، کە بە بەشێک لە کێشەکە ناویبرد. هەروەها مایڵز ماکینگز وتەبێژى کۆمەڵەى پیشەسازى نەوتى کوردستان (ئەپیکۆر) مانگى رابردوو جەختیکردبووەوە، تا ئێستا هیچ رێککەوتنێکى نوێ نەکراوە بۆ دەستپێکردنەوەى پڕۆسەکە کە گرەنتى شایستە داراییەکانیان بکات. "ئەپیکۆر" کە نوێنەری هەشت کۆمپانیای نەوتییە لە هەرێمی کوردستان و بەرپرسن لە 60% بەرهەمهێنانی نەوت، لەچەند هەفتەى رابردوودا جەختیکردەوە "وەزارەتی نەوت هیچ ئۆفەرێکی پێشکەش نەکردوون کە گەرەنتیی پێدانی خەرجییەکانی رابردوو و داهاتوومان بکات". رۆژی 23 ـی شوباتی 2025، وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی هەرێمی كوردستان رێككەوتنی كۆتایی لەگەڵ وەزارەتی نەوتی عێراق لەسەر هەناردەكردنەوەی نەوت بەپێی بڕی بەردەست رایگەیاند.
سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆککۆماری سووریا لە پەراوێزی کۆڕبەندی ئەنتاڵیا کۆبوونەوە. سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، لە کۆبوونەوەکەدا ئەحمەد شەرع "جه‌ختى له خواستى وڵاته‌كه‌ى بۆ هه‌بوونى په‌يوه‌نديى به‌هێز له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستاندا كرده‌وه." رۆژی هه‌ينى 11-04-2025 له چوارچێوه‌ى به‌شداريكردنى له كۆڕبه‌ندى دیپلۆماسيی ئەنتاڵیادا لە تورکیا؛ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری سووریا کۆبووەوە. بەپێی راگەیێندراوی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان، لە كۆبوونه‌وه‌كه‌دا هەردوولا داهاتووى پەیوەندییه‌كانى سووريا له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستانيان له‌سه‌ر بنه‌ماى دراوسێيه‌تيى باش و به‌رژه‌وه‌نديى هاوبه‌ش تاوتوێ كرد، هه‌روه‌ها جه‌ختيان له‌سه‌ر به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى مه‌ترسييه‌كانى داعش كرده‌وه. سه‌رۆككۆمارى سووريا ديد و روانينى خۆى بۆ سووريا خسته‌ڕوو، كه هه‌موو پێكهاته‌كانى بگرێته خۆى، وڵاتى هه‌موو هاووڵاتييان و پێكهاته‌كانى بێت و ده‌ستوور مافه‌كانيان بپارێزێت؛ ئەمەش وەکو لە راگەیێندراوەکەی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستاندا هاتووە. هاوکات سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان، وێڕاى ستايشى روانينى سه‌رۆككۆمارى سووريا، "جەختی لەسەر گرنگيی ئاشتی و سەقامگیری لە وڵاته‌كه و چاره‌سه‌رى سياسييانه‌ى كێشه‌كان کردەوە، بە شێوەیەك کە مافی هەموو پێکهاتەکانی، به‌تايبه‌تى گه‌لى كورد له سووريا مسۆگەر بکات و ببێته هۆى پاراستنى ئارامى و سه‌قامگيرى له ناوچه‌كه‌دا." هه‌ر له‌م باره‌يه‌وه و بەگوێرەی راگەیێندراوی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان، سه‌رۆككۆمارى سووريا "جه‌ختى له خواستى وڵاته‌كه‌ى بۆ هه‌بوونى په‌يوه‌نديى به‌هێز له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستاندا كرده‌وه، کە خزمەت بە بەرژەوەنديی هەردوولا بکات و یارمەتیدەر بێت لە بەدیهێنانی ئارامى و پاراستنى سەقامگیری لە ناوچەکەدا." ئاڵۆزييه‌كانى ناوچه‌كه و كاريگه‌رييان به‌سه‌ر عێراق و سوورياوه، ته‌وه‌رێكى ديكه‌ى كۆبوونه‌وه‌كه بوو.
سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەدوای کۆبوونەوەی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، رایگەیاند کۆبوونەوەیەکی زۆر بەرهەمدارم لەگەڵ سەرۆک رەجەب تەیب ئەردۆغان هەبوو. نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا ئەمرۆ هەینی لە پەڕاوێزی کۆڕبەندی دیپلۆماسیی ئەنتاڵیا کۆبوونەوە. سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە راگەیێنراوێکدا لەبارەی نێوەڕۆکی کۆبوونەوەکە دەڵێت، نێچيرڤان بارزانى، وێڕاى ستايشى رۆڵى ئه‌ردۆغان له‌بارەی پرۆسەی ئاشتی، "پرۆسه‌كه‌ى به مێژوويى له قه‌ڵه‌م دا و جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان بۆ هه‌ر هاوكارييه‌ك له‌پێناو سه‌رخستنى پرۆسه‌كه‌دا ئاماده‌يه." نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەدوای کۆبوونەوەی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە پۆستێکدا لە تۆڕی ئێکس رایگەیاندووە: "لە ئەنتاڵیا، کۆبوونەوەیەکی زۆر بەرهەمدارم لەگەڵ سەرۆک رەجەب تەیب ئەردۆغان هەبوو. جەختم لە گرنگیی کاراکردنەوەی پڕۆسەی ئاشتی لە تورکیا، وەک رێگەیەکی سەقامگیری و ئاشتیی بەردەوام، کردەوە. هەروەها ئەوەش دەڵێت دووپاتمکردەوە کە پێویستە سوود لەم دەرفەتە وەربگیرێت و پەکەکەش بە شێوەیەکی ئەرێنی وەڵامی بانگەوازەکەی بەڕێز ئۆجەلان بداتەوە. هەروەها باسی کۆبوونەوەی ئەم دواییانەی سەرۆک ئەردۆغان و شاندی دەم پارتی و گرنگییەکەی بۆ گفتوگۆ و ئاشتی کرد. کۆبوونەوەکە دوای ئەوە هات، ئەمڕۆ هەینی، نێچیرڤان بارزانی، بە بانگهێشتێکی فه‌رمی بۆ به‌شداریکردن لە چوارەمین کۆڕبەندی ئەنتاڵیا، به سه‌ردانێک گه‌یشته تورکیا. سەرۆکی هەرێمی کوردستان له په‌راوێزی کۆڕبه‌نده‌که‌دا، لەگەڵ ژماره‌یه‌ک له به‌رپرسانی باڵای وڵاتان، چەندین دیدار و کۆبوونەوەی دەبێت.
جەنگیز چاندار پەرلەمانتاری دەم پارتی سەبارەت بە دیداری شاندی ئیمراڵی و رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا رایگەیاند: دیدارێکی تێروتەسەل بووە، پێشبینی دەکەین لە ماوەى 10 رۆژى داهاتوودا حکومەتى تورکیا هەنگاوێ نوێ بۆ پڕۆسەی چارەسەریی بنێت. چاندار لە میانەى چاوپێکەوتنێکیدا لە ئاڕتی تیڤی رایگەیاند: لە ساڵانی رابردوودا وەک رۆژنامەنوسێک لە کۆشکی سپی ئەمریکا ئامادەبووم لە دیدارکانی سەرۆکەکانی تورکیا و سەرۆکی ئەمریکا کەمتر لە کاتژمێرێک بووە، بەڵام لە دیدارەکەى نێوان شاندەکە و ئەردۆغان کاتژمێرێک و 25 خولەک بووە ئەمەش لە پڕۆتۆکۆڵی سەرۆککۆماردا بە کۆبوونەوەیەکی درێژخایەن دادەنرێت و بێگومان هۆکارەکەی بەهۆی گرنگی بابەتی ئاشتییەوەیە. پێشتر ئەردۆغان خۆی بەدوورگرتبوو بەوەى قسە لەسەر پڕۆسەکە بکات، بەڵام ئێستا راستەوخۆ لەنێو پڕۆسەکەدایە بە ناوی سەرۆکی دەوڵەت بەشداری لەو کۆبونەوەیە کردووە.
کۆمسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان وادەى تۆمارکردنى ناوى هاوپەیمانى و پارت و لیستە تاکەکەسییەکانى بۆ هەڵبژاردنى کۆتایی ئەمساڵى پەرلەمانى عێراق دیاریکرد. بەپێی نوسراوێکى کۆمسیۆن، تۆمارکردنى ناوى هاوپەیمانى و پارت و لیستە تاکەکەسییەکان لە ناوەڕاستى ئەم مانگەوە دەستپێدەکات تا چوارى مانگى داهاتوو. رۆژى چوارشەممە (9ى نیسانى 2025) ئەنجومەنى وەزیرانى عێراق 11 ى تشرینى دووەمى بۆ وادەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق دیاریکرد، بەو پێیەش کەمتر لە حەوت مانگى دیکە هەڵبژاردن بەرێوەدەچێت، کۆمسیۆنیش ئامادەیی خۆى لەو بارەیەوە راگەیاند. رۆژێک دواتر كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق دەستیكرد بە ڕێكارە تەكنیكییەكان بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق، جەخت دەكاتەوە پشت بە ئامرازی "وێنەی چاو" دەبەستێت بۆ نوێكردنەوەی كارتی بایۆمەتری دەنگدان بۆ ئەو كەسانەی پەنجەمۆری دەستیان نایخوێنێتەوە. لەوبارەیەوە، جومانە غەلای، وتەبێژ بەناوی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند:"كۆمسیۆن لەڕووی تەكنییكیەوە ئامادەیە بۆ هەڵبژاردن و دەستی بەكارەكانی كردووە بەپێی یاسای هەڵبژاردنی هەمواركراوی ژمارە 12 ی ساڵی 2018".
دوای ئەوەی ئیدارەی دەوڵەت رایگەیاند، هەڵبژاردنی ئەمساڵ بەهەمان یاسای ئێستا دەبێت، نوێنەری هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا گومانی خستە سەر ئەو بابەتە و گوتی، لە کۆبوونەوەکەی ئیدارەی دەوڵەت باسی یاسای هەڵبژاردن نەکراوە. دوێنێ لایەنەکانی هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت بڕیاریاندا بەبێ ئەوەی یاسای هەڵبژاردن هەمواربکرێتەوە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە مانگی 11ی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت و هەمان کۆمسیۆنی ئێستا سەرپەرشتی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنکە بکات. حەسەن سنید، نوێنەری هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا لە کۆبوونەوەکە بە کەناڵی ئافاقی سەر بە دەوڵەتی یاسای گوت، لە کۆبوونەوەکەدا یاسای هەڵبژاردن و هەموارەکەی تاوتوێ نەکراوە، بۆچوونی کوتلە سیاسییەکان لەو بارەیەوە وەرنەگیراوە. هەروەها کۆبوونەوەکە لەسەر ئاستی هێڵی دووەمی سەرکردەکان بەڕێوەچووە، بۆیە توانای بڕیاردانی نییە. دەرکەوتنی ئەم ناکۆکییە پەیوەندیی بە راجیایی لایەنە شیعەکانەوە هەیە، نوری مالیکی دەیەوێت یاسای هەڵبژاردن هەمواربکرێتەوە و گۆڕانکاری لە بازنەکان بکرێت. چوارشەممەی رابردوو ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، رۆژی 11ی تشرینی دووەمی ئەمساڵی بۆ هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی عێراق دیاریكرد، هەر ئەوکاتیش کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق ئامادەیی بۆ بەڕێوەبردنی دەربڕی.
بەرپرسێکی رۆژئاوای کوردستان بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندوە: لایەنە کوردییەکان لەسەر سیستمی فیدڕاڵی بۆ سوریا یەك دەنگن و رەخنەش لەو سیاسەتە دەگرن کە ئێستا لە دیمەشق پەیڕەودەکرێت. بەدران چیاکورد، هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاوای كوردستان) بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندوە: کوردەكانی سوریا لە سەر ئەوە یەكدەنگن كە داوای سیستمی فیدڕاڵی بکەن، بەجۆرێک کەڕێگە بە دروستبونی ئۆتۆنۆمی ناوچەیی و هێزی ئەمنی بدات. وتیشی: سەرجەم لایەنە سیاسیە كوردییەكان لە سوریا، هاوڕان کە سیستەمێکی پەرلەمانی فیدراڵی، فرەیی، دیموکراسی لە سوریادا هەبێت. هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، پرسی چارەسەری بنەڕەتی بۆ سوریا و پاراستنی تایبەتمەندی ئیداری و سیاسی و کولتوری، پێویستە ئەنجومەنی یاسادانانی ناوخۆیی لەناو هەرێمەکاندا دروست بکرێن. لە چوارچێوەیەی رێکەوتنی نێوان کورد و دیمەشق، لە چەند ڕۆژی ڕابردو ژمارەیەک دیل ئاڵوگۆڕکران و بە پێی زانیارییەکانیش گروپەکانی نزیک لە تورکیا لە ناوچەکانی عەفرین و گرێسپی و سەرێکانی دەکشێنەوە.
.jpg)
