سبەینێ ساڵی نوێی خوێندن دەسپێدەکات

هاوڵاتی  سندوقی گەڕاندنەوەی پارەكانی عێراق رایگەیاند توانیویانە گەندەڵییەكی دوای رووخانی ڕژێمەكەی سەدام بدۆزنەوە كە بریتییە لەڕاكێشانی بڕی 600 ملیۆن دیناری عێراقی سەر بەئەنجومەنی نوێنەرانی هەڵوەشێنراوی سەر بەو رژێمە رووخاوە. لەمبارەیەوە ئەیمەن داوودی جێگری سندوقەكە لە راگەیەنراوێكیدا ئاماژەی بەوەداوە "دوای دەستكەوتنی زانیاری وورد لەبارەی بڕە پارەیەكی سەر بە ئەنجومەنی نوێنەرانی سەر بە رژێمەكەی سەدام و گواستنەوەی بۆ سەر هەژمارێكی لقی ساڵحییەی بانكی رەشید، تیمەكانی سەر بە سندوقەكەمان بەدواداچوونێكی وردیان بۆ ئەم بابەتە كردو توانیان چەند سەرەداوێكی گرنگیان دەست بكەوێت". " دوای ئەوەی تیمەكەمان بەوردی لێكۆڵینەوەیان لەبارەی جوڵەی هەژماری بانكەكە كرد، بۆمان رونبووەوە كە بەرپرسانی لقی بانكەكە، 12 جار هەستاون بەڕاكێشانی پارە بەبڕی (191،715،508) ملیۆن دینارو دواجاریش بری (406،388،649) ملیۆن دیناریان لە بانكەكە راكێشاوەو دوای ئەوەش هەژمارەكەیان بەتاڵكردۆتەوە" جێگری سندوقی گەڕاندنەوەی پارەكانی عێراق وا دەڵێت. ئەیمەن داوودی وتیشی"ئەم گەندەڵییە لەمانگی ئابی 2003دا ئەنجامدراوەو رەنگە ئەو بڕە پارەیە گواسترابێتە ناو هەژمارێكی نەناسراوی دیكە". ئەوەشی خستوەتەڕوو "ئەم كارە لە ئەستۆی بەرپرسی لقی بانكەكە و بەرپرسانی ژمێریاری و كەسانی سەرپشك كراوی ناو لقی بانكەكەدایەو دۆسییەكەش بەپێی مادەی 14ی سندوقی گەڕانەوەی پارەكانی عیراقی ژمارە 9 بۆ ساڵی 2012 رەوانەی دەستەی  دەستپاكی دەكرێت ".  

هاوڵاتی  بەرێوەبەرایەتی ئاماری نەینەوا رایگەیاند ڕێژەی هەژاری لە پاریزگاكە گەیشتوەتە  85% كە بەرزترین ئاستە. نۆفل سلێمان بەڕێوەبەری ئامار پارێزگای نەینەوا رایگەیاند "رێژەی هەژاری لە پارێزگای نەینەوا لەبەرزترین ئاستدایەو گەیشتوەتە 85%، بەڕێوەبەرایەتییەكەشی بەمەبەستی زانینی رێژەی تەواوی بێكاری لە پارێزگاكە لەدوای تەواوبونی قۆناغی یەكەم، دەستیكردوە بە قۆناغی دووەمی ڕووپێوی باری ئابووری و كۆمەڵایەتی پارێزگاكە". "بەڕێوەبەرایەتییەكەی هەموو ئامادەسازییەكی بەمەبەستی سەرژمێری لە پارێزگای نەینەوا كردوەو بڕیارە لە مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵدا ئەو سەرژمێرییە ئەنجام بدرێت" بەڕێوەبەری ئامار پارێزگای نەینەوا وا دەڵێت.

هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا"پنتاگۆن" ئاماری هێرشەکانی سەر بنکە و هێزەکانیان لە عیراق و سووریا ئاشکرا کردو رایگەیاند، تەنها لە دوای 4 ی مانگی کانوونی دووەمەوە تا ئێستا ، واتە لەدوای هێرشەکەی ئەمریکا بۆ سەر بنکەیەکی حەشدی شەعبی لە شەقامی فەڵەستینی بەغداد ، نۆ جار هێرش کراوەتە سەر هێزەکانیان . لەمبارەیەوە " پاتریک رایدەر" وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا لە میانەی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسیدا وتی: لە ماوەی 4ی کانوونی دووەمەوە تا ئێستا، 9 جار هێرش کراوەتە سەر هێزەکانمان و بەگشتیش کۆی گشتی هێرشەکان 127 هێرش بووە لە ماوەی 83 رۆژدا، کە 52 هێرشیان لە عیراق ئەنجامدراون و 75 هێرشیشیان لەناو خاکی سووریاوە. بە پێی ئەم ئامارەش ئەوا لە ٪41 ی هێرشەکان لە ناو خاکی عیراقەوە کراوەتە سەر هێزەکانی هاوپەیمانان و ئەمریکا و لە ٪59 لە ناو خاکی سووریاوە . هەروەها ناوبراو لە میانەی کۆنگرە رۆژنامەنووسییەکەیدا ئەوەشی ئاشکرا کرد کە لە سەرەتای قەیران و جەنگی نێوان ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماسی فەڵەستینی ، گروپ و میلیشیاکانی سەر بە ئێران ، هیرشەکانیان بە مووشەک و فرۆکەی بێفرۆکەوانی بۆمبڕێژکراو بۆ سەر هێزەکانی هاوپەیمانان و بە تایبەتیش هیزەکانی ئەمریکا لە عیراق و سووریا چڕتر کردۆتەوە . جێی ئاماژەیە لە 4/1/2024 دا ، هێزەکانی ئەمریکا لە وەڵامی ئەو هێرشانەی کە دەکرێتە سەر هێزەکانیان ، هێرشێکی ئاسمانی بۆ سەر بنکەیەکی چەکدارەکانی حەشدی شەعبی لە شەقامی فەڵەستینی بەغداد ئەنجامدا و لە ئاکامدا ژمارەیک چەکداری گروپی نوجەبای عیراقی کووژران و بریندار بوون کە لەناو کوژراوەکاندا بەرپرسێکی باڵای گروپی نەجەبای تیا بوو.

هاوڵاتی باڵیۆزی سعوودیە لە بەریتانیا ئەڵێت وڵاتەکەی ئامادەی ئاسایی کردنەوەی پەیوەندییەکانە لەگەڵ ئیسرائیل دوای جەنگی غەزە، بەڵام هەرچەشنە ئاسایی کردنەوەیەک ئەبێ بەو مەبەستە بێت کە وڵاتێکی سەربەخۆی فەلەستینی دروست بکرێت. شازادە خالید بن بەندەر، باڵێۆزی سعوودییە لە بەریتانیا بە بی بی سی راگەیاند، ئەو هەواڵانەی کە بە نێوانگیری ئەمرکا بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندی نێوان ئیسرائیل و سعوودییە لە ئارادابوو نزیک بوو بەوەی بە ئەنجام بگات، بەڵام دوای هێرشێ ٧ی کانوونی یەکەمی حەماس بۆ ئیسرائیل گفتوگۆکان راگیران. باڵێۆزی سعوودییە لە وتووێژ لەگەڵ بی بی سی جەختی لەسەر ئەوە کردەوە وڵاتەکەی سەرەڕای ئەوەی کە ژمارەی قوربانییەکانی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر غەزە جێی نیگەرانییە و زۆر زۆرە، بەڵام سعوودییە هێشتا لەسەر ئەو باوەڕەیە پێویستە پەیوەندی ئاسایی بکرێتەوە لەگەڵ ئیسرائیل، بەڵام لە ئێستادا بە لەبەرچاو گرتنی ئەوەی بەسەر خەڵکی فەلەستیندا دێت، رەوتەکە راگیراوە.   باڵیۆزی سعوودییە هەروەها وتی، ئەوەی لە غەزە دەقەومێت و بەردەوامی ئەو دۆخە، سەرەڕای داواکاری کۆمەڵگای جیهانی بۆ کۆتایی هێنان بە جەنگ، شکستێکی گەورەیە بۆ مرۆڤایەتی. باڵیۆزی سعوودیە هەروەها وتی ، چاوەڕوانی ئەوەیان لە بەریتانیا هەیە، هاوسەنگی لە هەڵوێستەکانیاندا بپارێزن و بە هەمانشێوە کە لەگەڵ لایەنەکانیتر هەڵسووکەوت ئەکەن هەر واش بن لەگەڵ ئیسرائیل. لەبەرچاو نەگرتنی ئەوەی ئیسرائیل دەیکات ئێستا کێشەیەکی گەرەیە ، لەبەرئەوەی وا ئەکات بیر لە ئاشتی نەکرێتەوە. ئەکرێت سعوودییە بە رێبەری دونیای عەرەب و ئیسلام بزانرێت. سعوودیە وڵاتە لە ساڵی ١٩٤٨ەوەو دوای دروستبوونی ئیسرائیل هیچ چەشنە پەیوەنییەکی لەگەڵ ئیسرئیل نەبووەو ئەگەر هەوڵەکانی ئەمریکا بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندی نێوان سعوودیە و ئیسرائیل بە ئەنجام بگات، ئەکرێت وەک هەنگاوێکی گەورەو سەرکەوتنێکی مەزن بۆ ئیسرائیل بزانرێت. مانگی ئەیلوولی رابردوو، محەممەد بن سەلمان، جێگری پاشای سعوودییە، لە وتووێژێکی تەلەفیزیۆنیدا رایگەیاند وتووێژەکان بۆ ئاسایی بوونەوەی پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل زۆر باش چۆتە پێش و نزیکە لەوەی بە ئەنجام بگات. هەرچەن محەممەد بن سەلمان لە قسەکانیدا جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە پرسی فەلەستینییەکان بەلای سعوودییەوە زۆر گرینگە و هەرچەشنە رێککەوتنێک لەگەڵ ئیسرائیل ئەبێ بەو مەبەستە بێت کە ژیانی فەلەستینییەکان ئارامی زیاتری تێا بێت بەڵام لە قسەکانیدا هەرچەشنە رێککەوتنێکی لەگەڵ سعوودییە گرێ نەدایەوە بە دروستبوونی دەوڵەتی سەربەخۆی فەلەستینەوە. کۆماری ئیسلامی ئێران یەکێک لەو وڵاتانەیە زۆر دژی ئاسایی بوونەوەی پەیوەندی وڵاتانی ئیسلامییە لەگەڵ ئیسرائیل. لە سەرەتای کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ دا و لە گەڵ نزیکبوونەوەی سعوودییە و ئیسرائیل لە رێککەوتن،  سێ رۆژ بەر لە هێرشی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل، عەڵی خامنەیی رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی، بە توندی هێرشی کردە سەر ئەو وڵاتانەی پەیوەندییان لەگەڵ ئیسرائیل ئاسایی ئەکەنەوەو بە قومار لەسەر گای دۆڕاو ناوی برد. هەروەها لە قسەکانیدا باسی لە توانای بەرگری بزووتنەوەی فەلەستین کرد بەرامبەر بە ئیسرائیل و شارەزایان قسەکانی خامنەیی وەک فەرمانی جەنگ لێک ئەدەنەوە.

هاوڵاتی ناوەندی فەرماندەیی هێزەکانی ئەمریکا ( سێنتکۆم) رایگەیاند  حووسییەکان کە لە لایەن ئێرانەوە پشتیوانی ئەکرێت درەنگانی شەوی سێ شەممە بە کاتی یەمەن، بە مووشەک و فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان هێرشیان کردۆتە سەر هێڵی کەشتیوانی نێودەوڵەتی لە باشووری دەریای سوور. لە راگەیاندنی ئەم دامەزراوە سەربازییەی ئەمریکادا ئاماژە بەوە دراوە کە حووسییە یەمەنییەکان، لەم هێرشەدا سودیان لە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی دروستکراوی ئیران و مووشەکی کرووز و دژە کەشتی و هەروەها مووشەکی بالستیکی دژە کەشتی وەرگرتووە. سێنتکۆم هەروەها ئەڵێت، کە فڕۆکە جەنگییە FA-18 ەکانی هێزەکانی ئەمریکا و بەریتانیا، بەرپەرچی ئەم هێرشانەیان داوەتەوەو ١٨ فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان، مووشەکێکی بالستیکی دژە کەشتی و دوو مووشەکی کرووزی دژە کەشتیان لەناو بردوە. لە درێژەی ئەم راگەیاندنەدا هاتووە کە لەم هێرشانەدا هێڵی کەشتیوانی نێودەوڵەتی زیانی پێ نەگەیشتووەو توانراوە هێرشەکان بەرپەرچ بدرێتەوە. بە پێی ئەو زانیارییانەی سینتکۆم بڵاوی کردۆتەوە، لە ١٩-١١-٢٠٢٣ەوە، ئەمە ٢٦ ەمین جارە لە لایەن حووسییەکانەوە هێرش ئەکرێتە سەر کەشتییە بازرگانییەکان لە دەریای سوور. حووسییەکان لە گەڵ دەستپێکی جەنگی غەزە رایانگەیاند بە مەبەستی پشتیوانیکردن لە فەلەستینییەکان، ئەو کەشتیانەی کە سەر بە ئیسرائیلن یان بەرەو ئیسرائیل ئەڕۆن، ئەکرێنە ئامانج. بەمەشەوە زۆربەی ئەو کەشتیانەی کە لەم ماوەیەدا لە لایەن حووسییەکانەوە کراوەتە ئامانج پەیوەندییان بە ئیسرائیلەوە نەبووە. هێرشە بەردەوامەکان بۆ سەر کەشتییەکان، وایکردووە ئەمریکا هێزێکی تایبەتی دەریاوانی نێودەوڵەتی بۆ پاراستنی کەشتییە بازرگانییەکان لە دەریای سوور پێک بهێنێت.      

هاوڵاتی بە پێی دوو سەرچاوەی ئاگاداری ناو سووپای عیراق ، هیزە ئاسمانییەکانی ئەمریکا شکستییان بە هێرشێکی مووشەکی بۆ سەر سەربازگەی عەین ئەسەدی ئاسمانی هێناوە . " لە درەنگانی ئێوارەی رۆژی دووشەمە 8/1/2024 ، هێزەکانی ئەمریکا لە ڕێگەی هێرشێکی ئاسمانییەوە بۆ سەر سەکۆیەکی هاویشتنی مووشەکی کە لەسەر ترۆمبێلێک ئامادەی هاویشتن کرابوون ، توانیویانە شکست بە هیرشەکە بێنن و موشەکەکان پێش هاویشتنیان بەرەو بنکەی ئاسمانی عین ئەسەد ، بتەقیننەوە" دوو سەرچاوەکەی ناو سووپا وادەڵێن. دوو سەرچاوەکە ئەوەشیان ئاشکرا کردووە کە مووشەکەکان بە دووری 7 کیلۆمەتر لە بنکەکەوە جیگیر کرابوون. تا ئێستاش بەرپرسانی هێزی هاوپەیمانن نێودەوڵەتی هیچ جۆرە روونکردنەوەیەکییان لەم بارەیەوە نەداوە. بنکەی ئاسمانی عەین ئەسەد ، بنکەیەکی سەربازی  ئاسمانییە کە هێزەکانی هاوپەیمانان بە سەرکردایەتی ئەمریکا بە کاری دەهێنن و گرنگییەکی ستراتیژی و سەربازی زۆری بۆ ئەو هێزانە هەیە.

هاوڵاتی  دوای راگەیاندنەكەی چەند رۆژی رابردووی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەبارەی ئەوەی حكومەتەكەی سەرقاڵی دیاریكردنی كاتی دەستپێكردنی گفتوگۆكانە لەگەڵ واشنتۆن بۆ كۆتایهێنان بەمانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق، نزیكەی 20 ملیۆن هاوڵاتی عێراقی، لەلایەن حكومەتەوە كورتەنامەیەكیان پێگەیشتوەو پرسیاری ئەوەیان لێكراوە كە بۆچونیان چییە لەبارەی كشانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق. ناوەرۆكی راپرسیەكە بۆ هاوڵاتیان لەڕێی كورتەنامەیەكەوەیەوەو دەڵێت "هاوڵاتی بەڕێز ئایا تۆ لەگەڵ مانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانانی لە عێراقدا یان دژی مانەوەیانی؟ وەڵامی ئەو پرسیارەش بە بەڵێ یان نەخێر دەدرێتەوەو مەبەستی حكومەتی عێراقیش لەو راپرسییە ئەوەیە كە بزانێت ئاڕاستەی بیركردنەوەی خەڵك زیاتر بەكام لادا دەشكێتەوەو بەپێی زۆرینەو كەمینەی ئاراستەكان بڕیاڕ بدات". هەرچەندە لە كورتەنامەكەدا هاتووە "سەرچاوەی ئەم راپرسییە (ناوەندی عێراقی پێوانەی ڕایە)، بەڵام دوابەدوای كردنەوەی لینكی راپرسییەكە راستەخۆ دەچیتە پێگەی ئوری حكومی بۆ خزمەتگوزارییە ئەلەكترۆنییەكان". دوابەدوای هێرشێكی ئاسمانی ئەمریكی بۆ سەر بنكەیەكی هێزەكانی حەشدی شەعبی لە بەغدادی پایتەخت كە لە ئەنجامدا دوو بەرپرسی دیاری بزووتنەوەی نوجەبا كوژران، محەمەد شەیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق لە میانەی ئامادەبوونی لە چوارەمین ساڵیادی كوژرانی ئەبومەهدی موهەندیس، جێگری سەرۆكی حەشدی شەعبی، رایگەیاند "ئیتر هێزەكانی هاوپەیمانان هیچ جۆرە بیانویەكییان بۆ مانەوە لەناو عێراقدا نەماوەو داوای كشانەوەی هێزەكانیانی كرد". هەروەها سەرۆك وەزیرانی عێراق رەخنەی توندی لە هێرشەكانی هێزی هاوپەیمانان بۆ سەر بنكەو بارەگاكانی حەشدی شەعبی گرت و رایگەیاند "حەشدی شەعبی هێزێكی یاسایی سەر بەحكومەتی عێراقن و بەشێكن لە هێزە چەكدارەكانی وڵات". لەبارەی نامەكەوە، سەرچاوەیەكی حكومی بە رۆژنامەی (العربی الجدید)ی وتووە "نامەكە لەچوارچێوەی ئاڕاستەیەكی نوێی حكومەتی عێراقدایەو ئامانجی لێی وەرگرتنی بۆچوونی رای گشتییە لەبارەی بڕیاڕە چارەنوسسازەكانەوە". پەرلەمانی عێراق چوار ساڵ لەمەوبەرو لە 5 كانونی دووەمی 2020دا دوو رۆژ دوای كوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس لەهێرشێكی ئاسمانیدا لەنزیك فڕۆكەخانەی بەغدا، دەنگیدا لەبەرژەوەندی بڕیارێك بۆ دەركردنی تەواوی هێزە بیانیەكان لەعێراق. هەر دوای بڕیارەكەی ئەوكاتەی پەرلەمانی عێراق، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا گومانی هەبوو لەجێبەجێكردنی بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق، مارك ئەسپەر، وەزیری ئەوكاتەی بەرگری ئەمریكا رایگەیاندبوو "لەكۆبوونەوەی دەنگدانەكەدا هیچ پەرلەمانتارێكی كورد بەشداری تیادا نەكردوە، زۆرینەی پەرلەمانتارانی سوننەش بەشدار نەبوون، زۆرێكیش لە پەرلەمانتارانی شیعە لەژێر هەڕەشەدا بەشداری دەنگدانەكەیان كردووە".   ئەندامێكی دیاری چوارچێوەی هەماهەنگیش كە نەیویستوە ناوی ئاشكرابكرێت، ئەوەی بەئاژانسەكان راگەیاندووە "حكومەتی عێراق دەستیكردووە بەپێكهێنانی وەفدێكی سەربازی و ئەمنی و دیپلۆماسی بۆ گەیاندنی خواستی عێراق بۆ كشانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانان، چونكە پێویستیان بەهێزەكانی هاوپەیمانان نیە". "وەرگرتنی بۆچونی عێراقیەكان ئامانج لێی بەدەستهێنانی پاساو و كارتی زیاترە، چونكە واشنتۆن پێیوایە هەر قسەكردنێك لەسەر چونە دەرەوەی ئەمریكا، خواستێكی ئێرانیە نەك عێراقی". سەرچاوەكەی چوارچێوەی هەماهەنگی وا دەڵێت.   سەرچاوەكە ئەوەشی وتوە "عێراق ترسی هەیە لە رێوشوێنی تۆڵە سەندنەوەی ئەمریكا لەحاڵەتی بەرەوپێشچونی هەوڵەكانی دەركردنی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی كە واشنتۆن نزیكەی 80% هێزەكانی پێكدەهێنێت، رەنگە رێوشوێنەكان ئابوری و تەنانەت سەربازیش بن". دوابە دوای پێداگری حكومەتی عێراقی بۆ كشانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانان لە عێراقداو راگەیاندنەكەی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پەنتاگۆن) كە لە ئێستادا پلانی كشانەوەی هێزەكانیان نیە لەعێراق. ژمارەی هێزەكانی ئەمریكا لەچوارچێوەی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی  لە سوریا 900 سەربازو لە عیراقیشدا دوو هەزارو 500 سەرباز دەبن و كاریان راوێژو یارمەتی دانی هێزە ناوخۆییەكانی ئەو دوو وڵاتەیە لە دژی رێكخراوی تیرۆریستی داعش كە لە ساڵی 2014دا توانی دەست بەسەر رووبەرێكی بەرفراوانی ئەو دوو وڵاتەدا بگرێت. ئەندامە دیارەكەی چوارچێوەی هەماهەنگی ئەوەشی ئاشكراكردوە "چوارچێوەی هەماهەنگی بەكۆی دەنگ بڕیاریداوە بۆ جوڵەكردنی حكومەتی سودانی، بەڵام كوردەكان بیرۆكەكە رەتدەكەنەوەو پابەندن بەمانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانان لەهەرێمی كوردستان، هەرچی حزبە عەرەبیە سوننەكانە لەبەردەم چوارچێوەی هەماهەنگی هەڵوێستێكیان هەیەو لەبەردەم باڵیۆزخانەكانی خۆرئاواش هەڵوێستێكی تریان هەیە". "بابەتەكە زۆر ئاڵۆزە، نەك تەنها لەسەر ئاستی باڵا بۆ رازیكردنی ئەمریكیەكان بۆ جێهێشتنی عێراق، تەنانەت لەسەر ئاستی ناوخۆش ماڵی عێراقی ناكۆكی تێدایە". ئەندامە دیارەكەی چوارچێوەی هەماهەنگی وا دەڵێت. دوای هەڵَگیرسانی جەنگی نێوان ئیسرائیل و بزوتنەوەی حەماس لەكەرتی غەزە، هێرشی گروپ و ملیشیاكانی سەر بە ئێران بۆ سەر هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق و سوریا بەشێوەیەكی بەرچاو زیادیكردووە، بەجۆرێ كە تەنها لە دوو مانگی كۆتایی ساڵی 2023دا زیاتر لە 100 هێرشی جۆراوجۆر لە عێراق و سوریاو هەرێمی كوردستان كراونەتە سەریان و ئەمەش پاڵی بەهێزەكانی ئەمریكاوە نا تا وەڵامی ئەو هێرش و پەلامارانەی گروپەكانی سەر بە ئێران و نزیك لە ئێران بدەنەوە.

هاوڵاتی  دوای راگەیاندنەكەی چەند رۆژی رابردووی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەبارەی ئەوەی حكومەتەكەی سەرقاڵی دیاریكردنی كاتی دەستپێكردنی گفتوگۆكانە لەگەڵ واشنتۆن بۆ كۆتایهێنان بەمانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق، نزیكەی 20 ملیۆن هاوڵاتی عێراقی، لەلایەن حكومەتەوە كورتەنامەیەكیان پێگەیشتوەو پرسیاری ئەوەیان لێكراوە كە بۆچونیان چییە لەبارەی كشانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق. ناوەرۆكی راپرسیەكە بۆ هاوڵاتیان لەڕێی كورتەنامەیەكەوەیەوەو دەڵێت "هاوڵاتی بەڕێز ئایا تۆ لەگەڵ مانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانانی لە عێراقدا یان دژی مانەوەیانی؟ وەڵامی ئەو پرسیارەش بە بەڵێ یان نەخێر دەدرێتەوەو مەبەستی حكومەتی عێراقیش لەو راپرسییە ئەوەیە كە بزانێت ئاڕاستەی بیركردنەوەی خەڵك زیاتر بەكام لادا دەشكێتەوەو بەپێی زۆرینەو كەمینەی ئاراستەكان بڕیاڕ بدات". هەرچەندە لە كورتەنامەكەدا هاتووە "سەرچاوەی ئەم راپرسییە (ناوەندی عێراقی پێوانەی ڕایە)، بەڵام دوابەدوای كردنەوەی لینكی راپرسییەكە راستەخۆ دەچیتە پێگەی ئوری حكومی بۆ خزمەتگوزارییە ئەلەكترۆنییەكان". دوابەدوای هێرشێكی ئاسمانی ئەمریكی بۆ سەر بنكەیەكی هێزەكانی حەشدی شەعبی لە بەغدادی پایتەخت كە لە ئەنجامدا دوو بەرپرسی دیاری بزووتنەوەی نوجەبا كوژران، محەمەد شەیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق لە میانەی ئامادەبوونی لە چوارەمین ساڵیادی كوژرانی ئەبومەهدی موهەندیس، جێگری سەرۆكی حەشدی شەعبی، رایگەیاند "ئیتر هێزەكانی هاوپەیمانان هیچ جۆرە بیانویەكییان بۆ مانەوە لەناو عێراقدا نەماوەو داوای كشانەوەی هێزەكانیانی كرد". هەروەها سەرۆك وەزیرانی عێراق رەخنەی توندی لە هێرشەكانی هێزی هاوپەیمانان بۆ سەر بنكەو بارەگاكانی حەشدی شەعبی گرت و رایگەیاند "حەشدی شەعبی هێزێكی یاسایی سەر بەحكومەتی عێراقن و بەشێكن لە هێزە چەكدارەكانی وڵات". لەبارەی نامەكەوە، سەرچاوەیەكی حكومی بە رۆژنامەی (العربی الجدید)ی وتووە "نامەكە لەچوارچێوەی ئاڕاستەیەكی نوێی حكومەتی عێراقدایەو ئامانجی لێی وەرگرتنی بۆچوونی رای گشتییە لەبارەی بڕیاڕە چارەنوسسازەكانەوە". پەرلەمانی عێراق چوار ساڵ لەمەوبەرو لە 5 كانونی دووەمی 2020دا دوو رۆژ دوای كوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس لەهێرشێكی ئاسمانیدا لەنزیك فڕۆكەخانەی بەغدا، دەنگیدا لەبەرژەوەندی بڕیارێك بۆ دەركردنی تەواوی هێزە بیانیەكان لەعێراق. هەر دوای بڕیارەكەی ئەوكاتەی پەرلەمانی عێراق، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا گومانی هەبوو لەجێبەجێكردنی بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق، مارك ئەسپەر، وەزیری ئەوكاتەی بەرگری ئەمریكا رایگەیاندبوو "لەكۆبوونەوەی دەنگدانەكەدا هیچ پەرلەمانتارێكی كورد بەشداری تیادا نەكردوە، زۆرینەی پەرلەمانتارانی سوننەش بەشدار نەبوون، زۆرێكیش لە پەرلەمانتارانی شیعە لەژێر هەڕەشەدا بەشداری دەنگدانەكەیان كردووە".   ئەندامێكی دیاری چوارچێوەی هەماهەنگیش كە نەیویستوە ناوی ئاشكرابكرێت، ئەوەی بەئاژانسەكان راگەیاندووە "حكومەتی عێراق دەستیكردووە بەپێكهێنانی وەفدێكی سەربازی و ئەمنی و دیپلۆماسی بۆ گەیاندنی خواستی عێراق بۆ كشانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانان، چونكە پێویستیان بەهێزەكانی هاوپەیمانان نیە". "وەرگرتنی بۆچونی عێراقیەكان ئامانج لێی بەدەستهێنانی پاساو و كارتی زیاترە، چونكە واشنتۆن پێیوایە هەر قسەكردنێك لەسەر چونە دەرەوەی ئەمریكا، خواستێكی ئێرانیە نەك عێراقی". سەرچاوەكەی چوارچێوەی هەماهەنگی وا دەڵێت.   سەرچاوەكە ئەوەشی وتوە "عێراق ترسی هەیە لە رێوشوێنی تۆڵە سەندنەوەی ئەمریكا لەحاڵەتی بەرەوپێشچونی هەوڵەكانی دەركردنی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی كە واشنتۆن نزیكەی 80% هێزەكانی پێكدەهێنێت، رەنگە رێوشوێنەكان ئابوری و تەنانەت سەربازیش بن". دوابە دوای پێداگری حكومەتی عێراقی بۆ كشانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانان لە عێراقداو راگەیاندنەكەی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پەنتاگۆن) كە لە ئێستادا پلانی كشانەوەی هێزەكانیان نیە لەعێراق. ژمارەی هێزەكانی ئەمریكا لەچوارچێوەی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی  لە سوریا 900 سەربازو لە عیراقیشدا دوو هەزارو 500 سەرباز دەبن و كاریان راوێژو یارمەتی دانی هێزە ناوخۆییەكانی ئەو دوو وڵاتەیە لە دژی رێكخراوی تیرۆریستی داعش كە لە ساڵی 2014دا توانی دەست بەسەر رووبەرێكی بەرفراوانی ئەو دوو وڵاتەدا بگرێت. ئەندامە دیارەكەی چوارچێوەی هەماهەنگی ئەوەشی ئاشكراكردوە "چوارچێوەی هەماهەنگی بەكۆی دەنگ بڕیاریداوە بۆ جوڵەكردنی حكومەتی سودانی، بەڵام كوردەكان بیرۆكەكە رەتدەكەنەوەو پابەندن بەمانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانان لەهەرێمی كوردستان، هەرچی حزبە عەرەبیە سوننەكانە لەبەردەم چوارچێوەی هەماهەنگی هەڵوێستێكیان هەیەو لەبەردەم باڵیۆزخانەكانی خۆرئاواش هەڵوێستێكی تریان هەیە". "بابەتەكە زۆر ئاڵۆزە، نەك تەنها لەسەر ئاستی باڵا بۆ رازیكردنی ئەمریكیەكان بۆ جێهێشتنی عێراق، تەنانەت لەسەر ئاستی ناوخۆش ماڵی عێراقی ناكۆكی تێدایە". ئەندامە دیارەكەی چوارچێوەی هەماهەنگی وا دەڵێت. دوای هەڵَگیرسانی جەنگی نێوان ئیسرائیل و بزوتنەوەی حەماس لەكەرتی غەزە، هێرشی گروپ و ملیشیاكانی سەر بە ئێران بۆ سەر هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق و سوریا بەشێوەیەكی بەرچاو زیادیكردووە، بەجۆرێ كە تەنها لە دوو مانگی كۆتایی ساڵی 2023دا زیاتر لە 100 هێرشی جۆراوجۆر لە عێراق و سوریاو هەرێمی كوردستان كراونەتە سەریان و ئەمەش پاڵی بەهێزەكانی ئەمریكاوە نا تا وەڵامی ئەو هێرش و پەلامارانەی گروپەكانی سەر بە ئێران و نزیك لە ئێران بدەنەوە.

هاوڵاتی  ئێران لە ناو سنوورە ئاوییەكانی عێراقدا دەستی بەسەر پاپۆڕێكی بازرگانی تەنزانیدا گرت و دوای داگرتنی ئاڵای تەنزانیاش ئاڵای ئێرانیان لە سەر پاپۆڕەكە بەرزكردەوە. بەپێی ئەو زانیارییانەش كە میدیا عەرەبیەكان بڵاویانكردوەتەوە، هێزە دەریاییەكانی ئێران بە پێنج بەلەمی جەنگی، لەكاتی داخڵبونی پاپۆڕە بازرگانییەكە بۆ ناو سنورە ئاوییەكانی عیراق چواردەوریان گرتوەو دوای داگرتنی ئاڵای تەنزانیا، ئاڵای ئێرانیان لە سەر پاپۆڕەكە بەرزكردۆتەوە. ئەم رووداوەش لە كاتێكدایە كە كێشەو ململانێكانی ئێران لەگەڵ زۆربەی وڵاتانی جیهان گەیشتۆتە لوتكەو گروپی حوسییەكانی نزیك لە ئێرانیش لە ماوەی پێشوودا كێشەو تەگەرەیان بۆ ئەو پاپۆڕانە دروستكردبوو كە بەدەریای سووردا تێدەپەڕین كە ڕێڕەوێكی گرنگی بازرگانی جیهانییە، وڵاتانی جیهانیش ئێرانیان بەهاندانی حوسییەكان تۆمەتبار كردبوو، بەڵام ئێران هەموو ئەو تۆمەتانەی رەتكردەوەو بێئاگایی خۆی لەو جۆرە كارانە راگەیاند كە لە لایەن حوسییەكانەوە بەرامبەر پاپۆڕەكان دەكران. ئێرانيەكان ئەوەشیان راگەیاندبوو ئەو گروپە چەكدارانە خۆیان بڕیار لەسەر چۆنییەتی بەرنامەو كارەكانیان دەدەن، كە ئەمەش وەك ئاماژەیەكە بۆ كارو چالاكییەكانی گروپە چەكدارەكانی ناو عێراق و سوریا و یەمەن و لوبنانی نزیك لە ئێران و سوپای پاسدارانی ئەو وڵاتەوە .

هاوڵاتی  ئیسرائیل دوای رۆژێك كوشتنی فەرماندەیەكی حزبوڵا، لەڕێی هێرشی ئاسمانییەوە سێ ئەندامی دیكەی ئەو حزبەی كوشت. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لە زاری دوو سەرچاوەی ئاگاداری لوبنانی نزیك لە حزبوڵاوە، ئاشكرایكرد"لەمیانەی هێرشێكی سوپای ئیسرائیدا بۆ سەر ئۆتۆمبێلێك، سێ ئەندامی حزبوڵای لوبنانی كوژراون، بەڵام تا ئێستا ناسنامەی كوژراوەكان ئاشكرا نەكراوە". هێرشەكەی ئەمڕۆ رۆژێك دوای كوژرانی ویسام حەسەن ئەلتەویلی فەرماندەی ناو هێزەكانی رەزوانی یەكەی تایبەتی سەر بە حزبوڵا دێت لە ئەنجامی هێرشێكی ئاسمانی سوپای ئیسرائیل بە فڕۆكەی بێفڕۆكەوان بۆ سەر ئۆتۆمبێلەكەی لە باشوری لوبنان. لەئەنجامی بوردومانی نێوان حزبوڵای لوبنانی و سوپای ئیسرائیلیدا تا ئێستا نزیكەی 176 لوبنانی كە 130 كەسیان سەر بە چەكدارو ئەندامەكانی حزبوڵان كوژراون و نزیكەی 76 هەزار كەسی دیكە ماڵ و حاڵی خۆیان لەسەر سنوری ئیسرائیل و لوبنان بەجێهێشتووە. لە بەرانبەریشدا بەپێی ئاماریكی سوپای ئیسرائیلی 14 كەس لە ئەنجامی بوردومانەكانی حزبوڵای لوبنانی كوژراون كە 9 كەسیان سەربازن. لە 7ی تشرینی یەكەمی 2023ەوە دوابەدوای هێرشێكی چەكدارەكانی بزوتنەوەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل كە بوە هۆی كوژرانی سەدان كەس و بە بارمتەگرتنی دەیان كەسی دیكە لەلایەن ئەو بزوتنەوەیەوە، سوپای ئیسرائیلی هێرشێكی بەرفراوانی بۆ سەر ئەو بزووتنەوەیە لە كەرتی غەزە دەست پێكردو كۆمەڵگەی نێودەڵەتیش ترسی فراوان بوونی جەنگەكەی لێنیشتووە بۆ جەنگێكی هەرێمی گشتگیر، بەتایبەتیش كە گروپە چەكدارەكانی نزیك لە ئێران لە لوبنان و عێراق و یەمەن ئامادەیی خۆیان بۆ بەشداری لەو جەنگە راگەیاندووە.

هاوڵاتی  ڕێبەری ڕەوتی سەدر ڕەتیدەكاتەوە بگەڕێتەوە ناو پڕۆسەی سیاسیی عێراق ‌و ئیدانەی بەردەوامی بڵاوبونەوەی گەندەڵی لەوڵاتدا دەكات، دەشڵێت مەبەستم لایەنێكی دیاریكراو نییە، هەموان یان گەندەڵن یان هاوپەیمانن لەگەڵ گەندەڵكاران، تەنانەت ئەوانەی كە ماوەیەك پێش ئێستا داوای چاكسازییان كردوە یان هاوپەیمانی چاكسازیی بون. موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر درەنگانی شەوی ڕابردوو لەبارەی گەڕانەوەی بۆ نێو پرۆسەی سیاسیی عێراق پەیامێكی لەتۆڕی كۆمەڵایەتیی ئێكس بڵاوكردەوەو نوسیویەتی"ئامادەنیم دووبارە بەشداریی پرۆسەی سیاسی لەعێراق بكەم، بەتوندی ئیدانەی بەردەوامی بڵاوبونەوەی گەندەڵی لەوڵاتدا دەكەم". سەدر ئەوەشی خستوەتەڕوو، "دوای كشانەوەی لەپڕۆسەی سیاسی ‌و حكومەتێك كە بە"گەندەڵ" ناوی بردوە، بەردەوام شكست، دواكەوتن، ژێردەستەیی، هەژاری، ستەمكاریی بەسەر ملی هەژاران، بڵاوبونەوەی تیرۆری میلیشیایی ‌و وازهێنان لەماف ‌و دەست تێكەڵكردن لەگەڵ داگیركەر زیاتر بوە"‌. "مەبەستم لایەنێكی دیاریكراو نییە، هەموان یان گەندەڵن یان هاوپەیمانن لەگەڵ گەندەڵكاران، تەنانەت ئەوانەی كە ماوەیەك پێش ئێستا داوای چاكسازییان كردوە یان هاوپەیمانی چاكسازیی بون" موقتەدا سەدر لەپەیامەكەیدا وا دەڵێت.  

هاوڵاتی  ئاگر لەنەخۆشخانەی منداڵبونی پارێزگای دیوانییە كەوتەوەو بەهۆیەوە چوار منداڵ خنكان و نزیكەی 20 كەسی تریش بریندار بوون. ساڵح حەسناوی وەزیری تەندروستی عیراق لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لە شوێنی رووداوەكە رایگەیاند"رووداكەوە بەهۆی شۆرتی كارەباوە لەئامێرەكانی ئەو كۆمپانیایەی كە خەریكە نۆژەنكردنەوەی نەخۆشخانەكەیە روویداوە". وتیشی "ئاگرەكە لە دەرەوی قاوشی نەخۆشخانەكە بوەو دوای هاتنە ناوەوەی دوكەڵ بۆ ناو قاوشەكانی نەخۆشخانەكە  كارمەندەكان بە پەلە نەخۆشەكانیان گواستۆتەوەو لە ئەنجامی ئاگرەكەشدا چوار منداڵی تازە لەدایكبوو كە نەخۆشی سییان هەبووە گیانیان لەدەستداوە". لە لای خۆیەوە مانگی سووری عیراقی ئاشكرایكرد"لەئەنجامی ئاگركەوتنەكەو چڕی دوكەڵ لە قاوشەكانی ناو نەخۆشخانەكە، 150 منداڵی تازە لەدایكبوو لەگەڵ 190 هاوەڵی نەخۆش لە نەخۆشخانەكە رزگاركراون و گواستراونەتەوە". دوابەدوای رووداوەكەش محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عیراق  فەرمانیدا بەپێكهێنانی لیژنەیەكی لێكۆڵینەوەو داوایكرد كە كەسانی كەمتەرخەم دەستبەجێ دەستلەكاركێشانەوەیان پێبكرێت و روبەڕووی یاسا بكرێنەوە.

هاوڵاتی ئەمرۆ دووشەمە 8/1/2024 ، حزبوڵای لوبنانی کووژرانی فەرماندەیەکی سەربازی  خۆی  بە ناوی"ویسام حەسەن " ناسراو بە "جەواد"  لە ئەنجامی بوردومانێکی ئاسمانی ئیسرائیل بۆ سەر ئۆتۆمبێلەکەی لە ناوچەی مەرجەعیون لە باشووری لوبنان راگەیاند. ئاژانسەکانی هەواڵی لوبنانیش ئەوەیان ئاشکرا کردووە کە لە ئەنجامی هیرشێکی ئاسمانی سوپای ئیسرائیلی بۆ سەر ئۆتۆمبێلێک لە رێگەی دەبشە کە 11 کیلۆمەتر لە سنووری ئیسرائیلەوە دوورە ، دوو کەس کوژراون . هێرشەکەش لە رێگەی فرۆکەیەکی بێفرۆکەوانی سەر بە سوپای ئیسرائیلی ئەنجام دراوە. ئاژانسەکانی هەواڵ ئەوەشیان ئاشکرا کردووە کە "ویسام حەسەن" سەر بە یەکەی رەزوانی حزبوڵایە. هەر لەمبارەیەوە سەرچاوەیەکی ئاگادار بە ئاژانسی هەواڵی فرانس پرێسی راگەیاندووە ، کە بەرپرسە کوژراوەکەی حزبوڵا، فەرماندەیەکی مەیدانی چالاکییەکانی ئەو بزووتنەوەیە بووە لە باشووری لوبنان و کوژرانی ویسام حەسەنی بە لێدانێکی کەمەر شکێن بۆ حزبوڵای لوبنانی وەسف کردووە. لەلایەکی ترەوە هەر ئەمرۆ دووشەمە ، سوپای ئیسرائیلی رایگەیاند ، فرۆکە جەنگییەکانی چەن هێرشێکی ئاسمانییان بۆ سەر ژێرخانی حزبولا و چەند بنکەیەکی سەربازی سەر بەو بزووتنەوەیە ئەنجام داوە. لەم بارەیەوە "ئەفیخای ئەدرەعی"، وتەبێژی سووپای ئیسرائیل رایگەیاند ، هێزەکانمان لە وەڵامی هاویشتنی تۆپێکی دژە تانک بەرەو شاری کریات شمونا ، هێرشیان کردۆتە سەر چەند ناوچەیەک لە باشووری لوبنان. ئێوارەی دوێنێش ، "هێرتس هالیفی " سەرۆک ئەرکانی سوپای ئیسرائیلی لە لێدوانیکی ئەوەی ئاشکرا کرد کە ئیسرائیل دانیستوانی باکووری ووڵات دەگەرێنێتەوە بۆ شوێنەکانی خۆیان ، جا ئەم کارە چ بە گووشار خستنە سەر حزبوڵا بکرێت یان لە رێگەی جەنگێکی دیکە لەگەڵ ئەو بزوتنەوەیەدا. لە دوای هەڵگیرسانی جەنگی نیوان بزووتنەوەی حەماس و سوپای ئیسرائیل و هێرشی هەمەلایەنەی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەزە ، حزبوڵای لوبنان و سوپای ئیسرائیل ناوە ناوە بە تۆپ و فرۆکە و فرۆکەی بێفرۆکەوان بوردومانی یەک دەکەن و ئەمەش بۆتە مەترسییەک بۆ تەشەنە سەندنی جەنگەکە بۆ ناوچەکانی دیکە.

هاوڵاتی چاودێران هۆشداری ئەوە دەدەن کە زیندانەکانی عیراق، وەک پێویست ناتوانن زیندانییەکان لە خۆیان بگرن و ڕێژەی زیندانییەکانی ناو زیندانەکان ٪300 زیادی کردووە و ئەمەش کاریگەرییەکی خراپ لەسەر رەوشی تەندرووستی و دەروونی زیندانییەکان بە جێ دەهێڵێت. چاودێران بەرزبوونەوەی ئەم رێژەیە بۆ بەردەوامی دەستگیرکردنی داواکراوان و کەسانی لە یاسادەرچوو و یەکلایی نەکردنەوەی دۆسییەی یاسایی و ئازاد نەکردنی ئەو کەسانە دەگەرێننەوە کە ماوەی زیندانی کردنیان تەواو کردووە  و هێشتا ئازاد نەکراون. هەروەها چاودێران دەرکردنی لێبووردنێکی گشتی و گۆرانکاری لە یاساکان و درووست کردنی جێگەیەکی فراوانی شیاو وەک شارێکی چاکسازی لە زیندان و گرتووخانەکان لەخۆ بگرێت بە چارەسەرێکی گونجاو بۆ ئەم کێشەیە دەزانن. هەر لەمبارەیەوە "ئەبدولقادر نایل"ی چاودێری سیاسی بە دەزگاکانی راگەیاندنی وت: زیندانییەکان بە هۆی کەڵەکەبوونیان لەناو زیندانەکاندا  رووبەرووی کارەساتێکی راستەقینە بوونەوتەوە و بە هۆی نەمانی جێگە لەناو زیندانەکانی وەزارەتی داد و ناوخۆ و بە بەردەوامی دەستگیر کردنی کەسانی لە یاسا دەرچوو ، هەندێک شوێنی دیکەی وەک فرۆکەخانە وەک زیندان بەکار دەهێنرێت . هەروەها "نایل" ئەم کەڵەکەبوونەی ناو زیندانەکانی گەراندەوە بۆ یەکلایی نەکردنەوەی دۆسییەی گیراوەکان لە داگاکان ، هەرچەندە یاسای عیراقی جەخت لەوە دەکاتەوە کە لەماوەی 24 کاتژمێردا دەبێت کەسی دەستگیرکراو رەوانەی دادگا بکرێت و ماوەکە تەنها بۆ یەکجار درێژ دەکرێتەوە. لەبارەی شوێنی مانەوەی دەستگیرکراوەکانیش ناوبراو ئەوەشی ووت: کە بە هۆی ئەم بێ سەروبەرەییەی ناو زیندانەکانی عیراق و بچووکی زیندان و زۆری ژمارەی دەستگیرکراوەکان ، زۆر جار کەسەکان بە پێوە دەخەون. بە بڕوای دکتۆر "فازیل عەزاوی " ،سەرۆکی ناوەندی ستراتیژی بۆ مافەکانی مرۆڤ ، کەڵەکە بوونی دەستگیرکراوانی ناو زیندانەکانی عیراق بە یەکێک لە کێشە سەرەکییەکان ئەژمار دەکرێت و بە تایبەتیش کە بە پێی تازەترین ئامارەکان رێژەکە بە ٪300 زیادی کردووە . هەر لەمبارەیەوە عەزاوی ئەوەی روونکردۆتەوە کە ، کۆنی و بچووکی بینای زیندانەکان ، هۆکارێکی سەرەکی ئەم کێشەیەن و بۆ چارەسەر کردنی ئەم کێشەیەش ، عەزاوی داوای کرد کە شارێکی چاکسازی تایبەت بە زیندانییەکان درووست بکرێت کە توانای لە خۆ گرتنی ئەم ژمارە زۆرەی زیندانییەکانی هەبێت . هەروەها لە جیاتی دەستگیر کردن واباشترە کە دەوڵەت ڕێکاری دیکەی سزادان بگریتەبەر یان خۆد ئەو کەسانەی کە تاوانەکانیان قورس نییە و بە مادەی تیرۆر و هەرەشە بۆ سەر ئاسایشی نیستمانی دەستگیر نەکراون بەر لێبووردن بکەون، چونکە هەنذێک جار لەبەر نەبوونی جێگە ئەوانەی کە بە تاوانی سووک دەستگیرکراون لەگەڵ ئەو کەسانەدا زیندانی دەکرێن کە تاوانەکانی مادەی هۆشبەر و تیرۆر و فڕاندن و کووشتنیان بەسەردا ساغ بۆتەوە و بەم جۆرەش دەتوانرێت تا رادەیەکی باش کەڵەکەبوون و زۆربوونی ئەم ڕێژەیە کۆنترۆڵ بکرێت . لە لایەکی دیکەوە لە راپۆرتیکی ناوەندی عیراقی بۆ دیکۆمینتکردنی تاوانەکان باس لەوەکراوە کە لە مانگەکانی کۆتایی ساڵی رابردوودا دەزگا ئەمنییەکان دەیان هەزار هاوڵاتییان لە ژینگەیەکی ناخۆشی نائینسانیدا دەستگیر کردووە و رەچاوی هیچ جۆرە دۆخێکی تەندرووستییان ناکەن و لەناو کەشێکی زۆر گەرم و شێداردا دەژین کە ئەمەش مەترسییەکە بۆ سەر تەندرووستییان. جێی ئاماژەیە حکوومەتی عیراقی دانی بەم رێژەزۆرەی زیندانیان و دەستگیرکراوەکاندا داناوە و رایگەیاندووە کە ریژەی فشاری زیندانیەەکان لەناو زیندانەکانی بە رێژەی ٪300 زیادی کردووە.

هاوڵاتی رۆژی یەکشەممە ٧-١-٢٠٢٤ سپای ئیسرائیل رایگەیاند، دەزگای هەواڵگری سوپا بەڵگە و زانیاری وردی لە بەردەستدایە کە ئێران مەشقی بە حەماس کردوە بۆ دروستکردن و تەقاندنی مووشەک و هەروەها چەک و چۆڵی گەیاندۆتە ئیسرائیل. بە پێی  راپۆرتێک کە رۆژنامەی ئۆرشەلیم پۆست رۆژی یەکشەممە ٧-١-٢٠٢٤ بڵاوی کردۆتەوە، سوپای ئیسرائیل باس لەوە ئەکات بەڵگەی تەواوی لە بەردەستایە کە ئێران هاوکاری حەماسی کردووە بۆ دروستکردنی مووشەکی دوور مەودا و هەروەها ئێران چەکی گەیاندۆتە دەست حەماس. ئەم راپۆرتەی ئەرتەشی ئیسرائیل لە کاتێکدا بڵاو ئەبێتەوە  کە ئیسرائیل توانیویەتی دەست بە سەر تۆنێلێکی ستراتیژی گەورە لە ناوچە دەڕاج تووففا بگرێت لە باکووری غەزە لە چەند رۆژی رابردوودا. دوای ئەوەی ئیسرائیل توانی دەست بەسەر ئەو تۆنێلە ستراتیژییەدا بگرێت، هێزی ئاسمانی نێودەوڵەتی کۆمەڵێک شارەزای بواری سەربازی بردۆتە شوێنەکە بۆ شیکردنەوەی ئەو مووشەکە مەودا دوور و وردانەی کە لەوێ دۆزراونەتەوە بەو مووشەکانە چەند جار ئیسرائیل کراوەتە ئامانج. لەو راپۆرتەدا کە لە میدیاکان بڵاوکراوەتەوە، سوپای ئیسرائیل باسی لەوە نەکردووە چ نیشانەیەک لە مەشق و راهێنانی ئێرانییەکان لە دروستکردنی ئەو چەکانەدا کەوتۆتە دەست ئیسرائیل، بەڵام لە ماوەی رابردوودا کۆمەڵێک چەک دەستی بەسەردا گیراوە کە هێمای ئێرانی یان وشەی فارسیان لەسەر بووە.  ئیسرائیل کۆماری ئیسلامی بەوە تۆمەتبار ئەکات کە هاندەری حەماس بووە بۆ ئەوەی رۆژی ٧-١٠-٢٠٢٣ هێرش بکاتە سەر ئیسرائیل و لایان وایە بە فەرمانی ئێران ئەم کارە کراوە. دوای کوشتنی رەزی مووسەوی فەرماندەی باڵای سپای پاسداران لە سووریا، رەمەزان شەریف وتەبێژی سپای پاسداران هێرشێ ٧-١٠-٢٠٢٣ وەک تۆڵە سەندنەوەی خوێنی قاسم سلێمانی ناوبرد. رەمەزان شەریف رۆژی چوارشەممە ٢٧-١٢-٢٠٢٣ رایگەیاند "تۆفانی ئەلئەقسا" تۆڵە سەندنەوەی خوێنی قاسم سلێمانی بوو لە ئەمریکا و ئیسرائیل. هەرچەند دواتر حەماس ئەوەی بە درۆ خستەوە کە تۆفانی ئەلئەقسا لە تۆڵەی خوێنی قاسم سلێمانیدا بووبێت و بەرپرسانی ئێرانی بەردەوام باس لە سەربەخۆ بوونی حەماس و هێزە بریکارەکانی خۆیان لە ناوچەکە دەکەن، بەڵام ئیسرائیل و ئەمریکا و بەریتانیا چەند جار بە ئاشکرا ئەوەیان راگەیاندووە گرووپە بریکارەکانی سەر بە ئێران کە ئێران بە بەرەی بەرگری ناویان دەبات لە لایەن ئێرانەوە پڕچەک ئەکرێن و راهێنانیان پێدەکرێت و بە فەرمانی ئێران چالاکی ئەکەن.