.jpeg)
(1).jpg)
هاوڵاتی هێزەکانی پاراستنی گەل-هەپەگە، ئامارێکی نوێیان بڵاوکردەوە و بەپێی ئامارەکە، لە ناوچەکانی زاپ و ئاڤاشین ٢٩ سەربازی دیکەی دەوڵەتی داگیرکەری تورک، کوژراون و ١٠ی دیکەش برینداربوون. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە ڕایگەیاندووە، بەهۆی چالاکیی گەریلاوە، درۆنێک کەوتووەتە خوارەوە و سێ هێلیکۆپتەریش پێکراون. هەپەگە دەڵێت “هێزەکانی گەریلامان لە ئاڤاشین و زاپ هەموو جێگەیەکیان کردووەتە گۆڕەپانی بەرخۆدان و گورزی گەورەیان لە داگیرکەران داوە. هێزەکانمان بە شێوەی گەریلایەتی سەردەم، تاکتیکی شەڕی گەریلایەتی بە ڕێکخراو و زۆر تاکتیکی دیکە سەرقاڵی چالاکین. هێزەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدان دەستپێشخەری و کۆنتڕۆڵیان خستووەتە دەستیان و هێرش دەکەنە سەر داگیرکەران. لە چالاکیەکاندا هیچ زیانێک بە هێزەکانمان نەکەوتووە و بە رۆحێکی بەرزەوە چالاکیان ئەنجامداوە. لە چالاکیەکاندا ٢٩ داگیرکەر سزادراون، ١٠ داگیرکەری بریندار بوون، گورز لە ٢ هەلیکۆپتەری هێرشبەر و هەلیکۆپتەرێکی سکۆرسکی وەشێنراوە، درۆنێکیش خراوەتە خوارەوە. شەوی ١٧ی ئەم مانگە، دەوڵەتی داگیركەری تورك هێرشی زەمینیی بۆ سەر ناوچەکانی زاپ، مەتینا و ئاڤاشین لە باشووری کوردستان دەستپێكرد، ئەوەش لەكاتێكدایە لە ١٥ی مانگەوە هێرشی ئاسمانیی بۆ ئەو ناوچەیە دەستپێكردووە و تائێستاش هێرشەکان بە هاوکاریی پەدەکە بەردەوامە و گەریلاش وەڵامی توندی هێرشەکان دەداتەوە.
هاوڵاتی ئۆلینا زێلێنسکی لە چاوپێکەوتنێکیدا دەڵێت:" "هەر کەسێک هەوڵی رەواندنەوەی ئازارەکانی خۆی و کەمکردنەوەی ئازاری دەوروبەری دەدات. ئەگەر بەمە بگوترێت “بەرگەگرتن” بەرگە دەگرم". دەشلێت:" بۆ ئه‌وه‌ی به راستی بزانم سوپای رووسیا چی كردووه له ئۆكراینا كه گوایا به قسه‌ی خۆیان بۆ "رزگاركردن"ی ئێمە هاتوون، هه‌موو رۆژێك به به‌رده‌وامی له به‌ره‌ی زانیاری كار ده‌كه‌م. هاوسەرەكەی سەرۆكی ئۆكرانیا ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە:" خۆحه‌شاردان دۆخێكه مایه‌ی شه‌رمه. هه‌موو خوله‌كێك له‌گه‌ڵ ئه‌و شه‌رمه‌دا ده‌ژیم. هیچ كاتێك له‌وه خۆش نابم. مه‌ترسی له‌سه‌ر ژیانیش هه‌میشه بۆ ژنان، پیاوان و منداڵانی ئۆكراینا له‌ئارادا بووه. دیاره ناتواندرێت هه‌موومان له‌ناو ببردرێین و هه‌موو ئه‌وانه‌ی له ژیاندا ماونه‌ته‌وه هه‌رگیز ئه‌و هه‌سته له‌بیر ناكه‌ن".
هاوڵاتی پارێزگاری هەولێر رایگەیاند، بەپێی ئەو ئەزموونەی لە ساڵانی پێشتردا هەیانە، ئەمساڵیش لە سنوری پارێزگای هەولێردا و سەخت و وشكە ساڵی دەبێت. ئەمڕۆ شەممە 23ی نیسانی 2022، ئومێد خۆشناو پارێزگاری هەولێر ڕایگەیاند:" بۆ ئەمساڵ هیچ هێمایەكی باش نابینین و بەپێی هەڵسەنگاندنەكان و بە ئەزموونی ساڵانی رابردوو و تێگەیشتنی زانستی، ئەمساڵیش لە هەولێردا وشكەساڵی دەبێت و ساڵێكی سەخت دەبێت". هاوكات لە سنووری هەولێردا دەست كراوە بە لێدانی 138 بیری ئاو بۆ چارەسەركردنی كێشەی كەمئاوی. ئومێد خۆشناو پارێزگاری هەولێر وتی، ئامادەكاریمان كردووە و رەزامەندیی سەرۆكی حكومەتی هەرێم وەرگیراوە بۆ خەرجكردنی حەوت ملیار دینار بۆ لێدانی ژمارەیەك بیری تر، گوژمەی تریشیان بۆ تەرخان دەكرێت بۆ گرفتی تەكنیكی بیرەكان و بڕیاری راستەوخۆ دەدرێت لەوبارەیەوە.
هاوڵاتی موراد قەرەیلان، فەرماندەیی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل (نەپەگە) پەیامێكی ئاڕاستەی هەموو گەریلاكان كرد و ڕایگەیاند:"ئەگەر دووژمن تێكبشكێنین، ئەوا نەك تەنها لە زاپ، بەڵكو لە ئەنقەرەش تێكدەشكێت". پەیامەكەی فەرماندەیی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل (نەپەگە) لە ڕێگەی ئامێری بێتەلەوە بۆ گەریلاكان خوێندرایەوە و تێیدا هاتووە:" ئەم سەردەمەی ئێمەی تێداین گرنگترین و مێژووییتریین سەردەمی مێژووی تێكۆشانی ئێمەیە، ئێمە سڵاو لەو بەرخۆدانە بەرز و بڵندە دەكەین، كە لە دژی هێرشەكانی دوژمن ئەنجامی دەدەن، وەك دوو ڕۆژی یەكەم هەڤاڵان سەركەوتوون". هەروەها ئاماژە بەوەشكراوە كە" لەسەر بنەمای ڕۆحی بەرخۆدانی ئاپۆیی، ئەو بەرخۆدان و شەڕەی هەڤاڵان زۆر گرنگە، بۆ ئەوەش پیرۆزبایی لە هەموو هەڤاڵانمان و بەتایبەتیش هەڤاڵانی بەشداربووی ئەم بەرخۆدانە دەكەین و سڵاویان لێدەكەین و هیوای سەركەوتنی بەردەوامیان دەخوازین". نەپەگەش سەركەوتنی بەرخۆدانی گەریلاكانیشی خستووەتەڕوو و دەڵێت:" هەڤاڵان سەركەوتوون، ئەو سەركەوتنە دەتوانێت ببێتە بنەمای سەركەوتنێكی گەورە، ..... ئەو جەنگە شەڕێكی ئاسایی نییە، شەڕی زاپ بۆ دەوڵەتی تورك و بۆ ڕژێمی فاشیستیی ئاكەپە – مەهەپە زۆر گرنگە". لەبارەی گرنگیی شەڕی زاپیەوە ئەوە خراوەتەروو كە دەوڵەتی داگیركەر و بكوژ و پاكتاوكاری تورك لە ساڵی 2016ەوە كار لەسەر قۆناغێكی نوێ دەكات، ناوەڕۆكی ئەم قۆناغە سڕینەوە و لەناوبردنی بزووتنەوەی ئازادییە، سڕینەوە و پاكتاوكردنی هەموو دەستكەوتەكانی گەلی كوردە، "داگیركردنی سنوورەكانی میساقی میللی و بەرەوپێشبردنی كۆنتڕۆڵكردنی سووریا و عێراقە، ئەمە ئامانجی دوژمنە، بەو شێوەیە دەیەوێت بە خەونی عوسمانییەوە خۆی بكاتە هێزێكی گەورە لە ناوچەكەدا، ئەوە چەندە بۆ گەلەكەمان پرۆسەیەكی مەترسیدارە بە ئەندازەیەش هەڕەشەیەكی گەورەیە بۆ سەر گەلی عەرەب و هەموو گەلانی ناوچەكە". هەروەها نەپەگە ئاماژەی بە شكستی دەوڵەتی تورك لە هێرشی 23ی نیسانی 2021 كردووە و دەڵێت:" لە ساڵی 2021دا دوژمن بە فەرمی تێكشكێنرا، ئێستا دەوڵەتی تورك نایەوێت ئەو ڕاستییە قبوڵ بكات و پێی هەزم ناكرێت، بۆیە دەیەوێت بە هەموو ئامراز و تواناكانی خۆیەوە تۆڵەی ئەو شكستەی بكاتەوە". نەپەگە باسی ئەوەشی كردووە كە دەوڵەتی تورك بۆ ئەوەی تەمەنی خۆی درێژبكاتەوە، هێرش دەكاتە سەر مەخمور، شەنگال و ڕۆژئاوای كوردستان و دەیەوێت دەستكەوتەكانیان لەناوببات، دەشڵێت:"ئەوە ئامانجی داگیركاریی دەوڵەتی توركە، ئەگەر دوژمن تێكبشكێنین، ئەوە تەنها لە زاپ تێكناشكێت، بەڵكو لە ئەنقەرەش تێكدەشكێت، سیستمی فاشیستیی جینۆسایدكار و پاكتاوكار تێكدەشكێت، بۆیە ئەم بەرخۆدانە بۆ ئازادیی گەل و ڕێبەرایەتیمانە، لە هەمان كاتدا بۆ دیموكراسیی و گەلی ناوچەكە زۆر گرنگە، لەسەر ئەم بنەمایە، ئەوەی پێویست بێت بۆ سەركەوتن لەم بەرخۆدانە پیرۆزەدا دەبێت ئەنجام بدرێت".
هاوڵاتی سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان، لە ٢٨ی نیساندا لە ئۆكراینا لەگەڵ ڤۆلۆدیمیر زیلینسكی، سەرۆكی ئەو وڵاتە، كۆدەبێتەو و بریاریشە سەردانی مۆسكۆ بكات بۆ راگرتنی شەر. نووسینگەی وتەبێژی سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان، لە راگەیەندراوێكدا ئەوەی خستووەتەڕوو كە ئەنتۆنیۆ گۆتەرێس لە سەردانەكەی بۆ ئۆكراینا، زنجیرەیەك كۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە، ساز دەكات. لە راگەیەندراوەكەدا ئەوەش ئاشكرا كراوە، گۆتەرێس لە 28ی نیساندا لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ئۆكراینا، دمیترۆ كولێبا، كۆدەبێتەوە و دواتریش لەلایەن سەرۆكی ئەو وڵاتە، ڤۆلۆدیمیر زیلینسكی پێشوازی لێدەكرێت. هاوكات بریارە گوتەرێس بۆ گفتوگۆ كردن لە بارەی زیادكردنی هاوكارییە مرۆییەكان بۆ گەلی ئۆكراینا لەگەڵ كارمەندانی دامەزراوەكانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان لەو ناوچەیە كۆببێتەوە. لە 20ی نیساندا گوتەرێس، نامەیەی ئاڕاستەی نوێنەرانی هەمیشەیی رووسیا و ئۆكراینا لە ئەنجوومەنی نەتەوە یەكگرتووەكان كرد و تیایدا داوای كرد بە ئامانجی گفتوگۆ كردن لەسەر ئەو هەنگاوانەی پێویستن لە پێناو ئاسایشی ئۆكراینا بگیرێنە بەر، لە مۆسكۆ چاوی بە ڤلادیمیر پۆتین و لە كیێڤ چاوی بە ڤۆلۆدیمیر زێلێنسكی بكەوێت.
هاوڵاتی وەزیری بەرگریی توركیا ڕایگەیاند، ئۆپەراسیۆنی سەربازیی "چنگ-قفڵ"ی سوپای توركیا لەناو خاكی هەرێمی كوردستان بەردەوامدەبێت و ئامانجیانە كۆتایی بە پەكەكە بهێنن. خلوسی ئاكار، وەزیری بەگریی توركیا لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی "خەبەر تورك" دەڵێت:"ئامانج لەئۆپەراسیۆنە سەربازییەكەمان لەهەرێمی كوردستان كۆتاییهێنانە بەپارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە)". وەزیری بەرگری توركیا پێشیوابوو كە قۆناغی یەكەمی ئۆپەراسیۆنەكە بەسەركەوتوویی تەواوبووە، "ئامانجەكانمان بەدیهێناون‌و لەسەر پڕۆسەكەش بەردەوامدەبین". لەكاتژمێر 9ی شەوی 17ی نیسان سوپای توركیا ئۆپەراسیۆنێكی سەربازیی لەناو خاكی هەرێمی كوردستان بۆسەر پێگەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) لەناوچەكانی چیای كوڕەژارۆو زاپ‌و مەتیناو ئاڤاشین لەئامێدیی دەستپێكردووەو ناوەندی ڕاگەیاندن‌و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) ڕایگەیاندووە، لەماوەی پێنج ڕۆژی شەڕدا 205 سەربازی توركیا كوژراون كە چەندین پلەداری سەربازیی تێدایە، ئەوەشیان ئاشكرا كردووە كە حەوت گەریلایان شەهید بووە.
هاوڵاتى هۆشیار زێباری، ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى پارتى دیموکراتى کوردستان له تویته‌ر نوسیویه‌تى:" هێزه‌کانى پارتى کرێکارانى تورکیاى چاوساغ و تیرۆرسته‌کانى یه‌به‌شه جڵه‌وى ده‌سه‌ڵاتیان له شنگال به‌ده‌سته‌وه‌یه". زێبارى له هه‌ژمارى تایبه‌تیى خۆى له تۆڕى کۆمه‌ڵایه‌تیى تویته‌ر نوسیویه‌تى "ئه‌وان له رووى سیاسى و دارایى له‌لایه‌ن سه‌رۆکایه‌تیى ده‌سته‌ى حه‌شدى شه‌عبیى سه‌ربه فالح فه‌یاز پشتیوانى ده‌کرێن و هێزه عێراقییه‌کانیش تواناى جێبه‌جێکردنى رێککه‌وتننامه‌ى شنگال و گه‌ڕانه‌وه‌ى ئاواره‌کانیان نییه و بۆ ئازادکردنى سه‌ربازه‌کانیان دانوستان ده‌که‌ن، عه‌یبه" له چه‌ند رۆژى رابردوودا شه‌ر له‌نێوان هێزه‌کانى یه‌به‌شه و سوپاى عێراق له شنگال روویدا و چه‌ند سه‌ربازێکى سوپاى عێراق به‌دیلگیران و دواتر راده‌ست کرانه‌وه. ئه‌مه له‌کاتێکدایه که هێزه‌کانى پاراستنى شه‌نگال(یه‌به‌شه) توانیان شه‌نگال له داعش رزگار بکه‌ن و سه‌دان ئێزیدییان رزگار کرد له‌ده‌ستى داعش. ده‌قى تویته‌که‌ى زێبارى:
هاوڵاتى قادر حه‌مه‌جان، ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى باڵاى سیاسى یه‌کێتى ڕایگه‌یاند:"ده‌زانین له ئێستاو ڕابردوویشدا هه‌ڵه‌و که‌موکوڕى ھه‌بووه، وه‌ک یه‌کێتى بێ که‌موکوڕى نه‌بوون، به‌ڵام من وه‌ک خۆم داواى لێبوردن ده‌که‌م". حاکم قادر حه‌مه‌جان، له‌میانى کۆبوونه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵه‌ى هونه‌رى میللى کوردستان رایگه‌یاند، پێویسته هه‌موو نه‌ته‌وه‌یه‌ک و میلله‌تێک له دونیادا هه‌وڵى پاراستنى که‌لتور و فۆلکلۆرى خۆى بدات و پێشى بخات، هه‌ر میلله‌تێک نه‌توانێت که‌له‌پور و فولکلۆرى خۆى بپارێزێت ناتوانێت به‌ره‌و پێشکه‌وتنى زیاتر بڕوات. هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند"ده‌زانین ئێوه‌ش ڕه‌خنه و ناڕه‌زایه‌تیتان هه‌یه و مافى خۆتانه، ئێمه‌ش هه‌ڵه و که‌موکوڕیمان هه‌بووه و من وه‌ک خۆم داواى لێبوردن ده‌که‌م له ھه‌ر ھه‌ڵه‌و که‌موکوڕییه‌ک". هاوکات، ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که ئه‌وان وه‌ک یه‌کێتى بێکه‌موکوڕى نه‌بوون، بۆیه ده‌بێت خۆیان چاکبکه‌ن تا بتوانن خزمه‌تى زیاترى کۆمه‌ڵگا به گشتى و سلێمانى و ده‌وروبه‌رى به‌تایبه‌ت بکه‌ن. هاوکات ئه‌و به‌رپرسه‌ى یه‌کێتى ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که ئه‌رکى حکومه‌تى ھه‌رێمه ھه‌نگاوى دروست بنێت بۆ چاره‌سه‌رکردنى بژێوى و دۆخى ھاوڵاتیان.
هاوڵاتى ناوه‌ندى راگه‌یاندن و چاپه‌مه‌نى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل(هه‌په‌گه) رایگه‌یاند، له‌ماوه‌ى پێنج رۆژى شه‌ر و رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌کاندا 205 سه‌ربازى سوپاى تورکیا کوژراون و به‌وه‌ش رۆژانه به‌ده‌ستى گه‌ریلا چل سه‌ربازیان کوشتووه. ئه‌مڕۆ هه‌ینی، ناوه‌ندى راگه‌یاندن چاپه‌مه‌نى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل (هه‌په‌گه) کوژرانى 27 سه‌ربازى ترى سوپاى تورکیاى راگه‌یاند و راشیگه‌یاند " له‌ماوه‌ى پێنج رۆژى شه‌ڕدا 205 سه‌ربازى تورکیا کوژراون که چه‌ندین پله‌دارى سه‌ربازیى تێدایه." پێشتر زاگرۆس هیوا، وته‌بێژى کۆماجڤاکێن کوردستان له چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ى هاوڵاتى زانیارى نوێى له‌باره‌ى ئۆپه‌راسیۆنه‌که‌ى تورکیا بۆ هاوڵاتى ئاشکرا کرد که چه‌ندین ته‌رمى سوپاکه‌ى ئه‌ردۆغان له‌به‌رده‌ستیاندایه و ئه‌وه‌شى خسته‌روو که "پێنج گه‌ریلا شه‌هیدبوون". له‌به‌رانبه‌ردا وه‌زاره‌تى به‌رگرى تورکیا ده‌ڵێت: "له‌ماوه‌ى شه‌ڕى پێنج رۆژى رابردوودا که له ئۆپه‌راسیۆنى چنگ-قفڵدا که له‌باکورى عێراق به‌ڕێوه‌ده‌چێت 42 چه‌کدارى په‌که‌که کوژراون." شه‌وى 17ى ئه‌م مانگه، سوپاى تورکیا له کاتژمێر 9ى شه‌ودا ده‌ستى به ئۆپه‌راسیۆنه‌که‌ى کرد و هێرشى زه‌مینى بۆسه‌ر چیاى کوڕه‌ژارۆ و زاپ و مه‌تینا و ئاڤاشین له ئامێدیى ده‌ستپێکرد.
هاوڵاتى ده‌سه‌ڵاتدارانى روسیا رایانگه‌یاند، گفتوگۆ و دانوستنه‌کانیان له‌گه‌ڵ ئۆکرانیادا راگرتووه، ئه‌وه‌ش دواى چه‌ندین دانوساندن دێت له نێوانیاندا که ئه‌نجامه‌کانى نه‌رێنى بوون و به‌و هۆیه‌وه قۆناغێکى نوێى شه‌ر ده‌ستپێده‌کاته‌وه. ئه‌مڕۆ هه‌ینی 22ى نیسانى 2022، ده‌سه‌ڵاتدارانى روسیا رایانگه‌یاند، سه‌رجه‌م گفتوگۆ و دانوستانه‌کانیان له‌گه‌ڵ وه‌فدى ئۆکرانیا راگرتووه. هه‌روه‌ها ئاماژه‌یان به‌وه‌شداوه، ده‌سه‌ڵاتدارانى کیێڤ ئاماده‌نین کێشه‌کانى نێوان دوو وڵات چاره‌سه‌ر بکه‌ن، هه‌ربۆیه ئۆکرانیا له‌سه‌ر هه‌ڵوێسته‌کانى به‌رده‌وام نییه و له‌گفتوگۆکانیدا دۆسییه‌کان ده‌گۆڕێت. هاوکات، ڤلادیمیر پوتن سه‌رۆکى روسیا له مۆسکۆى پایته‌ختى ئه‌و وڵاته له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانى هه‌میشه‌یى ئه‌نجومه‌نى ئاسایشى وڵاته‌که‌ى کۆبووه‌وه و دۆسیه‌ى هاریکاریکردنى نێوان وڵاتانى پێشووى یه‌کێتى سۆڤییه‌تى تاوتوێکرد. پوتن ئاماژه‌ى به‌وه‌کردووه که چاوده‌خشێنینه‌وه به بابه‌تى هاریکارى کردن له‌گه‌ڵ نزیکترین دراوسێکانیان دواى یه‌کێتى سۆڤییه‌ت. له 24ى شوباتى ئه‌مساڵه‌وه رووسیا شه‌رى به‌رانبه‌ر ئۆکرانیا راگه‌یاندو له‌و کاته‌وه تا ئێستا 58 رۆژه به‌رده‌وامه‌و تا ئێستا سوپاى روسیا نه‌یتوانیووه کیفى پایته‌ختى ئۆکرانیا کۆنترۆڵ بکات و داواى خۆبه‌ده‌سته‌وه دانى سه‌ربازانى ئۆکرانیا ده‌کات، له‌به‌رانبه‌ر دا سه‌رۆکى ئۆکراین داواى پاڵپشتى و هاوکارى سه‌ربازى له ئه‌مریکاو وڵاتانى ئه‌وروپا ده‌کات.
.jpg)
هاوڵاتى وته‌بێژى حکومه‌تى هه‌رێم رایگه‌یاند بۆ دابه‌شکردنى مووچه‌ى مانگى نیسانى فه‌رمانبه‌ران چاوه‌ڕوانى راپۆرتى وه‌زاره‌تى دارایین و له‌سه‌دا 88ى پاره‌ى پێویست له‌به‌رده‌ستدایه. جوتیار عادل، وته‌بێژى فه‌رمى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له کۆنگره‌یه‌کى ڕۆژنامه‌وانیدا ڕایگه‌یاند" (٨٨%)ى پاره‌ى پێویست به‌رده‌سته بۆ دابه‌شکردنى موچه، چاوه‌ڕوانى وه‌زاره‌تى دارایى ده‌که‌ین راپۆرتێکمان پێبدات له‌باره‌ى دۆخى دارایى هه‌رێم هه‌رکاتێک پاره له‌به‌رده‌ست بوو موچه دابه‌شده‌کرێت". هه‌روه‌ها له به‌شێکى ترى لێدوانه‌که‌یدا جوتیارعادل له‌باره‌ى هێلکه‌بارانکردنى ئۆتۆمبێله‌که‌ى مه‌سرور بارزانى وتى" ئه‌وانه ناتوانین بڵێین هه‌موویان کوردانى تاراوگه‌ن و نازانین کێن، به‌ڵام ئه‌وه کاریگه‌رییمان لێناکات به قه‌ت قاچى مێرووله‌یه‌ک و ئێمه به‌رده‌وام ده‌بین له سیاسه‌ته‌کانى خۆمان". هاوکات ده‌رباره‌ى له‌شکرکێشى تورکیا بۆسه‌ر خاکى هه‌رێم به ڕۆژنامه‌نووسانى وت" من ده‌پرسم په‌که‌که چى ده‌کات له‌و ناوچانه". سه‌باره‌ت به گفتوگۆکانیش له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق وته‌بێژى حکومه‌تى هه‌رێم ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد، سه‌ردان و گفتوگۆکانى شاندى حکومه‌تى هه‌رێم به‌رده‌وامى ده‌بێت بۆ به‌غداد به‌مه‌به‌ستى گه‌یشتن به رێککه‌وتن.
(11).jpg)
هاوڵاتى عەلى عەللاوی دەڵێت: "حکومەتى فیدڕاڵى هیچ بڕە پارەیەکى لە هەرێمى کوردستان وەرنەگرتووە"، لەگەڵ ئەوەى بە گوتەى ئەو هەولێر پەیوەستە بەوەى داهاتى نەوت و گومرگ و باج رادەست بکات و دەشڵێت :"حکومەتى فیدڕاڵى بڕێکى دیکەى پارەى داوەتە هەرێمى کوردستان لەپاش ئەوەى ساڵى رابردوو نەیتوانى پارەى مووچەى فەرمانبەرانى مەدەنى بدات، بەردەوامیش دەبین لەو هەنگاوە هەتاوەکو ئەوکاتەى حکومەتى هەرێمى کوردستان و حکومەتى ناوەندى دەگەنە پاکتاوى ژمێرەیی نێوانیان". بەپێی رێککەوتنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق، دەبێت بەغدا مانگانە 200 ملیار دینار بۆ مووچە بنێرێت، بەڵام تائێستا چەند مانگێک نەیناردووە، یان دوای خستووە. عەلى عەللاوی سەبارەت بە پڕۆژەیاسای پاڵپشتی خێرای ئاسایشی خۆراک و پەرەپێدان، کە ئێستا لێژنەی دارایی پەرلەمان گفتوگۆی لەسەر دەکات، گوتی: "ئامانجى پێشکەشکردنى پرۆژەکە دابەشکردنەوەى دەستکەوتى ناچاوەڕوانکراوى داهاتى نەوتە بەشێوەى هاوکاریى دارایی یان لەرێگەى سەبەتەى خۆراکەوە بەسەر هاووڵاتیاندا. وەزیرى دارایی عێراق وتیشى: "لەپاش سێ مانگ لە هەناردەى نەوت، پارەى داهاتەکەى وەردەگرین و چاوەڕوان دەکەین بەهۆى بەرزبوونەوەى نرخى نەوت لە شەش مانگى داهاتوودا، 25 ملیار دۆلارمان دەست بکەوێت و لەبەر رۆشنایی ئەوەشدا پلان بۆ پڕۆژە یاساى پاڵپشتی خێرای ئاسایشی خۆراک و پەرەپێدان داندراوە".
هاوڵاتى روانگەی چاودێری مافەکانی مرۆڤ لە سووریا رایگەیاند:" تورکیا بە درۆن لەڕێگەی گوندی ئیدق - تەختک لە باشووری کۆبانێ ئۆتۆمبێلێکی کردووەتە ئامانج کە سێ ئەندامی یەکینەکانی پاراستنی ژن (یەپەژە)ی تێدابووە. هەروەها میدیای نزیک لە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر راگەیاند کە لەسەر رێگەی ئیدق - تەختک لە کۆبانێ ئۆتۆمبێلێک لەلایەن درۆنی تورکیا کراوەتە ئامانج". یەکینەکانی پاراستنی ژن (یەپەژە) ناسنامەی ئەو سێ کەسەیان بڵاوکردەوە کە لە هێرشەکەدا کوژراون و رایگەیاند ئەوان کاتێک بەر هێرشەکە کەوتوون لە ئەرکی خۆیاندا بوون و بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان لێیان دراوە و کراونەتە ئامانج. بەگوێرەی ئەوەی کە یەپەژە بڵاوی کردووەتەوە، ئەوانەی کوژراون ئەمانەن:.. - رانیا حەنان، لە عەفرین لە دایکبووە و ناسراوە بە (دیلار حەلەب) - رودین عەبدولقادر محەممەد، لە کۆبانێ لە دایکبووە و ناسراوە بە (روناهی کۆبانێ) - جیهان نیداڵ عەلی لە کۆبانێ لەدایکبووەوە و ناسراوە بە (کۆبانێ) ئەو سێ کەسە لە رۆژی 20-4-2022 لە هێرشێکی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی تورکیادا لە کۆبانێ کوژران و ئەمڕۆش لە رێوڕەسمێکدا تەرمەکانیان لە کۆبانێ بەخاک سپێردران.
.jpg)
هاوڵاتى جانێت یەلین، وەزیری گەنجینەی ئەمریکا لەگەڵ دێنیس شمیگال، سەرۆکوەزیرانی ئۆكرانیا لە واشنتن رایگەیاند: " قەدەغەکردنی تەواوی سووتەمەنی روسیا لەوانەیە لە کۆتاییدا زیانەکانی لە سوودەکانی زیاتر بن". وەزیری گەنجینەی ئەمریکا ئاماژەی بەوەدا راستە ئەوروپا پێویستی بە کەمکردنەوەی هاوردەکردنی سووتەمەنی رووسیایە و هەروەها پێویستیشە کەمتر پشت بەو وڵاتە ببەستێت، بەڵام قەدەخەکردنی تەواوی سووتەمەنی رووسیا بە تایبەتی نەوت لەوانەیە دەرهاوێشتەی خراپی لێبکەوێتەوە و نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهان زیاتر بەرز دەکاتەوە ئەوەش بە سوودی روسیا دەشکێتەوە. یەلین هەروەها وتی: "راستە قەدەخەکردنی نەوتی روسیا وا لەو وڵاتە دەکات بڕی نەوتی کەمتر هەناردە بکات، بەڵام لە بەرامبەردا بەرزبوونەوەی نرخی نەوت وا دەکات پارەی زیاتریشی دەستکەوێت".
(26).jpg)
هاوڵاتى وەزارەتی کارەبای حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" بەمنزیکانە قۆناغی یەکەمی بەستنی پێوەری زیرەک تەواو دەبێت و بەهۆی سیستەمەکەوە لەمانگی ئاداردا زیاتر لە 17 هەزار سەرپێچیان لە رێگەی پێوەری زیرەکەوە تۆمارکردووە". وەزارەتی کارەبای هەرێمی کوردستان راگەیاند: "لەمانگی رابردوودا بەهۆی سیستەمی پێوەری زیرەک 17 هەزار و 130 سەرپێچی تۆمارکراون و بڕی ئەو سزا داراییانەشی لە سەرپێچێکاران وەرگیراوە نزیکەی 150 ملیۆن دینارە، کە سزای سەرپێچی و یەکەی کارەبایی خەرجکراوە." وەزارەتی کارەبای هەرێمی کوردستان رایگەیاندووە، پێوەری زیرەک بە گوژمەی 255 ملیۆن دۆلار جێبەجێ دەکرێت و لە ئایندەیەکی نزیکدا قۆناخی یەکەمی بەڕێژەی 100٪ تەواودەبێت، بەهۆی ئەو سیستەمەشەوە توانراوە کارەبای ونبوو لە رێژەی 45٪ بۆ رێژەی 20٪ کەمبکرێتەوە و بەوەش مانگانە بڕی 20 ملیۆن دۆلار بۆ گەنجینەی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەگەڕێنێتەوە. پڕۆژەی بەستنی پێوەری زیرەکی کارەبا لە 2020 دەستیپێکردووە، بەپێی وەزارەتی کارەبای حکومەتی هەرێمی کوردستان ملیۆنێک و 188 هەزار و 469 هاوبەشی کارەبا هەن.
