.jpeg)
هاوڵاتى جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له په‌میامێکى هه‌ره‌شه ئامێزدا له‌باره‌ى رووداوه‌که‌ى چه‌مچه‌ماڵه‌وه ده‌ڵێت:"هه‌ر که‌س و لایه‌نێک داڵده‌ى تۆمه‌تباره‌که‌ى چه‌مچه‌ماڵ بدات وه‌ک به‌شداربوو له‌و تاوانه قێزه‌ونه حیسابیان بۆ ده‌کرێت" ده‌قى په‌یامه‌که‌ى قوباد تاڵه‌بانى: هه‌موو هێزه ئه‌منییه‌کانم راسپاردووه به زووترین کات بکوژى ئه‌ندامانى خێزانه‌که‌ى چه‌مچه‌ماڵ، به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێت، ده‌ستگیر بکه‌ن. نه‌ک ته‌نها خۆی، به‌ڵکو جه‌ختیش ده‌که‌مه‌وه هه‌ر که‌س و لایه‌نێک له‌هه‌ر پله و پایه‌یه‌کدا بێت داڵده و هاوکارى تۆمه‌تبار بدات وه‌ک به‌شداریکردن له‌و تاوانه قێزه‌ونه حیسابیان بۆ ده‌کرێت. زۆر به داخه‌وه له یه‌که‌م رۆژى جه‌ژنى ره‌مه‌زانى پیرۆزدا به‌هه‌واڵێکى وا قێزه‌ون و دڕندانه رۆژ ده‌که‌ینه‌وه. پرسه و سه‌ره‌خۆشى خۆم ئاراسته‌ى هه‌موو دانیشتوانى چه‌مچه‌ماڵ و به تایبه‌تیش که‌سوکارى قوربانیانى ئه‌م رووداوه دڵته‌زێنه ده‌که‌م.
هاوڵاتى ده‌وڵه‌تى داگیرکه‌ریى تورکیا زیاتر له پێنج هه‌زار میلیشیاى بیانیی، له ڕۆژئاواى کوردستان و سوریاوه، ده‌گوازێته‌وه بۆ ناوچه سنورییه‌کانى باشوورى کوردستان و به‌شداریى شه‌ڕى گه‌ریلا. میدیاى رۆژنیوز له نزیک پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) له‌ڕێگاى سه‌رچاوه‌یه‌کى تایبه‌ته‌وه ئاشکراى ده‌کات، که "ده‌وڵه‌تى داگیرکه‌رى تورک، له هێرش و داگیرکاریى ئه‌مجاره‌ى بۆسه‌ر گه‌ریلا و باشوورى کوردستان، میلیشیاکانى به‌ره‌ى نوسره، ئیخوان موسلیمین، ته‌حریر شام، ئه‌حرار شام و سوپاى به‌ناو ئازاد به‌کارده‌هێنێت، که پێشتر له سوریا شه‌ڕیان بۆده‌کرد". هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌کراوه که "ده‌وڵه‌تى داگیرکه‌رى تورک زیاتر له پێنج هه‌زار ملیشیاى بیانیی، له ڕۆژئاواى کوردستان و سوریاوه به سنووره‌کانى په‌ده‌که‌دا گواستووه‌ته‌وه بۆ ناوچه سنورییه‌کانى باکوور و باشوورى کوردستان و به‌شدارى هێرش و داگیرکارییه‌کانى سه‌ر هه‌رێمه‌کانى پاراستنى مه‌دیایان پێده‌کات". هه‌روه‌ها له‌باره‌ى گواسته‌وه‌ى ئه‌و میلیشیایانه‌وه ئه‌وه خراوه‌ته‌روو له ناو گرووپه‌کانی، به‌ره‌ى نوسره، ئیخوان موسلیمین، ته‌حریر شام، احرار شام و سوپاى به‌ناو ئازاددا جێگایان گرتووه و له‌گه‌ڵ سوپاى تورک و داعش له هێرش و داگیرکارییه‌کانى سه‌ر ڕۆژئاواى کوردستان به‌شدارییان کردووه، "به‌گوێره‌ى سه‌رچاوه‌که له‌ڕێگاى په‌ده‌که‌وه له سنورى قه‌ڵه‌مڕه‌ویى خۆیانه‌وه هێنراون و له ناو باره‌گاکانى زێره‌ڤانیدا له به‌شى پشته‌وه جێگیرکراون". رۆژنیوز ئه‌وه‌شى ئاشکرا کردووه که " پلانیان هه‌یه که له داهاتوودا به جلى پێشمه‌رگه‌وه ببرێنه ناوچه‌ى شه‌ر و دژى گه‌ریلا شه‌ڕیان پێبکرێت، ئه‌مه‌ش بۆ ناو زڕاندنى په‌که‌که‌یه، بۆئه‌وه‌ى له میدیاکانه‌وه بڵێن په‌که‌که ته‌قه له پێشمه‌رگه ده‌کات". ئۆپه‌راسیۆنى "جنگى قوفڵ" ى سوپاکه‌ى ئه‌ردۆغان له 17ى نیسانه‌وه ده‌ستى پێکردووه‌و شه‌رى سه‌خت له‌نێوان گه‌ریلاو سوپاى تورکیادا به‌رده‌وامه به‌تایبه‌ت له زاب و کوره‌ژارۆ و چه‌ند ناوچه‌یه‌کى دیکه. پێشتر زاگرۆس هیوا، وته‌بێژى کۆماجڤاکێن کوردستان(که‌جه‌که) ئه‌وه‌ى بۆ هاوڵاتى دووپاتکرده‌وه که ئۆپه‌راسیۆنه‌که‌ى تورکیا رانه‌گیراوه‌و گه‌ریلا به‌رده‌وامه له به‌رخۆدان. هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى ئاشکرا کرد که له زیاتر له سه‌د سه‌ربازى سوپاى تورکیا کوژراون و ده‌یانى دیکه‌یان لێ بریندار بووه‌و له‌نێو کوژراوه‌کاندا شه‌ش پله‌دارى سه‌ربازى سوپاى تورکیاى تێدایه. هاوکات ئه‌وه‌شى ئاشکرا کرد که" 11 گه‌ریلا شه‌هید بوون".
هاوڵاتى لیواى سێى پێشمه‌رگه‌ى به‌رگریو فریاکه‌وتنى سلێمانى له‌باره‌ى ڕووداوه‌که‌ى چه‌مچه‌ماڵه‌وه ڕونکردنه‌وه ده‌دات که ئه‌و که‌سه‌ى چوار که‌سى خێزانێکى کوشتووه پله‌که‌ى نه‌قیب بووه‌و به "هه‌ڵهاتوو" له هێزه‌کانیان هه‌ژمار کراوه. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 2ى ئایارى 2022، له‌ڕاگه‌یه‌نراوێکدا لیواى سێى پێشمه‌رگه‌ى به‌رگریو فریاکه‌وتنى سلێمانى ڕایگه‌یاند، به‌پێى به‌ڵگه‌نامه‌کان تۆمه‌تبار به‌پێى مادده‌ى پێنج له‌یاساى سزادانى ھێزه‌کانى ئاسایشى ناوخۆ، ئه‌نجومه‌نى لێکۆڵینه‌وه‌ى له‌سه‌ر پێکھێنراوه له‌به‌شى یاسایى لیواکه‌یان، له‌به‌رئه‌وه‌ى ناوبراو له‌ڕۆژى 25ى 3ى 2022 چووه‌ته ڕیزى هه‌ڵهاتوانه‌وه. هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌شکراوه، ئه‌وان وه‌ک ئه‌رکى یاسایى خۆیان له‌فه‌رمانده‌یى پێشمه‌رگه‌ى به‌رگریو فریاکه‌وتن، فه‌رمانگه‌ى یاساییان ئاگادارکردووه‌ته‌وه که "ئه‌م تۆمه‌تباره شوێنى ئه‌رکه‌که‌ى جێھێشتووه‌و ئاماده‌نییه خۆى ڕاده‌ستبکات‌و داوایانکردووه رێککارى یاسایى له‌دژى تۆمه‌تبار بگیرێته‌به‌ر". ئه‌مڕۆ یه‌که‌م ڕۆژى جه‌ژنى ڕه‌مه‌زان له‌سه‌ر سفره‌ى نانى جه‌ژن، که‌سێک که پله‌که‌ى نه‌قیبه چوار که‌سى کوشت‌و دوانى دیکه‌شى بریندارکردو دواتریش هه‌ڵات، دواى ڕووداوه‌که‌ش که‌سوکارى کوژراوه‌کان به‌رپرسى لیواى سێى پێشمه‌رگه‌ى به‌رگرى‌و فریاکه‌وتنیان به‌داڵده‌دانى بکوژه‌که تۆمه‌تبار کردووه.
هاوڵاتى به‌پێى ڕاگه‌یه‌نراوێکى باره‌گاى بارزانی، مسته‌فا کازمی، سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق له‌ڕێى ته‌له‌فۆنه‌وه په‌یوه‌ندى به مه‌سعود بارزانى کردووه و به‌ڵێنێکى پێداوه. ئه‌مڕۆ دووى ئایارى 2022، باره‌گاى بارزانى بڵاویکرده‌وه "له‌و په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنییه‌دا سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق پیرۆزبایى جه‌ژنى ڕه‌مه‌زانى له مه‌سعود بارزانى کرد و هیواى سه‌قامگیرى و خێر و خۆشى بۆ گه‌لى کوردستان و برایه‌تیى نێوان سه‌رجه‌م گه‌لانى عێراق خواست". هه‌روه‌ها له ڕاگه‌یاندراوه‌که‌دا ئه‌وه‌ش هاتووه، هه‌ر له‌و په‌یوه‌ندییه‌دا دواپێشهاته ئه‌منییه‌کان و مووشه‌کبارانکردنى یه‌کێک له پاڵاوگه‌کانى قه‌زاى خه‌بات تاووتوێ کرا و سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق به‌ڵێنى داوه که هێزه ئه‌منیه‌کانى عێراق ئه‌نجامده‌رانى ئه‌و تاوانه به سزاى خۆیان ده‌گه‌یه‌نن. هاوکات مسته‌فا کازمى ئه‌وه‌شى دووپاتکردووه‌ته‌وه که ئه‌نجامدانى ده‌ستدرێژى و تاوانى له‌مجۆره ئێراده‌ى حکوومه‌تى عێراقى بۆ سه‌پاندنى یاسا و شکستدانى تیرۆر و تاوانکارى به‌هێزتر ده‌کات.
هاوڵاتى له‌ڕۆژئاواى قه‌زاى شنگال جارێکى دیکه شه‌ڕو پێکدادانى سه‌خت له‌نێوان هێزه‌کانى سوپاى عێراق‌و یه‌کینه‌کانى به‌رگرى شنگال (یه‌به‌شه) رووده‌دات شه‌وى ڕابردوو شه‌ڕو پێکدادان له‌نێوان هێزه‌کانى سوپاى عێراق‌و یه‌کینه‌کانى به‌رگرى شنگال له‌ڕۆژئاواى قه‌زاى شنگال ڕوویداو ئه‌مڕۆش جارێکى دیکه شه‌ڕێکى سه‌خت ده‌ستى پێکرده‌وه. هه‌روه‌ها ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه، له‌ناحیه‌ى سنونێ سوپاى عێراق هێرشیانکردۆته‌سه‌ر ئاسایشى ئێزدیدخان‌و شه‌ڕڤانانى یه‌به‌شه، به‌وهۆیه‌شه‌وه شه‌ڕو پێکدادانى سه‌خت ڕوویداوه‌و تائێستاش به‌رده‌وامه. هێزه ئه‌منیه‌کانى عێراق ئاشکرایانکردووه، سوپاى عێراق به‌فه‌رمانى ڕاسته‌وخۆى مسته‌فا کازمى ماوه‌یه‌که ده‌ستى به‌گه‌مارۆدانى شنگال کردووه‌و له18ى نیسانیشدا هێزێکى گه‌وره‌یان به‌ئاراسته‌ى قه‌زاى شنگال جوڵه پێکردووه. میدیاکانى نزیک له یه‌کینه‌کانى پاراستنى شه‌نگال ئه‌وه‌یان خستۆته‌روو که ڕۆژى 26ى مانگى ڕابردوو ژماره‌یه‌کى زۆرى تانکى سه‌ربازیو چه‌ک‌و پێداویستیى سه‌ربازیى سوپاى عێراق گه‌یه‌نراونه‌ته سنوورى قه‌زاى شنگال‌و ڕاده‌ستى هێزى 20ى پیاده‌ى سه‌ر به‌سوپا کراون وه‌ک ئاماده‌کارى بۆ لێدان له یه‌به‌شه. هاوکات جه‌ختله‌وه کراوه‌ته‌وه که فه‌رمانده‌ى ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى موسڵ که له‌ژێر کاریگه‌ریى ده‌وڵه‌تى تورک‌و پارتى دیموکراتى کوردستاندایه‌و هه‌وڵده‌دات ئاڵۆزییو پشێویى له‌ناو شنگالدا دروستبکات.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو له بازاڕه‌کانى جیهاندا به‌راورد به دوێنێ یه‌کشه‌ممه یه‌ک دۆلار بۆ هه‌ر به‌رمیلێک دابه‌زیوه. نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى برێنت به 106 دۆلارو 22 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه‌ده‌کرێت، له کاتى داخستنى بازاڕدا به 107 دۆلار و 12 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه‌کرا. هه‌روه‌ها نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى ته‌کساس به 103 دۆلار و 83 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، له کاتى داخستنى بازاڕدا به 104 دۆلارو 67سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرا. شه‌ڕى روسیا به‌رانبه‌ر ئۆکرانیا که زیاتر ه دوو مانگه به‌رده‌وامه کاریگه‌رى له‌سه‌ر به‌زبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وتى خاو له جیهاندا دروستکردووه.
هاوڵاتى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان له رۆژى جه‌ژنى کرێکاراندا په‌یامێکى بڵاوکرده‌وه‌و تێیدا ده‌ڵێت:" ده‌ستى کار و کۆششیان ده‌گوشم". هه‌روه‌ها ده‌شڵێت:" ده‌بێ ئه‌وپه‌ڕى ڕێز له مافه‌کانی کرێکاران بگیرێت". ده‌قى په‌یامى نێچیرڤان بارزانى بۆ ڕۆژى جیهانیى کرێکاران: یه‌کى ئایار، ڕۆژى جیهانیى کرێکاران به گه‌رمى له ته‌واوى کرێکارانى کوردستان، سه‌ندیکا و ڕێکخراوه‌کانیان و له کرێکارانى عیراق و جیهان به‌گشتى، پیرۆز ده‌که‌م، ده‌ستى کار و کۆششیان ده‌گوشم، به ڕێز و پێزانینه‌وه له ئه‌رک و ماندووبوون و ڕۆڵیان ده‌ڕوانم و هیواى سه‌رکه‌وتنیان بۆ ده‌خوازم. کرێکاران وه‌ک توێژێکى گرنگ و کاریگه‌رى کۆمه‌ڵگه‌ى کوردستان، وێڕاى قوربانیدان و به‌شداریى کارایان له خه‌بات و پێشمه‌رگایه‌تیدا، هه‌میشه ڕۆڵى به‌رچاویان له پرۆسه‌ى ئاوه‌دانکردنه‌وه و گه‌شه‌پێدانى وڵاتدا هه‌یه. ده‌بێ ئه‌وپه‌ڕى ڕێز له مافه‌کانیان بگیرێت، ژیان و شکۆیان پارێزراو بێت، ڕێکخراو و سه‌ندیکاکانیان چالاک و ڕێکخراوتر بن بۆ ئه‌وه‌ى پارێزه‌رى باشترى ماف و شایسته‌کان و کاژێره‌کانى کارکردنیان بن و مسۆگه‌رى ئه‌وه بکه‌ن که کرێکاران له هه‌لومه‌رج و ژینگه‌ى دروستدا کار ده‌که‌ن. له‌م یاده‌دا جه‌خت له پشتگیریمان بۆ هه‌موو ماف و داوا ڕه‌واکانى کرێکاران ده‌که‌ینه‌وه، دامه‌زراوه و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌کانى هه‌رێمى کوردستانیش له‌سه‌ریانه له چوارچێوه‌ى یاساکاندا ڕه‌چاوى ژیان و گوزه‌رانى کرێکارانى کوردستان بکه‌ن، هه‌وڵى باشترکردنیان بده‌ن و چاودرێریى خێزانى ئه‌و کرێکارانه بکه‌ن که له کاتى کارکردندا گیانیان له ده‌ست داوه. نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان 1ى ئایارى 2022
هاوڵاتى ژماره‌ى کورد له هه‌ر چوارپارچه‌ى کوردستان و 11 وڵاتى دیکه گه‌یشتووه‌ته زیاتر له حه‌فتا ملیۆن که‌س. محه‌مه‌د کاروانى له ئه‌کاونتى خۆى له فه‌یسبوک بڵاویکردووه‌ته‌وه و ده‌نوسێت دواى ماندووبونێکى زۆر ئه‌و ئامارانه‌ى ده‌ست که‌وتووه که زیاتر له شه‌ش مانگى خایاندووه‌و له ده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌کانى نێوده‌وڵه‌تى له ژنێڤا ( ژنێف )وه زۆر نزیکه له ڕاستیه‌وه و ڕێژه‌ى هه‌ڵه تییدا بریتیه له 0,01 که سه‌رچاوه‌ى UN به‌گشتى له هه‌موو وه‌زاره‌ته‌کانى ناوخۆو دانیشتوانه. کورد له هه‌ر چوارپارچه‌ى کوردستان گه‌یشتووه‌ته نزیکه‌ى 60 ملیۆن که‌س و له‌وڵاتانى ئه‌وروپاو چه‌ند وڵاتێکى تر نزیکه‌ى 10 ملیۆن که‌سى دیکه ده‌ببن و به‌کۆى گشتى گه‌یشتووه‌ته 70 ملیۆن و 228 هه‌زارو 544 که‌س. دوا ئامارى ژماره‌ى کورد به‌م شێوه‌یه خراوه‌ته‌روو: ١- کوردستانى تورکیا: ، 32,812,439 ٢-کوردستانى ئێران: 18,281,137 ٣- کوردستانى ئێراق: 7,949,571 ٤- کوردستانى سوریا: 3,642,117 ٥- ئه‌ڵمانیا: 1,898,319 ٦- ئه‌وروپا و وڵاتانى تر: 1,892,691 ٧- کازاخستان: 892,638 ٨- جۆرجیا: 758,009 ٩- ئه‌رمینیا: 699,571 ١٠- ئیسرائیل: 592,622 ١١- ئه‌فغانستان: 312,075 ١٢- پاکستان: 234,006 ١٣- میسر: 153,561 ١٤- سودان: 101,000 ١٥- بوسنه هه‌رزه‌گۆڤین: 8,788
هاوڵاتی سوپای عێراق ڕۆژنامەنووسان ماتی کاڤچیچا و مارلین فۆرستەر لە شەنگال دەستگیرکردووە و ڕەوانەى زیندانی تاکەکەسیی دەزگای هەواڵگریی عێراقیان لە بەغدا کردووە و مارلین لە دژی ئەو پێشێلکارییانە ماوەى پێنج رۆژە لە مانگرتندایە. مارلین فۆرستەر رۆژنامەنووس و چالاکوانی ئەڵمانییە و خەڵکی شاری دارمشتادە لە ویلایەتی هێسنی ئەڵمانیا. بە شێوەی فریلانس لەگەڵ رۆژنامەکانی ویلایەتەکەی و چالاکوانانی بواری ژنان دا کاری کردووە. ماتی کاڤچیچا خەڵکی وڵاتی سلۆڤینیایە و رۆژنامەنووسی فریلانسە و لەگەڵ ڕادیۆی خوێندکارانی سلۆڤینیا کاریکردووە. ژمارەیەک راپۆرتی لەسەر ئێزدییەکان و کورد و ئاوارەکانی کورد لە ڕادیۆی خوێندکارانی سلۆڤینیا بڵابووەتەوە. مارلین و ماتی پێکەوە بڕیار دەدەن بۆ ئامادەکردنی ژمارەیەک راپۆرت و کاری رۆژنامەنووسی سەردانی شەنگال بکەن، بەڵام رۆژی ٢٠ی نیسان لە کاتی گەڕانەوەیان لە جەژنی چوارشەممە سوری ئێزدییەکان لە بازگەیەکی سوپای عێراق لە باکووری شەنگال دەستگیرکران و سەرباری ئەوەى خۆیان وەک رۆژنامەنووس پێناساندبوون، بەڵام لێکۆڵینەوەیەکی وردی ئەمنییان لەگەڵ کرا و بە "تۆمەتی تیرۆر" ڕەوانەى زیندانی دەزگای هەواڵگریی عێراق لە بەغدا کراون. ئەمە لەکاتێکدایە کە ئەو دوو رۆژنامەنووسە ماوەی ١٢ رۆژە دەستگیرکراون و بەرپرسانی حکومەتی عێراق و دەزگا ئەمنییەکان تا ئێستا وەڵامێکی ڕوونیان لەبارەی چارەنووسی ئەو رۆژنامەنووسانەوە بە میدیاکان و کەسوکاریشیان نەداوەتەوە. لیدیا فۆرستەر دایکی مارلین لێدوانی بۆ کۆمیتەى داکۆکی لە مافی رۆژنامەنووسان (سی پی جی)، رۆژنامەکانی ویلایەتی هێسن و کەناڵی ئاسمانیی چرا تیڤیی ئێزدییەکان داوە و ڕایگەیاندووە، نامەی بۆ چەندین لایەنی ئەڵمانیا و وەزارەتی دەرەوە ناردووە و دەیەوێت لە دۆخی کچەکەی ئاگادار بێت و کار بۆ ئازادکردنی بکات. لیدیا فۆستەر ڕایگەیاندووە، باڵیۆزخانەی ئەڵمانیا لە عێراق لە ڕێگەی وەزارەتی دەرەوە وەڵامیان داوەتەوە و پێیان ڕایگەیاندووە، ئاگاداری دەستگیرکردنی مارلینن و لە زیندانێکی هەواڵگری لە بەغدا لەگەڵ ڕۆژنامەوانە هاوڕێکەیدا ڕاگیراوە. بەپێی ئەو زانیارییانەی وەزارەتەکە بە لیدیا فۆرستەری داوە، باڵیۆزخانەى ئەڵمانیا ل دوای هەفتەیەک سەردانی مارلینیان لە زیندان کردوە و مارلین لەو کاتەدا ماوەى ٣ رۆژبوە مانی لە خواردن گرتبوو. بەو پێیە ئێستا مارلین ماوەی ٥ ڕۆژە لە دژی گوشارەکان و پێشێلکارییەکانی حکومەتی عێراقەوە مانی لە خواردن گرتووە. لیدیا فۆرستەر ئەوەشی ڕاگەیاندووە، هەردوو ڕۆژنامەنووسەکە لە زیندانیی تاکەکەسیدا ڕاگیراون. ڕۆژنامەوانان مارلین فۆرستەر و ماتی کاڤچیچا ژمارەیەک چاوپێکەوتنیان لەگەڵ نوێنەرانی رێکخراوەکانی شەنگال ئەنجامداوە و هەوڵیانداوە ئەوەى لە شەنگال ڕوودەدات بۆ ڕای گشتیی بڵاوبکەنەوە. حکومەتی عێراقیش بە تۆمەتی کارکردن بۆ پەکەکە دەستگیریکردوون و ڕایگەیاندووە، ئەو کەسانە رۆژنامەنووس نین و خۆیان کردووە بە رۆژنامەنووس. لیدیا فۆرستەر دایکی مارلین فۆرستەری رۆژنامەنووس و ڕادیۆی خوێندکارانی سلۆڤینیا سەرجەم تۆمەتەکانی حکومەتی عێراقی رەتکردووەتەوە و ڕایانگەیاندوە، ئەوان رۆژنامەنووس بوون و کاری رۆژنامەنووسیان کردووە هاوکات رێکخراوی سی پی جی بە بڵاوکردنەوەى ڕاگەیاندراوێک داوایکردووە، حکومەتی عێراق دەستبەجێ و بەبێ هیچ پاساوێک ئەو دوو رۆژنامەنووسە ئازاد بکات و رێز لە کار و یاسای کاری رۆژنامەنووسی ئازاد بگرێت. کەشێکی ئارام و پارێزراویش بۆ رۆژنامەنووسان و کاری رۆژنامەنووسی بڕەخسێنێت. ڕادیۆی خوێندکارانی سلۆڤینیاش بە بڵاوکردنەوەى ڕاگەیاندراوێک داوای دەستبەجێ ئازادکردنی ماتی کاڤچیچای ڕۆژنامەنووس کردووە، کە بۆ رادیۆکەیان بە شێوەی فریلانس کاریکردووە. ڕادیۆ هێسن-یش وێڕای جەختکردنەوە لە رۆژنامەنووسبوونی مارلین فۆرستەر باسی لە کارە رۆژنامەوانییەکانی مارلین کردووە. ژمارەیەک لە چالاکوانان و رێکخراوەکانی ژنانیش لە دارمشتاد و هێسن بۆ پشتیوانی لە مارلین لێدوانیان بۆ رادیۆکە داوە. مارلین و ماتی لە شەنگال بۆ کارە رۆژنامەنووسییەکانیان سەردانی رێکخراوی رۆشنبیری و هونەری شەنگال و دەزگای تەندروستیی شەنگالیان کردبوو. هەر یەک لە شۆڕش شەنگالی و تەحسین شەنگالی بە ناوی ئەو دوو رێکخراو و دەزگایەی شەنگالەوە داوای دەستبەجێ ئازادکردنی ئەو رۆژنامەنووسیان کردووە.
هاوڵاتی بەڕێوەبەری گشتیی ناوەندی نیشتیمانی بۆ سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق رایگەیاند: "بەنداوی جیزرە کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی تورکیا (باکووری کوردستان)، ئەگەربێت‌و تەواوبکرێت‌و بەشێوەیەکی تەواوەتیی بەگەڕبخرێت مەترسییەکی گەورە لەسەر سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق درووستدەکات". حاتەم حەمید حوسێن بەڕێوەبەری گشتیی ناوەندی نیشتیمانی بۆ سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق لەلێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا ئاشكرایكرد، بەنداوی جیزرە کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی تورکیا (باکووری کوردستان)، ئەگەربێت‌و تەواوبکرێت‌و بەشێوەیەکی تەواوەتیی بەگەڕبخرێت، ئەوە مەترسییەکی گەورە لەسەر سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق درووستدەکات. وتوشیه‌تى:"بۆ ئه‌وه‌ش وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق هەوڵیداوە لەڕێگای دیبلۆماسییەوە ئەو پڕۆژە ئاودێرییەی تورکیا ڕابگیرێت". بەرپرسەکەی سەر بەوەزارەتی سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق لەبەشێکی تری لێدوانەکەیدا دەڵێت:"لەڕێگای وەزارەتی دەرەوەی عێراقەوە نووسراوی فەرمیمان ئاراستەی تورکیا کردووە بۆئەوەی پڕۆژەی درووستکردنی بەنداوی جیزرە تەواونەکات". ده‌شڵێت:"لەهەموو کۆڕو کۆبوونەوە نێودەوڵەتییەکاندا کارمان لەسەر ڕوونکردنەوەی مەترسییەکانی ئەو بەنداوە کردوە، لەکاتی تەواوکردنیشیدا داوای قەرەبوو لەتورکیا دەکەین". به‌رپرسه عێراقیه‌كه ئاماژه به‌وه‌شده‌كات، "بەنداوەکە مەترسییەکی زۆر گەورەیە لەسەر عێراق‌و ڕۆڵی دەبێت لەوشککردنی هەردوو ڕووباری دیجلەو فورات‌و درووستکردنی کارەساتێکی ئاویی گەورە کە ئاکامەکەی پێشبینی ناکرێت". بەنداوی جیزرە حه‌وته‌م پڕۆژه‌ى به‌نداوسازیی توركیایه له‌سه‌ر هه‌ردوو ئاوى ڕووبارى دیجله‌و فورات‌و تەواوکەری بەنداوی ئەلیسۆیە کە 35 کیلۆمەتر لەبەنداوی ئەلیسۆو 4 کیلۆمەتر لەشاری جیزرەی باکووری کوردستان دوورەو دەتوانێت بەقەبارەی 1.2 ملیۆن مەتر سێجا ئاو عەمبار بکات‌و 250 مێگاوات کارەباش بەرهەمدەهێنێت.
هاوڵاتی ەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رەزامەندی دا بە خەرجکردنی بڕی 306.639000 (سێسه‌د و ملیار ملیار و شه‌شسه‌د و سی و نۆ) ملیۆن دینار بەشێوەی نەختینە و قۆناغ بە قۆناغ بۆ گەیاندنی خزمەتگوزاری زیاتر بۆ سووری پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان. به‌پێی نوسراوێك كه واژۆی ئومێد سه‌باح، سه‌رۆكی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی له‌سه‌ره، تیایدا هاتوه، "لە چوارچێوەی کارنامەی کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان و بۆ گەیاندنی خزمەتگوزاری زیاتر بۆ سووری پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رەزامەندی دا بە خەرجکردنی بڕی 306.639000 (سێسه‌د و ملیار ملیار و شه‌شسه‌د و سی و نۆ) ملیۆن دینار بەشێوەی نەختینە و قۆناغ بە قۆناغ بە پێی کارە ئەنجام دراوەکان". به‌پێی نوسراوه‌كه، ئەو بڕە پارەیە لەسەر بودجەی پەرەپێدانی پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان دەبێت، ئەوەش بۆ مەبەستی ئەنجامدانی پرۆژەی بەردەوام پێشنیارکراوەکان.
هاوڵاتی وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردنی حكومەتی هەرێم رایگەیاند، رەزامەندی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم وەرگیراوە بۆ دروستكردنی تونێلی دووەمی دەربەندیخان. ئەمڕۆ هەینی، 29ی نیسانی 2022، دانا عەبدولكەریم وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن لەمیانەی بەسەركردنەوەی تونێلی دەربەندیخان كە دوێنێ بەهۆی روداوێكی هاتوچۆوە بەشێكی زۆری سوتا و لەئێستاشدا هاتوچۆ تێیدا راگیراوە رایگەیاند: "ئەمڕۆ سەردانی شوێنی روداوەكەمان كردووە، زیانی زۆری ماددی زۆر هەبووە، لەسەر راسپاردەی سەرۆكی حكومەت هاتین بۆئەوەی لەنزیكەوە ئاگاداری چۆنیەتی روداوەكە بین و پلانی كورتخایەنی خێرا بۆ چارەسەری گرفتەكە دابنێن و پلانی درێژخایەنیشمان هەبێت بۆئەوەی تونێلی دیكە دروستبكرێت". هەروەها راشیگەیاند:"رەزامەندی وەزارەتی دارایی وەرگیراوە بۆئەوەی تونێلی دەربەندیخان نۆژەن بكرێتەوە، بۆئەو مەبەستەش بەزوترینكات دەست بەهەنگاوەكان دەكەین". هاوكات باسی لەوەشكرد كە رێگای ناوتاق- بەردەكەڕ-چەمەرگە قیرتاو دەكرێت بۆئەوەی وەك رێگای بەدیل بەكاربهێندرێت و كێشەی هاتوچۆ دروست نەبێت. وەزیری ئاوەدانكردنەوە ئەوەشی ئاشكرا كرد كە لەمساڵدا دەست دەست بەجێبەجێكردنی پرۆژەی دروستكردنی تونێلی دووەمی دەربەندیخان دەكرێت ئاماژەی بەوەشكرد، "پلانی دریژخایەنمان ئامادەكردوە و رەزامەندی ئەنجومەنی وەزیران وەرگیراوە لەدوای پشوەكانی جەژنی رەمەزانیش ئەو لیژنەیەی پێكهێندرابو بۆ دروستكردنی تونێلی دیكە، دەست بەگفتوگۆكردن دەكات لەگەڵ یەكێك لەباشترین كۆمپانیاكانی ناوچەكە بۆئەوەی بەدو تیوبی دیكە بۆ تونێلی دەربەندیخان دروستبكرێت و لەمساڵیشدا دەست بەجێبەجێكردنی ئەو پرۆژەیە دەكرێت". ئەوەشی رونكردەوە، پرۆژەكە دەبێتە تونێلی دوەم و لەئێستاشدا هەمو رێكارەكان كۆتاییان هاتوە و دوای گرێبەستكردن لەگەڵ كۆمپانیایەك جێبەجێدەكرێت.
هاوڵاتی دەستەی كەشناسی عێراق ئاشكرای دەكات كە لە رۆژانی جەژنی رەمەزاندا باران دەبارێت و هەندێك كاتیش هەورە بروسكەی لەگەڵدا دەبێت. دەستەی كەشناسی عێراق لەبارەی كەشوهەوای رۆژانی جەژن رایگەیاند:" رۆژی یەكشەممەی هەفتەی داهاتوو ئاسمانی هەرێم هەوری تەواودەبێت و بارانێكی كەم دەبارێت و دواتر بۆ بارانی مامناوەند خوڕ دەگۆڕێت و پلەكانی گەرماش چەند پلەیەك دادەبەزێت". هەروەها راشیگەیاند:" رۆژی دووشەممە، هاوشێوەی رۆژی یەكشەممە باران دەبارێت و هەورە بروسكەی لەگەڵدا دەبێت". ئەمڕۆ هەینی، 28ی رەمەزانەو رۆژی دووشەممە وەك یەكەم رۆژی جەژنی رەمەزان دیاری دەكرێت.
.jpg)
هاوڵاتی جەعفەر شێخ مستەفا، رایگەیاند كە داعشەكانی سوریا گەیشتوونەتە ناوچەكە و ژمارەیەكی بەرچاوی داعش خۆیان لە شاخێكی ناوچەكە حەشار داوە. ئەمڕۆ هەینی، جەعفەر شێخ مستەفا، بەرپرسی لقی 15ی پارتی لە خانەقین، ڕاگەیاند: ''چەكدارانی داعش لە ناوچە كوردستانییەكانی سنوری خانەقین و گەرمیان و دیالە مەترسیی زیاتریان پەیدا كردووە و تاكتیكی نوێ بەكار دێنن، بەتایبەتی دوای ئەوەی ژمارەیەك چەكداری داعش لە سووریاوە گەیشتوونەتە ناوچەكە". هەروەها راشیگەیاند كە ئێستا داعش سێ ڕێگا بۆ كردەوەی تیرۆریستی بەكار دێنێت، ئەوانیش بریتین لە بەئامانجگرتنی جووتیاران و ڕفاندنی هاووڵاتییانی ناوچەكە و بەكارھێنانی چەكی قەناسی پێشكەوتوو بۆ پێكانی ھێزە ئەمنی و سەربازییەكان و دانانەوەی بۆمب. هاوكات جەعفەر شێخ مستەفا ئەوەشی ئاشكرا كردووە كە "ژمارەیەكی زۆری چەكدارانی داعش خۆیان لە زنجیرەشاخێكی لای نەفتخانە حەشار داوە كە درێژیی شاخەكە 80 كیلۆمەتر دەبێت و ھیچ ھێزێكی پێشمەرگە و عێراقیش لەو سنوورە نییە، تەنیا ھێزی حەشدی شەعبی لەوێن كە ناتوانن بەرەنگاری داعش ببنەوە". بەرپرسەكەی پارتی لە خانەقین ئەوەشی روونكردووەتەوە كە ناوچەیەكی بەرفراوان هەیە لە دەوروبەری ئاوی حەمرین كە هیچ ڕێگایەكی بۆ ناچێت و داعش سوودی لەو بۆشاییە ئەمنییە بینیوە تا جووڵەی زیاتر بكات.
(27).jpg)
هاوڵاتى هاوسەرۆکی یەکێتی لە هەولێر لەگەڵ نێردەی دیپلۆماسیی وڵاتانی بیانی، رێکخراو و ئاژانسە نێودەوڵەتییەکان لە ھەرێمی کوردستان کۆبووەوە و لەبارەی دۆخی سلێمانی رایگەیاند :" بەداخەوە بەشێک لەو کۆمپانیایانەی لەبواری نەوتدا کار دەکەن لەلایەن حزبەوە ئاڕاستە دەکرێن و بۆ بەرژەوەندی کەسیی بەکاردەهێنرێن. بەردەوامبوونی ئەم دۆخەش قبوڵ ناکەین و رێگەنادەین هیچ هێز و لایەنێک لەسەر قوت و ژیانی خەڵک خۆیان دەوڵەمەند بکەن". ئێوارەی ئەمڕۆ پێنجشەممە 28-4-2022 بافڵ تاڵەبانی، هاوسەرۆکی یەکێتی لە بارەگای مەکتەبی سیاسی لە ھەولێر لەگەڵ نوێنەر، نێردەی دیپلۆماسیی وڵاتانی بیانی، رێکخراو و ئاژانسە نێودەوڵەتییەکان لە ھەرێمی کوردستان کۆبووەوە. هاوسەرۆکی یەکێتی وتیشی:" بەهیچ شێوەیەک بەرامبەر نادادی، ناشەفافی، قۆرخکاری، جیاکاری و بەهەدەردانی داهاتی گشتی بێدەنگ نابین و هەڵوێست و پەیامی خۆمان لەوبارەیەوە گەیاندووە. پیلاندانان بەرامبەر خەڵکی ئەم سنوورە و دەستبردن بۆ بژێوی ژیانی خەڵکەکەی هێڵی سوورە." دەقی راگەیێنراوی کۆبوونەوەکە بافڵ جەلال تاڵەبانی لە بارەگای مەکتەبی سیاسی لە ھەولێر لەگەڵ نوێنەر، نێردەی دیپلۆماسیی وڵاتانی بیانی، رێکخراو و ئاژانسە نێودەوڵەتییەکان لە ھەرێم کۆبووەوە. لە کۆبوونەوەکەدا کە هەریەک لە رێواز فایەق، سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان و دەرباز کۆسرەت رەسوڵ، كارگێڕی مەکتەبی سیاسی و ئەمین بابە شێخ، د.سۆران جەمال تاھیر و پۆڵا تاڵەبانی، ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و فریاڵ عەبدوڵا، ئەندامی سەرکردایەتی ئامادەبوون، بافڵ جەلال تاڵەبانی لەبارەی دۆخی سیاسی ھەرێم، عێراق و پرسی ھەڵبژاردن هەڵوەستەیکرد و بەڕاشکاوی ھەڵوێستی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانی خستەڕوو و رایگەیاند، یەکێتی ھێزێکە قورسایی سیاسی خۆی ھەیە و لەناو ھاوکێشە ناوخۆیی، عێراقی و جیھانییەکانیش کاریگەری خۆی هەیە. سەرۆک مام جەلال پاشخانێکی سیاسیی گەورە و پەیوەندییەکی دۆستانەی هاوسەنگی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ دروستکردووە. ئێمەش جگە لە پاراستنی، پەرەپێدەر و درێژەپێدەری ئەو پەیوەندییانە دەبین لەسەر بنەمای پاراستنی بەرژەوەندییە باڵا و هاوبەشەکان. سەبارەت بە پرسی ھەڵبژاردن بافڵ جەلال تاڵەبانی ئاشکرایکرد، زۆرینەی ھێز و لایەنە سیاسییەکانی ھەرێم لەگەڵ گۆڕینی شێوازی هەڵبژاردن و داڕشتنەوەی یاسایەکی نوێدان، بەشێوەیەک کە بوار بۆ ساختەکاری نەمێنێتەوە و تۆماری دەنگدەران پاک بکرێتەوە. پێکهاتەکان نوێنەری راستەقینەی خۆیان بن نەوەک هێز و لایەنی تر نوێنەرایەتییان بکەن. هەروەها لەبەر ئەوەی یاسای هەڵبژاردن رەهەندێکی نیشتمانیی هەیە، دەبێت بە سازان چارەسەر بکرێت و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانیش بە ئاشکرا رایگەیاندووە کە ئەو یاسایە موڵکی هیچ حزب و لایەنێک نییە و دەبێت بە رێککەوتن و کۆدەنگی نیشتمانیی دەربچێنرێت. لەبارەی ئەو بارودۆخە داراییەش کە بەسەر سلێمانی، هەڵەبجە، گەرمیان و راپەڕیندا سەپێنراوە، بافڵ جەلال تاڵەبانی رایگەیاند، بەهیچ شێوەیەک بەرامبەر نادادی، ناشەفافی، قۆرخکاری، جیاکاری و بەهەدەردانی داهاتی گشتی بێدەنگ نابین و هەڵوێست و پەیامی خۆمان لەوبارەیەوە گەیاندووە. پیلاندانان بەرامبەر خەڵکی ئەم سنوورە و دەستبردن بۆ بژێوی ژیانی خەڵکەکەی هێڵی سوورە. خەڵکەکەمان گلەیی و داواکارییەکانیان ئاڕاستەی ئێمە دەکەن و ئێمەش بەرامبەر ئەو دۆخە بێدەنگ نابین و هەموو ئەگەرەکان لەبەردەمماندا کراوەیە. لەدرێژەی کۆبوونەوەکەدا بافڵ جەلال تاڵەبانی سەبارەت بە پرسی غاز و هەناردەکردنی هەڵوەستیکرد و وتی، دەبێت گرێبەست و شێوازەکەی بۆ خەڵکی هەرێمی کوردستان روونبکرێتەوە و نامانەوێت مەینەتییەکی تر بەسەر هەرێمەکەماندا بهێنین. بە شەفافی کار لەسەر ئەم کەیسە بکرێت و هاوڵاتییانی کوردستان بەشێکبن لە پرۆسەکە. هەموو هەوڵێکیش لە دەرەوەی ئەم داواکارییانە ئەوا روون و ئاشکرا رایدەگەیەنم، دەبێت بەسەر لاشەی بافڵ جەلال تاڵەبانیدا بۆری غاز هەناردەی دەرەوە بکرێت. ئەمەش داواکاری خەڵکی کوردستانە جێبەجێی دەکەم و لەبەرامبەر ژیانی خەڵک و ئایندەی گەلەکەماندا، بێدەنگی و شەرمەزاری هەڵنابژێرم. سەبارەت بە پرسی نەوت و بەهەدەردانی، بافڵ جەلال تاڵەبانی هەڵوێستی یەکێتی ئاشکرا کرد و وتی، بەداخەوە بەشێک لەو کۆمپانیایانەی لەبواری نەوتدا کار دەکەن لەلایەن حزبەوە ئاڕاستە دەکرێن و بۆ بەرژەوەندی کەسیی بەکاردەهێنرێن. بەردەوامبوونی ئەم دۆخەش قبوڵ ناکەین و رێگەنادەین هیچ هێز و لایەنێک لەسەر قوت و ژیانی خەڵک خۆیان دەوڵەمەند بکەن. بافڵ جەلال تاڵەبانی لەڕێگای نوێنەر، نێردەی دیپلۆماسی وڵاتانی بیانی، رێکخراو و ئاژانسە نێودەوڵەتییەکانەوە پەیامێکی توند و روونی ئاڕاستەی ئەو لایەنە کرد کە بە مەرام و پیلان دەیەوێت دۆخی ھەرێم بە تایبەت سلێمانی، ھەڵەبجە، گەرمیان و راپەڕین بشێوێنن و گەمارۆی داراییان بخەنەسەر و رایگەیاند، یەکێتی ئەو هێزە نییە کە پاشکۆیەتی و ئیستیفزاز لە هیچ هێز و لایەنێک قبوڵ بکات. بڕوامان بەخەباتی دیموکراسی هەیە و بەهەموو شێوەیەک خۆسەپێنی و تاکڕەوی رەت دەکەینەوە. بەڵام بۆ راستکردنەوەی هەڵەکان، هەموو هەنگاوێک دەگرینەبەر لەپێناو ژیان و گوزەرانی خەڵکی خۆمان.
.png)
