ئێران بەدوو مەرج ئامادەیە بۆ گفتوگۆ لەگەڵ ئەمریکا

شاناز حەسەن كەمی باران بارین لەهەرێمی كوردستان وای كرد وشكەساڵی لەگەرمیان رابگەیەندرێت و حكومەتی هەرێمیش بڕی حەوت ملیار دیناری تەرخان كردووە بۆ كەمبوونەوەی كاریگەرییەكانی ئەو وشكەساڵییە. لەهەرێمی كوردستاندا 17 بەنداو بوونیان هەیە كە بەنداوی دوكان و دەربەندیخان و دهۆك گەورەترینیانن و دەڵێن بارانی دیكە نەبارێت گرفتی گەورە دروست دەبێت. كۆچەر جمال، بەڕێوەبەری بەنداوی دوكان لە لێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:» لەمانگی دوانزەی ساڵی رابردوودا بڕێك بارانی باش باری، لە مانگی یەكی ئەمساڵیشدا بڕێكی باش باران و بەفر باری، بۆیە هیوامان وابوو ئەمساڵ ریژەی ئاو لەدەریاچەكەدا زۆر باش بێت، بەڵام بەداخەوە لەمانگی شوبات و ئازاردا هیچ بڕێكی وا نەباری، تا ئەمڕۆش كە ناوەڕاستی مانگی چوارداین لەدوكان نزیكەی 300 ملم باران باریوە».   هەروەها ئاماژەی بەوەكرد كە ئاستی دەریاچەكە بەراورد بەساڵی رابردوو كە نزیكەی لەسەدا 48ی تێدابوو،  ئەمساڵ تەنها لە سەدا 41ی تیادایە. بەڕێوەبەری بەنداوی دوكان وتیشی:»ئێستاش رۆژانە چەند سانتیمەترێك زیاد دەكات بەڵام زیادبوونەكە زۆر كەمەو لەوانەیە ماوەیەكی تر ئاستەكە بوەستێت و دواتر رۆژانە كەم ببێتەوە كۆچەر جەمال، ئەوەشی دووپاتكردەوە گرتنەوەی ئاوی بەنداوەكانی سەر زێی بچووك لەوڵاتی ئێران كاریگەری خۆی هەیە، چونكە لەسێ شوێن رێگەی بەئاوی زێی بچووك گرتووەو سێ بەنداوی لەسەر دروستكردووە. هاوكات، رەحمان خانی، بەڕێوەبەری بەنداوەكانی هەرێمی كوردستان لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی ئەوەی خستەڕوو كە بەپێی توانای گلدانەوەی ئاو لەبەنداوەكاندا، بەنداوی دەربەندیخان 50% ئاوی تێدایە، بەنداوی دوكان 41% و بەنداوی دهۆكیش 40%. هەروەها باسی لەوەشكرد بەهۆی كەمیی بارانبارینەوە، لە دەڤەری گەرمیان بە فەرمی وشكەساڵی راگەێندراوەو بەشێكی دیكەی زەوییە كشتوكاڵییەكانی هەرێمی كوردستان بەتایبەت لە سنووری پارێزگای دهۆك و بەشێك لەپارێزگای هەولێر مەترسیی وشكەساڵییان لەسەرە. مامۆستایەكی زانكۆ و پسپۆرێك ئاماژە بەوە دەدات ئێران بەدروستكردنی بەنداو لەسەر رووباری زێی بچووك و سیروان ئاوێكی زۆر كەم بۆ هەرێم بەردەداتەوە. عەبدولموتەلیب رەفعەت، پسپۆری بەڕێوەبردنی سەرچاوەكانی ئاوو ژینگە، مامۆستا لەئاوی گەرمیان، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» ئێران بۆ ماوەی سێ ساڵ دەچێت بەنداوەكانی تەواو كردووەو پرۆژەی گەورەی لەسەر هەردوو رووباری زێی بچووك و  سیروان دروست كردووە بەئەمە كاریگەری زۆر گەورە لەسەر عێراق و هەرێم دروست بووە». هەروەها باسی لەوەشكرد ئەم پرۆژانەی ئێران ئایندەی هەرێمی كوردستان دەخاتە ژێر مەترسییەكی گەورەوە چونكە لە روباری سیروان نزیكەی سێ ملیار مەترسێجا ئاو دەگرێتەوەو  واتە  ساڵانە بە رێژەی لەسەدا 70 و  ئاوی روباری زێی بچوكیش كە لەسەدا 50 ئاوەكەیان بەدەستدەگات ئێران دەتوانێت لەسەدا 40ی بگرێتەوە. «دوو ساڵ وشكەساڵی لەسەر یەك كێشەیەكی زۆر گەورەیە، بۆیە گرتنەوەی رێرەوەكانیش لەلایەن ئێرانەوە ئەوەندەی دیكە كاریگەریەكەی زیادكردووە و مەترسی دەبێت لەسەر ئاسایشی خۆراك و ئاو لەهەرێمی كوردستان». ئەم پسپۆرە لەبارەی مەترسیەكانی ئاوی ژێرزەوییەوە دواو وتی:» ئێستا خەڵكانێكی زۆر دەست بۆ ئاوی ژێرزەوی دەبەن، لەگەڵ ئەوەی حكومەتیش تائێستا یاسایەكی نیە بۆ پاراستنی سەرچاوەكانی ئاو، بۆیە هەمووی پێكەوە دەبنە كێشەی كەمئاوی و رووبەڕوومان دەبنەوە». پارێزەرێكی ئاو حكومەتی هەرێم تۆمەتبار دەكات كە  پلانی پاراستنی ئاوی نییە و لۆمەی وڵاتانی دراوسێ دەكات. رەنج عەتا، پارێزەری ئاو، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»باسكردنی ئاوی عێراق و هەرێم پێكەوە گرێدراوە، چونكە ئاوەكەمان هاوبەشە، ئێمە نیوەی كەمی ئاوەكانمان لەدەرەوە بۆ دێت، واتە لەسەدا 40 بۆ 50 لەدەرەوەی عێراقەوە دێت». ئەم پارێزەرە پێشیوابوو دەبێت بەڕێوەبردنی ئاو جددی بێت، بەو پێیەی دەست بگرن بەو لەسەدا 60ی لە هەرێمدا هەیە. رەنج عەتا ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد:» ئەوەی زۆر گرنگە تائێستا ئێمە پرۆژەی پاكژكردنەوەی ئاومان نییە، كەبەداخەوە دەیان  پرۆژە و كۆمپانیای گەورەی بیانی هاتوون،  كە نەدەبوو هەبوونایە، دەبوو حكومەت و كۆمپانیاكان پرۆژەیان هەبوایە بۆ ئەو ئاوانەی ئەمڕۆ هەن و پیسبوون بەزێراب وەك تانجەرۆ كە دەتوانین دووبارە پاكژبكرێتەوە و بەكاربهێنرێتەوە بۆ كشتوكاڵ و باخداری و یان ئاودانی سەوزاییەكانی شار». جەختی لەوەكردەوە:» حكومەت خۆی پلانی نیە بۆ بەفیڕۆنەدانی ئاوو پاراستنی، بۆیە لۆمەی ئێران و وڵاتانی دیكە دەكات كە سەرچاوە ئاوییەكانمان لێدەگرنەوە». «سلێمانی شەش بۆكسی گەورەی ئاوی زێرابی هەیە ناتوانرێت سوودی لێوەربگرێت لەكاتێكدا لەهەموو دنیادا وایە بۆ كشتوكاڵ و باخداری سوود لەو ئاوانە وەردەگیرێت لەبری ئاوی شیرنی خواردنەوە»، رەنج عەتا وای وت.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لەبارەی گفتوگۆی ناڕاستەوخۆ لەنێوان پەكەكەو حزبەكەی دەڵێت»لەدونیای سیاسەتدا هەمیشە و هەتا هەتایە مەجالی دیالۆگ و گفتوگۆ هەر دەمێنێت»، دەشڵێت:» هیوادارین هەرگیز پێكدادان لەنێوان پارتی و پەكەكە روونەدات». ئاری محەمەد هەرسین، ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى لەبارەی هەناردەكردنی غازی سروشتییەوە لەڕێگەی دەوڵەتی توركیاوە هاوشێوەی نەوت لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە» یەكێتی بەشدارە لەحكومەت لەگەڵ ئێمە، بۆیە حكومەت هەر هەنگاوێك بنێت بەدڵنیاییەوە یەكێتی نیشتیمانیش بەشدارە لەو هەنگاو و بڕیارانەدا». هاوڵاتى: كاك ئاری لەئێستادا پەیوەندییەكانی پارتی و یەكێتی لەچ ئاستێكدایە، بۆچی پێتوایە گەیشتووەتە مریشكە رەشە؟ ئاری هەرسین: پەیوەندیەكانی ئێمەو یەكێتی وەك پێویست نیە، كەناڵەكانی پەیوەندی لەنێوانماندا سنوردارن و كەوادری هەردولامان لەسۆشیال میدیا سەنگەربەندیەكی نابەجێیان بەرامبەر یەك گرتووە. هاوڵاتى: لەدوای رووخانی سەدام حوسێنەوە پارتی و یەكێتی پێكەوە لەحكومەتدا شەریك بوون بەتایبەت لە 2005، ئایا پاش 17 ساڵ پێكەوەیی ناتوانن هەڵبكەن پێكەوە، یان بەرژەوەندییەكان كەمەو بەشیان ناكات؟ ئاری هەرسین: نا، ئەوە راست نیە. ئێمەو یەكێتی ئێستاش ئەتوانین پێكەوە هەڵ بكەین. كێشە سەرەكیەكە لەوێدایە كە هەندێك مژار لەنێوانماندا كەڵەكە بوون و هەروەها كەسانێك لەهەردولامان كە لەدەرەوەی دەسەڵاتی بڕیارداندان رۆڵێكی ئیجابی نابینن و هەرچی مەسەلەی بەرژەوەندیشە، بەدڵنیاییەوە بەرژەوەندی خەڵكی كوردستان و هەردوولامان لەوەدایە كە تەبا بین لەگەڵ یەكتر. هاوڵاتى: سەرۆكی حكومەتی هەرێم چووە توركیاو پرسی وزە باسكراوە و لەئیماراتیش مەسرور بارزانی باسی هەناردەی غازی كردووە، پێتوایە ئەم پرسە پێویستی بە رێككەوتنە لەگەڵ یەكێتی و ئینجا عێراق دواتر توركیا، یان وەك نەوت دەكرێت مامەڵەی لەگەڵ بكرێت؟ ئاری هەرسین: یەكێتی بەشدارە لەحكومەت لەگەڵ ئێمە، بۆیە حكومەت هەر هەنگاوێك بنێت بەدڵنیاییەوە یەكێتی نیشتیمانیش بەشدارە لەو هەنگاو و بڕیارانەدا. هاوڵاتى: فرۆشی نەوتی هەرێم لەمانگی ئازاردا یەك ملیارو  (128) ملیۆن دۆلار بووە، تەنها 551 ملیۆن دۆلار كە دەكاتە لەسەدا 49% بۆ حكومەتی هەرێم ماوەتەوە، ئەمە چ قازانجێكی بۆ كورد تێدایە لەسەدا 51% بۆ كۆمپانیاكان بێت؟ ئاری هەرسین: راستە قازانجەكە لە ئاست داخوازیەكانماندا نیە، بەڵام زۆرینەی هەرە زۆری وڵاتانی هەناردەكاری نەوت لەجیهانی سێهەم بەدەست ئەم كێشەیەوە دەناڵێنن كە هۆكارەكەی ئەوەیە كە وڵاتانی جیهانی سێهەم خاوەنی تەكنۆلۆژیای نەوت نین، بۆیە ناچارن تەكنۆلۆژیاكە بكڕن. هاوڵاتى: هیچ زانیاریەكتان هەیە لەبارەی سەردانی بەرپرسانی ئێران بۆ لای سەرۆكی پارتی و سەرۆكی هەرێم و دواتر سەرۆكی حكومەت؟ ئاری هەرسین: نەخێر نیمە. هاوڵاتى: ئێران هەولێری موشەكباران كرد یەكێتی وەك هەر لایەنێكی دیكەی هەرێم و عێراق ئیدانەی كرد، بەڵام توركیا بە رۆژی رووناك هاتووە خاكی هەرێم داگیردەكات و وەك «پەكەكە» دەڵێت پارتی بووەتە چاوساغی و هێزی رۆژو لیوای گوڵانی بردووە بۆ شیلادزێ و دێرەلوك تا گەمارۆ بخاتەسەر گەریلا؟ ئەگەر ئەمەی پەكەكە دەیڵێت راست بێ پارتی دیموكراتی كوردستان لەكوێدا نەتەوەیی و نیشتمانییە؟ ئاری هەرسین: پارتی كرێكارانی كوردستان رێكخراوێكی سیاسی و سەربازی كوردستانی توركیایە، ئایا مەعقولە حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ جوڵە پێكردنی هێزی پێشمەرگە، ئیزن لەپەكەكە وەربگرێت؟ دواجار قسەی پەكەكە بەشێكە لەپڕوپاگەندەی حزبێكی سیاسی، چونكە پەكەكە حزبە، مەرج نیە هەرچی پەكەكە گوتی راست بێت. هاوڵاتى: مەترسی پێكدادان لەنێوان پەكەكەو پارتی هەیە؟ بەتایبەت كە پارتی هێزی جوڵاندووە بە ئاراستەی ئەو شوێنانەی پەكەكە بوونی هەیە؟ ئاری هەرسین: هیوادارین هەرگیز ئەوە روو نەدات، بەڵام ئەگەر پەكەكە لەسەر ئەم سیاسەتی عەنتەرتاریەتە بەردەوام بێت و هیچ حسابێك بۆ ان و دامەزراوەیی حكومەتی هەرێمی كوردستان نەكات، ئەوە نەك بۆ ئێمە، بەڵكو مەترسی پێكدادان لەگەڵ یەكێتیش دێتە ئاراوە. هاوڵاتى: پێتوانیە پەكەكە تازە بووەتە بەشێك لەنەخشەی حزبە سیاسییەكانی كوردستانی گەورە بەم ئۆپەراسیۆنانە چارەسەر ناكرێت، بەڵكو دەبێت رێگای دیالۆگ بدۆزرێتەوە و دەكرێت پارتی رۆڵ ببینێت بۆ ئاشتی لەنێوان توركیاو پەكەكەدا؟ ئاری هەرسین: ئەو پرسیارە دەبێت لە پەكەكە بكرێت، ئێمە هەمیشە گوتومانە كە كێشەی كورد لەپارچەكانی تری كوردستان تەنیا بەدیالۆگ چارەسەر دەكرێت. هاوڵاتى: پێشتر گفتوگۆی ناڕاستەوخۆ لەنێوان پەكەكەو پارتی هەبووە كە پێكدادان لەنێوانیاندا روونەدات، ئێستا پێتوایە ئەو گفتوگۆ ناڕاستەوخۆیە هەرماوە، یان لەجەنگێكی سارددان؟ ئاری هەرسین: لەدونیای سیاسەتدا هەمیشەو هەتا هەتایە مەجالی دیالۆگ و گفتوگۆ هەر دەمێنێت. هاوڵاتى: كاك ئاری كورد چی بكات كە دراوسێكانی لەجیهانی سێیەمدان و چاویان بڕیوەتە خاكەكەی، توركیا، ئێران، سوریا، عێراقیش؟ چۆن كورد دەتوانێت لەنێو ئەم جوگرافیایەدا مامەڵەیەكی تەندروست بكات؟ ئاری هەرسین: كورد دەبێت یەك شتی زۆر سادە بكات، ئەویش ئەوەیە كە لەناوخۆیدا یەكڕیز بێت و ناوماڵی خۆی كۆبكاتەوە، ئینجا لەسەر بنەمای ئەجیندایەكی نیشتیمانی بەرەو داهاتوو هەنگاو بنێت. كورد هیچ چارێكی دیكەشی نیە، چونكە جوگرافیای سیاسی كوردستان لەقازانجی ئێمە نیە. هاوڵاتى: خەڵك نیگەرانە لەپارتی و یەكێتی، با پرسیارەكە بۆ پارتی بێت كە دەوترێت زۆرترین جومگەی حكومەتی هەرێمی لایەو خەڵك لەكاتی خۆی مووچە وەرناگرێت و خەدەمات وەك پێویست نییە؟ پێتوایە ئەم حزبانە بێباكن لەخەڵك و حساب بۆ سزای گەل ناكەن؟ یان مەسەلە چیە لەم دۆخە دەروونی و ئابووریە خراپەدا ئاوڕی جددی لەخەڵك نادرێتەوە؟ ئاری هەرسین: بەداخەوە، بەڵام لەهەرێمی كوردستان دیاردەی دووئیدارەیی بەزەقی دەردەكەوێت، ئێمەی پارتی بەئەندازەی دەسەڵاتی جوگرافیایمان لەگوزەرانی خەڵك بەرپرسیارین. وابزانم وەڵامەكەم روونە. هاوڵاتى: یەكێتی لەئاستی سەركردایەتی دەڵێت، پۆستی سەرۆك كۆمارو پارێزگاری كەركوك بڤەیەو ئیستحقاقی یەكێتییە؟ بەم نەفەسە لەگەڵ یەكێتی دەگەنە ئەنجام لەبارەی بەغدادەوە؟ ئاری هەرسین: لەسیاسەتدا ئەم جۆرە لەدەربڕین میزاجین، سیاسەت بەموتڵەقی و عینادی ناكرێت، هەموو شتێك لەسیاسەتدا قابیلی گفتوگۆیە.  گەر بەو جۆرەو بەو نەفەسە سیاسەت لەگەڵ یەك بكەین، ئەوا هەرگیز ناگەینە ئەنجام و لەئاكامی ئەم جۆرە لەسیاسەتكردنیش خەڵكی كوردستان زەرەرمەندی یەكەم دەبن.

  شاناز حەسەن  بەڕێوەبەری كۆنترۆڵی كارەبای حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند:»ئێستا رۆژانە 18 بۆ 20  كاتژمێر كارەبای نیشتمانی دەدرێتە هاووڵاتیان». ئومێد ئەحمەد، بەڕێوەبەری گشتیی كۆنترۆڵی كارەبای هەرێمی كوردستان لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى، ئاماژەی بەوەشكرد كە نزیكەی ملیۆنێك و 750 هەزار هاوبەشی كارەبا هەیە و رێژەی كەم و زۆری كاتژمێرەكانی كارەبا پەیوەندی بەخواستی بەكارهێنان و بەرهەمەوە هەیە. هەروەها وتیشی:» بێگومان دەزانین بەرەو وەرزی گەرما دەڕۆین خواست لەسەر بەكارهێنانی كارەبا زۆر زیاتر دەبێت، بۆیە بەپێی ئەو خواستە كە بەرهەممان زیادی كرد كارەبا زیاد دەكات یاخود وەك خۆی دەمێنێتەوە، بەرهەمیش وەك خۆی بوو كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبای نیشتمانی گۆڕانكاری بەسەردا دێت». لەهەرێمی كورستان 14 وێستگەی بەرهەمهێنانی كارەبا هەیە، دووانیان كارۆئاوین لەبەنداوەكانی دەربەندیخان و دوكان، ئەوانی دیكە بەسووتەمەنی كاردەكەن و لەئێستا بەرهەمی كارەبا سێ هەزارو 200 بۆ سێ هەزارو 300 مێگاوات كارەبا دەبێت.

عەمار عەزیز لەماوی دوو  رۆژدا چوار جار شەڕ لەنێوان ئاسایشی ئێزدیخان و سوپای عێراق روودەدات و شەڕەكە لەسەر خاڵێكی سەربازی ئاسایشی ئێزدیخان لەكۆمەڵگای دووگرێ سەر بەناحیەی سنون روویدا و دواتر فراوانتر بووەو سێ كەس لەسوپای عێراق برینداربوون لەگەڵ برینداربوونی دوو كەسی سڤیل. كاتژمێر 4ی بەرەبەیانی دوێنێ سێشەممە دووبارە شەڕ لەنێوان سوپاو یەبەشە لەناوچەكانی حەیالی ، سكێنیە و جیدالی سەر بەناحیەی گرعوزێر روویدا. خودێدا ئەلیاس ، سەرۆكی ئەنجۆمەنی خۆسەری دیمۆكرات لەناحیەی سنونێ لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت :» شەڕی نێوان سوپا و هەڤاڵانی یەبەشە لەسەر خاڵێكی یەبەشە روویداوە ، ئێواری  18ی نیسان ژمارەیەك لە سوپای عێراق بەرەو كۆمەڵگای دووگرێ بەڕێدەكەون كە ئامانجیان گرتنی ئەو خاڵەیە، پێشتر سوپای ئێمەیان ئاگادارنەكردووەتەوە» لەو خاڵە شەڕە قسە لەنێوان ئاسایشی ئێزدیخان و سوپا روودەدات ، ئەوان سوور بوون لەسەر ئەوەی خاڵەكە رادەستی ئەوان بكەن، ئاسایشی ئێزدیخانیش قبوڵیان نەكردووە ، سەرەتا سوپا تەقەیەیان كردووە دوای ئەوەی هەڤاڵانی یەبەشە بەرگرییان لەخۆیان كردووە». خودێدا ئەلیاس وتیشی :» دوای زیاتر لەكاتژمێرێك شەڕ لەنێوانیاندا، كاتژمێر 12ی هەمان شەو ، لەگەڵ سوپا رێككەوتین ، بەڵام بەداخەوە سوپای عێراق رێككەوتنیان هەڵوەشاندەوەو ، بەرەبەیانی دوێنێ 19ی نیسان دووبارە هێرشیان كردە سەر خاڵێكی سەربازی ئێمە لەگرعوزێر ، هەڤاڵانی ئێمەش بەرگرییان لە خۆیان كرد ، تا ئەمرۆش شەڕ لەحەیالی ، باب شلو و دەوروبەری گرعوزێر بەردەوامە ، چەكی قورس وەكو هاوەن و دۆشكە بەكارهاتووە». خودێدا ئەلیاس پێشیوابوو كە  ئەم رووداوە لەدوای دەستپێكردنی ئۆپەراسیۆنی توركیا بۆ سەر ناوچەی بادینان دێت و حكومەتی عێراق سوورە لەسەر ئەوەی رێككەوتنكەی بەغداو هەولێر لەسەر ئەرزی واقیع جێبەجێ بكات، ئەمەش بەهیچ شێوەیەك قبوڵكراو نیە. هەروەها  فەیسەل عەفدو چالاكوان لە قەزای شەنگال دەڵێت  تا لەداعش رزگاربوون ئێستا تووشی بەڵایەكی دیكەبوون، وتیشی:» هەر ماوە ماوە توركیا ناوچەكانمان بۆردوومان دەكات و شەڕو ئاڵوزی لەنێوان سوپا و هەڤاڵانی یەبەشە روودەدات ، قوربانی هەموو ئەو رووداوانە هەر خەڵكی سڤیلن «. هاوكات، خودێدا چوكی ، بەڕێوەبەری ناحیەی سنون پێیوابوو كە هەرجارێك توركیا ئۆپەراسیۆنێكی نوێ لەناوچەكانی سنوری لە پارێزگای دهۆك ئەنجامبدات دەزانن شتێك لە شەنگالیش روودەدات وتیشی:» توركیا نایەوێت خەڵكی شەنگال ئیسراحەت بكەن، جەژن و خۆشی بە ئەنقسەت لێیان تێكدەدات، ئەمە هەمووی پلانی توركیایە».

شاناز حەسەن نزیكەی مانگێكە بەرپرسانی تەندروستی سلێمانی هۆشداری دەدەن لەكەمبوونەوەی دەرمان و پێداویستی پزیشكی لەناوەندە تەندروستیەكانداو بۆ چارەسەركردنیشی چاوەڕێی كۆبوونەوەی حكومەتی هەرێم دەكەن تا بودجەیان بۆ دابین بكات. دایكی دییە جەلالەدین، لەنەخۆشخانەی منداڵان  لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى ئاماژەی بەوەكرد كە لەگەڵ ئەوەی دۆخی زۆر خراپی كچەكەی، بەڵام نەبوونی دەرمانی پێویست وای كرد كە بەناچاری بیگوازمەوە بۆ نەخۆشخانە ئەهلییەكان لەكاتێكدا دۆخی داراییان باش نییە، وتیشی:» 500 هەزار دینارمان خەرج كردووە تەنها بۆ دەرمان و پشكنینەكان». پشدەر عەبدوڵا، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی د.جەمال ئەحمەد رەشیدی منداڵانی فێركاری لەسلێمانی لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى ئەوەی دووپاتكردەوە كێشەی كەمی دەرمان بەردەوامە و گرفتی گەورەی بۆ دروستكردوون، وتیشی:»نەخۆشێكی زۆر سەردانمان دەكەن بەداخەوە ئێمە ناچار دەبین بۆ كڕینی دەرمان بیاننێرینە دەرەوەی نەخۆشخانە». بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی د.جەمال ئەحمەد رەشیدی منداڵانی فێركاری لەسلێمانی باسی لەوەشكرد كە لەئێستادا داواكارییەكانیان لای ئەنجومەنی وەزیرانەو دەبێت چاوەڕێی ئەوان بن بۆ وەڵامدانەوە و چارەسەری بارودۆخەكە. هاوكات سامان شێخ لەتیف، وتەبێژی راگەیاندنی تەندروستی گشتی سلێمانی باسی لەوەكرد لیژنەكەی وەزارەتی تەندروستی سەردانیان كردوون و  داواكاریەكانی خۆیان پێگەیاندوون و بەرزكراوەتەوە بۆ وەزیری تەندروستی و دەشڵێت:» ئێستا چاوەڕوانین بزانین ئەنجومەنی وەزیران كەی كۆدەبێتەوە لەسەر ئەوەو كەی بڕیار دەدات». هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد بەو هۆیەوە سەرجەم نەشتەرگەرییە ساردەكان لەنەخۆشخانەكاندا وەستاون و تەنیا حاڵەتە گەرمەكان نەشتەرگەری و چارەسەری پێویستیان بۆ دەكرێت. لیژنەی تەندروستی لەپەرلەمانی كوردستانیش لەهەوڵەكانیان بەردەوامن بۆ چارەسەركردنی كێشەی دەرمان لەپارێزگاكەو پەرلەمانتارێك دەڵێت:» كێشەكە تەنیا پەیوەندی بەدۆخی داراییی حكومەتەوە هەیە». جەلال محەمەد، ئەندامی لیژنەی تەندروستی لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت:» كێشەكە بەشێوەیەكی كاتی ناوە بەناوە چارەسەر دەكرێت، بەڵام كە چارەسەرێكی ریشەیی بۆ نەدۆزرێتەوە  ئەگەری دووبارە بوونەوە و سەرهەڵدانەوەی هەر لەئارادایە». جەختی لەوەشكردەوە لیژنەیەكی تایبەتیان پێكهێناوە و كاری لەسەردەكەن و ئەنجامەكان لەماوەیەكی كورتدا رادەگەیەنن.

هاوڵاتى  سەرۆک کۆماری تورکیا لە وتارێکدا رایگەیاند:" بە هاوئاهەنگی لەگەڵ حکومەتی عێراق ئۆپەراسیۆنەکانمان دەکەین".  دەشلێت:" سوپاسی حکومەتی فیدراڵ و هەرێمی کوردستان دەکەین بۆ بەردەوامی ئۆپەراسیۆنەكەمان". رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا لە وتارێکدا رایگەیاند:" چاومان لە خاکی هیچ وڵاتێک نییە، بەڵام دەمانەوێت ئاسایش بەرقەرار بکەین. بەهۆی ئۆپەراسیۆنەکانمان بۆ ناو بنکە و بارەگاکانیان چەندین ساڵە پەکەکە ناتوانێ هیچ چالاکییەک لەناو تورکیادا بکات و لە چالاکیمان خستوون و بەردەوام دەبین". باس لەوەش دەکات: "دەستمان بە ئۆپەراسیۆنێکی دیکە کردووە، تاوەکو ئەو ناوچانە پاکبکەینەوە کە لەلایەن رێکخراوە تیرۆرستییەکانەوە لە باکووری عێراق داگیرکراوە."  باس لەوەش دەکات: "ئامانجمان لە ئۆپەراسیۆنەکەمان پاککردنەوەی خاکی عێراقە لە رێکخراوە تیرۆرستییەکان و گەرەنتیکردنی ئاسایشی سنوورەکانمانە. ئێمە هاوئاهەنگیمان لەگەڵ حکومەتی عێراقیدا هەیە بۆ بەڕێوەچوونی ئۆپەراسیۆنەکە."  سەرۆک کۆماری تورکیا وتیشی، "لە ماوەی رابردوودا گۆڕانکاریمان لە بیرۆکەی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆردا کرد. جەنگمان لە دژی تیرۆر فراوانترکرد، سەرچاوە و شوێنی مانەوەکانیانمان کردە ئامانج. کارێکمان کردووە کە چیتر گرووپە تیرۆرستییەکان نەتوانن لەنێوخۆی تورکیادا چالاکی ئەنجام بدەن." رەجەب تەیب ئەردۆغان لە وتەکانیدا، سوپاسی حکومەتی فیدڕاڵی عێراق و هەرێمی کوردستان دەکات "بۆ ئەو هاوکارییەی لە رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر لە باکووری عێراق پێشکێشیان کردووە."  بەپێی ئاماری وەزارەتی بەرگریی تورکیا، تاوەکو ئێستا 26 گەریلای پارتی کرێکارانی کوردستان گیانیان لەدەستداوە و دوو سەربازی سوپای تورکیاش کوژراون. هەروەها ناوەندی راگەیاندنی هێزەکانی پاراستنی گەل - هەپەگە رۆژی دووشەممە بڵاویکردەوە، لە ناوچەکانی ئاڤاشین و زاپ 28 سەربازی تورکیا کوژراون و نۆی دیکەش برینداربوون، دوو هەلیکۆپتەریش پێکراون.

هاوڵاتى حكومەتی هەرێمی كوردستان داهاتی مانگی ئازاری ئەمساڵی گەیشتووەتە دەست و ئامادە نییە مووچەی مانگی چوار لە 25ی نیساندا دابەش بكات و دەیكاتە 10ی ئایاری مانگی داهاتوو. بەپێی ئەو بەدواداچوونانەی هاوڵاتى كردوویەتی لەوەزارەتی دارایی و حكومەتی هەرێم دەستی كەوتووە داهاتی نەوتی خاوی مانگی ئازار ملیارێك و 128 ملیۆن دۆلار بووە و رۆژانە 421 هەزار بەرمیلی هەناردە كردووەو هەر بەرمیلێك بەسەد دۆلار زیاتر فرۆشراوە. هەروەها لەكۆی داهاتەكەی 551 ملیۆن دۆلاری بۆ ماوەتەوە كە دەكاتە لەسەدا 49% و لەسەدا 51%ی بۆ خەرجی كۆمپانیاكان و حەقدەستی بۆری رۆیشتووەو كە 577 ملیۆن دۆلار دەكات. هاوڵاتى، لە دوو سەرچاوەی ناو وەزارەتی دارایی حكومەتی هەرێم و ئەنجومەنی وەزیران ئەوەی دەستكەوتووە كە چاوەڕێی داهاتە ناوخۆییەكانی مانگی نیسان دەكەن لەگەڵ ناردنی 200 ملیار دیناری بەغداو ئەوكات لە 10ی ئایار، مووچەی مانگی نیسان دەست بەدابەشكردنی دەكرێت. رۆژی 28ی نیسان تا 8ی ئایار لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە بەپێی رۆژژمێرەكانی ساڵ كراوەتە پشوو بەوپێیە بێت، حكومەتی هەرێم دوای دوو رۆژ لەتەواوبوونی پشووەكان دەستدەكات بە دابەشكردنی مووچەی مانگی نیسان.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لەبارەی گفتوگۆی ناڕاستەوخۆ لەنێوان پەكەكەو حزبەكەی دەڵێت»لەدونیای سیاسەتدا هەمیشە و هەتا هەتایە مەجالی دیالۆگ و گفتوگۆ هەر دەمێنێت»، دەشڵێت:» هیوادارین هەرگیز پێكدادان لەنێوان پارتی و پەكەكە روونەدات». ئاری محەمەد هەرسین، ئەندامی سەركردایەتی پارتی ئەوە دووپاتدەكاتەوە :" هیوادارین هەرگیز ئەوە روو نەدات، بەڵام ئەگەر پەكەكە لەسەر ئەم سیاسەتی عەنتەرتاریەتە بەردەوام بێت و هیچ حسابێك بۆ هاوڵاتىان و دامەزراوەیی حكومەتی هەرێمی كوردستان نەكات، ئەوە نەك بۆ ئێمە، بەڵكو مەترسی پێكدادان لەگەڵ یەكێتیش دێتە ئاراوە".    

هاوڵاتى سەرۆکی هەرێمی کوردستان رایگه‌یاند:" هەموو هەوڵێک دەدەین بۆ ئەوەی تەواوی رفێنراوە ئێزدییەکان رزگار بکەین". ئەمڕۆ سێشەممە 19-04-2022، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی سەری ساڵی ئێزدییەکان پەیامێکی پیرۆزبایی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە:"هەموو خوشک و برایانی ئێزدی دڵنیادەکەینەوە کە هەرچی رفێنراوێکی ئێزدی مابێت، هەموو هەوڵێک بۆ رزگارکردن و دیاریکردنی چارەنووسیان دەدەین." جەژنی چوارشەممەی سوور، یاخود جەژنی سەری ساڵی کوردانی ئێزدی، یەکێکە لە جەژنە دیارەکان کە هەموو ساڵێک لە مانگی نیسان دەکرێت. ئەم جەژنە لە ماڵان و لە پەرستگەی لالش بە چەندین رێورەسم بەڕێوەدەچێت. سەرۆکی هەرێمی کوردستان پشتیوانی تەواوی مافی ئێزدییەکان، ئاوەدانکردنەوەی ناوچەکانیان، مسۆگەرکردنی ئارامی و ئازادییەکانیان دەکات و دەڵێت: "بۆ ئەو مەبەستەش بەردەوام لەگەڵ لایەنە عێراقی و نێودەوڵەتییەکان کار دەکەین." لە بەشێکی دیکەی پەیامەکەیدا، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێت: "بەداخەوە ئەمساڵ جەژنەکە لە کاتێکدایە کە هێشتا بەشێکی بەرچاو لە خوشک و برایانمان لەنێو کەمپەکاندا ژیان بەسەر دەبەن، ئێمە بەڕێز و پێزانینەوە لە خۆڕاگریی ئێزدییەکان دەڕوانین و هیوادارین جەژن و بۆنەکانی دیکە لە رەوشێکی باشتردا بگەڕێتەوە و سەرجەم برا و خوشکانی ئێزدی گەڕابێتنەوە سەر ماڵ و حاڵ و ناوچە ئاوەدانکراوەکانی خۆیان." نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە بەشێکی دیکەی پەیامەکەیدا ئاماژەی بەوە کردووە، "جارێکی دیکە سەرجەم خوشک و برا ئێزدییەکان و تەواوی پێکهاتە و ئاینزاکان و هەموو خەڵکی کوردستان پشتڕاست دەکەین کە هەمیشە کوردستان وەکو شوێنی لێبووردەیی، یەکتر قبووڵکردن و پێکەوەژیانی ئاشتییانە دەمێنێتەوە، هەموومان پێکەوە پارێزەری ئەم کولتوورە و مافەدەستوورییەکانی گەلی کوردستان دەبین."  

هاوڵاتى ژمارەیەك كەسایەتی كه‌ له‌ وه‌زیر په‌رله‌مانتاری پێشوو و نوسەرو رۆژنامەنوس و ئەكادیمیی كوردستان پێكهاتون له‌ به‌یاننامه‌یه‌كدا سەركۆنەی ئۆپراسیۆنی توركیایان بۆسه‌ر خاكی هه‌رێمی كوردستان كرد و داوایان لەحكومەتی هەرێم كرد روونكردنەوە له‌و باره‌یه‌وه‌ بدات. له‌ به‌یاننامه‌یه‌كدا كه‌ ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ 19ی نیسانی 2022 بڵاویانكردوه‌ته‌وه‌، هاتوه‌ "ئێمە پێمانوایە پەلاماری سەربازیی و بەكارهێنانی چەك بۆ دامركاندنەوەی بزوتنەوەی نەتەوەیی هیچ لەراستیی ستەم و مافخوراویی گەلی كورد لەباكور ناگۆڕێت كە ئێستا لەبارودۆخێكی سەختی چەوساندنەوەی نەتەوەییدان. وەك دەگوترێت، ئینكاریكردنی حەقیقەت، هیچ لەحەقیقەت ناگۆڕێت." "مافی خۆمانە پرسیار لە سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم و لایەنی پەیوەندیدار لەوەزارەتی پێشمەرگەو بڕیاربەدەستانی بكەین و بزانین چ پاساوێك بۆ ئەو دەستوەردانە هەیەو بۆچی حكومەتی هەرێم لەئاست ئەو دەستوەردانانە بێدەنگە؟" ئه‌مه‌ به‌شێكی به‌یاننامه‌كه‌یه‌. ده‌قی به‌یاننامه‌كه‌: سەركۆنەی ئۆپراسیۆنی توركیا دەكەین و داوای روونكردنەوە لەحكومەتی هەرێم دەكەین   بەیانێك بۆ رای گشتیی..   چەندرۆژێكە سوپای توركیا لەچەند ناوچەیەكی بادینان جارێكی دیكە دەستیان بەئۆپراسیۆنی سەربازیی لەدژی هێزەكانی پەكەكە كردووەو دەستدرێژیان كردۆتە سەر چەند ناوچەیەك و پێدەچێت پیلانێكی گەورەو مەترسیدار لەپشتی ئەو سنوربەزاندن و پەلاماردانانەوە هەبێت.   ئەم ئۆپراسیۆنەی توركیا جگە لەوەی پێشێلكردنێكی روونی سەروەری خاكی كوردستان و عیراق و بێبەهاكردنی یاسای نێودەوڵەتییە، هاوكات گوماندەكرێت لەئۆپراسیۆن واوەتر بێت و لێكەوتەو ئەجێندای پشت ئەو هێرشە درێژتر ببێتەوە.    ئێمە وەك ژمارەیەك لە كەسایەتی و نوسەرو رۆژنامەنوس و ئەكادیمیی كوردستان، جگە لەوەی سەركۆنەو ناڕەزایەتی خۆمان بەرامبەر ئەو پەلامارەو دەستوەردانی داگیركاریی توركیا دەردەبڕین، هاوكات هیوادارین خەڵكی كوردستان بەگشتیی و لایەنە سیاسیەکانی کوردستان هەست بە مەترسیەكانی پشتی هەنگاوەکانی سوپای داگیرکەری تورکیا بکەن و هاوهەڵوێست و هاوگوتاری نیشتمانی و نەتەوەیی بن. هەروەك مافی خۆمانە پرسیار لە سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم و لایەنی پەیوەندیدار لەوەزارەتی پێشمەرگەو بڕیاربەدەستانی بكەین و بزانین چ پاساوێك بۆ ئەو دەستوەردانە هەیەو بۆچی حكومەتی هەرێم لەئاست ئەو دەستوەردانانە بێدەنگە؟   ئێمە پێمانوایە پەلاماری سەربازیی و بەكارهێنانی چەك بۆ دامركاندنەوەی بزوتنەوەی نەتەوەیی هیچ لەراستیی ستەم و مافخوراویی گەلی كورد لەباكور ناگۆڕێت كە ئێستا لەبارودۆخێكی سەختی چەوساندنەوەی نەتەوەییدان. وەك دەگوترێت، ئینكاریكردنی حەقیقەت، هیچ لەحەقیقەت ناگۆڕێت. هەروەك پێمانوایە جگە لەرێگاچارەی دیموكراسی و دانوستان و گفتوگۆ، تاگەیشتن بە چارەسەرێکی ریشەیی بۆ بەرقەراربوونی ئاشتی لە ناوچەكە بەگشتیی.   ناوەكان: 1.ئاڵا تاڵەبانیی- ئەندامی پێشووی پەرلەمانی عیراق 2.خالد دوسكی- وەزیری پێشووی حكومەتی هەرێم 3.مامۆستا چەتۆ حەوێزیی- ئەندامی پێشووی پەرلەمان 4.كەریم بەحری برادۆستی- ئەندامی پێشووی پەرلەمان و جێگری سەرۆكی یەكێتیی پەرلەمانتاران 5.قادر جاف- ئەندامی پێشووی پەرلەمانی كوردستان 6.سەرتیپ جەوهەر – نوسەرو رۆژنامەنوس 7.فاتح عەبدولا عەباس- وەزیری پێشووی شارەوانیی  8.شێخ فەزڵ هیرانی 9.ئاوێزان نادر 10.شوان داودی- نوسەرو رۆژنامەنوس- ئەندامی پێشووی پەرلەمانی عیراق 11.شادمان مەلا حەسەن- نوسەر 12.سەردار محەمەد- سەرنوسەری ئاوێنە 13.كەمال رەوف- سەرنوسەری شارپرێس 14.د. مەغدید سەپان – مامۆستای زانكۆ 15.د. سەربەست نەبی- مامۆستای زانكۆ 16.مەسعود عەبدولخالق- نوسەر و سیاسی 17.ئازاد وەرتی 18.شیلان جەلال بەگ دەرگەڵەیی- نوسەر 19.صدیق حەسەن- نوسەرو رۆژنامەنوس 20.مەكی ئامێدی 21.لادێ حەسەن 22.عەبدورەزاق شەریف – نوسەر 23.برزۆ ئیسماعیل مەنسور - نوسەر 24.سیروان حەبیب 25.د. عەباس مستەفا- مامۆستای زانكۆ 26.سالار بازیانیی- نوسەر 27.د. هاشم زێباریی – مامۆستای زانكۆ 28.بەرزان هەورامی 29.بەختیار مەحمود 30.عەلی ئۆرەماریی 31.هاوڕێ شاكار 32.ئەلوەند بەکر حەوێزیی سوید 33.حاكم سەمەد محەمەد

  هاوڵاتى ئاژانسی فورات نیوز رایگەیاند:" له‌ هه‌رێمی زاپ  ٤٤ سه‌رباز كوژراون، كه‌ شه‌ش كه‌سیان پله‌داری باڵای سه‌ربازیین، هه‌روه‌ها ٣٢ سه‌ربازیش برینداربوون". شەوی ١٧ی ئەم مانگە، سوپای توركیا هێرشی زەمینی بۆسەر چیای كوڕەژارۆ، زاپ، مەتینا و ئاڤاشین لە ئامێدیی دەستپێكرد، ئەوەش لەكاتێكدایە لە ١٥ی مانگە هێرشی ئاسمانیی بۆ ئەو ناوچەیە دەستپێكردووە و لە ماوەی چوار ڕۆژدا ١٤٧ هێرشی ئاسمانی ئەنجامداوە، بەپێی كۆتا ڕاگەیەندراوی هەپەگە، لەو هێرشانەدا ٤٤ سەربازی دەوڵەتی تورك كوژراون. لەسەر دەرئەنجامی هێرشەكان و بەرخۆدانی گەریلاكانی كوردستان ئاژانسی فورات نیوز بە پشت بەستن بە سەرچاوەكانی خۆی ئاشكرای كردووە، لەو ٤٤ سەربازە کوژراوە، شه‌شیان پله‌داری باڵان، له‌وانه‌ یه‌كێكیان به‌ پله‌ی رائید (بینباشی)ە. ئه‌وه‌ش ڕاگه‌یه‌ندرا، كه‌ ئه‌و ڕائیده‌ی سوپای تورك سه‌ر به‌ هێزی كۆماندۆی تاتوانه‌ی بیتلیسه‌ و له‌ ئه‌نجامی چالاكی تەقاندنەوەی گه‌ریلاكان به‌ سه‌ختی برینداربووه‌ و دواتر مردووه‌ و هەروەها، له‌چالاكییه‌كانی گه‌ریلا له‌ له‌ زاپ لانیكه‌م ٣٢ سه‌ربازیش برینداربوون.

هاوڵاتى دوران کاڵکان، رایگەیاند:"  شەڕ تەنیا لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیادا بەڕێوەناچێت، بەڵکو لە هەر شوێنێک ئاکەپە-مەهەپە هێرش بکەن، شەڕ لەوێ ڕوودەدات، تەنانەت شەڕ دەربازی ناوخۆی تورکیاش دەبێت:"  دەشلێت:" دووژمن دەیەوێت ئێمە لە هەندێک هەرێمدا گەمارۆ و سنووردار بكات و بەمشێوەیەش ئێمە بخاتە ناو شەڕی سەنگەر بەسەنگەرەوە". دوران کاڵکان، ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی پەکەکە، لە بەرنامەیەکی تەلەفیزیۆنی مەدیا هەبەردا، تیشکی خستە سەر هێرشەکانی دەوڵەتی تورکی داگیرکەر بۆسەر زاپ، مەتینا و ئاڤاشین و ڕایگەیاند”گەریلا لێپرسینەوە لە هێرشە فاشیستییەکان دەکات، لێپرسینەوە لە ستەمکاران و لە ئەشکەنجەکاران دەکات. گەریلا هێزی لێپرسینەوەیە. هێزی جێبەجێکردنی دادپەروەرییە. ئەوە کاراکتەر و تایبەتمەندیی گەریلاکانی کوردە”. کاڵکان، شکستەکانی ساڵی ڕابردووی دەوڵەتی داگیرکەری تورکی بەبیرهێنایەوە، لە ١٠ی شوبات لە گارە و لە ٢٣ی نیسان لە  مەتینا و زاپ و ئاڤاشین دەستیپێکرد و وتی:”فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە بۆ ئەوەی گەریلا بێ كاریگەر بكات و بزووتنەوەی ئازادیی بەتەواویی بێكاریگەر بكات هێرشی كردە سەر گارە، بەڵام لەوێدا بنكەوت”. ڕاشیگەیاند:”فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە بەهێرشێكی وەها داگیركەریی دەیانوێت، بنكەوتنی خۆیان لە گارە پەردەپۆش بكەن، جۆش بگرن و لەسەر ئەوەش سیاسەت بكەن، تەیب ئەردۆغان و دەوڵەت باخچەلی ئەگەر لە گارە سەربكەوتبان، دەیانویست بەمشێوەیە بكەن. ویستیان هەمان ڕێبازی گارە لەهێرشی داگیركەریی خۆیان لە مەتینا و زاپ و ئاڤاشیندا بەڕێوەببەن، بەڵام گەریلاكان لە گارە سەركەوتن و توانیان لە ڕێبازی سەركەوتنی مەتینا، ئاڤاشین و زاپیش بەرخۆدانی خۆیان بەردەومایی پێبدەن، ساڵێك بەمشێوەیە و بەشێوەی هەرە بەهێز تێپەڕ بوو”. دوران کاڵکان، دووپاتیکردەوە،”لە ساڵی ٢٠٢١دا لەنێو بەرخۆدانی گەریلادا ئەنجام و ئەزموونی باش وەرگیراوە، فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە زیاتر بەرەو هەڵوەشاندنەوە چوو، ئیدی ئێرادە و دەستپێشخەریی فاشیزم بنكەوتووە، هەركەس دەڵێت، كە بەرەو بنكەوتن مل دەنێت. ئەوانیش بۆ خۆیان ئەمە پشتڕاستدەكەنەوە، ئەوەی ئەم ڕەوشەی خۆڵقاند، بەرخۆدانی گەریلا بوو، بنكەوتنی فاشیزم لە گارە، مەتینا، ئاڤاشین و زاپە”. کاڵکان، هۆشداریی دا، “ئەمە تەنیا بەمشێوەیە سنووردار نابێت، شەڕ تەنیا لێرەدا ڕاناوەستێت، دووژمن دەیەوێت ئێمە لە هەندێک هەرێمدا گەمارۆ و سنووردار بكات و بەمشێوەیەش ئێمە بخاتە ناو شەڕی سەنگەر بەسەنگەرەوە، بەڵام ئێمە ئەم شەڕە دەبەینە هەر شوێنێك و هەموو شوێنێك دەکەینە گۆڕەپانی شەڕ، بەگوێرەی ئەمەش شەڕ بڵاودەبێتەوە”. دوران کاڵکان، ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی پەکەکە ڕوونیکردەوە”لەم قۆناغەدا هێرش تەنیا لە هەرێمی پاراستنی مەدیا بەڕێوەناچێت، لە هەر شوێنێك كە فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە هێرش بكەن، شەڕ لەوێدا ڕوو دەدات، لە باكوور و لەتوركیاش شەڕ ڕوودەدەن، شەڕ دەربازی ناوخۆی توركیا دەبێت، لەشارە گەورەكاندا شەڕی هەرە كاریگەر ڕوودەدات. لەشارەكان و لەدەشتایەكاندا و لە چیاشدا شەڕ بەڕێوە دەچێت”. هەروەها، جەختیکردەوە، ئێدی ئەو رەوشە گۆڕاوە، دەستپێشخەری لەدەستی گەریلادایە. گەریلاش بەرگریی نا، بەڵكۆ هێرش دەكات و هێرشیش بكات، لەو شوێنیەی كە هیچ گومان ناكەن، لەو شوێنەی كە هیچ ئامادەكاریەكیان نییە لەوێدا هێرش دەکەن. چاوپێکەوتنەکەی دوران کاڵکان پێش دەستپێکردنی هێرشەکە ئەنجامدراوە، هەر بۆیە دەڵێت: ده‌وترێت‌ دەوڵەتی تورک و پەدەکە  پێكه‌وه‌ هێرش ده‌كه‌ن، ئێمه‌ چاودێریی ده‌كه‌ین، له‌لایه‌ن په‌ده‌كه‌وه‌ لێدوانی دیاری و ئاشكرا نادرێن. زانیارییه‌ك كه‌ ڕای گشتیی قایل بكات بوونی نییه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ ده‌ڵێم، په‌ده‌كه‌ خۆی له‌ خۆیدا به‌ ڕێگا و شێوازێك له‌ناو ئه‌م شه‌ڕه‌دایه‌. عێراقیش به‌شداره‌. ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی تورك ده‌توانێت له‌ هه‌فتانین تا خواكورك خۆی بگه‌یه‌نێته‌ ئه‌و ناوچانه‌، ئه‌گه‌ر ده‌توانێت ئه‌و هه‌موو هێرشانه‌ بكات، له‌و كاته‌دا ئه‌مه‌ به‌ رێگه‌پێدان و پشتیوانی په‌ده‌كه‌ و كاربه‌ده‌ستانی عێراق ئه‌نجام ده‌درێت”. ڕاشیگەیاندووە”نازانین كه‌ به‌ پلانێكی هاوبه‌ش هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ر گه‌ریلا یان نا؟ ئێمه‌ ئه‌وه‌ نازانین و چاودێریی ده‌كه‌ین و لێی ورد ده‌بینه‌وه‌. به‌ڵام شتێكی به‌و جۆره‌ ده‌بێته‌ كاره‌سات، پێویسته‌ ئه‌وه‌ بزانن. له‌ دۆخێكی به‌و جۆره‌دا شه‌ڕ ته‌نیا له‌ هه‌فتانین تا خواكورك نابێت، به‌هه‌موو شوێنێكدا بڵاوده‌بێته‌وه‌، به‌ ته‌واویی باشوور دا بڵاوده‌بێته‌وه‌. له‌ وه‌ها دۆخێكدا زیانی هه‌ر گه‌وره‌ به‌ باشوور ده‌گات. پێویسته‌ گه‌لی باشوور، گه‌له‌كه‌مان ئه‌و ڕاستیه‌ بزانێت و به‌ ڕاستییش دژی په‌ده‌كه‌ بووه‌ستێته‌وه‌”. کاڵکان، هۆشداریی دەدات، شه‌ڕ وه‌ك پێشوو نابێت و ودەڵێت:”ئه‌گه‌ر په‌كه‌كه‌ و په‌ده‌كه‌ شه‌ڕی یه‌كتر بكه‌ن، ڕه‌نگه‌ دۆخێكی به‌و جۆره‌ رووبدات كه‌ ئه‌نجامه‌كه‌ی ناڕوون و نادیار بێت، ئه‌گه‌ر په‌ده‌كه‌ پێیوایه‌  شه‌ڕ به‌كه‌ڵكیان بێت، له‌و كاته‌دا خۆیان ده‌خه‌ڵه‌تێنن. له‌ئێستا به‌دواوه‌ كه‌س ناتوانێت به‌ په‌تی ئاكه‌په‌-مه‌هه‌په‌ بگاته‌ هیچ شوێنێك، هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر پشت به‌ هێزێكی له‌و جۆره‌ ببه‌ستێت و هێرش بكاته‌ سه‌ر گه‌ریلا، له‌و كاته‌دا هه‌موو شوێنێك ده‌بێته‌ گۆڕه‌پانی شه‌ڕ، ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی هه‌موو كه‌س هه‌ڵسنه‌ سه‌ر پێ. نازانرێت كه‌ ئه‌نجامێكی چۆنی لێده‌كه‌وێته‌وه‌، هه‌ر بۆیه‌ ده‌بێت هه‌موو كه‌س هۆشیارن بن، بەرپرسانی په‌ده‌كه‌ ده‌بێت باش لێكدانه‌وه‌ بكات. ده‌بێت به‌ ڕاستی و دروستی هه‌ڵیبسه‌نگێنێت، ئه‌گه‌ر لێكدانه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ بكات له‌ژێری ده‌رناچێت”.

  هاوڵاتى عه‌لی حه‌مه‌ ساڵح، رایگه‌یاند، رێككه‌وتنی دوو ئیداره‌یی كوردستان بەتەواوەتی جێبەجدەکرێت و لەماوەیەکی کورتدا و لە ئەنجامی ئەم رێککەوتنە، سلێمانی تووشی داڕوخانی گەورە دەبێت.   تەنیا هۆكاریش بۆ چارەسەری ئەم دۆخە دەخاتە روو و ەدڵێت:" پێویستە داهات بە دروستی لە سەرتاسەری کوردستان کۆبکرێتەوە، پاشان بە دادپەروەری بەسەر شارەکاندا جێبەجێبکرێت. عه‌لی حه‌مه‌ ساڵح، په‌رله‌مانتاری كوردستان له‌ لاپه‌ڕه‌ی خۆی له‌ فه‌یسبوك رایگه‌یاند:" كاریگه‌رییه‌ "خراپ"ه‌كانی دوو ئیداره‌یی هه‌رێم  كاریگه‌ری گه‌وره‌ی له‌سه‌ر مووچه‌ی فه‌رمانبه‌ران و پڕۆژه‌كان ده‌بێت و سلێمانی تووشی دارووخانی "گه‌وره‌" ده‌كات. ئه‌وه‌شی وتووه‌: "ئەوەی راستەوخۆ دەسەڵاتی بەسەر خاڵی سنووری و ئیدارەدانی سنووری سلێمانی هەیە هەریەک لە (بافڵ تاڵەبانی و قوباد تاڵەبانی) یە.. پاشان ئەگەر دەشڵێن، داهاتی ئەم سنوورە خۆی کەمترە! ئەی چۆن لە حکومەتی هەرێم بەم فۆڕمەی دوو ئیدارەییه‌ رازین". ده‌قی نووسینه‌كه‌ی عه‌لی حه‌مه‌ ساڵح: - ڕێککەوتنی دوو ئیدارەیی بۆ بەڕێوەبردنی هەرێمی کوردستان -  بەردەوامیدان بەم رێککەوتنە، کە ئێستا لە بواری جێبەجێکردندایە، ئیدارەی سلێمانی لە دوو لاوە خراوەتە ژێر گەمارۆوە. -  ئەم رێککەوتنە رانەگەیندراوە و نەخراوەتە سەر کاغەز، بەڵام تەنیا رێککەوتنە لە کورستاندا بەتەواوەتی جێبەجدەکرێت.. -  لەماوەیەکی کورتدا و لە ئەنجامی ئەم رێککەوتنە سلێمانی تووشی داڕوخانی گەورە دەبێت.. -  بەشی یەک: مووچە - ئەو پارەی نەوت کە دەگەڕێتەوە، 43٪ بۆ مووچەخۆرانی ئیدارەی سلێمانیە و 57٪ بۆ ئیدارەی هەولێر و دهۆکە… -  بۆ نمونە: مانگی 2ی ئەم ساڵ، داهاتی نەوت بۆ خەزێنەی گشتی بڕەکەی (488 ملیۆن دۆلار) بوە. بڕی( 209 ملیۆن دۆلار) بۆ ئیدارەی سلێمانی و ئەوی دیکە بۆ هەولێرو دهۆک.. -  ئەگەر پارەی نەوت بەشی مووچەی نەکرد… هەر سنوورە و تەواوکردنی مووچە لە داهاتی خۆی بدات.. بۆ نمونە مانگی 2ی ئەم ساڵ، ئیدارەی سلێمانی دەبێت (48 ملیۆن دۆلار ) بدات، هەولێریش (64 ملیۆن دۆلار) .. -  سلێمانی نەیتوانی لە کاتی خۆیدا (48 ملیۆن دۆلار)ەکە دابین بکات، ئەمەش وایکرد مووچەی بەشێک لە مووچەخۆرانی سنووری ئیدارەی سلێمانی دوا بکەوێت.. -  بەشی دووەم: پرۆژەکان -  سەرۆکی حکومەت، دەبێت بڕیار لە هەموو پرۆژەکانی ئیدارەی سلێمانیش بدات وەک هەولێرو دهۆک، بەڵام پرۆژەکانی سلێمانی بەداهاتی سلێمانی خۆی جێبەجێبکرێت.. بەرپرسانی سلێمانیش، دەڵێن: داهات نیە.. ئێستا هەرچی پرۆژەیەی سنووری سلێمانیە وەستاوە.. - سەرۆکی حکومەت و بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیران، ئێستا قسە لەسەر قاچاخی و گەندەڵی و دۆسیەی زەوی سنووری سلێمانی و  بێ پرۆژەیی ناکەن، چونکە زیانەکە تەنیا لەسەر خەڵکی سلێمانییە، نەک کۆی هەرێمی کوردستان.. - بەرپرسانی سلێمانیش لە حکومەت قسە لەسەر داهاتی نەوت و فیشخابورو ئیبراهیم خەلیل و باج و زەوی و هیچ شتێکی سنووری هەولێر و دهۆک ناکەن.. ئەمیش پەیوەندیدارە بەخۆیانەوە، تەنانەت: حکومەت رۆژانە نزیکەی ملیۆنێک لیتر بەنزینی هەیە.. پشکی سلێمانی چوارسەد هەزار لیترە و هەموو دەدرێتە کۆمپانیای (سەن ئۆیڵ) و بەرپرسانی یەکێتی و گۆڕان لەحکومەت دێڕێک ناڵێن!   ‏‎سێیەم: دەرمان و نەسریەو خەرجی فەرمانگەکان هەر سنوورەو دەبێت خەرجی هێزی ئەمنی و سەربازی و نەسریەی سەرجەم فەرمانگەکان و خواردنی نەخۆشخانەو زیندانەکان و دەرمان و پێداویستی تەندروستی و کۆکردنەوەی خاشاک لە داهاتی خۆی دابین بکات.. ئەگەر ئیدارەی سلێمانی ناتوانێت لە داهاتی خۆی دابینی بکات باهیچ کام لە مانە نەکات.. تەنانەت بۆ کڕینی چەک و فیشەکییش هەر دەبێت لە داهاتی ئیدارەی سلێمانی خۆی بێت.. ئێستاش سلێمانی دەڵێت: داهاتی پێویست نیە بۆ ئەمانە، بۆیە لە ئێستادا لەبەر نەبوونی دەرمان نزیکەی 100 توشبوی شێرپەنجە لە نەخۆشخانەی هیوا لە مەترسی مردندان.. کێ بەرپرسە: یەک: ئەوەی راستەوخۆ دەسەڵاتی بەسەر خاڵی سنووری و ئیدارەدانی سنووری سلێمانی هەیە هەریەک لە (بافڵ تاڵەبانی و قوباد تاڵەبانی) یە.. پاشان ئەگەر دەشڵێن: داهاتی ئەم سنوورە خۆی کەمترە! ئەی چۆن لە حکومەتی هەرێم بەم فۆڕمەی دوو ئیدارەی رازین. دوو: سەرۆکی حکومەت لە رووی یاسایی و حوکمڕانیەوە بەرپرسی یەکەمە. لە کوێی یاساو کارنامەی حکومەت هاتووە بڵێت: خەزێنەی گشتی نەبێت.. لەچەک و تەقەمەنیەوە هەتا کۆکردنەوەی خاشاک و دەرمان هەر سنوورەو لە داهاتی خۆی بیکات؟ بەڵێ: لە باشماخ قاچاخ هەیە، بەڵام لە واقعدا داهاتی خاڵەسنووریەکانی هەولێرو دهۆک کە لەگەڵ سێ وڵاتدایە زیاترە لە سلێمانی..   ژمارەی کۆمپانیاکانیش لە هەولێرو دهۆک، سێ هێندەی سلێمانین.. بەهۆی نەمانی متمانەش خەڵک لە سلێمانی ئامادەنیە بەتەواوی پەیوەست بێت بە پێدانی رسوماتی ئاو و کارەباوە.. ئەنجام: یەک: ئێستا ئیدارەی سلێمانی، دەڵێت: هەموو هەوڵ بۆ دابینکردنی مووچە و بەشێک لە نەسریەی فەرمانگەکانە، بۆیە هەرچی پرۆژەیە خزمەتگوزاری وەک ئاو و رێگاوبان و نەخۆشانە…. هتد، وەستاوە.. لە ئایندەیەکی نزیکدا نەبوونی خزمەتگوزاری و گرفتی دەرمان…. دەبنە گەورەترین قەیران بۆ خەڵکی و تەنانەت چاڵی شەقامەکانیش پڕ ناکرێتەوە.. دوو: لە ئێستادا ئیدارەی سلێمانی مانگانە (48 ملیۆن دۆلار) بۆ مووچەی سنووری خۆی دابین دەکات، لە ئەگەری دابەزینی نرخی نەوت، دەبێت سلێمانی لە داهاتی ناوخۆ پارەی زیاتر بۆ مووچە دابین بکات، ئەگەر بەم فۆڕمەی ئێستا بەردەوام بن، گرفتی گەورە بۆ بەشێک لە مووچەخۆرانی سلێمانی دروستدەبێت.   سێ: ئەم دوو ئیدارەیە رانەگەیاندراوە زیانێکی گەورەی لە کۆی هەرێمی کوردستان گەیاندوە، دەرگای گەورەشی بۆ گەندەڵی و قاچاخی کردوەتەوە و بەرپرسی راستەقینە لە دۆخەکە وندەکات، بەیەکتر تاوانبارکردن لەلایەن پارتی و یەکێتیەوە خەڵک دەکرێتە قوربانی.. چوار: جگە لە نەبوونی پرۆژە بەشێکی زۆری نەخۆشخانە حکومیەکانی سلێمانی مەترسی راوەستانی هەیە.. نەخۆشخانەکان بەرەو ئەوە دەچن دەرمانیان تیادا نەمێنێنێت..   تێبینی: بەپێی ئەو داهاتەی هەردوو ئیدارەی (هەولێر و دهۆک) و ( سلێمانی) بۆ تەمویلی مووچە دەیدەن، لە ئێستادا لەسەرتاسەری کوردستان داهاتی ناوخۆ بەشێوەیەکی بەرچاو  که‌مکراوەتەوە..   مانگی 2ی پارساڵ (374 ملیار دینار) لە داهاتی ناوخۆ تەنیا بۆ مووچە تەرخاندەکرا، جگە لەوەش لە داهاتی ناوخۆ بۆ پرۆژە و خەرجی فەرمانگەکان تەرخاندەکرا، کەچی ناتوانرێت بۆ کۆی کوردستان ئێستا (164 ملیار دینار) لە کاتی خۆیدا بۆ مووچە دابین بکرێت!   سەرەتای پار ساڵ، مانگانە هەولێر و دهۆک (213 ملیار دینار) و سلێمانی (161 ملیار دینار) تەرخاندەکرد بۆ تەمویلی مووچە، بەڵام ئێستا مانگانە هەولێر و دهۆک (93 ملیارو 480 ملیۆن دینار) سلێمانی (70 ملیار و 520 ملیۆن دینار)؛ کەچی هێشتا ئیدارەی سلێمانی ناتوانێت ئەم بڕە لە کاتی خۆی دابین بکات.. چارەسەر: پێویستە داهات بە دروستی لە سەرتاسەری کوردستان کۆبکرێتەوە، پاشان بە دادپەروەری بەسەر شارەکاندا جێبەجێبکرێت.. پرۆژە یاسای بودجە بێتە پەرلەمان و ئەم دادپەروەریەی تیادا بچەسپێت.. عەلی حەمە ساڵح

  هاوڵاتى رەوتى حیکمە راگەیاند:" بۆردوومانى ئاسمانى و لەشکرکێشى سەربازى تورکیا لە هەرێمى کوردستان "قبوڵکراو نییە" و داواى لە حکومەتى عێراق کرد، کە سنوورەکانى بگرێتەوە لەوەى هەر لایەنێک بۆ ئەنجامدانى هێرش لە دژى وڵاتانى دراوسێ بەکاریبهێنێت". ئەو هەڵوێستەى عەمار حەکیم لە تویتێکدا بوو کە ئەمڕۆ سێشەممە 19ى نیسانى 2022 بڵاویکردەوە.  عەمار حەکیم نووسيویێتى: "داوا لە وڵاتانى دراوسێ دەکەین رێز لە سەروەریى عێراق بگرن لە ناو خاکەکەى ئۆپەراسیۆنى سەربازیى نەکەن" .  ئەو کاردانەوەى سەدر لەپاش ئەوە بوو کە 18ى نیسانى سوپاى تورکیا ئۆپەراسیۆنێکی سەربازیی نوێی بۆ سەر گەریلاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان- پەکەکە لە باشووری کوردستان دەستپێکرد؛ لە ناوچەکانی مەتین، زاپ و ئاڤەشین.

عەمار عەزیز جێگری ئەنجومەنی خۆسەری دیموکرات لە شنگال بە هاوڵاتی ی وت:"ئەمڕۆ سوپای عیراق ویستوویەتی دەست بە سەر خاڵێکی ئاسایشی ئێزدیخان لە دەروازەی گوندی دووگرێ دا بگریت ئاسایشی ئێزدیخانیش قبوڵ یان نەکردوە، سەرەتا شەڕە قسە لەنێوانیاندا دروست بووە، دواتر لەشکری عیراق تەقەیان کردوە، دوو هاوڵاتی سڤیل برینداربوون". هاوكات سەرۆکی ئەنجومەنی خوسەری دیموکرات دەڵێت:" سوپای عێراق چەکی قوڕسی بەکارهێناوە". ئێوارەی ئەمڕۆ لە گوندی دووگرێ سەر بەناحیەی سنون شەڕ و ئاڵۆزی لەنێوان ئاسایشی ئێزدیخان و سوپای عیراق روویدا. حەسو ئیبراهیم، جێگری ئەنجومەنی خۆسەری دیموکرات لە شنگال بە هاوڵاتی ی وت:"ئەمڕۆ سوپای عیراق ویستووە دەست بە سەر خاڵێکی ئاسایشی ئێزدیخان لە دەروازەی گوندی دووگرێ دا بگریت ئاسایشی ئێزدیخانیش قبوڵ یان نەکردوە، سەرەتا شەڕە قسە لەنێوانیاندا دروست بووە، دواتر لەشکری عیراق تەقەیان کردوە، بەپێی زانیاریەکانم دوو هاوڵاتی سڤیل برینداربوون".  هاوكات خوێدا ئەلیاس، سەرۆکی ئەنجومەنی خوسەری دیموکرات لەناحیەی سنون بە هاوڵاتی  وت:"سوپای عیراق چەکی قوڕسی بەکارهێناوە لەشەردا وەکۆ بیکەیسی، قادیفە، بەپێی زانیاریەکانم سێ سەربازی عیراق برینداربوونە لەگەڵ برینداربونی دووهاوڵاتی سڤیل". ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد:" گڤتۆگۆ لەنێوان هەردوو لایەن بەردەوامن تا کوتایی بە گرژیەکان بهێنرێن".