کاتز: ح.ەما.س ناچارە پێشنیارەکەی ویتکۆف یان لەناوبردنی یەکێکیان هەڵبژێرێت

  بەیاننامەی کۆتایی لوتکەی عەرەبی کە ڕۆژی شەممە بە میوانداری بەغدای پایتەختی عێراق بەڕێوەچوو، داوای لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد فشار بخەنە سەر بۆ کۆتایی هێنان بە ڕژانی خوێن لە غەززە و ڕەتکردنەوەی ڕەهای خۆیان بۆ ئاوارەبوونی گەلی فەلەستین دووپات کردەوە. ڕاگەیەندراوی کۆتایی لوتکەی عەرەبی بڵاو کرایەوە، تێیدا هاتووە، بە توندی ڕاگواستنی دانیشتوانی غەززە ڕەت دەکەینەوە، هەروەها پێویستە یارمەتی مرۆیی بگەیندرێتە کەرتەکە. شەممە 17ـی ئایاری 2025، لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغدا، بە ئامادەبوونی بەشێک لە سەرۆک و نێردەی وڵاتانی عەرەبی نێودەوڵەتی بەڕێوە چوو. ئامادەبووان سەرنج و پێشنیازی خۆیان لەبارەی دۆخی غەززە، لوبنان، سووریا و سوودان خستە ڕوو. دوای پێشکەشکردنی گوتاری ئامادەبووان، ڕاگەیەندراوی کۆتایی لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغدا ڕاگەیەندرا و تێیدا هاتووە، داوا لە کۆمەڵگەی عەرەبی دەکەین گوشار بکەن بۆ ڕاگەرتنی خوێنڕشتن لە غەززە. لە بەشێکی دیکەی ڕاگەیەندراوەکە ئاماژە بەوە کراوە، بە توندی ڕاگواستنی دانیشتووانی غەززە ڕەت دەکەینەوە، هەروەها پێویستە یارمەتی مرۆیی بگەیندرێتە غەززە. بەپێی ڕاگەیەندراوەکە، ئامانجی لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغدا، یەکخستنی هەوڵەکان و بەرژەوەندیی گەلانی ناوچەکە. لە ڕاگەیەندراوەکەی لوتکەی عەرەبی ئەوەش خراوەتە ڕوو، بە توندی سەرکۆنەی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر سووریا دەکەین، هەروەها بۆ دۆخی سوودانیش داوای دۆزینەوەی چارەیەکی سیاسی دەکەین بۆ کۆتاییهێنان بە ململانێکان. میوانداریی 34ـه‌مین کۆبوونەوەی لوتكه‌ی عەرەبی لەلایەن بەغداوه‌، لە کاتێکدایە گرژییەکان لە غەززە، پەرەسەندن و دابەشبوونی عەرەبی لەسەر ئاساییکردنەوە و دانوستانە ڕانەگەیەندراوەکانی نێوان ئێران و وڵاتانی کەنداو درێژه‌ی هه‌یه‌، هه‌روه‌ها دانوستانه‌كانی نێوان تاران و ئه‌مەریكاش له‌سه‌ر دۆسیه‌ی ئه‌تۆمی به‌رده‌وامن. هاوکات لە 34ەمین کۆبوونەوەی لوتکەی عەرەبی ئەمڕۆ شەممە لە بەغدای پایتەختی عێراق بە سەرۆکایەتی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق و بە بەشداری ژمارەیەک سەرکردەی عەرەبی، هەروەها نوێنەری چەندین دەزگا و ڕێکخراوی نێودەوڵەتی، دەستی پێکرد. لوتکەی عەرەبی لە بەغدا.. دیارترین لێدوانی سەرکردە و سەرۆکەکان بەحرەین سەرۆکایەتی خولی ٣٤ـی لوتکەی عەرەبی رادەستی عیراق کرد، هەروەها وەزیری دەرەوەی بەحرەین عەبدولەتیف بن راشد ئەلزیانی، لە وتەکەیدا رایگەیاند، پشتگیری "پلانی دووبارە بونیادنانەوەی غەززە و وەستاندنی جەنگ و ناردنی یارمەتی دەکەین". هەروەها ئەلزیانی پێشوازی کردنی خۆی "لە هەنگاوی هەڵگرتنی سزاکانی ئەمریکا لەسەر سوریا" راگەیاند. عیراق جەخت لە رەتکردنەوەی دەستدرێژی بەردەوام بۆ سەر غەززە دەکاتەوە: د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رایگەیاند؛ عیراق سیاسەتی سەپاندن و دەستێوەردانی دەرەکی کە بەرژەوەندی و سەروەری و ئاسایشی وڵاتانی عەرەبی پێشێل دەکات، رەت دەکاتەوە. د. لەتیف رەشید، وتیشی، کە گەلی فەلەستین روبەروی پڕۆسەی پاکتاوکردنی رێکخراو بۆتەوە کە ئامانجی لەناوبردنی بوونی فەلەستینە لە خاکی خۆیاندا. سەرۆک وەزیرانی عیراق محەمەد شیاع سودانی، جەختی لەسەر رەتکردنەوەی "دەستدرێژی بەردەوام لەسەر غەززە" کردەوە، هەموو شێوەکانی راگواستنی زۆرەملێی گەلی فەلەستینی مەحکووم کرد. سودانی بەردەوامی پێشێلکاریەکانی سەروەری لوبنانی مەحکووم کرد و پێشوازی لە هەڵگرتنی سزاکان لەسەر سوریا کرد، هەروەها پشتگیری عیراقی بۆ یەمەن و یەکێتیەکەی دووپات کردەوە. سودانی جەختی لەسەر پێشوازی وڵاتەکەی لە دانوستانە بەردەوامەکان لەنێوان ویلایەتە یەکگرتووەکان و ئێران کرد و ئاماژەی بەوە کرد "هەر هێرشێک بۆ سەر خاکی سوریا رەت دەکەینەوە و پشتگیری لە پڕۆسەیەکی گواستنەوە دەکەین کە مافی هەموو سوریەکان بپارێزێت". سکرتێری کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی: هەڵگرتنی سزاکان لەسەر سوریا یارمەتیدەر ئەبێت بۆ گەلەکەی. لە وتەکەیدا لە میانەی لوتکەکەدا، سکرتێری گشتی کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی ئەحمەد ئەبولغەیت رایگەیاند: - هەڵگرتنی سزاکان لەسەر سوریا یارمەتی گەلەکەی دەدات بۆ بینینی داهاتوویەکی باشتر. - چەمکی ئاسایشی نەتەوەیی عەرەبی هێشتا "لە بەدیهاتن دوورە" بەهۆی دەستێوەردان و چاوتێبڕین. - حوسییەکان سوورن لەسەر دەستبەسەرداگرتنی تواناکانی یەمەن. - دابەشبوونە بەردەوامەکانی لیبیا هەڕەشەن بۆ سەر یەکێتی ئەو وڵاتە. - لوبنان تێپەڕ دەبێت بە تاقیکردنەوەیەکی مێژووییدا کە بریتییە لە سنووردارکردنی چەک بەتەنیا بۆ دەستی دەوڵەت. کۆمیسیۆنی یەکێتی ئەفریقا: لوتکەی بەغدا دەرفەتێکە بۆ چالاککردنی هاوبەشییەکان لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی. محەمەد عەلی یوسف، سەرۆکی کۆمیسیۆنی یەکێتی ئەفریقا، لوتکەی بەغدادی بە  ب"دەرفەتێک بۆ چالاککردنی هاوبەشییەکان لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی" دانا. لە وتەکەیدا، عەلی یوسف "پاکتاوکردنی بەکۆمەڵ"ی گەلی فەلەستینی لە غەززە مەحکووم کرد. لەلایەکی ترەوە، سکرتێری گشتی رێکخراوی هاوکاری ئیسلامی حسێن ئیبراهیم تەها وتی: "هیواخوازین هەموو هەوڵەکان چالاک بکرێن بۆ دڵنیابوون لە مافی گەلی فەلەستین لە دامەزراندنی دەوڵەتەکەی". ئیسپانیا داوای وەستاندنی "بازنەی توندوتیژی" دەکات: پیدرۆ سانچێز، سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیا ، ئەمڕۆ شەممە، داوای وەستاندنی بازنەی توندوتیژی و کۆتاییهێنان بە قەیرانی مرۆیی لە غەززە کرد. لە بەشداریکردنی لە لوتکەی عەرەبیدا، سانچێز وتی: "پێویستە فشارەکان لەسەر ئیسرائیل زیاد بکرێن بۆ وەستاندنی هێرشەکان لەسەر غەززە"، وتیشی: "ئیسپانیا هەموو توانای خۆی بەکار دێنێت لە کۆبوونەوەی گروپی مەدرید بۆ وەستاندنی هێرش لەسەر غەززە و بونیادنانی ئاشتییەکی بەردەوام". هاوکات ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا، کە بە نوێنەرایەتی ئەحمەد شەرع لە لوتکەکە ئامادەبوو، رایگەیاند: گەلی سوریا پابەندە بە ناسنامەی عەرەبی خۆیەوە، جیهانی عەرەبیش پەناگەی ئەوانە. لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا وتی؛ هەڵگرتنی سزاکان لەلایەن ترەمپەوە هەنگاوێکی گرنگە بەرەو بوژانەوە و ئاوەدانکردنەوە و سوپاسی دەوڵەتی قەتەر دەکەین بۆ پاڵپشتی بەردەوام و هەڵوێستی پتەوی بەرامبەر گەلی سوریا. وتیشی؛ سوپاسی ئیمارات و هەموو وڵاتانی عەرەبی دەکەین کە لەگەڵ گەلی سوریا وەستان.

رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا، ڕایدەگەیەنێت دانوستانمان لەگەڵ هاوتاکانمان لەوڵاتانى دراوسێ هەیە بەتایبەتى حکومەتى بەغداو هەولێر سبارەت بە چۆنیەتی گەیاندنی ئەو چەکانەى لە دەرەوەی سنوورەکانمان. لە کاتی گەڕانەوەی لە ئەلبانیا رۆژی شەممە، 17ی ئایاری 2025، لەنێو فڕۆکە رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا سەبارەت بە چەند پرسێک قسەی بۆ رۆژنامەڤانان کرد، لەبارەی میکانیزمی چەک دانانی پەکەکە دەڵێت، قسە لەگەڵ هەولێر و بەغدا دەکەن.  ئەو وتى: لەمەودوا چۆنیەتى هەڵوەشاندنەوەی ئەو ڕێکخراوە و گەیاندنی چەک لەژێر چاودێری یەکە ئەمنییەکانی دەوڵەتەکەماندایە، هەروەها دانوستان لەگەڵ هاوتاکانمان لە دراوسێکانمان دەکرێت سەبارەت بە چۆنیەتی گەیاندنی چەکی تیرۆریستان لە دەرەوەی سنوورەکانمان.  ئەردۆغان ئاماژەى بۆ ئەوەشکرد، کە پلان هەیە لەسەر چۆنیەتی بەشداریکردنی ئیدارەی بەغدا و هەولێر لەم پرۆسەیەدا. کاتێک چەکەکان تەسلیم بکرێن و ڕێکخراوەکە بەتەواوی تەسفیە بکرێت، تیرۆر بە تەواوی لە ئەجێندای تورکیە دوور دەخرێتەوە. ئەوجەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە کە  ئەم هەنگاوەش خزمەت بە ئاشتی و گەشەسەندن و سەقامگیری عێراق و سوریاش دەکات. وتیشى: لە ئێستادا پەیوەندییەکی زۆر باشمان لەگەڵ ئیدارەی سوریا هەیە. ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری سوریا دوو جار هاتە تورکیا. کۆبوونەوەی لەڕادەبەدەر بەرهەمدارمان هەبوو، پەیوەندیەکانمان بەردەوامن. بەهیوای ئەوەی بگەینە ئەو شتەی کە هیوای بۆ دەخوازین. ئەردۆغان لەبارەی پرۆسەی چارەسەری رایگەیاند: ''ئامانجی کۆتایی تورکیایەکی بی تیرۆر روونە؛ دەبێت چەکەکان بنێژرێن. دەبێت رێکخراوی تیرۆریستی بەتەواوی چەکەکانی دابنێت و بڕیاری خۆهەڵوەشاندەوە جێبەجێ بکات''.   سەرۆککۆماری تورکیا لەبارەی بڕیارەکانی کۆنگرەی پەکەکە گوتی: ''یەکەکانی ئاسایشی وڵاتمان، لەمەودوا چاودێری کار و چالاکییەکانی پەیوەست بە خۆهەڵوەشاندنەوە و رادەستکردنی چەکەکانی رێکخراوەکە (پەکەکە) دەکەن''. ئەردۆغان دەشلێت: ئامانجی کۆتایی تورکیەیەکی بێ تیرۆر ڕوونە. ناشتنی چەکەکان. زۆر گرنگە کە ڕێکخراوی تیرۆریستی بە تەواوی چەک داماڵێت و بڕیاری هەڵوەشاندنەوە بە تەواوی جێبەجێ بکرێت و نایاسایی واز لێبهێنرێت. ئێمە زۆر لە نزیکەوە بەدواداچوون بۆ جێبەجێکردنی ئەو بڕیارانە دەکەین کە دراون. تورکیایەکی دوور لە تیرۆر بەدەست دەهێنین.

  كۆبونەوەی نێوان سەرۆكی روسیا و ئۆكرانیا كاتێك ئەنجام دەدرێت كە شاندی دانوستانی نێوان هەردو وڵات لە ئیستەنبوڵ بگەن بە هەندێك رێككەوتن. لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا دیمیتری پێسکۆڤ، وتەبێژی كۆشكی کرێملین، رایگەیاند: کۆبونەوەی نێوان ڤلادیمێر پوتین، سەرۆكی روسیا و ڤۆلۆدیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆكرانیا تەنها لە یەك حاڵەتێکدا ئەنجام دەدرێت ئەویش ئەویش شاندنی دانوستانی هەردو وڵات بگەن بەهەندێک رێککەوتن. وتیشی: لە دانوستانەكەی ئیستەنبوڵ مۆسكۆ و كیێڤ توانیویانە لەسەر ئاڵوگۆڕی لیستی مەرجەکانی ئاگربەستی ئاگربەست بگەن بەرێككەوتن و دانوستانەكانیش بەردەوام دەبێت، دوای ئامادەكردنی لیستی مەرجەكان لەلایەن هەردولاوە جارێكی دیكە كۆدەبنەوە. وتەبێژەكەی كۆشكی كرێملین ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، دوای ئەوەی شاندەكانی نێوان هەردو وڵات گەیشتن بەرێككەوتن، ئەو كاتە  گرنگترین پرس لەلای مۆسكۆ واژۆکردنی بەڵگەنامەكانە، چونكە دەیانەوێت بزانن لەلایەنی ئۆكرانیاوە كێ واژۆكان دەكات؟ دوای سێ ساڵ لەبەردەوامی جەنگی نێوانیان، دوێنی هەینی شاندی دانوستكاری نێوان روسیا و ئۆكرانیا لە ئیستەنبوڵی پایتەختی توركیا كۆبونەوە، دواتر ئاشكرایانكرد؛ وەك دەستپێك بۆ گەیشتتن بەرێككەوتن و كۆتایی هێنان بەجەنگ هەر وڵاتە (1000) دیل ئازاد دەكات.

  سوپای ئیسرائیل دەستپێکردنی هێرشێکی گەورەی بە ئامانجی شکستپێهێنانی حەماس و دەستەبەرکردنی ئازادی مانەوەی بە بارمتە لە غەززە ڕاگەیاند. هێزەکانی بەرگری ئیسرائیل لە هەژماری زمانى عیبری لەتۆڕى کۆمەڵایەتى X ی خۆیدا ڕایگەیاندووە، هێزەکانیان بۆ "ئۆپەراسیۆنی گالیسکە گیدئۆن" کۆکردۆتەوە بۆ دەستبەسەرداگرتنی "ناوچە ستراتیژییەکان"ی ئەو کەرتە. بەرپرسانی وەزارەتی بەرگری شارستانی و تەندروستی بزووتنەوەی حەماس دەڵێن لە ڕۆژی پێنجشەممەوە تا ئێستا هێرشەکانی ئیسرائیل نزیکەی ٢٥٠ کەسی کوشتووە. ئیسرائیل لە مانگی ئازاری ئەمساڵدا گەمارۆی سەپاندوە بەسەر گەیشتنى هاوکارییە مرۆییەکان بۆ کەرتى غەززە، دوای تێکچوونی ئاگربەستی دوو مانگە. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند، "خەڵکێکی زۆر برسی بوون لە غەززە. سوپای ئیسرائیل ناوی ئۆپەراسیۆنەکەی لە پۆستە هاوشێوەکانیدا لە ئەکاونتی ئێکس بە زمانی ئینگلیزیدا بەکارنەهێناوە. ئاماژەی بەوەشکردووە، "تا ئەو کاتەى حەماس هیچ مەترسیەکى نەمێنێت و هەموو بارمتەکانمان نەگەڕێنەوە ماڵەوە"، لە چالاکییەکانی ناوەستن و لە ماوەی ٢٤ کاتژمێردا "زیاتر لە ١٥٠ شوێنى لە سەرتاسەری کەرتی غەززەدا کردووەتە ئامانج". ئیسرائیل سەرەڕای پەرەسەندنی فشارە نێودەوڵەتییەکان بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانەکانی ئاگربەست و کۆتاییهێنان بە گەمارۆکە، بۆردومانەکانی چڕتر کردووەتەوە و هێزی زرێپۆشی لەسەر سنوورەکان دروستکردووە. پێدەچێت دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنەکە ئەوە پیشان بدات کە هەموو هەوڵەکان شکستیان هێناوە. ڕۆژنامەی تایمز ئۆف ئیسرائیل ڕایگەیاندووە کە "گالیسکەکانی گیدۆن" - کە ئاماژەیە بۆ جەنگاوەرێکی ئینجیلی - دەبینن کە هێزی ئاسمانی دیموکراتی کوردستان خاکەکە دەگرێت و کۆنترۆڵی دەکات، خەڵکی مەدەنی دەگوازێتەوە بۆ باشووری شریتەکە و هێرش دەکاتە سەر حەماس و ڕێگری دەکات لە کۆنترۆڵکردنی پێداویستییە هاوکارییەکان.

  بە سەرۆکایەتی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، کۆبونەوەی لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغداد دەستیپێکرد. لە وتارێكدا لە كۆبونەوەی لوتكەی 34ی كۆمكاری عەرەبیی، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق پێدانی بڕی (40 ملیۆن) دۆلاری بە هەوڵەكانی دووبارە ئاوەدانكردنەوەی كەرتی غەززەو لوبنان راگەیاند.  بەغداد ئەمڕۆ میوانداری كۆبونەوەی لوتكەی كۆماری عەرەبی كردووە، كۆبوونەوەكە دوای رۆژێك دێت لە كۆتایهاتنی گەشتەكەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكا بۆ وڵاتانی كەنداوی عەرەبی (سعودیە- قەتەر- ئیمارات)، هەروەها لەكاتێكدا بەڕێوەدەچێت هێشتا جەنگی غەززە رانەگیراوەو قەیرانی مرۆیی و كەمیی خۆراك لەو ناوچەیە خراپتر دەبێت.  كۆبونەوەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی هاوكاتیشە لەگەڵ زنجیرەیەك گۆڕانكاریی لەناوچەكە؛ لەوانە كرانەوەی دەسەڵاتی نوێی سوریا بە سەرۆكایەتی ئەحمەد شەرع بەڕووی جیهانی عەرەبی و وڵاتانی خۆرئاوا، بەردەوامی دانوستانی نێوان واشنتۆن و تاران لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران و؛ ئەگەری گەیشتنیان بە رێككەوتن یاخود پەنابردن بۆ رێگەی سەربازیی.  لە لوتكەی كۆماری عەرەبی بەغداد، لەپاڵ بەشداری سەركردەكانی عەرەب (جگە لە ئەحمەد شەرعی سەرۆكی سوریا كە بەهۆی ناڕەزایەتیی شیعەكانی عێراقەوە نەهاتووە)، (ئەنتۆنیۆ گۆتێرێش) ئەمینداری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان و (پیدرۆ سانشێز)ی سەرۆك وەزیرانی ئیسپانیا بەشدارن، بانگهێشتی سەرۆكی ئیسپانیا بەهۆی ئەوەیە وڵاتەكەی ساڵی رابردوو دانی بە دەوڵەتیی فەلەستینیدا ناوەو بە دیارترین سەركردەی ئەوروپی ئەژمار دەكرێت كە دژ بە سیاسەتەكانی ئیسرائیلە.

  مەسعوود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران ڕایگەیاند، تاران درێژە بە دانوستانە ئەتۆمییەکان دەدات لەگەڵ ئەمریکا، بەڵام لە هەڕەشەکان ناترسێت. ئاماژەی بەوەشکرد، ترەمپ باس لە ئاشتی دەکات و لە هەمان کاتدا هەڕەشە لە ئێران دەکات - باوەڕ بە کامیان بکەین؟ ڕۆژی شەممە مەسعود پزیشکیان لە ساڵیادی گەڕانەوەی گروپی دەریایی ٨٦ی سوپا لە گەشتێکی نێودەوڵەتی قسەی کرد و وتی: ئێمە دانوستان دەکەین و بەدوای شەڕدا ناگەڕێین، بەڵام لە هیچ هەڕەشەیەک ناترسین.  ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئێمە لەژێر هەڕەشەدا لە مافەکانمان پاشەکشە ناکەین، هەروەها سازش لەسەر دەستکەوتە شەرەفمەندەکانمان لە هیچ بوارێکدا ناکەین. سەرۆک کۆمارى ئیران جەختى لەسەر ئەوەشکرد، ئەوان زاناکانمان تیرۆر دەکەن، دواتر ئێمە بە تیرۆر تۆمەتبار دەکەن، ئێمە قوربانی تیرۆرین. لەبەرئەوەی ئێمە ملکەچی خۆبەزلزانین نین، تۆمەتبارمان دەکەن بەوەی هۆکاری نائەمنی ناوچەکەین. ئێوارەی ڕۆژی هەینی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند، تاران دەیەوێت لەگەڵ واشنتۆن سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمیەکەی بگەنە ڕێککەوتن. ناوبراو بە فۆکس نیوزی ڕاگەیاندووە کە پێی باشترە پەنا بۆ کردەوەی سەربازی لەگەڵ ئێران نەبات. دووپاتیشی کردەوە کە ئێران ناتوانێت چەکی ئەتۆمی بەدەست بهێنێت. سەرۆکی ئەمریکا جەختی کرد کە تارانی ئاگادار کردۆتەوە کە هەر ڕێککەوتنێک سوودی ئەوپەڕی بۆی دەبێت.

محەممەد کازم ئال سادق، باڵیۆزی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە بەغدا، رۆژی هەینی بە میدیای وڵاتەکەی راگەیاند، لە دوو رۆژی داهاتوودا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بە سەردانێک دەچێتە تاران.   باڵیۆزی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە عێراق ئاماژەی بەوەشکرد، ئامانج لە سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی بەشداریکردنە لە (کۆڕبەندی گفتوگۆی تاران) کە لە لایەن (ناوەندی لێکۆڵینەوەی سیاسی و نێودەوڵەتی)ی وەزارەتی دەرەوەی ئێرانەوە رێک دەخرێ.   کۆڕبەندەکە رۆژانی یەکشەممە و دووشەممە 18-5-2025 و 19-5-2025 لە تاران بەڕێوەدەچێت.   سەعید خەتیبزادە، سەرۆکی (ناوەندی لێکۆڵینەوەی سیاسی و نێودەوڵەتی)ی وەزارەتی دەرەوەی ئێران گوتی، لە 53 وڵاتی جیهانەوە شاند بە مەبەستی بەشداریکردن لەو کۆڕبەندەدا بانگهێشت کراون.   محەممەد کازم ئال سادق ئاماژەی بەوەشکرد، فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراقیش بە مەبەستی بەشداریکردن لە هەمان کۆڕبەند بانگهێشتی ئێران کراوە.   هەرێمی کوردستان پەیوەندییەکی باشی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە هەیە، لەوانەش کۆماری ئیسلامیی ئێران. نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستانیش لە ماوەی نزیکەی 1 ساڵدا چەندین جار چووەتە تاران.   30-7-2024 نێچیرڤان بارزانی بە مەبەستی بەشداریکردن لە رێوڕەسمی سوێندخواردنی مەسعود پزیشیکیان وەک سەرۆککۆماری ئێران چووە تاران.   نێچیرڤان بارزانی سەرەتای مانگی ئایاری 2024یش چووە تاران و لەگەڵ هەریەکە لە عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران؛ ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆککۆماری ئەو کات و محەممەد باقر قالیباف، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران کۆبووەوە.    22-5-2024یش نێچیرڤان بارزانی و مەسرور بارزانی بە مەبەستی بەشداریکردن لە پرسەی ئیبراهیم رەئیسی چوونە تاران.    دڵشاد شەهاب، گوتەبێژی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت: "ئەو مامەڵەیەی لە تاران لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەکرێت مامەڵەی سەرۆکێکی رێزلێگیراوی کیانێکی دەستووری دانپێدانراوە."

  وەزیری دەرەوەی سووریا رایگەیاند، ئاسایشی سووریا هاوبەشە لەگەڵ عێراق و دەڵێت "دەمانەوێت لەگەڵ عێراق هەماهەنگیمان لە سەرجەم بوارەکاندا هەبێت". پاش گەیشتنی بۆ بەشدارییکردن لە لوتکەی عەرەبی لە بەغداد، ئەسعەد شەیبانی، وەزیری دەرەوەی سووریا رایگەیاند، لە لوتکەی بەغداددا جەخت دەکەنەوە لەسەر نەهێشتنی دەستوەردانە دەرەکییەکان. شەیبانی دەشڵێت، هیواخوازن عێراق و وڵاتانی عەرەبی پشتیوانیی خۆیان بۆ سووریا دووپاتبکەنەوە، هیواشیخواست، ئەم لوتکەیەی کە لە بەغداد بەڕێوەدەچێت، بە سەرکەوتوویی کۆتایی پێبێت. شەوی رابردوو، 16ـی ئایاری 2025، وەزیری دەرەوەی سووریا، بەمەبەستی بەشدارییکردن لە لوتکەی عەرەبی، گەیشتە بەغداد و نووسینگەی راگەیاندنی سەرۆکوەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، لەلایەن محەمەد بەحرلعلوم، بریکارى وەزیرى دەرەوەی عێراق پێشوازى لێکراوە. ئەمڕۆ 17ـی ئایاری 2025، خولی 34ـەمین لوتکەی عەرەبی لەژێر ناونیشانی "گفتوگۆ، هاوسۆزی و گەشەپێدان" لە بەغداد بەڕێوەدەچێت.

  بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل لە بەشداریکردن لە مەراسیمی دەستبەکاربوونی پاپای نوێ کشایەوە، ئەوەش بەهۆی نیگەرانییەکانی دەرکردنی فەرمانی دەستگیرکردنی نێودەوڵەتی لەدژی. نووسینگەی نەتانیاهۆ پەیوەندی بە ئیتاڵیا و ڤاتیکانەوە کردووە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە فەرمانی دەستگیرکردنی دادگای نێودەوڵەتی تاوانبار جێبەجێ ناکرێت، بەڵام ئەو وەڵامانەی وەرگیراون هیچ دڵنیایییەکی ڕوونیان نەداوە کە فەرمانی دەستگیرکردنەکە پشتگوێ دەخرێت یان جێبەجێ دەکرێت. بەگوێرەی هەمان سەرچاوەکان، نووسینگەی نەتانیاهۆ دوای وەرگرتنی وەڵامەکان کە بە ناڕەزامەندی وەسفکراون، بڕیاریدا پاشەکشە لە سەردانەکە بکات و هیچ مەترسییەک نەخاتە سەردانەکە. ڤاتیکان ڕایگەیاند کە ئەمڕۆ یەکشەممە پاپا لیۆ چواردەهەم لە میانی مەسدا بە فەرمی دادەمەزرێت و لە ٢١ی هەمان مانگ یەکەم وتاری گشتی خۆی پێشکەش دەکات. پاپای نوێ ڕووبەڕووی چەندین تەحەدا دەبێتەوە، لە دابەزینی جەماوەریی کڵێسا لە ئەوروپا تا دەگاتە دارایی ڤاتیکان، تا بەرەنگاربوونەوەی دەستدرێژیکردنە سەر منداڵان لە کەنیسەکەدا و کەمبوونەوەی پیشەکان. ڕۆژی 21ی تشرینی دووەمی 2024، دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ ناتانیاهۆ و یۆاڤ گالانت، وەزیری بەرگری پێشووی وڵاتەکەی بە تۆمەتی تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی لە کاتی دەستدرێژی بۆ سەر غەززە دەرکرد. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئیسرائیل ئەندامی دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان نییە، لە کاتێکدا دەوڵەتی فەلەستین ئەندامی تەواوەتییە. پێنجشەممە، 5.5.2025، کاردیناڵ رۆبەرت پرێڤۆستى ئەمریکى وەک پاپای نوێ و سەرۆکی کەنیسەی رۆمانی کاسۆلیکی هەڵبژێردرا و ناوی پاپا لیۆی چواردەهەمی وەرگرت کە کاردیناڵێکی باڵایە و لە گۆڕەپانی سانت پیتەر، خۆىى پیشانى جیهاندا.

  شەممە 17ـی ئایاری 2025، بە ئامادەبوونی سەرۆکانی 22 وڵاتی عەرەبی و سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان و میوانانێکی زۆر، 34ـیەمین لوتکەی عەرەبی لە بەغدا دەست پێ دەکات، یەک لە میوانانی لوتکەی عەرەبی بەغدا، پێدرۆ سانشێز، سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیایە. بەگوێرەی کارنامەی لوتکەکە، سەرۆکانی وڵاتانی عەرەبی لە بەغدا، تاوتوێی جەنگی غەززە و هاوکاریکردنی لوبنان، هەروەها پێشهاتەکانی سووریا و یەمەن دەکەن، چەند سەرۆکێکیش پێشوەختە بڕیاری بەشدارینەکردنی لوتکەی عەرەبییان داوە، لەوانە ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریا و شا عەبدوڵلا، شای ئوردن. بڕیارە کاتژمێر 10ـی بەیانی ئەمڕۆ، کارەکانی لوتکەی عەرەبی لە بەغدا بە فەرمی دەست بە کارەکانی بکات، بەپێی زانیارییەکانیش، لە کاتژمێر 10 تاکو 11 پێشوازیی لە سەرۆک و پاشای وڵاتان دەکرێت کە دێنە نێو هۆڵی لوتکەکە، کاتژمێر 11 بۆ  12 و نیو، گوتاری سەرۆک کۆماری عێراق دەبێت لەگەڵ گوتاری شای بەحرەین کە ڕۆڵی بەڕێوەبردنی کارەکانی لوتکەی 33 پێشکەش بە عێراق دەکات بۆ ئەوەی عێراقیش لوتکەی 34 بەڕێوە ببات، پاشان گوتاری کۆمکاری عەرەبی دەخوێنرێتەوە، ئینجا بڕگەکانی دیکەی لوتکەکەی دەست پێ دەکات. لە کاتژمێر 12 و نیو تاکو کاتژمێر 1ـی دوای نیوەڕۆ، کۆبوونەوەیەکی داخراو لەنێوان سەرۆک و شای وڵاتانی بەشداربووی لوتکەکە دەکرێت، باس لەو پرسانە دەکەن کە بڕیارە لە لوتکەکەدا گفتوگۆی لەسەر بکەن. لوتکەی پێنجەمی ئابووریش قسەکردن دەبێت دەربارەی پرسی پەرەپێدان و ئابووریی نێوان وڵاتەکان، یەکێ لەو پرسە گرنگانەی لەو بەشەی لوتکەکە گفتوگۆی لەسەر دەکرێت، هەڵگرتنی بەشێک لە ڕێکارەکانی بازرگانیی نێوان وڵاتانە بۆ ئەوەی بازرگانی نێوان ئەو وڵاتانە فراوانتر بێت، بەتایبەتیش لەنێوان وڵاتانی عەرەبی. دواتر کۆبوونەوەیەکی سێ قۆڵی لەنێوان عێراق و ئوردن و میسر بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی ئەو پرسانەی لەنێوان سێ وڵاتەکەدا هەن، دەکرێت. کاتژمێر 6ـی ئێوارە کارەکانی لوتکەکە کۆتایی دێت، گوتاری کۆتایی لوتکەکەش، لەلایەن فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوە و جێگری سەرۆک وەزیرانی عێراق، لەگەڵ گوتاری کۆمکاری عەرەبی دەخوێنرێنەوە. بەپێی زانیاری، بەشداریی لە لوتکەی عەرەبیی ئەمساڵ لەسەر سێ ئاست دەبێت، ئاستی یەکەم سەرۆک و پاشای وڵاتەکان دەبێت، ئاستی دووەمیش سەرۆک وەزیرانی وڵاتان دەبێت، ئاستی سێیەمیش، وەزیری دەرەوەی وڵاتانە. ژمارەیەک لە وڵاتان پیشوەختە بڕیاریان داوە لەسەر ئاستی یەکەمدا بەشداریی لوتکەکە نەکەن، لەوانە، مەغریب، لیبیا، لوبنان، سووریا کە دوێنێ  هەینی ئەسعەد شەیبانی، وەزیری دەرەوە لەبری سەرۆکی سووریا ئەحمەد شەرع، گەیشتە بەغدا.  دەنگۆ هەیە، محەممەد بن سەلمان، پاشای جێنشینی سعوودیە بەشداریی بکات، بەڵام تا ئێستا ڕوون نەبووەتەوە کە ئایا دەنگۆیەکە ڕاستە، یاخوود نا، بەڵام گوتەبێژی حکوومەتی عێراق، باسم عەوادی پێشتر ئاشکرای کردبوو کە ڕۆژی بەڕێوەچوونی لوتکەکە سوپرایزیان دەبێت، هەندێک پێیان وایە کە سوپرایزەکە بەشداریی محەممەد بن سەلمان بێت. باسم عەوادی، گوتەبێژی حکوومەتی عێراق ڕاگەیاندووە، کە پرسی سووریا زۆر بە وردی لە لوتکەکەدا گفتوگۆی لە بارەوە دەکرێت و دەمانەوێت وڵاتانی عەرەبی، پشتیوانیی دەسەڵاتی نوێی سووریا بکەین، چونکە بەشێک لە وڵاتانی عەرەبی بە ڕواڵەت باسیان لەوە کردووە کە پەیوەندییەکانیان لەگەڵ سووریا باشە، بەڵام لە ئاستی ناوخۆدا پشتیوانیی نابینرێت؛ وەک عێراق، کە گرووپە شیعەکان بەشێکیان دژی بەشداریی ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریا بوون لە لوتکەکەدا. عێراق بڕیاری داوە سندووقێکی هاوکاریی بۆ ئاوەدانکردنەوەی لوبنان و غەززە دابنێت و داوای لە وڵاتانی عەرەبی کردووە پشتیوانیی دانانی ئەو سندووقە بکەن، ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و ماددەی هۆشبەر بابەتی دیکەی گرنگی لوتکەی ئەمڕۆی عەرەبی بەغدا دەبن.

  ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند کە هەست بەوەدەکات قەیرانی مرۆیی لە کەرتی غەززە جێگای قبوڵکردن نییە و بەرگەی ناگیرێت و هیوادارە بەم زووانە لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل و دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا ئەو بابەتە تاوتوێ بکەن. ترامپ پێشتر ڕۆژی هەینی ڕایگەیاندبوو کە ئەمریکا هەوڵی چارەسەرکردنی دۆخی غەززە دەدات و ڕایگەیاندبوو کە خەڵک لە ناوچە گەمارۆدراوەکاندا "برسی" دەبن. دۆناڵد ترەمپ لە ئەبوزەبی، دوا وێستگەی گەشتەکەی بۆ کەنداو، لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، "ئێمە چاومان لە غەززەیە، کار لەسەر ئەو کێشەیە دەکەین، خەڵکێکی زۆر لە برسێتیدا دەمرن". ئیسرائیل لە 2ی ئادارەوە رێگری لە چوونە ژوورەوەی هاوکارییە مرۆییەکان بۆ کەرتی غەززە کردووە، کە ژمارەی دانیشتووانەکەی 2.4 ملیۆن کەسە و لە 18ی هەمان مانگدا، دوای ئاگربەستێکی دوو مانگی، هێرشەکانی دەستپێکردەوە.   رێکخراوە ناحکومییەکان، لەنێویاندا پزیشکانی جیهان و پزیشکانی بێسنوور و ئۆکسفام، رۆژی 14ـی ئەم مانگە هۆشدارییان دا لە روودانی "مردنی بەکۆمەڵ بەهۆی برسیێتی" لە غەززە ئەگەر ئیسرائیل بەردەوام بێت لە رێگریکردن لە چوونەژوورەوەی هاوکارییەکان بۆ کەرتەکە.   حەماس رۆژی پێنجشەممە ئیسرائیلی تۆمەتبار کرد بە رێگری لە هەوڵەکانی نێوەندگیران بۆ گەیشتن بە ئاگربەست لە کەرتەکەدا لە رێگەی زیادکردنی "گوشاری سەربازی" لەسەر هاووڵاتیانی سڤیل. ئەم لێدوانانە لە کاتێکدایە کە ئیسرائیل هێرشە ئاسمانییەکانی بۆ سەر کەرتی غەززە چڕتر بووەتەوە و هاوکاتە لەگەڵ سەردانەکەی ترەمپ بۆ ناوچەکە و لە کاتێکدایە کە دانوستانەکان بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە خاوو لەرزۆکن. هاوکات حەماس ڕۆژی هەینی داوای لە ئەمریکا کرد فشار بخاتە سەر ئیسرائیل بۆ ئەوەی ڕێگە بە هاوکارییە مرۆییەکان بدات بۆ ناو کەرتی غەززە، ئەمەش دوای ئەوەی بزووتنەوەکە سەربازێکی ئیسرائیلی - ئەمریکی ئازاد کرد کە لەم هەفتەیەدا بە بارمتە گیرابوو. تاهیر نونو، بەرپرسێکی بزووتنەوەی حەماس بە ئاژانسی فرانس پرێسی ڕاگەیاندووە، بزووتنەوەکە "چاوەڕوانی ئەوە دەکات کە ئیدارەی ئەمریکا فشاری زیاتر بخاتە سەر حکومەتی نەتانیاهۆ بۆ کردنەوەی دەروازەکان و ڕێگەدان بە چوونە ژوورەوەی دەستبەجێی یارمەتییە مرۆییەکان - خۆراک، دەرمان و سووتەمەنی - بۆ نەخۆشخانەکانی کەرتی غەززە".

عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند: تاران هیچ پێشنیارێکی نووسراوی لە ئەمریکا سەبارەت بە ئەگەری ڕێککەوتنی ئەتۆمی پێنەگەیشتووە. ئەمەش تەنیا چەند کاتژمێرێک دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند کە ئێران پێشنیارێکی لەو شێوەیەی پێگەیشتووە. وەزیرى دەرەوەى ئێران لەسەر پلاتفۆرمی ئێکس پەیامێکى بڵاوکردەوەو ئەوەشى زیادکرد کە ئێران هیچ پێشنیارێکی پێ نەگەیشتووە، "چ بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ". عەباس عێراقچى لە درێژەی قسەکانیدا ئەوەشى خستوەتە ڕوو: لە هەمان کاتدا ئەو پەیامانەی کە دەگەنە ئێمە، و دەگەنە جیهان، بە سەرلێشێواوی و ناکۆکی دەمێننەوە. سەرەڕای ئەوەش ئێران بە بڕوا و ڕوون لە هەڵوێستی خۆیدا دەمێنێتەوە: ڕێز لە مافەکانمان بگرن، سزاکانتان هەڵبگرن، ئێمەش دەگەینە ڕێککەوتن. ناوبراو جەختیشی لەوە کردەوە کە "هیچ سیناریۆیەک نییە کە ئێران دەستبەرداری مافی ڕەوای و بەدەست هێنراوی خۆی بێت بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ مەبەستی ئاشتیانە، کە مافێکە لە پەیماننامەی قەدەغەکردنی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی بۆ هەموو ئەندامەکانی دەستەبەر کراوە". عێراقچى لە کۆتایی پۆستەکەیدا نوسیویەتى: ئێمە هەمیشە پێشوازی لە گفتوگۆ دەکەین کە لەسەر بنەمای ڕێزگرتنی یەکتر بێت، هەمیشەش هەر دیکتاتۆرێک یان سەپاندنێک ڕەتدەکەینەوە. دەشڵێت: گەلی مەزنی ئێران بە باشی هێزو ئیدارەی خۆیان لەبەرامبەر ئەوانە نیشاندا كە هەوڵیاندا هەژموونی خۆیان بسەپینن؛ ئێمە هەمیشە پێشوازی لە گفتوگۆ دەكەین لەسەر بنەمای رێزگرتن لە یەكتر.

ئیسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل ڕۆژی هەینی دووپاتیکردەوە کە هێرش بۆ سەر بەندەرەکانی یەمەن دەستیپێکردووە و هەڕەشەی تیرۆرکردنی عەبدولمەلیک ئەلحوسی سەرۆکی حوسییەکانی کردووە. کاتز لە سەر پلاتفۆرمی ئێکس وتی: سوپای ئیسرائیل ئێستا هێرشی کردووەتە سەر بەندەرەکانی یەمەن و زیانی بەرفراوانی داوە کە لە ژێر دەسەڵاتی ڕێکخراوی تیرۆریستی حوسییەکاندان و فڕۆکەخانەی سەنعایش هەروا وێران بووە. بەپێى ڕاپۆرتى ئاژانسەکان ئەمڕۆ هەینی، سوپاى ئیسرائیل زیاتر لە ١٠ جار هێرش و هەڵمەتى چڕى کردوەتە سەر بەندەری حودەیدە و بەندەری سەلیف لە ڕۆژئاوای یەمەن. پێشتریش چەند جارێک سوپای ئیسرائیل داوای کردووە ئەو بەندەرانە چۆڵ بکرێن بریتین لە بەندەری رەئس عیسا، بەندەری حودەیدە و بەندەری سەلیف. لەلایەکی دیکەوە، دەزگاکانی ڕاگەیاندنی حوسییەکان دانیان بەوەدا ناوە کە فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل هەڵمەتەکانیان بۆ بەندەری سەلیف لە ڕۆژئاوای حودەیدە کردووەتە ئامانج، کە حوسییەکان بە شێوەیەکی ئاسایی بۆ هاوردەکردنی دانەوێڵە و کاڵا و کەرەستەی بیناسازی بەکاریدەهێنن. نووسینگەی وەزیری بەرگری ئیسرائیل، چەند وێنەیەکى بڵاوکردەوە نیشانى دەدەن کە نەتانیاهۆ و کاتز و زەمیر چاودێری هەڵمەتەکانی ئیسرائیل دەکەن کە بەندەرەکانی سەلیف و حودەیدە لە ەمەن دەکەنە ئامانج بنیامین ناتانیاهۆى سەرۆک وەزیرانى ئیسرائیلیش لەڕاگەیەندراوێکى ڕۆژنامەوانیدا دەڵێت: بە هێزێکی زیاترەوە لەحوسییەکان دەدەین، سەرکردایەتییەکەیان و هەموو ژێرخانەکانیان دەکەینە ئامانج کە توانای ئەوەیان پێدەدات زیانمان پێ بگەیەنن. میدیای ئیسرائیلیش بڵاویکردەوەوە حوسییەکان پێویستیان بە مانگێکە بۆ نۆژەنکردنەوەی بەندەرەکانیان. بەرپرسێکی ئەمریکیش بە کەناڵی جەزیرەى ڕاگەیاندووە ئیسرائیل پێشوەختە ئاگادارمان ناکاتەوە لە هەموو هێرشەکانی دژی حوسییەکان. هەروەها میدیاکانی حوسی و ئیسرائیل باسیان لەوە کردووە کە هێزی ئاسمانی ئیسرائیل ڕۆژی هەینی هێرشی ئاسمانی ئەنجامداوە و سێ بەندەری یەمەنی لە کەنارەکانی دەریای سوور کردۆتە ئامانج. تەلەفزیۆنی ئەلمەسیرە، زارەکی گرووپی حوسییەکانی یەمەن، بڵاویکردەوە، هەڵمەتەکان بەندەرەکانی ڕاس عیسا، حودەیدە و سەلیفیان کردۆتە ئامانج کە دەکەوێتە پارێزگای حودەیدە لە ڕۆژئاوای یەمەن. کەناڵی 14ی ئیسرائیل بڵاویکردەوە، سوپای ئیسرائیل هێرش دەکاتە سەر سێ بەندەر کە "لەلایەن حوسییەکانەوە لە یەمەن کۆنتڕۆڵکراون". دوای دەستپێکردنی جەنگی غەززە لە تشرینی دووەمی 2023، حووسییەکان هاوسۆزیی خۆیان بۆ حەماس دەربڕی و لەو کاتەوە چەندین جار هێرشیان کردوەتە سەر ئیسرائیل.

بەرپرسانى ڕووسیا و ئۆکرانیا ڕۆژی هەینی، دوای دانوستانەکان کە کەمتر لە دوو کاتژمێری خایاند لە ئیستەنبوڵ، ڕایانگەیاند کە باسیان لە ئەگەری ئاگربەست و ڕێکخستنی کۆبوونەوەی نێوان سەرۆک ڤلادیمێر پوتین و ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی و ئاڵوگۆڕکردنی هەزار زیندانی لە هەر لایەکەوە کردووە. شاندەکانی ڕووسیا و ئۆکرانیا لە بەهاری ٢٠٢٢ەوە یەکەمین دانوستانی ڕاستەوخۆی نێوان هەردوولایان ئەنجامدا، بە ئامانجی گەیشتن بە چارەسەری شەڕەکە. ئاژانسەكانی هەواڵی (رۆیتەرز)و (فرانس پرێس) لەزاری سەرچاوەكانەوە سەبارەت بە دانوستانی راستەوخۆ ئەمڕۆ روسیاو ئۆكرانیا لە ئیستانبوڵ: مۆسكۆو كیێڤ رێككەوتوون لەسەر ئاڵوگۆڕی (هەزار) دیلی جەنگ.  وەزیری بەرگریی ئۆكرانیا: لەبارەی ئاگربەست و بەیەكگەیشتنی زیلینسكی و پۆتین گفتوگۆمان كرد.  وەفدی روسیا ئاماژە بۆ ئەوەدەکەن ئۆكرانیا داوای كردووە لەسەر ئاستی سەرۆكی هەردوو وڵات (پۆتین و زیلینسكی) گفتوگۆ بكرێت. هاوکات سەرۆكی وەفدی روسیا وتى:  بە دەرەنجامی گفتوگۆكان رازین و بەردەوام دەبین،  روسیاو ئۆكرانیا هەریەكەیان بەجیا تێڕوانینی خۆیان سەبارەت بە ئاگربەست پێشكەش دەكەن و دواتر درێژە بە دانوستانەكان دەدرێت.  لەلایەکى دیکەوە، زیلینسكی لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ترەمپ: ئۆكرانیا ئامادەیە بۆ هەڵگرتنی هەنگاوی خێرا بە ئاڕاستەی ئاشتیی.  سەرۆكی ئۆكرانیا دەڵێت: دەبێت سزای توند بەسەر روسیادا بسەپێندرێت ئەگەر ئاگربەست رەتبكاتەوە.  بەرپرسێكی ئۆكرانیاش دواى کۆبوونەوەکە ئەوەى خستوەتە ڕوو لە دانوستانی ئیستانبوڵدا روسیا هەندێك داواكاری لە ئۆكرانیا هەبووە كە قبوڵكراو نییەو ئامانج لێی بەلاڕێدابردنی ئاڕاستەی دانوستانەكەیە.  بەرپرسەكەی ئۆكرانیا وتیشى: وەفدی روسیا داوای كردووە هێزەكانی ئۆكرانیا لە روبەرێكی فراوانی خاكی ئۆكرانیا بكشێنەوە بۆ ئەوەی ئاگربەست بكرێت. هەروەها جەختى لەسەر ئەوەکردەوە کە ئەوان  ئامادەن بۆ ئاگربەست، بەڵام بەبێ هیچ مەرجێكی پێشوەختە، وتیشى: ئەگەر رێنمایی ترمان پێبگات، دەكرێت ئەمڕۆ دانوستانەكە بەردەوام بێت و شتی نوێ رووبدات، بەڵام تائێستا بڕیار لەمە نەدراوە.

  وتەبێژی حكومەتی عێراق ڕایگەیاند: لوتكەی بەغداد یەكێك دەبێت لە گرنگترین لوتكەكان و تێیدا تاوتوێی سەرجەم ئاستەنگەكانی غەزە، كەرتی ڕۆژئاوا، سووریا و لوبنان دەكرێت، دەشڵێت: ئێمە ڕۆڵمان لە ئاگربەستی نێوان ئەمریكا و حووسییەكان هەبووە. باسم عەوادی وتەبێژی حكومەتی عێراق سەبارەت بە بەڕێوەچوونی كۆبوونەوەكانی لوتكەی عەرەبی لە بەغداد و هەوڵەكانیان بۆ نێوەندگیری لەنێوان ئەمریكا و حووسییەكان، لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا زانیاری نوێ دەخاتەڕوو. باسم عەوادی ڕایگەیاند: عێراق داوای نەكردووە بەشداری لە كۆبوونەوەكانی نێوان ئەمریكا لە سعودیە بكات، هەروەها داوای ئامادەبوونیشی لێ نەكرا، بەڵام ئێمە هەوڵ دەدەین پەیوەندییەكانمان لەگەڵ سعودیە بگەیەنینە قۆناغی كاری هاوبەش. ئاماژەی بەوەشكرد: لوتكەی بەغداد یەكێك دەبێت لە گرنگترین لوتكەكان و تێیدا تاوتوێی سەرجەم ئاستەنگەكانی غەزە، كەرتی ڕۆژئاوا، سووریا و لوبنان دەكرێت. دەشڵێت: عێراق ڕۆڵی هەبووە لە گەیشتن بە ڕێككەوتنی ئاگربەست لە نێوان ئەمریكا و حوسییەكان. بڕیارە سبەینێ كۆبوونەوەكانی لوتكەی عەرەبی لە بەغداد بە بەشداری چەندین سەرۆكی وڵاتانی عەرەبی و نوێنەری وڵاتانی ئەوروپی و ڕێكخراوەكان بەڕێوەبچێت.