ئەمشەویش چوارچێوەی هەماهەنگی کاندیدی سەرۆکوەزیرانی یەکلایی نەکردەوە

وەزارەتی خەزێنەی ئەمەریکا، ناوی سەرۆکی کاتی سوریا و وەزیری ناوخۆی ئەو وڵاتەی لە لیستی سزادراوانی تیرۆری جیهانی دەرکرد، بڕیارەکە چەند رۆژێک پێش کۆبونەوە چاوەڕوانکراوەکەی ترەمپ و شەرع دەرچوو. دوێنێ هەینی وەزارەتی خەزێنەی ئەمەریکا، ناوی هەریەک لە ئەحمەد شەرع (ئەبو محەمەدی جۆلانی) سەرۆکی پێشووی بەرەی نوسرە و دەستەی تەحریری شام و سەرۆکی کاتی سوریا، ئەنەس خەتاب سەرکردەی پێشووی بەرەی نوسرە و تەحریر شام و وەزیری ناوخۆی حکومەتی کاتی سوریای لە لیستی سزای تیرۆریستانی جیهانیی دەرکرد. سڕینەوەی ناوی ئەو دوو بەرپرسەی سوریا لە لیستی سزاکان، پێش کۆبونەوە چاوەڕوانکراوەکەی هەفتەی داهاتووی نێوان ئەحمەد شەرع و دۆناڵد ترەمپ دێت، کە بڕیارە لە واشنتن چاویان بە یەکتری بکەوێت. دوای ئەمەریکا، بەریتانیاش ناوی ئەحمەد شەرعی لە لیستی سزاکانی تیرۆر دەرکرد، وەک کاردانەوەیەکی بەرامبەر بڕیارێکی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان بەرامبەر شەرع و سڕینەوەی ناوی لە لیستی تیرۆری جیهانی. لە کۆبونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشدا، دەنگ لەسەر پڕۆژە بڕیارێکی ئەمەریکا درا بۆ سڕینەوەی ناوی هەریەک لە سەرۆکی کاتی و وەزیری ناوخۆی سوریا لە لیستی سزاکان، لە کۆبونەوەکەدا 14 ئەندام دەنگیان لە بەرژەوەندی بڕیارەکەدا و تەنها چین وەک یەک وڵات لە کۆی 15 ئەندامەکە بە بڕیارەکە رازی نەبوو. لە دەقی بڕیارەکەی ئەنجومەنی ئاسایشدا هاتووە، بەپێی بەندی حەوتەمی جاڕنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان ناوی هەریەک لە ئەحمەد شەرع سەرۆکی کاتی سوریا و ئەنەس خەتاب وەزیری ناوخۆی سوریا لە لیستی سزای تیرۆریستان دەسڕدرینەوە، کە پێش گرتنە دەستی دەسەڵات و بەهۆی چالاکییان بەسەریاندا سەپێنرابوو. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا رایگەیاند: ئەو رێکارانە لە چوارچێوەیە زنجیرە بڕیارێکدایە بەرامبەر بەرپرسانی سوریا، ئەوەش دوای روخانی دەسەڵاتی بەشار ئەسەد سەرۆکی پێشووی سوریا و دوای زیاتر لە نیو سەدە لە سەرکوتکاریی رژێمی ئەسەد.

مارک ساڤایا نوێنەری دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە عێراق دووپاتی کردەوە کە عێراق بەرەو داهاتوویەکی بەهێز و دوور لە میلیشیاکان بەرەو پێشەوە دەڕوات.  لە پۆستێکدا لە پلاتفۆرمی ئێکس، ساڤایا وتی، “داهاتووی عێراق بەهۆی خەڵکە بەتوانا و زیندووەکەیەوە گەشاوە دەردەکەوێت، کە بەنرخترین سەرچاوەیە کە هەر نەتەوەیەک خاوەنی بێت.”  ئاماژەی بەوەشکرد، “عێراق لەم ساڵانەی دواییدا پێشکەوتنی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە و لەگەڵ نزیکبوونەوەی وڵاتەکە لە ساتێکی سەرەکی لە گەشتە دیموکراسیەکەیدا، با ئەم زەبریە بپارێزین”. جەختیشی لەوە کردەوە “ئەمریکا لەگەڵ عێراقدا وەستاوە لەکاتێکدا بەرەو ئایندەیەکی بەهێز و سەربەخۆ دەڕوات، دوور لە میلیشیاکانی سەر بە بیانییەکان”.

سبەینێ بانگەشەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق کۆتایی دێت و بێدەنگى هەڵبژاردن دەستپێدەکات، ئەوەش پێش چەند رۆژێکى کەم لە بەڕێوەچوونى هەڵبژاردن. کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاند"ماوەی بێدەنگی هەڵبژاردنەکان لە کاتژمێر 7:00ی سەرلەبەیانى رۆژى شەممە دەستپێدەکات و تا کۆتایی هاتنی پرۆسەی دەنگدانی گشتی بەردەوام دەبێت". جەختیشیکردووەتەوە "هەر چالاکییەکی بانگەشەی هەڵبژاردن یان بانگەشەکردن لەلایەن کاندید یان لیستەکانەوە لەم ماوەیەدا پێشێلکارییەکی روونە و رێکاری یاسایی بەرامبەر سەرپێچیکاران دەگیرێتەبەر". کۆمسیۆن دەڵێت "ئامانج لە ماوەی بێدەنگی هەڵبژاردنەکان دروستکردنی ژینگەیەکی ئارام و هاوسەنگە کە رێگە بە دەنگدەران دەدات بە ئازادی بیربکەنەوە و نوێنەرەکانیان هەڵبژێرن بەبێ کاریگەری ". داواشی لە قەوارە سیاسییەکان و دەزگاکانی راگەیاندن کرد "بە تەواوی پابەندی ڕێساکانی قۆناغی بێدەنگی هەڵبژاردن بن بۆ پاراستنی پرۆسەی هەڵبژاردن و دەستەبەرکردنی دەرفەتی یەکسان بۆ هەمووان". وادەى هەڵبژاردن بڕیارە رۆژی (9ـی تشرینی دووەمی 2025) هەڵبژاردنی تایبەت بەڕێوەبچێت و زیاتر لە ملیۆنێک و 313 هەزار و 859 ئەندامى هێزە ئەمنی و سەربازییەکان مافى دەنگدانیان هەیە. هەروەها رۆژى (11ـی تشرینی دووەمی 2025) هەڵبژاردنی گشتى بەڕێوەدەچێت و لەکۆى 29 ملیۆن کەس کە مافى دەنگدانیان هەیە، نزیکەى 21 ملیۆن و 223 هەزار و 319 دەنگدەر تۆمارەکانیان نوێکردووەتەوە و دەتوانن بەشدارى بکەن. ژمارەى کاندیدەکان جومانە غەلاى وتەبێژى کۆمسیۆنى هەڵبژاردنەکان رۆژى پێنج شەممە لەلێدوانێکی رۆژنامەنوسییدا ئاماژەى بەوەکرد، ئامارى کۆتایی کاندیدەکانى بەشدار لە هەڵبژاردن حەوت هەزار و 744 کاندیدە و 848 کاندید دووخراونەتەوە. کاندیدى هاوپەیمانێتییەکان زۆرترین ژمارەى کاندیدەکان پێکدەهێنن کە زیاترە لە 4 هەزار کاندیدە، پاشان حزبەکان بە زیاتر لە 3 هەزار کاندید، تاکەکەسى 75 کاندید، کە 22 کەسیان کێبڕکێی کورسییە گشتییەکان دەکەن، ئەوانەى تریش کێبڕکێ لەسەر کورسی کۆتاکان دەکەن. هەروەها کاندیدى پێکهاتەکان بەم شێوەیە دابەشبوون: 19 کاندیدى مەسیحى، 14 سابیئەى مەندائی، 7 کاندیدى ئێزیدى، 4 کاندیدى شەبەک، 9 کاندیدى فەیلى. لەناو پارێزگاکاندا بەغداد زۆرترین کاندیدى هەیە بە 2 هەزار و 295 کاندید، پاشان نەینەوا بە هەزار و 47 کاندید، دهۆکیش کەمترین کاندیدى هەیە کە 59 کاندیدە.

ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز، لە راپۆرتێكدا ئاشكرایدەكات: تورکیا دەستیکردووە بە داڕشتنی یاسایەک کە ڕێگە بە هەزاران گەریلا و هاوڵاتی مەدەنی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) دەدات لە حەشارگەکانیان لە باکوری عێراق بگەڕێنەوە بۆ ماڵ و حاڵی خۆیان، ئەوەش لە چوارچێوەی دانوستانەکان بۆ کۆتاییهێنان بە ململانێیەکی درێژخایەن. بەرپرسێکی باڵا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سەرچاوەیەکی ناو پارتێکی سیاسی کوردی لە تورکیا رایانگەیاندووە: یاسا پێشنیازکراوەکە پارێزگاری لە گەڕاوەکان دەکات، بەڵام لێبوردنی گشتی ئەو تاوانانە ناگرێتەوە کە لەلایەن چەکدارانی پێشووەوە ئەنجام دراون. بەگوێرەی ئەو پلانانە، دەکرێت هەندێک لە سەرکردە گەریلاکان بنێردرێن بۆ وڵاتانی سێیەم. گەڕانەوەی گەریلاكانى پەکەکه و خێزانەکانیان بۆ تورکیا له بنکەکانیان له ناوچه شاخاوییەکانی باکوری عێراق، یه کێکه له دوا کۆسپەکانی بەردەم  پڕۆسەی ئاشتی که ساڵێک له مەوبەر دەستیپێکرد، بۆ کۆتاییهێنان به ململانێیەک که بووەتە هۆی گیان لەدەستدانی نزيكەى 40 هه زار كەس.  لەکاتێکدا بەرپرسان بەشێوەیەکی گشتی قسە لەسەر هەوڵەکانی ئاشتەوایی دەكەن، بەڵام ئەو وردەکارییەی ئەو دوو سەرچاوەیە ئاشکرایان کردووە پێشتر بڵاونەکراوەتەوە، لەوانەش پێشنیاز بۆ گەڕانەوەی هاوڵاتیانی مەدەنی و گەریلاكان بە گروپی جیا جیاو بۆ رەوانەکردنی سەرکردەکانيان بۆ وڵاتانی سێیەم. ئەو بەرپرسەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە روونکردنەوەی لەسەر دانوستانە هەستیارەکان داوەو داوای کرد ناوی ئاشکرا نەکرێت، رایگەیاندووە: رەنگە ئەو یاسایەی كە  ڕێگە بە گەڕانەوەیان دەدات لەم مانگەدا لە پەرلەمانی تورکیا بخرێتەڕوو.

ئایشەگول دۆغان، گوتەبێژی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی)، ڕایگەیاند، سەرەڕای هەنگاوە ڕژد و ئەرێنییەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) بۆ پرۆسەی چارەسەری ئاشتی، بەڵام دەسەڵات و حکوومەتی تورکیا هیچ هەنگاوێکی بەرانبەری کورد نەناوە و جدی نییە لە پرۆسەکەدا. ئایشەگول دۆغان ئەمڕۆ هەینی، 7ـی تشرینی دووەمی 2025، لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا لە ئەنقەرە گوتی: کۆمیسیۆنەکەی پەرلەمان ڕێگەیەکی نوێ دەکاتەوە و دەتوانێت کێشەیەکی مێژوویی سیاسی و دیموکراسی چارەسەر بکات. دۆغان ئاماژەی بەوەدا کە کۆمیسیۆنی پرۆسەی ئاشتی لە پەرلەمان، ڕا و سەرنجی لایەنەکان و خەڵکی وەرگرتووە و بە بەرپرسیارانە مامەڵەی کردووە، گوتیشی: ئێمە بە پێویستی دەزانین هەموو لایەنەکان بەشداری بکەن و کۆمیسیۆنێکی سەرکەوتوو و باشە. گوتەبێژەکەی دەم پارتی داوای چاکسازیی یاسایی کرد و جەختی کردەوە کە ئێمە لە قۆناغێکی ڕاگوزەرداین و یاسامان بۆ ئەم قۆناغە پێویستە. لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، ئایشەگول دۆغان ئاشکرای کرد کە پەکەکە هەنگاوی ئەرێنیی ناوە بۆ پرۆسەی چارەسەری ئاشتی، بە سووتاندنی چەکەکانی و کشانەوەی هێزەکانی لە باکووری کوردستان، بەڵام بە پێچەوانەوە دەسەڵات و حکوومەتی تورکیا هیچ هەنگاوێکی ئەرێنی و جدی لە بەرانبەردا بۆ کورد و پرۆسەی ئاشتی نەنێت. دۆغان گوتی: خەڵک نازانێت چی ڕوودەدات لە پرۆسەکەدا. سەبارەت بە دۆخی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، ڕێبەری زیندانیکراوی پەکەکە، گوتەبێژی دەم پارتی پرسیاری ئەوەی وروژاند کە، چەندین جار دەوڵەت باخچەلی (سەرۆکی مەهەپە) داوای کردووە کۆمیسیۆن بچێتە ئیمراڵی و لەگەڵ ئۆجەلاندا کۆببێتەوە و گوێی لێ بگرێت، ئێمەش پرسیار دەکەین، بۆ کۆمیسیۆن لەگەڵ هەمووان کۆدەبێتەوە و گوێیان لێ دەگرێت، نازانین بۆ لەگەڵ ئۆجەلان کۆ نابێتەوە.

چەند کاتژمێرێک پێش ڕاگەیاندنی بێدەنگی هەڵبژاردن، سەرۆکی ڕەوتی حیکمە، مەرجەکانی سەرۆکوەزیرانی داهاتووی عێراقی ئاشکرا کرد و داوای چەکداماڵینی میلیشیاکان و کۆکردنەوەی چەکی تەنیا لە دەستی دەوڵەت کرد. عەممار حەکیم، سەرۆکی ڕەوتی حیکمە، لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا ڕایگەیاند:  دەبێت سەرۆکوەزیرانی داهاتووی عێراق لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی کەسایەتییەکی باوەڕپێکراو  بێت و وێنەی عێراقێکی کراوە بە ڕووی چواردەوری هەرێمی و نێودەوڵەتیدا  بگەیەنێت، هەروەها دەبێت بڕیاری دانانی وەک سەرۆکوەزیران بە تەواوی عێراقی بێت و متمانەی هەموو لایەنەکان بەدەست بهێنێت. لە کەشوهەوایەکی جیاواز لە هەموو خولەکانی پێشوو، لەلایەک بایکۆتکردنی هەڵبژاردن لەلایەن ڕەوتی سەدرەوە وەک یەکێک لە دیارترین هێزە سیاسییە کاریگەرەکان و لەلایەکی دیکەوە مشتومڕی دۆسیەی چەکی گرووپە چەکدارەکان و پێویستی کۆکردنەوەی لە دەستی دەوڵەتدا ، بڕیارە 11-11-2025 عێراق شەشەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی دوای ساڵی 2003 ئەنجام بدات.   حەکیم جەختی لە چەکداماڵینی میلیشیاکان کردەوە و گوتی" کۆکردنەوەی چەک تەنیا لە دەستی دەوڵەتدا داواکارییەکی نیشتمانییە پێش ئەوەی دەرەکی بێت."

لە میانی سەردانی دا بۆ پارێزگای سنە، مەسعود پزیشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران وتارێکی پێشکەش کرد و تێیدا باسی کێشەی کەمئاوی لە تاران کرد و ڕایگەیاند، بەهۆی نەباراینی باران، تاران کەتووتە بەردەم مەترسییەکی گەورەی بێئاوی و ئەگەر دۆخەکە بەم شێوەیە بەردەوام بێت و باران نەبارێت، ناچار دەبین تاران چۆڵ بکەین.  پزشکیان جەختی لەسەر گرنگیی بەڕێوەبردنی قەیرانی ئاو کردەوە و ڕایگەیاند: "دەتوانین هانی خەڵکی بدەین دەست بە ئاوەوە بگرن و ئەو قەیرانە تێپەڕینین." سەرۆک کۆماری ئێران ڕاشیگەیاند، "پێویستە هەموو هەنگاوەکانمان لەسەر بنەمای پلانی ورد، سوودوەرگرتن لە زانست و زانیاریی سەردەمیانە، و گۆڕینی شێوازی بەڕێوەبردن بێت، تاکو پارێزگا، شار و وڵات بە ئاراستەیەکی دروستدا بڕۆن." پێشتر بەهزاد پارسا، بەڕێوەبەری کۆمپانیای ئاوی تاران، ڕایگەیاندبوو، بەنداوی ئەمیر کەبیر، یەکێک لە پێنج سەرچاوەی سەرەکیی دابینکردنی ئاو بۆ شارەکە، "تەنیا 14ملیۆن مەتر سێجا ئاوی تێدایە، کە دەکاتە سەدا 8ـی توانای گلدانەوەی."  ئاماژەی بەوەش کرد، ئەم بڕە ئاوە تەنیا "بۆ ماوەی کەمتر لە دوو هەفتە" بەشی پێداویستییەکانی تاران دەکات.  پێشتریش لە مانگی تەممووزدا، محەممەد سادق موعتەمیدیان، پارێزگاری تاران، ڕایگەیاندبوو، ئاستی ئاوی چوار بەنداوی سەرەکیی شارەکە بە ڕێژەی سەدا 87ـی دابەزیوە. بە وتەی کۆمپانیای ئاوی پارێزگاکە، بەهۆی وشکەساڵی پێنج ساڵی ڕابردوو و کەمیی باران، یەدەگی ئاوی بەنداوەکانی تاران گەیشتووەتە نزمترین ئاست لە ماوەی 100 ساڵی ڕابردوودا. تاران، زیاتر لە 10ملیۆن کەسی تێدا نیشتەجێیە و دەکەوێتە بناری باشووری چیای بورز، ڕۆژانە نزیکەی سێ ملیۆن مەتر سێجا ئاو بەکاردەهێنێت. بەهۆی ئەم قەیرانەوە، لە ڕۆژانی ڕابردوودا وەک ڕێکارێک بۆ کەمکردنەوەی بەکارهێنانی ئاو، ئاو لە چەندان گەڕەکی شارەکە بڕدراوە و ئەم حاڵەتە لە وەرزی هاوینیشدا بەردەوام بووە. تەنانەت دەسەڵاتدارانی خۆجێی شارەکە لە مانگی ئابدا بڕیاری داخستنی نزیکەی 20 هەزار تەوالێتی گشتییان دا بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی کەمئاوی.

سەرۆکی پارتی سەرلەنوێ رەفاهـ  دەڵێ، دژی ئەوەن شاندێکی کۆمیسیۆنی پرۆسەی چارەسەری بچێتە ئیمراڵی و لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان کۆببێتەوە. پێشنیازی کرد، دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی مەهەپە کە ئەو پێشنیازەی کردووە، با خۆی بچێتە ئیمراڵی. فاتح ئەربەکان، سەرۆکی پارتی سەرلەنوێ رەفاهـ، رۆژی پێنجشەممە 6ی تشرینی دووەمی 2025 لەگەڵ نوێنەرانی ئەنقەرەی دەزگاکانی راگەیاندن کۆبووەوە. ئەربەکان، داوای جێبەجێکردنی بڕیاری دادگەی مافی مرۆڤی ئەوروپای کرد سەبارەت بە سەڵاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆکی پێشووتری هەدەپە و گوتی: "ئەگەر وەکو دەوڵەت رێککەوتنێک واژۆ کرابێت و پابەندبوون بە بڕیارەکانی دادگەی مافی مرۆڤی ئەورووپا راگەیێندرابێت، ئەوا لە رووی یاساییەوە بەم شێوەیەیە، ئەگەر پێویستییەک هەبێت، جێبەجێکردنی ئەو بڕیارانە و ئەنجامدانی ئەو ئازادکردنە گونجاو دەبێت." دوای رەتکردنەوەی تانەی تورکیا لە بڕیاری دادگەی مافی مرۆڤی ئەورووپا سەبارەت بە دادگاییکردنی دەمیرتاش بەبێ ئەوەی دەستبەسەر بێت، ئێستا چاوەکان لەسەر دەسەڵاتی دادی تورکیان بۆ ئەوەی بڕیاری ئازادکردنی دەمیرتاش بدات. ئەردۆغان، سەبارەت بە بڕیارەکە گوتبووی: "دەسەڵاتی دادوەری چی بڵێت، ئێمە پێوەی پابەند دەبین." سەبارەت بە هەوڵەکان بۆ سەردانی شاندێکی کۆمیسیۆنی یەکڕیزیی نیشتمانی، برایەتی و دیموکراسی بۆ ئیمراڵی و دیدار لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە، فاتیح ئەربەرکان رایگەیاند، ئەوان دژی ئەوەن. ئەربەکان ئاماژەی بەوەدا، ئەوان روانگەی "ئەگەر ئیمراڵی ناتوانێت بێتە پەرلەمان، با پەرلەمان بنێرینە ئیمراڵی" بەڕاست نازانن و گوتی: "پێشتر باسمان کردبوو، ئەگەر زۆر خواستی چوون هەبێت، پێویستە بەڕێز دەوڵەت باخچەلی کە لەم بابەتەدا زۆر بە پەرۆشە، بچێتە ئیمراڵی. بە راستی نازانین کۆمیسیۆنەکەی نێو پەرلەمان بە نوێنەرایەتیی پەرلەمان بچێتە ئەوێ." دەوڵەت باخچەلی، رۆژی سێشەممە 4ی تشرینی دووەمی 2025 لە کۆبوونەوەی فراکسیۆنی پارتەکەی لە پەرلەمان رایگەیاند، چوونی ئەو پەرلەمانتارانەی لە کۆمیسیۆنەکەی پەرلەمان هەڵدەبژێردرێن بۆ ئیمراڵی و وەرگرتنی پەیامە پێویستەکان راستەوخۆ لە ئۆجەلانەوە، پرۆسەکە زۆر بەهێزتر دەکات و مەهەپە ئامادەیە بەشداریی شاندێکی لەو شێوەیە بکات. 

مەسعوود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران ڕایگەیاند، حکومەتى ئێران هۆکارى هەڵاوسانى وڵاتەکەیە، چونکە تێچووى زۆرە. سەرۆککۆمارى ئێران کە لەئێستادا لە شارى سنەى ڕۆژهەڵاتى کوردستانە، لەبارەى قەیرانى دارایی وڵاتەکەى ڕایگەیاند، دەیانەوێت کار بۆ ئەوە بکەن کە حکومەت بچووکتر بکەنەوە. بەڵام ئەرکێکی قورسە. پزیشکیان لەبارەی کردنەوەی ئۆفیس و دروستکردنی بۆ بەڕێوەبردنی کارەکان باسی ئەوەیکرد، هەمووان فێربوون پێویستە ببنە سەرۆک، بەڕێوەبەر، یان جۆرێک لە ئۆفیس بۆ خۆیان دروست بکەن، بەڵام بەم ڕێبازە، کار ناکرێت. هەروەها پزیشکیان گوتیشى، پێویستە خەرجییەکانى حکومەت کەمبکەنەوە، چونکە بارگرانییەکى زۆرى لەسەر خەڵکى دروستکردووە.

پەرلەمانتاری ڕحای دەم پارتی و برازای ڕێبەر ئاپۆ، عومەر ئۆجالان هاوشانی ئەندامانی دیکەی بنەماڵەکی لە گرتووخانەی ئیمراڵی دیداری بنەماڵەییان لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆدا ئەنجام دا. عومەر ئۆجالان پەیوەست بە دیدارەکە قسەیکرد و گوتی، دوای چەندین ساڵ بۆ یەکەم جارە فاتیمە ئۆجالان لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆدا دیداری ئەنجام داوە. عومەر ئۆجالان دەستنیشانی کرد لە هۆڵی پێشوازییەکان ڕێبەر ئاپۆ بە گەرمی و تامەزرۆییەوە پێشوازی لێ کردوون. عومەر ئۆجالان ڕایگەیاند، ڕێبەر ئاپۆ لە دیدارەکەدا هەواڵپرسی لە هەموو دۆست و خزمەکانی سەردەمی منداڵی  و گەنجی خۆی لە گوندەکەیان کردووە و گوتی: "یادەوەرییەکانی ئەو قۆناغەی تەمەنی خۆی گێڕایەوە. هەروەها داوای لە پورە فاتیمە کرد یادەوەرییەکانی کاتی منداڵی خۆیان بگێڕێتەوە." عومەر ئۆجالان بیریهێنایەوە لە ماوەی ساڵێکدا پێنج جارە دیداری ڕێبەر ئاپۆی کردووە و جەختی لەوەکردەوە بەراورد بە یەکەم دیدار ڕێبەر ئاپۆ لەم دیدارەدا زیاتر بە گوڕ و تەندورستتر بینیوە و بەم شێوەیە بەردەوام بوو لە قسەکانی: "لە ڕووی جەستییەوە زۆر باش دیاربوو، بەراورد بە دیداری یەکەم کاریگەرییەکانی گۆشەگیر کەمتر بە جەستەیی سەرۆکەوە دەردەکەوت. لە دیداری ٣١ـی تشرینی یەکەم زیاتر بە تەندروست و بە ورەتر بینیمان. بە ورەیی سەرۆک وزەی پێداین. بە گشتی دەتوانم بڵێم زۆر بە هێز بوو." 'گۆشەگیری بە ئێستایشەوە لە هەندێک ڕووەوە بەردەوامە' عومەر ئۆجالان ئاشکرای کرد، گۆشەگیری بە ئێستایشەوە بەردەوامە بەڵام ڕێبەر ئاپۆ زۆر خۆی بەو بابەتەوە سەرقاڵ نەکرد و گوتی: "سەرۆک پەیوەست بە دۆخی خۆی هیچ هەڵسەنگاندێک ناکات. فیداکاری زۆر لە پیناو بەردەوامی پرۆسەکەدا دەکات. گەر لە ئێستادا بڵێن 'یاساکانی جێبەجێ کردن لە ئیمراڵیدا پەیڕەو دەکرێت' ئەوا شتێکی ناڕاستە. زۆر بە ئاشکرا ئەمە دەردەبڕم. دەزانین ئەم دیدارانە بەهۆی پرۆسەی سیاسییەوەیە. لە زیندانەکانی تورکیادا کەم تا زۆر ئەو یاسایەن جێبەجێ دەکرێن. بێگومان لە گرتووخانەکانی دیکەشدا کێشە هەیە، بەڵام لە گرتووخانەی ئیمراڵی قورسترین گۆشەگیری سەد ساڵە پەیڕەو دەکرێت. نادادپەروەرییەکی زۆر لە ئارادایە. گەر وشەکە لە جێگەی خۆیدا بێت، ئەوا بە تەواوەتی گۆشەگیری دەبێت. بێگومان لە چوارچێوەی دیداری بنەماڵەییدا لە ماوەی ساڵێکدا پێنج دیدارمان کردووە. لە ڕووی یاساییەوە پێویستە یاساکانی جێبەجێ کردنی لە سێدارە جێبەجێ نەکرێن، بەڵام گەر پرسیاری 'داخۆ گۆشەگیری ڕەها هێشتا بەردەومە' بکەین، من لەو خاڵەکەدا نیم. دۆخەکە هەندێک سووک کراوە بەڵام هێشتایش گۆشەگیری لە هەندێک لاینەوە بەردەوامە. ڕاستە دیداری پارێزەران و شاند و بنەماڵە لە ئارادایە، بەڵام پێموایە ئەمە هەموو شتێک نییە." 'پێویستە بەرپرسان بوێرانە مامەڵەبکەن' عومەر ئۆجالان ڕایگەیاند کە پێویستە هەلومەرجەکانی ڕێبەر ئاپۆ باشبکرێن و بگۆڕدرێن و بەم شێوەیە بەردەوام بوو: "لە ئێستادا لەوێ سەرکردەیەک، بەردەنگی سەرەکیی پرسەکە هەیە. پێویستە حکومەت هەلومەرجەکانی کارکردنی ئەو بڕەخسێنێت. حکومەت و دەوڵەت بانگەشەی چارەسەرکردنی پرسەکە دەکات. ڕای گشتییش دەزانێت کە لایەنێکی پرسەکە سەرۆکە. پێویستە بەرپرسانیش لەو چوارچێوەیەدا بوێرانەتر مامەڵەبکەن." عومەر ئۆجالان ئاماژەی بەوە کرد کە پرسی کورد زیاتر لە ١٠٠ ساڵە بەردەوامە و ٥٢ ساڵیشی، تێکۆشان بە پێشەنگایەتیی ڕێبەر ئاپۆ درێژەی هەیە. عومەر ئۆجالان گوتی پێویستە دەوڵەت ئەم ڕاستییە ببینێت و بەم شێوەیە بەردەوام بوو: "مادام پەیوەندییەکانی کورد و تورک دەبەستنەوە بە قووڵاییەکی مێژووییەوە، مادام باسی مێژوویەکی هەزارساڵە دەکەن، ئەوا پێویستە ئەو پرسە لە خاڵێکدا چارەسەر بکەن. پێویستە ئیرادەیەکی سیاسی بێتە ئاراوە، کە ئەو بوێریی و تێڕوانینە نیشاندەدات. سەرەتا پێویستە هەلومەرجەکانی ئیمراڵی باش بکرێن. دواتریش ڕێ و ڕێبازی جیاواز، دەرفەتی کاری ئازادی سەرۆک بڕەخسێنن. ئەمە بۆ ئێمە، گەلەکەمان و پارتەکەمان زۆر گرنگە." 'ئەو شوێنەی دیداری لێدەکەین، هەمیشە هەمان شوێنە' عومەر ئۆجالان ئاماژەی بەوە کرد کە لە هەلومەرجەکانی ئیمراڵییدا گۆڕانکاریی نەکراوە و بەم شێوەیە بەردەوام بوو: "ئەوە ساڵێکە دەچم و دێم. ئەو شوێنەی دیداری لێ دەکەین هەمان شوێنە. هیچ گۆڕانکارییەک لە گرتووخانەی ئیمراڵییدا نییە. هیچ گۆڕانکارییەک لە هەلومەرجەکانی سەرۆکدا نییە. نازانین لە داهاتوودا چی ڕوودەدات. بێگومان ئەگەر پرۆسەکە سەربکەوێت و پێشبکەوێت، پێویستە ئەم مژارە سەرلەنوێ هەڵبسەنگێنرێت." دەرگا بە دەرگا گەڕان و کارکردن عومەر ئۆجالان باسی لەوە کرد کە پەیوەست بە بڕیاری کشانەوەی هێزەکانی گەریلا و کاردانەوە ئەرێنییەکان، هەواڵی داوە بە ڕێبەر ئاپۆ و گوتی: "سەرۆکیش گوتی کە لەگەڵ ئەم گۆڕانکارییەدا دەرفەت ڕەخساوە. پێی گوتین؛ 'دەرفەتی خۆڕێکخستنکردنتان بۆ دروستبووە. ئێوە پێویستە لەپاڵ گەلەکەماندا ئەم پرۆسەیە بەڕێکخستن بکەن. پێویستە ئەم پرۆسەیە بە بەشداربوونی گەل بەڕێکخستن بکرێت. ئەگەر پێویست بکات دەرگا بە دەرگا ئەم پرۆسەیە و ئەو مۆدێلەی دەمانەوێت دایبمەزرێنین، بە خەڵکی ڕابگەیەنن." ڕێکخستنبوونی کۆمەڵگە نوێنەری دەم پارتی عومەر ئۆجالان ڕایگەیاند، ڕێبەر ئاپۆ لە دیدارەکەدا گوتوویەتی کە دەوڵەت لەبری ئەوەی کە لەسەر ئەو هەنگاوانە بوەستێک کە پێویستە خۆی بیاننێت، لەسەر ئەو هەنگاوانە دەوەستێت کە کورد و تەڤگەری سیاسیی کورد دەینێت و بەم شێوەیە بەردەوام بوو: "لە بنەڕەتدا بایەخێکی زۆر بە ڕێکخستنی جەوهەری و ڕێکخستنی کۆمەڵایەتی دەدات. خۆی ئەم بارودۆخە بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە؛ 'بەڵێ، کاتێک سەرەتا دەستمانپێکرد، ژمارەی ئەو وشانەی بەکارماندەهێنا، کەمبوون. ئێمە لەو ڕۆژانەوە گەیشتینە ئەمڕۆ. لە ئێستادا لە زۆر ناوچە دەرفەتی زۆر هەن. هێزی ئەوەمان هەیە کە لە هەموو شوێنێک سیاسەت بکەین. پرسێک نییە کە تەنها بە دامەزراوەکان چارەسەر بکرێت. پێویستە گەلیش لەم پرۆسەیەدا ڕۆڵی هەبێت. پێویستە بۆ ئەو سیستەمە کۆمەڵایەتییەی کە ئێمە لە لایەکەوە پرۆسەکە بەڕێکخستن دەکەین و لەلایەکیشەوە دایدەمەزرێنین، سوودبەخش بێت.' بەگشتی مامەڵەی سەرۆک بەم شێوەیەیە." 'کردار لە قسە گرنگترە' عومەر ئۆجالان ئاماژەی بەوە کرد کە ڕێبەر ئاپۆ لە دیدارەکەدا گوتوویەتی کە کورد لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست توانایەکی گەورەی هەیە و بەم شێوەیە درێژەی بە قسەکانیدا: "گوتی لە هەمان کاتدا هێزێکی دیموکراتیکن و خاوەن ئەو تێڕوانینەن کە سیستەمێک دابمەزرێنن. سەبارەت بە بێ متمانەیی گەلیش بەرامبەر پرۆسەکە هەڵسەنگاندنی کرد. سەرۆک بایەخێکی زۆری بە زانینی گەل دەدا. سەرۆک دەیگوت 'گەل مافی خۆیەتی.' بەها و بایەخێکی گەورە دەداتە ئەزموونی گەل، زانینی گەل. بەڵام ڕاستییەک هەیە کە تەنها ئەو کەسانەی دژی یەکدی شەڕدەکەن دەتوانن ئاشتی بکەن. سەرۆک، بۆئەوەی ئەم شەڕ و پێکدادانانەی ئێستا تا هەتایە بەردەوام نەبن، دەستپێشخەرییەکی گەورەی گرتووەتە ئەستۆ. هەوڵدەدات دەوڵەتیش ڕابکێشێتە سەر ئەم هێڵە. سەرۆک زۆر باش دەزانێت، بەشێکی دەوڵەتیش دەزانێت؛ سەرۆک جاروبار باسی 'دەوڵەتی نایاسایی' دەکات. پێویستە دژی ئەمانە هۆشیار بین. کردار لە قسە گرنگترە. ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە ئەوەیە." ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک بە مانای چی دێت؟ عومەر ئۆجالان لە بەردەوامیی قسەکانیدا گوتی: "سەرۆک باس لە هەندێک بیرەوەریی خۆی دەکات؛ 'کاتێک منداڵبووم، لەبەردەم دیواری مزگەوتی ئامارا دانیشتم. کەسێکی بەتەمەنی لێبوو. کاتێک باسی هێمای کوردبوونمان دەکرد، پێی گوتم؛ 'مەگەر دەتوانی ڕوح بکەیتە بەر ئەم دارە وشکبووە؟ تێکۆشانی تۆ ئەوەیە.' ڕەنجێکی گەورە، قوربانیی گەورە و تێکۆشانێکی سیاسیی گەورە درا. ئەوانەشی ئێستا بە ناوی کوردایەتییەوە سیاسەت دەکەن پێویستە ڕێز لەو میراتە بگرن و خاوەندارێتی لێ بکەن. من، ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک بە ئاشکرا باسبکەم؛ بەو مانایە دێت کە دەوڵەت ئێوە بە ناسنامەی خۆتان، بە کلتووری خۆتان، بە فکری خۆتان، بە جوگرافیای خۆتان، بە وڵاتی خۆتان، بە باوەڕیی خۆتانەوە قبووڵبکات. واتا بەو مانایە نایەت کە ئێوە واز لە ناسنامەی خۆتان بهێنن، واز لە زمانی خۆتان بهێنن، واز لە خۆبوونی خۆتان بهێنن، واز لە باوەڕیی خۆتان بهێنن و بەشداری دەوڵەت بن." عومەر ئۆجالان بەم شێوەیە درێژەی بە قسەکانیدا: "ئەگەر کورد بەشداری کۆماری تورکیا ببن، ئەو بەشداربوونە لەسەر بنەمای کۆماری دیموکراتیک دەبێت. لە ڕووی چەمکەوە ئەوە ناوی ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیکە. گەلی کورد سەرەڕای جیاوازییەکانی خۆی دەتوانێت بچێتە دەوڵەتەوە. ئەوە ١٠٠ ساڵیشە داخوازیی گەلی کورد ئەمەیە. لە سیستەمی عوسمانییەکاندا، سەدان ساڵ بە خۆبوونی خۆیانەوە ژیاون. بەڵام ڕاستییەکی سەرۆکایەتی هەیە کە کوردایەتی زیندووکردەوە، هەڵیستاندە سەر پێ و هێمای کوردایەتی بردە ئاستێکی نوێ. سەرۆک، نەخشەڕێی پێکەوەژیانی کورد و تورک، کورد و عەرەب، کورد و فارس، کورد و سریانی داناوە. لە هەمان کاتدا کورد لەناو خۆیدا نەتەوەیەکی زۆر دەوڵەمەندە. کوردانی عەلەوی هەن، هی ئێزدی هەن، هی سونی-ئیسلامی هەن. ئەم ڕێبازەی تێکۆشان، هەموو کوردی لە دەوری مێز کۆکردەوە." 'دەبێت سیستەمی کوردان کاریگەری لەسەر دیمەشق بکات' عومەر ئۆجالان ڕایگەیاند سەرۆک سەبارەت بە باکوو و ڕۆژهەڵاتی سوورایا ئاماژەی بەوەکرد کە دەبێت دەسەڵاتدارانی کۆماری تورکیا لەو خوو و عادەتە سەد ساڵەی خۆیان دووربکەونەوە، کورد دوژمنی هیچ گەلێک نییە؛ دوژمنی دەوڵەتیش نیین، کورد بە شێوەیەکی ڕاستەقینە ناسنامە و بوونی خۆی دەپارێزێت، نوێنەرایەتی هێزێکی ناوخۆی بۆ دیموکراسی دەکات، کورد هیچ گەلێکی ئاسمیلە نەکردووە، تەنیا ویستوویەتی بەرگری لە خۆی بکات، ئەمەش بۆ سووریاش هەمان شتە. سەرۆک سەبارەت بە سووریا دەڵێت ئەو سیستەمەی کە کورد لەوێ دایدەمەزرێنێت دەبێت کاریگەری لەسەر دیمەشق هەبێت، ئەگەر ئەم سیستەمە لە سووریا دامەزرا، ئەوە سووریا دەبێتە وڵاتێک بۆ ژیان، هەروەها تورکیا دەتوانێت نیگەرانیەکانی لەگەڵ لایەنەکانی بەرامبەردا باس بکات، پێموایە ئەم بابەتە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەگەڵ سەرۆکدا باس دەکرێت. هەروەها من پێشهاتەکانم لە دیدارەکەماندا بۆ سەرۆک باس کردووە، سەرۆک وتی: "بەدواداچوون بۆ گۆڕانکارییەکانی سووریا دەکات." 'دەبێت کێشەی سووریا لەگەڵ سووریەکان چارەسەر بکرێت' "دەبێت کێشەی سووریا لەگەڵ سووریەکان چارەسەر بکرێت. هەروەها پێویستە دەوڵەتی تورکیا بەرامبەر حکومەتی سووریا لەبەر سەربەخۆبوونی زیاتر هەستیار بێت، نابێت زۆر دەستوەردان لە کاروباری ناوخۆی ئەو وڵاتەدا بکات، ئەگەر بیەوێت پەیوەندییەکان گەشە بکات، دەتوانێ لەگەڵ بەرپرسان، سیاسەتمەدار و پێشەنگەکانی کورد لەوێ بکەوێتە پەیوەندییەوە، هەروەها لەبری ئەحمەد شەرع دەتوانن لەگەڵ مەزڵوم کۆبانێ کۆببنەوە. دەتوانن لەگەڵ ئیلهام ئەحمەد کۆببنەوە. ئەمە شوێنێکە بۆ هەومووان. مۆدێلێکە بۆ هەمووان و چاوی هەموو جیهانی لەسەرە، بۆیە پێویستە دەوڵەتی تورکیاش لەم خاڵەدا لەگەڵیان لە هاودەنگی و هاوکاریدا بێت، ئەگەر هەر جۆرە نیگەرانیەک هەبێت، پێویستە پەیوەندی بە بەرپرسانی هێزەکانی سووریای دیموکراتیکەوە بکات. پەیوەندی و دیالۆگ گرنگە، هەمووان دەتوانن پێکەوە شەڕ بکەن، دەتوانن بە سێ وشە تێکی ​​بدەن، بەڵام دروستکردن، داڕشتن و گەشەکردن بابەتێکە کەمێک دووربینی دەوێت. سەرۆک پێشتر بە ڕوونی بۆچوونەکانی خۆی لەسەر سووریا دەربڕیوە و لە هەمان چوارچێوەدایە. بێگومان سەبارەت بەوەی کێ و چۆن بە چ شێواز و زمانێک دیپلۆماسی بکات، سەرۆک ئەرێنی و بنیاتنەرە." پێویستە تورکیا لەگەڵ کوردانی هەر چوار بەشدا ئاشتی بنیات بنێت عومەر ئۆجالان رایگەیاند سەرۆک بۆ بەرەو پێش چوونی پرۆسەکە لە هەر کەس زیاتر تێدەکۆشێت و وتی: "سەرۆک وەک چاوی ئەم پرۆسەیە دەپارێزێت. سووریاش بەشێکە لەم کارە. هیوادارم لە داهاتوودا لایەنەکان بە لێکتێگەیشتن لەدەور یەک کۆببنەوە و ڕوانگەیەکی ئەرێنییان بۆ سووریا هەبێت. ئەگەر دەتانەوێت وڵاتەکە بە هێز بێت، دەبێت ئاشتی لەگەڵ کولتووری هەر چوار بەشی کوردستاندا بەدی بێنن. هەروەها ئیتر نابێت تورکیا بەردەوام بێت لەسەر ئەم کێشە ناوخۆییانە و گفتوگۆکان سەبارەت بە زمان و هەبوونی کورد. بۆ ئەوەی بتوانێت بە بوێری و جددیترەوە سەیری داهاتوو بکات، پێویستە پرسە ناوخۆییەکانی خۆی چارەسەر بکات، لەبەر ئەوە ناتوانن لە باکوور پرۆسەی ئاشتی بەڕێوە ببەن و لە ڕۆژئاوا پرۆسەیەکی جیاوازتان هەبێت." پارتی جەهەپە دەبێت بەشداری پرۆسەکە بکات، فریوی یارییەکان نەخوات عومەر ئۆجالان لەبەردەوامیدا ڕایگەیاند سەرۆک سەبارەت بە جەهەپە وتی: "سەرۆک جەختی لەوە کردەوە کە پارتی کۆماریخوازی گەل (جەهەپە) دەبێت بەشداری ئەم پرۆسەیە بکات. نابێت فریوی یارییەکان بخوات، نابێت مل بە ئاژاوەگێڕییەکان بدات. ئەم پرۆسەیە پرۆسەی پارتی داد و گەشەپێدان (ئاکەپە) و پارتی نەتەوە پەرەست (مەهەپە) نییە؛ بەڵکو ئەمە پرۆسەیەکە کە تەواوی دەوڵەت دەگرێتەوە. سەرۆک گرنگی و بەهایەکی زۆر بە بەشداریکردنی جەهەپە دەدات لەم پرۆسەیە. هەروەها کەسانی دیموکرات و خاوەن دیدگایەکی ئەرێنی لەناو جەهەپەدا زۆرن بەڵام ئەوانەی ئاژاوەگێڕی دەکەن بەشێکن کە لە دۆزەخدان. لەماوەی یەک ساڵی ڕابردوودا گەلی کورد و گەلی تورکیا لە نزیکەوە بەدواداچوونیان بۆ ئەم پرۆسەیە کردووە، پێویستە گەلانی تورکیا زۆر بە وردی بەدواداچوون بۆ ئەمە بکەن. هەندێک دەپرسن'بۆچی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) سیاسەتی دیموکراتیکی گرتووتە پێش و دەستبەرداری تێکۆشانی چەکداری دەبێت؟' لێرەدا پێویستە گەلەکەمان گرنگی بەم بابەتە بدات و لەوە تێبگات پەکەکە و سەرۆک ٣٢ ساڵە بۆ ئەوەی چەک بەلاوە بنرێت و سیاسەتی دیموکراتیک گەشە بکات تێدەکۆشن." دەبێت کولتووری دیموکراتیک دابمەزرێت عومەر ئۆجالان ئاماژەی بەوەشکرد کە یەکێک لەو شتانەی کە سەرۆک زۆرتر لە هەموو شتێک پێی باشبوو دابمەزرێت ئەم کۆمیسیۆنە بوو. دەیەوێت ئەو کۆمیسیۆنە درێژبکرێتەوە بۆ هەموو بەشەکانی کۆمەڵگا. هەرچەندە کەموکوڕی تێدایە و ڕەنگە کاریگەریی خۆی کەم بووبێتەوە، بەڵام پەرلەمان بەناوبانگترین دامەزراوەیە لە تورکیا. سەرۆک بۆ ئەم دامەزراوەیە بەهایەکی گەورە دەدەنێت. دەڵێت بنەمای بە یاساییکردن لێرەدایە. جەهەپەش ئەمەی زۆر ئەمەی ویستووە. سەرۆک دەیەوێت ئەزموونی ٥٢ ساڵەی خۆی بۆ کۆمیسیۆن باس بکات، بێگومان بۆ داهاتوو مەبەستیە، بۆ ئەوەی ئیتر ئەو شتانەی ڕوویانداوە دووبارە نەبنەوە، بۆ دامەزراندنی کولتووری دیمۆکراتیک ئەمەی دەوێت." 'پێویستە دەوڵەت هەنگاوی جددی بنێت' ئێوە ئێستا گوێ لە هەمووان بگرن. لەگەڵ ئەوەشدا گوێ لە بەردەنگی سەرەکی ئەم پرسەیە نەگرن و هەستیاری نیشان بدەن، لەم شتانە تێناگەن. دەبێت دەوڵەت بوێری لە خۆی نیشان بدات، جددیتر مامەڵە بکات و هەنگاو بنێت. پێویستە لەگەڵ سەرۆک دیدار بکات و بوێڕ بێت. هەوروەها دەبێت دەوڵەت خۆی لە هیچ شتێک نەبپارێزێت و هەنگاو بنێت. سیستەمێکی نوێ، پرۆسەیەکی نوێ، زمانێکی نوێ و نوێ بوونێک دەستپێبکات."

موقتەدا سەدر، ڕێبەرى ڕەوتی هاوپەیمانیی نیشتمانیی شیعە، داوا لە شوێنکەوتووان و لایەنگرانی دەکات، تاوەکو دوای ڕۆژی هەڵبژاردن، هیچ جۆرە خۆپیشاندانێک نەکەن. لە وەڵامی پرسیارێکدا کە ئاڕاستەی سەدر کراوە، گوایە ژمارەیەک گەنج لە بەسڕە بۆ پشتیوانی ئەو پڕۆژە چاکسازییەی ناوبراو ڕایگەیاندووە، دەیانەوێت خۆپیشاندان بکەن، هەرچەند ئەندامی ڕەوتەکەش نین، لە وەڵامدا سەدر دەڵێت، "لە ئەمڕۆ بەدواوە، تاوەکو ڕۆژی دەنگدان، هیچ جۆرە خۆپیشاندانێک نەکرێت.. تکایە". ئەم هەڵوێستە لە کاتێکدایە، بە بڕیارى موقتەدا سەدر، ڕەوتی نیشتمانیی شیعە بایکۆتی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراقی کردووە. لە خولی ڕابردوودا، هەرچەند ڕەوتی سەدر 73 کورسی لە ئەنجوومەنی نوێنەران بەدەستهێنا، بەڵام بە بڕیارى موقتەدا سەدر، سەرجەم ئەندامەکانیان دەستیانلەکارکێشایەوە.

کۆمسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان دوورخستنەوەى نزیکەى 850 کاندیدى لە کێبڕکێی هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق راگەیاند، پێش کەمتر لە هەفتەیەک لە بەڕێوەچوونى پڕۆسەکە. جومانە غەلاى وتەبێژى کۆمسیۆنى هەڵبژاردنەکان رۆژى پێنج شەممە لەلێدوانێکی رۆژنامەنوسییدا ئاماژەى بەوەکرد، ئامارى کۆتایی کاندیدەکانى بەشدار لە هەڵبژاردن حەوت هەزار و 744 کاندیدە و 848 کاندید دووخراونەتەوە. کاندیدى هاوپەیمانێتییەکان زۆرترین ژمارەى کاندیدەکان پێکدەهێنن کە زیاتر لە 4 هەزار کاندیدە، پاشان حزبەکان بە زیاتر لە 3 هەزار کاندید، تاکەکەسى 75 کاندید، کە 22 کەسیان کێبڕکێی کورسییە گشتییەکان دەکەن، ئەوانەى تریش کێبڕکێ لەسەر کورسی کۆتاکان دەکەن. هەروەها کاندیدى پێکهاتەکان بەم شێوەیە دابەشبوون: 19 کاندیدى مەسیحى، 14 سابیئەى مەندائی، 7 کاندیدى ئێزیدى، 4 کاندیدى شەبەک، 9 کاندیدى فەیلى. لەناو پارێزگاکاندا بەغداد زۆرترین کاندیدى هەیە بە 2 هەزار و 295 کاندید، پاشان نەینەوا بە هەزار و 47 کاندید، دهۆکیش کەمترین کاندیدى هەیە کە 59 کاندیدە. چاوەڕواندەکرێت بەم نزیکانە کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان لیستێکی نوێی ئەو کاندیدانە ئاشکرابکات کە لە هەڵبژاردنەکان دوردەخرێنەوە، ئەوەش بەوتەى سەرچاوەیەکى ئاگادار. بەوتەى سەرچاوەکە کە بۆ میدیا عێراقییەکان قسەیکردووە "ئەو لیستە، کە بەم نزیکانە بڵاودەکرێتەوە، ناوی هەندێک کاندید لە لیستە گەورەکان لەخۆدەگرێت، لەنێویاندا بازرگان و خاوەنکار، هەروەها چەند کەسایەتییەکی سیاسی ناسراو". سەرچاوەکە پشتڕاستی کردەوە "هۆکارەکانی بێبەشکردنی ئەو کاندیدانەی کە بڕیارە ناویان ڕابگەیەنرێت بەهۆى سەرپێچیکردنی مەرجی ڕەفتاری باش و ساختەکردنی بەڵگەنامەی پەروەردەیی و هۆکاری دیکەوەیە".

دوای دوو مانگ کارکردنی بەردەوام، دامەزراندنی ئۆفیسی WordsWarriors لەقامیشلۆ تەواوكرا کە خاوەنەکەی (مایڵز کاگینز)ى وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان (ئەپیکور)ه‌، سه‌رچاوه‌یه‌كیش له‌ڕۆژئاواى كوردستان ده‌ڵێت، "جگه‌ له‌كنه‌و پشكنینى نه‌وت، كۆمپانیا ئه‌مریكیه‌كه‌ له‌بوارى بیناسازیشدا كارده‌كات". به‌گوێره‌ى ئه‌و زانیاریانه‌ى به‌شارپرێس دراون، یه‌كه‌م كۆمپانیاى ئه‌مریكى، له‌ڕۆژئاواى كوردستان ده‌ستى به‌كاركردن كردوه‌ كه‌ خاوه‌نه‌كه‌ى مایڵز کاگینز وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان (ئەپیکور)ه‌. سه‌رچاوه‌كه‌ ده‌ڵێت، "باره‌گاى سه‌ره‌كى كۆمپانیا ئه‌مریكیه‌كه‌ له‌شارى قامیشلۆى ڕۆژئاواى كوردستانه‌و له‌هه‌ردوو بوارى كنه‌و پشكنینى نه‌وت‌و هاوكات بیناسازیشدا كارده‌كات". لاى خۆیشیه‌وه‌ مایڵز کاگینز ئاشكرایكردوه‌، کۆمپانیایەکی ڕاوێژکاری بەناوی وۆردز وەریەرز Words Warriorsدامەزراندوەو لقێكى سه‌ره‌كى لەشاری قامیشلۆی ڕۆژئاوای کوردستان کردوەتەوە. وه‌كو کاگینز وتویه‌تى، "ڕاوێژ دەده‌ینه‌ کۆمپانیا ئەمریکی‌و ئەوروپییەکانی بواری نەوت‌و گاز بۆئەوەی لەڕۆژئاوای کوردستان‌و ناوچەکانی دیکەی ژێر دەسەڵاتی هەسەدە، دەستبەکاربکەن، کۆمپانیاکەم کارئاسانی دەکات بۆ تێگەیشتن لەناوچەکەو وەرگرتنی مۆڵەتی بازرگانی لەبەرپرسان". کاگینز باسى له‌وه‌شكردوه‌، "بۆ سەرکەوتنی کارەکانمان، پێویستە کۆمپانیاکان پەیوەندییەکی باشیان لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەرو حکومەتی سوریا لەدیمەشق هەبێت، ئێمه‌ش له‌وۆردز وەریەرز، بەهۆی پەیوەندییە بەهێزەکانمان لەگەڵ سەرکردەکانی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)و بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر، به‌دڵنیاییه‌وه‌ دەتوانین ئەو پەیوەندییانە دروستبكه‌ین". زیاتر له‌باره‌ى كاره‌كانیان له‌ڕۆژئاواى كوردستان مایڵز کاگینز جه‌ختیكرده‌وه‌، "کۆمپانیاکەم جگه‌ له‌هه‌سه‌ده‌، لەگەڵ دەستەی ئەندازیارانی سوپای ئەمریکاش کاردەکات‌و پڕۆژەی بیناسازیی بچوکیش لەبنکەکانی سوپای ئەمریکاو هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لەسوریا ئەنجامده‌دات".   سەبارەت بەهەلی کار، کاگینز ئاماژه‌ى به‌وه‌داوه‌، "ئامانجمان دامەزراندنی خەڵکی ناوچەکەیەو لانیکەم 90٪ی کارەکان لەلایەن خەڵکی ژێر دەسەڵاتی هەسەدە ئەنجامدەدرێن‌و کۆمپانیاکەم تەنها ژمارەیەکی کەم لەڕاوێژکارو ئەندازیاری ئەمریکی دەبات کە خاوەن بڕوانامەو ئەزمونی پێویستن بۆ سەرپەرشتیکردنی پڕۆژەکان". هێزەکانی سووریای دیموکرات (هه‌سه‌ده‌) پارێزگای حەسەکەی ڕۆژئاوای کوردستان‌و بەشێک لەپارێزگاکانی ڕەققەو دێرەزورو حەلەبی-شى لەژێر دەستدایە، ئه‌و ناوچانه‌ش نزیکەی 70%ی کێڵگەکانی نەوت‌و گازی سوریای تێدایەو کێڵگە سەرەکییەکان بریتین لەکێڵگەی نەوتیی عومەر لەدێرەزور، کێڵگەی نەوتیی ڕمێلان‌و کێڵگەی سوەیدیە لەحەسەکە.

نوری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، لە چاوپێكەوتنێكی تەلەفیزیۆنیدا ڕایدەگەیەنێت  ئامادەم خۆم بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی حکومەتی داهاتوو کاندید بكەم، ئەوەش بەندە بە دیدگای چوارچێوەی هەماهەنگی. هەروەها جەختى کردەوە کە سەرۆک وەزیرانی داهاتوو دەبێت لە چوارچێوەی هەماهەنگی بێت، وتیشى: دەستنیشانكردنی سەرۆک وەزیران پەیوەیست نییە بە ئاستی  سەرکەوتنی لە هەڵبژاردن و ئامادەیشم  بۆ خۆکاندیدکردن بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران بۆ ئەوە بووە گوڕوتین بد ەم بە هەڵبژاردنەكان. ئەو پێشى وایە کە ئەوە خەیاڵە پێمان وایە بەدەستهێنانی پۆستی سەرۆک وەزیران پەیوەستە بە ژمارەی کورسییەکانيەوە، پێکهێنانی حکومەتی داهاتوو قورس دەبێت.، دەشڵێت : هەڵوێستی پتەوی ئێمەو پشتیوانی مەرجەعییەتی ئاینی بووە هۆی دوورخستنەوەی ئەگەری دواخستنی هەڵبژاردنەکان. مالیکى هەڵسەنگاندنى بۆ پەرلەمانکرد و پێشى وایە کە ئەم خولەی ئێستای پەرلەمانی عێراق شکستخوارد بووە، وتی: پەرلەمانی داهاتوو هاوشێوەی پەرلەمانی ئێستا نابێت و هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمان پەیوەستە بە سوننەكان. هەروەها دەشلێت: ئەستەمە بۆ سەرۆک وەزیرانی داهاتوو چارەسەری دۆخی دارایی بکات، ئەگەر ئەرکی پێکهێنانی حکومەتم پێ بسپێردرێت یەکەم بڕیار کە دەیدەم ، دامەزراندنی كۆمەڵێك لیژنەی چالاك دەبێت بۆ لێپرسینەوە لە هەر کەسێک کە گومانی گەندەڵی لێبکرێت. هەر لەو چاوپێکەوتنەدا مالیکى، ئاماژە بۆ ئەوەدەکات کە کەسانێک هەن گرەو لەسەر گەڕانەوە بۆ چوارچێوەی یەكەمی تائیفی دەکەن، دەشلێت:  پارەی دەوڵەت بە شێوەیەکی بەرفراوان خراپ بەکارهێنراوە لە هەڵبژاردنەکاندا، داوای روبەڕوبونەوەی بەكارهێنانی ماڵی  گشتی دەكەم. سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، وتى: هیچ بڕیارێک لە چوارچێوەی هەماهەنگی نییە، کە پێنج ساڵ لەمەوبەر لە ماڵەکەم دامەزرا، بۆ سنوردارکردنی ماوەی سەرۆکایەتی حکومەت هەموو لایەک بیر لە درێژەدان بە چوارچێوەی هەماهەنگی دەکەنەوە، چونکە ئەزمونێکی سەرکەوتووە. ناوبارو ئەوەشى خستەڕوو کە رێككەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی لەگەڵ ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریکا مەترسیدارترین رێککەوتنە لە ناوچەکە. هەروەها داواى ئەوەش دەکات پەیوەندی هێزەکانی حەشدی شەعبی لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان بپچڕێنن و سوپاو حەشد پێویستیان بە رێكخستنەوە هەیە.

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا لە وتارێكدا لەبەردەم فراكسیۆنی پەرلەمانیی پارتەكەی (ئاكەپە) ڕایگەیاند:  بە هەڵوێستی یەكلاكەرەوەی خۆمان وەكو سەرۆكی دەوڵەت و بەشداری ئازایانەی بەڕێز (دەوڵەت باخچەلی)و كاری پارتەكەمان و هەوڵەكانی دەوڵەتەكەمان، بەمتمانەوە بەرەو توركیای بێ تیرۆر (مەبەستی پرۆسەی ئاشتییە لەگەڵ كورد) هەنگاو دەنێین و لە ماوەی دوو هەفتەی رابردوودا پەرەسەندنی گرنگ روویانداوە.  هەروەها ئەوەشى خستەڕوو کە دەبێت هەمووان بەرپرسیارێتیی هەڵبگرن. ئێمە وەكو هاوپەیمانی گەل رۆڵی خۆمان دەگێڕین، كۆمسیۆنی هاوپشتی نیشتمانی و برایەتیش (مەبەستی كۆمسیۆنەكەی پەرلەمانە) سەركەوتووانە ئەركی خۆی جێبەجێ دەكات.  لەبەشێکى دیکەى وتارەکەیدا ئەردۆغان دەڵێت: لە كۆبوونەوەیەكی بنیادنەرانەدا، لە كۆمەڵگەی سەرۆكایەتیی میوانداری بەڕێزان (پەروین بوڵدان)و (میدحەت سانجار)مان كرد، تێیدا جەختمان كرد لەسەر مەترسییە هاوبەشەكانمان، گەیشتینە قۆناغێكی نوێ لە توركیا بێ تیرۆر.  هەروها وتیشى: وەكو هاوپەیمانی گەل (ئاكەپە+ مەهەپە) سەرەتا ئامانجی توركیایەكی بێ تیرۆرو دواتریش ناوچەیەكی بێ تیرۆر بەدی دەهێنین، سوپاسی بەڕێز باخچەلی دەكەم كە پلانگێڕی شكستخواردووی گوڵەنییەكانی ئاشكرا كرد.