کاتز: ح.ەما.س ناچارە پێشنیارەکەی ویتکۆف یان لەناوبردنی یەکێکیان هەڵبژێرێت

پەروین بوڵدان، ئەندامی شاندی ئیمرالی، كە دوێنی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلان، رابەری زیندانیكراوی پارتی كرێكارانی كوردستانی كرد دەڵێت: ئۆجەلان دڵخۆشە بەو پێشکەوتنانەی لە پرۆسەکەدا بەدەست هاتوون، هیچ كێشەیەك لە ئارادانیەو کۆبونەوەکەمان زۆر باش بوو. بوڵدان، لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا وتی: پشتگیری لە پێشنیازی دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست دەکەن، بۆ پێکهێنانی لیژنەیەک لە ئەنجومەنی نیشتمانی گەورەی تورکیا، بۆ چارەسەرکردنی ئەم پرسە، ئەم لیژنەیە هەنگاوی یەکەم دەبێت بۆ چارەسەرکردنی ئەو پرسە لە پەرلەمان، باشترە پێش کۆتایی ساڵی یاسادانانی ئێستا پێکبهێنرێت. باخچەلی داوای کردووە لیژنەکە لە ئەندامانی ئەو (١٦)پارتە سیاسییە پێكبهێنرێت، کە نوێنەرایەتیان لە پەرلەمان هەیەو لە (١٠٠) ئەندام لە خۆبگرێت. پەروین بوڵدان راشیگەیاندووە: باخچەلی روونی کردەوە کە پێویستە چی بکەین، لیژنەکە هەنگاوی یەکەم دەبێت بۆ چارەسەرکردنی ئەم پرسە لە پەرلەمان، چونکە دەبێت ئەم بابەتە لە پەرلەمان بە جددی گفتوگۆی لەسەر بکرێت، لیژنەکە تەنها بەم شێوەیە کاردەکات، دەبێت پێش کۆتایی ئەم ساڵی یاسادانانە پێکبهێنرێت. لەبارەی بانگەوازەكەی باخچەلی بۆ هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگاش كە زمانی بەرپرسیارانە بەکاربهێنن، بوڵدان وتی: ئێمەش وەک بەڕێز باخچەلی بیر دەکەینەوە، پێویستە هەموو کەسێک وریا بێت لەو زمانەی بەكاریدەهێنێت، پێویستە خۆمان بەدوور بگرین لەهەر دەربڕینێک کە هێرشبەرانە یان سووکایەتیکردن بێت، نابێت ئەو وشانە بەکاربهێنرێن کە ئەم مانایەیان هەیە، کەش و هەوایەکی نوێ و پرۆسەیەکی نوێ لە ئارادایە ئێستا.

  یەکەم کاروانی حاجییانی هەرێمی کوردستان بەرەو سعوودییە بەڕێ کەوت. وەزیری ئەوقاف و کاروباری ئایینیش دووپاتی دەکاتەوە، ڕێکارەکانمان توند کردووە و کەس ناتوانێت حەجی نایاسایی بکات.  بەرەبەیانیی ئەمڕۆ دووشەممە، 19-05-2025، یەکەم کاروانی حاجییان لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێرەوە بەرەو فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی جەددەی عەرەبستانی سعوودییە بەڕێ کەوت کە 144 کەس بوون.  هەر ئەمڕۆ دووشەممە، 19-05-2025، کاروانێکی دیکەی حاجییان کە ژمارەیان 144 کەسە، لە ڕێگەی فڕۆکەخانەی سلێمانییەوە بەرەو سعوودییە بەڕێ دەکەوێت.   پشتیوان سادق، وەزیری ئەوقاف و کاروباری ئایینیی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لەبارەی توندکردنی ڕێکارەکانی حەج، بە ئەحمەد عەبدولسەمەد، ڕاگەیاند "ساڵی ڕابردوو لەسەر بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، لیژنەیەکی لێکۆڵینەوە پێک هێنرا و ئەمساڵ هیچ کەسێک ناتوانێت بە شێوەیەکی نایاسایی حەج بکات. هاوکات حکوومەتی سعوودییەش ڕێکارەکانی بۆ ڕێگریی لە حەجی نایاسایی توندتر کردووە." وەزیری ئەوقاف و کاروباری ئایینی ئاماژەی بەوەش دا "ساڵی ڕابردوو ژمارەیەک کەس دوور لە ڕێنماییەکانمان حەجی نایاساییان کرد؛ بەداخەوە زەحمەتییان بینی و هەندێکیان گیانیان سپارد. هیوادارین ئەمساڵ هاووڵاتییان پابەندی ڕێنماییەکانمان بن و کەس بە نایاسایی حەج نەکات." لەبارەی پاڵپشتیی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ پرۆسەی حەج، پشتیوان سادق باسی لەوە کرد "ئەمساڵ سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی نزیکەی چوار ملیار دیناری بۆ پاڵپشتیی پرۆسەی حەج تەرخان کردووە و بڕی پاڵپشتییەکە لە ساڵی ڕابردوو زیاترە. ئەمساڵ شوێنی مانەوەی حاجییانی کوردستان لە کەعبە نزیکترە و پێویستییان بەوە نابێت بە پاس یان ئۆتۆمبێل بچنە حەرەم، هەر بە پێ دەچن. لە کاتێکدا حاجییانی عێراق دەبێت بە پاس بچن." بە گوتەی پشتیوان سادق "تیمێکی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی حەج و عومرەی هەرێمی کوردستان بۆ ماوەی مانگێک لەگەڵ حاجییان دەبن؛ شوێنی نیشتەجێبوون، خواردن و خواردنەوە و هەموو پێدوایستییەکانیان بۆ دابین دەکەن و شەو و ڕۆژ لە خزمەتیاندا دەبن. سوودمان لە کەموکوڕییەکانی ساڵی ڕابردوو وەرگرتووە و دڵنیام لە ڕووی ئامادەکارییەوە، پرۆسەی حەجی کوردستان لە بەشێکی زۆری وڵاتان باشتر دەبێت." پشکی هەرێمی کوردستان بۆ حەجی ئەمساڵ بەراورد بە ساڵی ڕابردوو زیادی کردووە؛ ئەمساڵ پێنج هەزار و 136 هاووڵاتیی لە هەر چوار پارێزگای هەولێر، سلێمانی، دهۆک و هەڵەبجە دەتوانن حەج بکەن.  

  سەرۆکی پەرلەمانی تورکیا لەگەڵ ژمارەیەک پەرلەمانتار ئەمڕۆ دووشەممە 19ی ئایار سەردانی چیای گابار لە پارێزگای شرنەخی باکووری کوردستان دەکات، پێشبینی دەکرێت لەبارەی پرۆسەی خۆهەڵوەشاندنەوە و چەکدانانی پەکەکە پەیامێک بڵاوبکاتەوە.   بەگوێرەی میدیاکانی تورکیا، وەزارەتی وزە و سەرچاوە سرووشتییەکان لە 19ی ئایاری 2025 کە یادی ئەتاتورک و جەژنی وەرزش و لاوانە لە تورکیا، لە کێڵگەی نەوتی چیای گابار بەرنامەیەکی تایبەت رێکدەخات.   لەسەر بانگهێشتی ئاڵپئارسڵان بایراکتار، وەزیری وزە و سەرچاوە سرووشتییەکان؛ نوعمان کورتوڵموش، سەرۆکی پەرلەمانی تورکیا بەشداری لە بەرنامەکەدا دەکات و لەگەڵ گەنجان کۆدەبێتەوە.   کورتوڵموش و نزیکەی 50 پەرلەمانتاری دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن بەشداری لە بەرنامەکەدا دەکەن و پێشبینی دەکرێت کورتولموش دەربارەی ئەو پرۆسەیەی بەڕێوەدەچێت پەیام بدات.   لە ساڵی 2021 لە چیای گابار نەوت دۆزرایەوە و ئێستا رۆژانە زیاتر لە 80 هەزار بەرمیل نەوت لەو کێڵگەیە بەرهەم دەهێنرێت.

  پەرلەمانتارێکی عێراق ڕایدەگەیەنێت، 120 پرۆژەیاسای گرنگ ماون لە پەرلەمان دەنگیان لەسەر بدرێت و دەکەونە خولی داهاتوو. محەممەد عەنوز، ئەندامی لیژنەی یاسایی لە پەرلەمانی عێراق، لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، هیچ هیوایەک بۆ کارابوونی پەرلەمان لە چەند مانگی داهاتوودا نییە، بەڵکوو ئەو پرۆژەیاسانەی ماون و دەنگیان لەسەر نەدراوە، دەکەونە خولی داهاتوو. ئەو ئەندامەی لیژنەی یاسایی ئاماژەی بەوەش داوە، نزیکەی 120 پرۆژەیاسای گرنگ لە پەرلەمان ماون دەنگیان لەسەر بدرێت، لەم خولەدا تێناپەڕێنرێن و خراونەتە خولی داهاتوو. محەممەد عەنوز ڕاشیگەیاندووە، پەرلەمان لە سەرەتای ئەم ساڵەوە لە ڕووی سیاسییەوە مردووە، ئەوەش بەهۆی ناکۆکی و جیاوازییەکانەوە. پێشتریش مەزهەر ساعیدی، سەرۆکی ڕوانگەی کاری پەرلەمانی ڕایگەیاندبوو، لەم خولەی پەرلەمانی عێراق بە تێکڕا 200 پەرلەمانتار ئامادەی دانیشتنەکانی پەرلەمان نەبوون، هەروەها لەم خولەدا تەنها 10 پرۆژەیاسا لەلایەن پەرلەمانەوە پێشکەش کراون. ساعیدی باسی لەوەش کردووە، لە کۆی 32 کۆبوونەوەی ئەم وەرزەی پەرلەمان، تەنیا 10 کۆبوونەوە کراون، هەروەها سەرۆکایەتیی پەرلەمان ناوی ئامادەبووانی کۆبوونەوەکان و ئامادەنەبووانی بڵاو نەکردووەتەوە، ئەمەش پێشێلکاری یاساییە. ئەمە لە کاتێکدایە، ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق 11ى تشرینى دووەمى 2025ى دیاری کردووە وەکو ڕۆژى هەڵبژاردنى پەرلەمان.

  لەمیانەى گفتوگۆکانی ئەم دواییەى نێوان ئەمریکا و ئێران لەبارەى مەسەلەى پیتاندنی یۆرانیۆم، مەجید تەخت ڕوانچى، جێگرى وەزیرى دەرەوەى ئێران دووپاتی کردەوە که وتووێژە ناوەکییەکان لەگەڵ ئەمریکا شکست دەهێنن ئەگەر ئەمریکا پێداگری لەسەر ڕاگرتنی ته واوی پیتاندنی یۆرانیۆم بکات. لە بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ئەمڕۆی دووشەممەدا ئەو بەرپرسەى ئێران ئەوەشی خستەڕوو کە ئەگەر واشنتن پێداگری بکات لەسەر ئەو مەرجەی بەتەواوی پیتاندنی یۆرانیۆم لەناو ئێراندا ڕابگرێت، ئەو دانوستانانە سەرکەوتوو نابن. هاوکات  دوێنێ عەباس عەراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران پشتڕاستی کردەوە کە پیتاندنی یۆرانیۆم لە ئێران بەردەوام دەبێت و ناوەستێت، جا ڕێککەوتنێک لەگەڵ ئەمەریکا بکرێت یان نا، لە وەڵامی لێدوانەکانی ستیڤ ویتکۆف نوێنەری ئەمەریکا، لە ئەکاونتی X ی خۆیدا بڕگەیەکی کتێبی "دانوستاندن"ی بڵاوکردەوە. رۆژی هەینی، دیپلۆماتە باڵاکانی ئێران لەگەڵ هاوتاکانیان لە بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا بۆ گفتوگۆکردن لەسەر دۆخی دانوستانە ئەتۆمییەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران، کۆبوونەوە.   تاران چوار خولی دانوستانی ئەتۆمیی لەگەڵ واشنتن ئەنجامداوە، کە بەرزترین ئاستی پەیوەندیی نێوان ئەو دوو نەیارە بووە لەوکاتەوەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە رێککەوتنی ئەتۆمیی ساڵی 2015 کشایەوە.   دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، لە ساڵی 2018 لە ماوەی یەکەمین خولی سەرۆکایەتییەکەیدا، ، بە کشانەوەی تاکلایەنە و دووبارە سەپاندنەوەی سزاکان بەسەر هەناردەی نەوت و کەرتی بانکیی ئێراندا، رێککەوتنەکەی پووچەڵکردەوە.   سێ زلهێزە ئەورووپییەکە، کە لە رێککەوتنەکەی 2015 بەشداربوون، تاوتوێی ئەوە دەکەن کە ئاخۆ میکانیزمی "سناپباک" (گەڕانەوەی خێرا) کارا بکەن یان نا. 

  میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویان کردەوە، سەرۆککوەزیرانی ئیسرائیل فەرمانی دەستپێکردنەوەی گەیاندنی هاوکارییە مرۆییەکانی بۆ ناو کەرتی غەزە دەرکرد. میدیاکانی ئیسرائیل، سەبارەت بە ناردنی هاوکارییە مرۆییەکان بۆ ناو کەرتی غەزە لەلایەن بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیلەوە بەم شێوەیە زانیارییان بڵاوکردەوە. میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویان کردەوە، بەهۆی فشارە بەردەوامەکانی ئەمریکاوە بۆ سەر ئیسرائیل سەرۆک کوەزیرانی ئیسرائیل فەرمانی دەستپێکردنەوەی گەیاندنی هاوکارییە مرۆییەکانی بۆ ناو کەرتی غەزە دەرکرد. دەشڵێن: ئەو فشارانەی ئەمریکا دەیخستە سەر ئیسرائیل، بووە هۆی کۆتاییهێنان بە گەمارۆکانی سەر کەرتی غەزە، کە ماوەی دوو مانگ و نیوە بەردەوامە. ئاماژە بەوەشکراوە، ڕێگە بە چوونە ژوورەوەی بڕێکی سنووردار لە خۆراک دەدرێت بۆ هاووڵاتیانی غەزە، ئەمەش بۆ ئەوە ڕێگریی لە قەیرانی برسییەتی بگیرێت. هاوکات، ڕێگەدان بە ناردنی هاوکارییە سەرەتاییەکان بۆ کەرتی غەزە لەلایەن ناتانیاهۆوە ناڕەزایەتی زۆری بەشێک لە ئیسرائیلییەکانی بەدوای خۆیدا هێناوە. جێگای ئاماژەیە، لە بەرەبەیانی ٧ـی مانگی تشرینی یەكەمی ٢٠٢٣ ـەوە چەكدارانی حەماس لە ڕێگەی هەزاران مووشەكەوە هێرشیان كردە سەر ئیسرائیل، دواتر ئیسرائیل هێرشی پێچەوانەی بۆ سەر غەزە دەستپێكرد، بەو هۆیەوە هەزاران كەس بوونە قوربانیی و ئاوارە بوون.

  لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق دڵنیایی دەداتە مووچەخۆران و دەڵێت، هیچ مەترسییەک لەسەر مووچەی مووچەخۆران نییە و بەتەواوەتى مسۆگەرکراوە. حسێن موئنیس، ئەندامی لیژنەی دارایی بە رۆژنامەى سەباحی گوتووە، دۆخی دارایی عێراق لەژێر کۆنتڕۆڵدایە، چونکە حکومەت چەندین بژاردەی لەبەردەمدایە و توانای تێپەڕاندنی قەیرانەکانى ئێستای هەیە، دۆخی ئێستاش جێگەی مەترسی نییە و مووچەش مسۆگەرکراوە. دەشڵێت، ئەوان نیگەرانن لە دواکەوتنی ناردنى خشتەی بودجە لەلایەن حکومەتەوە بۆ پەرلەمان، چونکە نەناردنى خشتەی بودجە ئاماژەیەکى خراپە بۆ وەڵامدانەوەی ئەو  گۆڕانکارییە ئابوورییانەى بەرۆکى جیهانی گرتووە، بەتایبەت دابەزینی نرخی نەوت. ئەو ئەندامەى لیژنەى دارایی ئاماژەی بەوەشکردووە، هێشتنەوەی نرخی بەرمیلێک نەوت بە 70 دۆلار لەچوارچێوەی بودجەدا، شتێکی ناڕاستە و دەبێت بەپشتبەستن بە بۆچوونى پسپۆڕان دەستکاری ئەو نرخە بکرێت. گوتیشی، لیژنەی دارایی هەوڵێکی راستەقینەی هەیە بۆ چارەسەری کورتهێنان و هەموارکردنەوەی خشتەکان، چونکە کورتهێنانی بودجەی ئێستا گەیشتووەتە 63 ترلیۆن دینار.

  لە ڕێگەی شاندی دەم پارتییەوە عەبدوڵا ئۆجەلان، پەیامێکی نوێی بڵاو کردەوە و ڕایگەیاند: لەسەر بنەمای خوشک و برایەتی پێویستمان بە پەیمانێکی نوێ هەیە، ئەوەی کردوومانە نوێنەرایەتی گۆڕانکاری و پارادایمێکی گەورە دەکات، سرووشتی پەیوەندییەکانی تورک و کورد بە تەواوی جیاوازە، ئەوەی زیانی پێ دەگات ئەو پەیوەندییەیە. ئەمڕۆ پەروین بوڵدان ئەندامی شاندی پارتی یەکسانیی و دیموکراسیی گەلان و پارێزەری ئۆجەلان ئۆزگور ئیرۆل سەردانی ئیمراڵیان کرد و دیداریان لەگەڵ ئاپۆ ئەنجامدا، پاش دیدارەکە شاندەکە ڕاگەیاندراوێکیان بڵاو کردەوە و نوێترین پەیامی ڕێبەر ئۆجالانیان بڵاو کردەوە. دەقی پەیامەکەی عەبدوڵا ئۆجالان: “پەشیمانم لەوەی کە دوایین جار قسەم لەگەڵ سیری سووریا ئۆندەر نەکرد. ئەو بیرەوەرییەکی بەنرخە. پێویستە بیژێنینەوە، کەسێکی زانا بوو بۆ تورکیا ئێمە هەست بە بۆشاییەکەی دەکەین.” “لەسەر بنەمای خوشک و برایەتی پێویستمان بە پەیمانێکی نوێ هەیە.” “ئەوەی کردوومانە نوێنەرایەتی گۆڕانکاری و پارادایمێکی گەورە دەکات.” “ سرووشتی پەیوەندییەکانی تورک و کورد بە تەواوی جیاوازە، ئەوەی زیانی پێ دەگات ئەو پەیوەندییەیە.” “خوشک و برا شەڕ دەکەن، یەکێکیان بەبێ ئەوی تر ناتوانێت بژی. ئێمە ئەو تەڵە و بۆمبانەی کە ئەم پەیوەندییە لەناو دەبەن، یەک بە یەک پاک دەکەینەوە، هەموو ڕێگاوبانە تێکچووەکان و پردە داڕماوەکان چاک دەکەینەوە.” “لە ڕێگەی شاندەکەمەوە، سوپاسی خۆم پێشکەشی ئەو نامە و پەیامانەی بۆ پشتیوانیکردن لێم و پەیوەست بە قۆناغی ئاشتیی و خوشک و برایەتییەوە هاتوون، لەگەڵ نامەی ڕۆشنبیران لە کەسایەتی ئالاین بادۆو و سلاڤۆی ژیژەک دەکەم، بە خەباتی هاوبەش و نێونەتەوەیی و سۆسیالیست یەکتر دەبینینەوە.” ١٨ـی ئایاری ٢٠٢٥

  ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی دۆناڵد ترەمپ بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی نێوەڕاست جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە، واشنتن ڕێگە بە تاران نادات 1٪ی توانای پیتاندنی یۆرانیۆم بەدەستبهێنێت. ئەمەش لە کاتێکدا بەرپرسانى ئێران ئەوە دووپات دەکەنەوە ئەوان بەردەوام دەبن لەسەر پیتاندنی یۆرانیۆم و ئەوەش بەمافى خۆیان دەزانن. ئەمریکا و وڵاتانی رۆژئاوا گومانیان هەیە ئێران سەرقاڵی پەرەپێدانی بۆمبی ئەتۆمی بێت، بەڵام تاران بەردەوام ئەو تۆمەتە رەتدەکاتەوە و دەڵێت، تاکە ئامانجی بەرنامە ئەتۆمییەکەی، بەرهەمهێنانی کارەبا و لێکۆڵینەوەی پزیشکییە. ڕۆژی یەکشەممە ستیڤ ویتکۆف لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی ئەی بی سی نیوز وتی "ئێمە هێڵێکی سووری زۆر ڕوونمان هەیە ئەویش پیتاندنی یۆرانیۆمە. ئێمە ڕێگە نادەین ئێران تەنانەت ٪1 ی توانای پیتاندنی یۆرانیۆمی هەبێت و هەموو شتێک لە هەڵوێستی جێگیری ئێمەوە دەستپێدەکات، هەر ڕێککەوتنێک کە ئەگەری پیتاندنی یۆرانیۆمی تێدا نەبێت و ئێمە ناتوانین ڕێگە بەوە بدەین، چونکە پیتاندنی یۆرانیۆم دەبێتە هۆی دروستکردنی چەکی ئەتۆمی." ئەو بەرپرسەى ئەمریکا ئەوەشى خستەڕوو زۆر ڕێگا هەیە بۆ ئەمریکا بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی لە دانوستانەکان لەگەڵ ئێران، دەشلێت: ئێمە لەو باوەڕەداین کە هەفتەی داهاتوو لە ئەوروپا کۆدەبینەوە و هیوادارین ئەنجامی ئەرێنی بەدەست بهێنێت. لەلایەکی دیکەوە وەزیری دەرەوەی ئێران عەباس عێرقچی وەڵامی لێدوانەکانی ویتکۆفى دایەوە، دەڵێت: پیتاندنی یۆرانیۆم بەردەوام دەبێت و ئاماژەی بەوەدا کە ئەم لێدوانانە بەتەواوی دوورن لە واقیعی ڕەوتی دانوستانەکان. لە لێدوانێکی تەلەفزیۆنیدا عەباس عێراقچى، ئاماژەى بەوەدا ئەگەر ئەوان حەز دەکەن دڵنیابن لەوەی ئێران چەکی ئەتۆمی بەرهەم ناهێنێت، ئەوا ئێمە ئامادەین هاوکاری بکەین لەو بارەیەوە، بەڵام ئەگەر داواکاری ناواقیعیان هەبێت، ئەوە ئاساییە جێبەجێ ناکرێن. ئەمەریکا و ئێران بە ناوبژیوانی عومان چوار گەڕی دانوستانیان ئەنجامدا بۆ یەکلاییکردنەوەی ناکۆکییەکان لەسەر بەرنامە ناوکیەکەی ئێران. یەکەم کۆبوونەوە لە 12 ی نیسان لە مەسقەتی پایتەخت و دووەمیان لە 19 ی نیسان لە ڕۆما و سێیەم و چوارەم لە 26 ی نیسان و 11 ی ئایار لە پایتەختی عومان بەڕێوەچوو.

  نووسەر و سیاسەتمەدارى دیارى هەرێمى کوردستان ئەبوبەکر عەلى کاروانى، ڕایدەگەیەنێت دۆخەکە پێویستی بەخۆ هەڵوەشاندنەوەی ئیخوانە، چوونکە ئەو ڕێکخراوە بەوبارە مێژووییە گرانەی سەرشانی، ئەو وێنا شێواو وێرانەی لێی گیراوە ناتوانێت هیچی تر بەشێوەیەکی بەرهەمدارانە درێژە بە خۆی بدات. ئەو نوسەرە لە تۆڕى کۆمەڵایەتى فەیسبوک نوسینێکى بڵاوکردوەتەوەو تیایدا ئەوەى خستوەتەڕوو، ئیخوان هیچ ئاسۆیەکی لەبەردەمدا نەماوەو رۆڵی پێچەوانە بەئەرکەکانی لە ئێستادا بگێرێت، بۆیە لێپرسراوێتی ئیسلامی و ئەخلاقی و سیاسی داوای ئەوە لە سەرکردەو بریاربەدەستەکانی دەکەن، بریارە عەقڵانی و ئازایانەکە بدەن و کۆتایی بە کۆمەڵ و ڕێکخراوەکە بێنن و بەفەرمی هەڵی بووەشێننەوەز ئەبوبەکر کاروانى دەشلێت: دابران لەگەڵ رابردوو درووست بکەن، بۆ ئەوەی ئەندام و جەماوەرەکەی بە بیرو هەناسەو دیدێکی نوێوە لە فۆرمی جۆراوجۆری سیاسی یاخوود مەدەنییدا یان هەردووکیان خۆیان ڕێکبخەنەوەو کۆتایی بەو بازنە داخراوە پەنگخواردووە بێنن تیایدا دەژین. ناوبراو لەکۆتاییشدا ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات لە دوێنێشەوە خەریکی بابەتێکم بەزمانی عەرەبی دەربارەی ئەم باسە خوا حەزکات لە رۆژانی داهاتوودا بڵاوی دەکەمەوە.

  نێچێرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، لەیەک کاتدا هەرێمى کوردستانیان بەجێهێشتووە چونەتە درەوە، یەکەمیان، بەمەبەستى بەشداریکردن لە کۆڕبەندێک سەردانی تارانى پایتەختى ئێران، ئەوەى دووەمیش بۆ پرسی وزە و پێشمەرگە چووەتە واشنتنى ئەمریکا. سەردانی سەرۆك نێچیرڤان بارزانی بۆ تاران بە بانگهێشتێكی فەرمییە بۆ بەشداریكردن لە دیداری تاران بۆ گفتوگۆ كە لەلایەن وەزارەتی دەرەوەی كۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە، ڕێكدەخرێت ئەمڕۆ یەكشەممە بەڕێوەچوو. لەبەشێکى ئەو کۆڕبەندەدا بارزانى قسەیکردو له‌ تارانیش له‌گه‌ڵ مه‌سعود پزشكيان سەرۆک کۆمار کۆبووەتەوە. سەرۆکى هەرێم لەبارەى ئەو کۆبوونەوەیە دەلێـت: جه‌ختمان له‌ بره‌ودان به‌ په‌يوه‌نديى دوو لايه‌نه‌و فراوانكردنى هاريكاريى هاوبه‌شى كۆمارى ئيسلاميى ئێران له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان له‌ هه‌موو بواره‌كاندا كرده‌وه‌. هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو، دوايين پێشهاته‌كان و دۆخى ناوچه‌كه‌‌مان به‌گشتى تاوتوێ كردو هاوڕا بووين له‌سه‌ر گرنگيى پاراستنى ئارامى و سه‌قامگيرى و پێكه‌وه‌كاركردنى هه‌مه‌لايه‌نه‌ له‌سه‌ر بنه‌ماى به‌رژه‌وه‌نديى هاوبه‌ش. لەلایكی دیكەوە، دوێنێ شەممە مەسرور بارزانی، سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سەردانی ئەمەریكاى کرد. سەرۆك وەزیرانی هەرێم پرسەكانی وزە، كارەبا و پێشمەرگە لەگەڵ بەرپسانی باڵای ئەمەریكا تاوتوێ دەكات. دوو وەزیری حكومەتی هەرێم لەسەر پشكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان یاوەریی مەسرور بارزانی دەكەن. پرسی پێشمەرگە یەكێكە لەو دۆسیانەی مەسرور بارزانی لەگەڵ ئەمەریكییەكان تاوتوێی دەكات، شۆڕش ئیسماعیل، وەزیری پێشمەرگە یەكێكە لە شاندەكەی مەسرور بارزانی.  جگە لە وەزیری پێشمەرگە، كەمال موحەمەد، وەزیری كارەبا و سەرچاوە سروشتییەكان یەكێكی دیكەیە لە ئەندامانی شاندەی حكومەتی هەرێم بۆ واشنتن. بەگوێرەی زانیارییەکان سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا کۆ دەبێتەوە. سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، لە گەشتەکەیدا. لە چەند ڕۆژی داهاتوو ژمارەیەک کۆبوونەوەی لەگەڵ بەرپرسانی ئەمەریکا، ئەندامانی کۆنگرێس لە هەردوو پارتی کۆماری و دیموکراتی، وەبەرهێنەرانی ئەو وڵاتە دەبێت. ئەم گەشتەی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، لە کاتێک دایە، ئیدارەی نوێی ترەمپ چەند مانگێکە دەست بەکاربووە، ئەمەش گرنگی خۆی هەیە کە سەرکردەیەکی دەرەوەی ئەمەریکا لە مانگەکانی سەرەتا سەردانی واشنتن بکات و لەگەڵ بەرپرسە باڵاکان کۆ ببێتەوە. نێچیرڤان بارزانى سەرۆکى هەرێمى کوردستان ئێران دڵنیا دەکاتەوە کە هەرێم نابێتە سەرچاوەى هەڕەشە بۆ سەر ئەو وڵاتە، رەخنەش لە عێراق دەگرێت کە شێوازی مامەڵەکردنی لەگەڵ هەرێم لە چوارچێوەی حکومەتێکی فیدراڵیدا نییە. نێچیرڤان بارزانى لە چوارەم سەردانیدا بۆ ئێران لەساڵى رابردووەوە تا ئێستا و لەمیانەى بەشداریکردنى لە کۆڕبەندى تاران بۆ دیالۆگ باسى پەیوەندییەکانى هەرێمى کوردستان لەگەڵ عێراق و ئێران و پرۆسەى ئاشتى لە تورکیا کرد. سەرۆکى هەرێمى کوردستان رایگەیاند،  ئەگەر دەستووری عێراق وەک خۆی جێبەجێ بکرێت، زۆرینەی ئەو کێشانەى لە نێوان هەرێمی کوردستان و عێراق هەن چارەسەر دەکرێن. لەگەڵ ئەوەشدا سەرۆکى هەرێم جەختیکردەوە کە عێراق شێوازی مامەڵەکردنی لەگەڵ هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی حکومەتێکی فیدراڵی نییە و هێشتا دوورە لەو سیستمەوە، لەکاتێکدا چەندینجار داواى گفتوگۆى راستەوخۆ و راشکاوانەیان لە عێراق کردووە بەمەبەستى چارەسەرکردنى کێشەکان.

  چوار رۆژە دانیشتوانی کەمپی مەخمور کە پەنابەرانی باکووری کوردستانی تێدایە گردبوونەتەوە، سەرچاوەیەکیش لە کەمپەکە وتى، زیاتر لە مانگێکە لەلایەن عێراقەوە گەمارۆیان خراوەتەسەر و سێ بەرپرسیشیان دەستگیرکراوە. ئەو سەرچاوەیە دەشڵێت، لە 10ـی نیسانەوە حکومەتی عێراق گەمارۆی خستووەتەسەر کەمپەکە و رێگا نادات دانیشتوانی کەمپەکە بچنە بەغداد و ناوچەکانی دیکەی عێراق کاربکەن و تەنانەت هاتنی کەلوپەل و پێداویستی سەرەتایشیان بۆ نێو کەمپەکە راگرتووە. گوتیشی، یەکشەممەی رابردوو بەمەبەستی چارەسەریی کێشەی کەمپەکە وەفدێکیان سەردانی بەغدادی کردووە و لەگەڵ وەزیری داد کۆبوونەوە، گەورەترین کێشەشیان نەبوونی ناسنامەیە و ئەوەش کێشەیان بۆ دروستدەکات کاتێک دەچنە ناوچەکانی عێراق، گوتیشی، وەزیری داد پێیراگەیاندوون ئەوەی لەدەستیان بێت بۆ چارەسەریی کێشەکە دەیکات. سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەشکرد، تا ئەو بەرپرسانەیان ئازاد نەکرێن کۆتایی بە گردبوونەوەکە ناهێنن کە چوار رۆژە لە نزیک خاڵێکی سوپای عێراق خێمەیان هەڵداوە. کەمپی مەخمور کە بەکەمپی رۆستەم جودیش ناسراوە، لە ساڵی 1998 لە رۆژهەڵاتی مەخمور بۆ کوردانی کوردستانی تورکیا دروستکراوە و نزیکەی 10 هەزار کەس لەکەمپەکەدا نیشتەجێن.

  سەرۆک کۆماری ئێران دووپاتی کردەوە کە وڵاتەکەی "بەرگری لە مافە ئەتۆمییەکانی دەکات و ملکەچی گوشارەکان نابێت".  ڕۆژی یەکشەممە لە وتارێکدا لەکۆڕبەندی دیالۆگی تاران مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران وتی: بە پێی پەیمانی قەدەغەی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی، مافی خۆمانە کە تەکنۆلۆژیای ناوەکی ئاشتیانە بۆ مەبەستی جۆراوجۆر لەوان تەندروستی، کشتوکاڵ، پیشەسازی و بوارە گرنگەکانی دیکە کەڵک وەربگرین. ئەم قسانەى سەرۆک کۆمار هاوکاتە لەگەڵ ئاماژەکانی ئەمەریکا کە تاران ڕێگە بە پیتاندنی یۆرانیۆم نادرێت لە ناوخۆدا. پزیشکیان  زیادی کرد: عەقیدەی ئایینی ڕێگە بە دروستکردنی چەکی ئەتۆمی نادات، کە دەتوانێت مرۆڤایەتی بسڕێتەوە و جگە لە بەربەرییەت و ماڵوێرانی هیچی تر بۆ داهاتووی زەوی نەهێنێت. سەرۆک کۆمارى ئێران ڕایدەگەیەنێت ترەمپ دەڵێت پێویستە لەوە تێبگەین کە ئێران چەکی ئەتۆمی نییە، با هەرچۆنێک بیانەوێت پشتڕاستی بکەنەوە. ئێمە هیچ فشارو هێزێک قبوڵ ناکەین، ئێمە لە هیچ بارودۆخێکدا دەستبەرداری پرسی ئەتۆمی نابین. ئەو جەختى لەسەر ئەوەشکردەوە کە هەموو مرۆڤەکان مافی ئەوەیان هەیە لەم جیهانەدا بژین و ئەگەر ئێمە ئەو مافە قبوڵ بکەین، دەبێ ڕێز لە یەکتر بگرین. ئەگەر ڕێزگرتن لە مافی یەکتری هەبێت، شەڕ و شەڕ ڕوونادات. ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەوەی ئەمڕۆ ئیسرائیل دەیکات، دەرکردنی خەڵکە لە ماڵەکانیان و کوشتنیان و تەنانەت باسی مرۆڤایەتیش دەکات. هەموو بوونەوەرێکی زیندوو جێگەی خۆی هەیە و نابێت پشتگوێ بخرێت؛ ئەگەرنا کاریگەرییەکەی دەگەڕێتەوە و هێرش دەکاتە سەرمان. سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەدا: "هیوادارم بتوانین برایەتی و دۆستایەتی و خۆشەویستی لە نێوان یەکتردا دامەزرێنین." هەروەها بەم ڕوانگەیەوە لەگەڵ دراوسێ و وڵاتەکانمان هاوبەشى دەکەین. هەروەها ڕایگەیاندووە کە "پێداگری لەسەر تۆمەتبارکردنی ئێران بە هەوڵدان بۆ پەرەپێدانی چەکی ئەتۆمی، لە دووبارەکردنەوەی تۆمەتی درۆ  زیاتر نییە". گوتیشی "تەنانەت دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکاش گوتی نابێ ئێران چەکی ئەتۆمی هەبێت، باشە با لێکۆڵینەوە بکەن، چونکە ئێمە هیچ شتێکمان نییە بیشارینەوە".

  نێچيرڤان بارزانى لە کۆڕبەندی "تاران بۆ گفتوگۆ" دەڵێت، "عێراق وڵاتێکی زۆر گرنگە و دەتوانێت لە داهاتوودا رۆڵێکی زۆر گرنگ ببینێت."   نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئێوارەی دوێنێ شەممە، بە سەردانێکی فەرمیی بۆ بەشداریکردن لە کۆڕبەندی "تاران بۆ گفتوگۆ" گەیشە ئێران.    نێچیرڤان بارزانی باس لەوە دەکات، "عێراق چووەتە قۆناخێکەوە دەتوانێت یارمەتی سەقامگیرکردنی ناوچەکە بدات."   سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە دیدارەکەدا لەبارەی مامەڵەی عێراق لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەڵێت، "بەغدا لە چوارچێوەی دەستوور هەڵسوکەوت لەگەڵ هەرێمی کوردستان دا ناکات. بەغدا دەبێت پرسی فیدراڵی لەگەڵ هەرێمی کوردستان چارەسەر بکات."   نێچیرڤان بارزانی لەبارەی پەیوەندی هەرێمی کوردستان و ئێرانیش رایگەیاند، "پەیوەندییەکی مێژووییمان لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێران هەیە. ئەم پەیوەندییانە رۆژ دوای رۆژ گەشە دەکەن." هەروەها" ئێران یەکەم وڵات بوو لە کاتی شەڕی داعش یارمەتیی هەرێمی کوردستانی کرد." کۆڕبەندەکە رۆژانی یەکشەممە و دووشەممە 18-5-2025 و 19-5-2025 لە تاران بەڕێوەدەچێت.   سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا لەبارەی سەردانەکەوە دەڵێت، بەشداریکردنی نێچیرڤان بارزانی لە ديدارەکە‌دا، "دووپاتکردنەوەی پشتگیريی هەرێمی کوردستانه‌ بۆ هەوڵەکانی گفتوگۆ و بەهێزکردنی هاوکاريی بنیاتنەرى نێوان وڵاتان و گەلانی ناوچه‌كه‌، له‌پێناو ئارامى و سەقامگیری، يه‌كترتەواوكردنی ئابووری و پێکەوەژیانی ئاشتییانه‌دا."   لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، نێچیرڤان بارزانی "له‌ مێزگردێكدا، تیشک دەخاتە سەر دیدگای هەرێمی کوردستان بۆ داهاتووی ناوچەکە و جه‌خت له‌ هاوبەشی لەسەر بنەمای رێزله‌يه‌كگرتن و بەرژەوەندیيە هاوبەشەکان، ده‌كاته‌وه‌."   سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ و به‌رپرسانى باڵاى كۆمارى ئيسلاميى ئێران كۆده‌بێته‌وه‌ و په‌یوه‌ندییه‌کانی ئێران له‌گه‌ڵ عێراق، هه‌رێمی کوردستان و دۆخی ناوچه‌که‌ به‌گشتی تاوتوێ ده‌که‌ن.

  سەرۆکایەتی کۆماری سوریا فەرمانێکی بۆ پێکھێنانی دەستەی دادپەروەری ڕاگوزەر دەرکرد، کە بەرپرس دەبێت لە ئاشکراکردنی ڕاستییەکان سەبارەت بە پێشێلکارییەکانی ڕژێمی ئەسەد و لێپرسینەوە لە بەرپرسانی ڕژێمەکە و ھەروەھا قەرەبوکردنەوەی زیانلێکەوتوان. ئاژانسی ھەواڵی فەرمی سوریا "سانا"، بڵاویکردەوە سەرکۆماری وڵاتەکە،  فەرمانێکی بە ئامانجی پێکھێنانی دەستەیەکی سەربەخۆ بەناوی "دەستەی نیشتمانی بۆ دادپەروەری ڕاگوزەر"، واژۆ کردوە. ئاماژەی بەوەشداوە کە ئامانج لە پێکھێنانی دەستەکە، بەدیھێنانی دادپەروەری ڕاگوزەرە وەک کۆڵەکەیەکی بنەڕەتی لەپێناو بنیاتنانی دەوڵەتێکی یاسایی و دەستەبەرکردنی مافەکانی قوربانیان، ھەروەھا بەدیھێنانی ئاشتەوایی نیشتمانی گشتگیر دەبێت. ئەوەشی خستووەتەڕوو کە دەستەکە بەرپرس دەبێت لە ئاشکراکردنی ڕاستییەکان سەبارەت بە پێشێلکارییەکانی ڕژێمی بەشار ئەسەد و لێپرسینەوە لە بەرپرسانی سەردەمی ڕژێم، ھەروەھا قەرەبوکردنەوەی ئەو کەسانەی کە لە سەردەمی ڕژێمی ڕووخاودا، زیانیان بەرکەوتوە. یەکێک لە ئەنجامەکانی کۆنگرەی نیشتمانی سوریا کە لە مانگی شوباتی ڕابردودا ئەنجامدرا، جەختکردنەوە بو لەسەر گرنگی پێکھێنانی دەستەیەکی دادپەروەری ڕاگوزەر، ھەروەھا لێپرسینەوە لەو بەرپرسانەی سەردەمی ڕژێمی ڕوخاوی بەشار ئەسەد کە تێوەگڵاون لە ئەنجامدانی تاوان و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ. دەستوورە نوێیەکەی سووریا بۆ پێنج ساڵە، لە خاڵێکیدا هاتووە، "دەستەی دادی قۆناخی راگوزەر" دادەمەزرێت، بەمەبەستی "دیاریکردنی میکانیزمەکانی لێپرسینەوە، سەلماندنی راستییەکان و دابینکردنی دادپەروەری بۆ قوربانییان و رزگاربووانی کردەوە خراپەکانی حکومەتی پێشوو".   بەگوێرەی کۆمیتەی نێودەوڵەتی بۆ کەسانی بێسەروشوێنکراو؛ لەدوای سەرهەڵدانی شەڕی ناوخۆی سووریا لە ئایاری 2011، زیاتر لە 130 هەزار کەس لە سووریا بێسەروشوێن بوون، بەڵام بەگوێرەی سەرچاوە خۆجێیەکانی سووریا، ئەو ژمارەیە دەگاتە 155 هەزار کەس.