بەپێى ڕاپۆرتێکى هەواڵگری بەهۆى هێرشەکانى ئیسرائیل و بەردەوامى شەڕەکە، ئێران نیوەی کۆگای مووشەکەکانی لەدەستداوە، تاران نزیکەی سێ هەزار مووشەکى بەکارهێناوە لەشەڕەکەداو ئێستا نزیکەی هەزار مووشەکی ماوە. لەکاتێکدا ئاگربەست هەیە، ئێران بەردەوامە لە هۆشداریدان بە ئەمریکا و ئیسرائیل کە توانای زیانگەیاندنی بەرچاوی هەیە لە ئەگەری دەستپێکردنەوەى جەنگدا. کاربەدەستانی ئێران بانگەشەی ئەوەیان کردووە کە وڵاتەکەیان توانای ئەنجامدانی هێرشی مووشەکی ڕۆژانەی هەیە بۆ ماوەی دوو ساڵ، ئەو بانگەشەیە کە زیاتر لێکۆڵینەوەی شارەزایانی سەربازی و شرۆڤەکارانی هەواڵگری لە ڕۆژئاوای بۆ خۆی ڕادەکێشێت. بەپێى شیکاری هەواڵگریە ئاماژە بەوە دەکات کە ئەم لێدوانانەی ئێران ڕەنگە زیانێکی بەرچاو بشارنەوە، بەگوێرەی فۆکس نیوز. بەگوێرەی ڕاپۆرتێکى هەواڵگری، تاران بە جبەخانەیەک کە بە نزیکەی ٣٠٠٠ مووشەک و ٥٠٠ بۆ ٦٠٠ لانچەر مەزەندە دەکرێت، ململانێکانی دەستپێکردووە. بەڵام تا کۆتایی ئەو شەڕەی کە بە "جەنگی ١٢ ڕۆژە" ناسرا، کە زنجیرەیەک هێرشی ئیسرائیلی لەخۆگرتبوو کە کۆگاکانی عەمبارکردنی سەربازی و دامەزراوە بەرهەمهێنانەکانی کردە ئامانج، دواتر هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر شوێنە ئەتۆمییەکان و وەڵامدانەوەی ئێران، جبەخانەی ئێران کەمکرابووەوە بۆ نێوان هەزار بۆ هەزار و ٥٠٠ مووشەک و تەنها ١٥٠ بۆ ٢٠٠ مووشەک هەڵگر. لەم پێوەندییەدا فۆکس نیوز لەزارى چەند شارەزایەکى دامەزراوە سەربازى و بەرگرییەکانى ئێرانەوە دەڵێت: بە لەبەرچاوگرتنی ئامانجە مووشەکهاوێژەکانی ئیسرائیل، ڕژێمی ئێران تا دێت ناچارە لەنێوان بەکارهێنانی ئەو مووشەکانە یان لەدەستدانیان هەڵبژێرێت. لای خۆیەوە، دانی سیترینۆڤیچ، پسپۆڕی ئێران لە ئینستیتیوتی لێکۆڵینەوەکانی ئاسایشی نیشتمانی، ئاماژەی بەوەدا کە "گۆڕینی شێوازەکانى هەڵدانی دوای ئەوەی ئیسرائیل تواناکانی بەرهەمهێنانی لەناوبرد، لەڕادەبەدەر قورس دەبێت". سیترینۆڤیچ بۆ فۆکس نیوز زیادی کرد: ئیسرائیل هێرشی کردە سەر هەموو شوێنێک کە ئێرانییەکان مووشەکیان لێ دروست دەکرد. ئاماژەی بەوەشکردووە، ڕەنگە ئێران بتوانێت بە مووشەکەکانی هێرش بکاتە سەر ئیسرائیل، "بەڵام بە سەدان نا". جەختی لەوە کردەوە کە سەرەڕای ئەو پاشەکشەیانەی ئێران تووشی بووە، بەڵام "هەروەها وەک گەورەترین هێزی مووشەکی بالیستی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دەمێنێتەوە". ئاماژەی بەوەشکرد، ئێمە ئەمەمان لە کاتی جەنگدا بینی، کاتێک ئێران توانی بچێتە ناو ئاسمانی ئیسرائیلەوە، تەنانەت لە کاتێکدا کە سیستەمی ئاسنی دۆم و سیستەمی ئەمریکی بەردەوام مووشەکی ڕێگرییان لێدەدا بۆ ئەوەی تەنها یەک مووشەکی بالیستیکی بوەستێنن.
رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە پاش پەیامە ڤیدیۆییەکەی عەبدوڵڵا ئۆجەلان رایگەیاند، "دەیان ساڵە میللەتی ئێمە چاوەڕێی ئاشتییە و دەبێ پرۆسەکە زوو بەرەوپێش بچێت". عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە کە لە ساڵی 1999وە لە زیندانی دوورگەی ئیمرالییە، دوای نزیکەی 27 ساڵ پەیامێکی ڤیدیۆیی بڵاوکردەوە. ئەردۆغان سەرۆکی پارتی داد و گەشەپێدان لە کۆبوونەوەی گروپی پەرلەمانی پارتەکەیدا لەپەرلەمان وتارێکى پێشکەشکرد، وتى: کاتێک دیواری تیرۆر ڕووخێنرا ان شاءاللە هەموو شتێک زۆر باشتر دەبێت. براوەکان هەموو وڵاتەکەمان دەبن، کورد، تورک، عەرەب. سەبارەت بەدیدارەکەى لەگەڵ شاندى ئیمرالى ئەوەى خستەڕوو ڕۆژی دووشەممە پێشوازیم لە شاندی پارتی دیموکرات کرد. ئەو دەڵێت: دیدارێکی زۆر بەرهەمدار و بنیاتنەرمان لەگەڵ ئەوان ئەنجامدا. ئێمە ئامانجی خۆمان بۆ تورکیایەکی بێ تیرۆر دووپات کردەوە. ئێمە دەچینە قۆناغێکەوە کە لە ڕۆژانی داهاتوودا هەواڵی ئەرێنیمان پێدەگات. هیوادارین ئەم پڕۆسە بەختەوەرییە لە زووترین کاتدا بە سەرکەوتوویی تەواو بێت، بەبێ ئەوەی هیچ ڕووداوێک ڕووبدات. قسەکانی ئەردۆغان لە پاش پەیامە ڤیدیۆییەکەی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە دێت کە سەرلەبەیانیی ئەمڕۆ بڵاویکردەوە. پەیامەکەی ئۆجەلان کە بەیانی ئەمڕۆ چوارشەممە، 9ی تەمموز بۆ رای گشتیی بڵاوکرایەوە، لە 19ی حوزەیرانی 2025 تۆمارکراوە. ئۆجەلان لە پەیامەکەدا پێداگری لەسەر بانگەوازەکەی 27 ـی شوباتی ئەم ساڵی دەکاتەوە کە تێدا داوای خۆهەڵوەشاندنەوە و چەکدانانی لە پەکەکە کرد و دەڵێ، ئەو بانگەوازەی بۆ بەدەستهێنانی ئاشتی و بنیادنانی كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراسی کردووە.
قاسم ئەعرەجی راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق گەیشتە هەولێرو رێبەر ئەحمەد وەزیری ناوخۆی هەرێمی كوردستانی بینی. وەكو خۆی دەڵێ؛ ئەعرەجی لەسەر فەرمانی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیران سەردانی هەرێمی كوردستانی كردووە، بەمەبەستی ئەنجامدانی زنجیرەیەك دیداری سیاسی و ئەمنیی لەگەڵ بەرپرسانی هەرێم. بەمدواییە هەرێمی كوردستان روبەڕووی شەپۆلێك هێرشی درۆنی بووەوە، وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان ژمارەیەك گروپی سەربە حەشدی شەعبی تۆمەتبار كرد بەوەی لە پشت هێرشەكانەوەن، ئەمە محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیران و فەرماندەی گشتیی هێزە چەكدارەكارەكانی عێراقی توڕەكرد. نوسینگەی سودانی راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو تۆمەباركردنی بێ بەڵگەی هێزێكی سەربە سوپای عێراق "مەبەستی حەشدی شەعبی بوو" بە كارێكی قبوڵنەكراو ناوبرد. وەزارەتی ناوخۆی هەرێم راگەیەندراوێكی تری دژ بە راگەیەندراوەكەی سودانی بڵاوكردەوەو تێیدا ئاماژەی بەوەكرد" بەداخەوە هەستدەکەین جۆرێك لە پەردەپۆشكردن و خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی هەیە بەرانبەر ئەو زێدەڕۆییە ئەمنییانەی كە لە دژی هەرێمی كوردستان ئەنجام دەدرێن. لە ساڵانی رابردووش كە بە دەیان جار هەرێم بەر پەلاماری درۆن و موشەكەكان دەكەوت، هەرچەندە ئاراستە و سەرچاوەی موشەك و درۆنەكانیش دیار بوون و چەندین جار بۆ دەرخستنی ڕاستییەكان لیژنەی هاوبەشی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدڕاڵ دروست بوون، بەڵام دیسان بەداخەوە نە دەرئەنجامی لێكۆلینەوەكان بۆ ڕای گشتی ئاشكرا دەكران و نە لەسەر ئەو تاوانە ئاشكرا و كردەوە نایاساییانە كەس سزا دەدرا و هیچ ڕێوشوێنێكیش لەبەرانبەر هیچ لایەنێك نەگیرایەبەر".
.jpg)
ستیڤ ویتکۆف، نوێنەری ئەمریکا بۆ کاروبارى ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەمڕۆ چوارشەممە ڕایگەیاند، لە ڕێگەی نێوەندگیرەکانەوە بزووتنەوەی حەماسیان ئاگادارکردووەتەوە، کە ئەگەر دانوستانەکان بەردەوام بن، ئاگربەستەکە لە دوای ئاگربەستی 60 ڕۆژە بەردەوام دەبێت، هەروەها ئیدارەی ترەمپ پابەندە بە دڵنیابوون لەمە. لە لێدوانەکانیدا بۆ ئەکسیۆس، ویتکۆف ئاماژەی بەوەشکردووە، ئیسرائیل داواکارییەکەی حەماس بۆ کشانەوە بۆ سەر هێڵەکان پێش دەستپێکردنى ئاگربەستەکە ڕەتکردووەتەوە. ئەمەش لە کاتێکدایە کە سەرچاوە دیپلۆماسییەکان پشتڕاستی دەکەنەوە کە حەماس و ئیسرائیل لە ئەنجامدانی ڕێککەوتنی ئاگربەستی ٦٠ ڕۆژە نزیکبوونەتەوە. پێشکەوتنەکانی دانوستانەکان هاوکات بوو لەگەڵ کۆبوونەوەی دووەمی نێوان دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا و بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، ڕۆژی سێشەممە لە کۆشکی سپی. لە میانی دیدارەکەدا باس لە دۆسیەی غەززە کرا، هەروەها پێویستی بە خێرایی گەیشتن بە ڕێککەوتنی ئاگربەست و ئازادکردنی ئەو دەستگیرکراوانەی کە لە کەرتی غەززە ماونەتەوە. دوابەدوای کۆبوونەوەکە، بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل نیازی خۆی بۆ نەهێشتنی توانای سەربازی و ئیداریی حەماس دووپاتکردەوە، لەگەڵ ئەگەری ئازادکردنی دەستگیرکراوەکان. ڕۆژی یەکشەممە گەڕێکی نوێی دانوستانی ناڕاستەوخۆی نێوان حەماس و ئیسرائیل لە قەتەر دەستیپێکرد، بە ئامانجی گەیشتن بە ڕێککەوتنی ئاگربەست. ئامانج لێی گەیشتن بە پێشنیارێکی نوێ بوو دوای ئەوەی ناوبژیوانان پێشنیارێکی نوێیان پێشکەش بە هەردوولا کرد. بەپێی سەرچاوە ئاگادارەکان ئەم پێشنیازە لەسەر بنەمای پێشنیارێکی ستیڤ ویتکۆف نوێنەری ئەمریکایە. پێشنیارەکانی ئەمریکا ئاگربەستی دوو مانگ لەخۆدەگرێت و لەو ماوەیەدا حەماس دە دەستگیرکراوی زیندوو ئازاد دەکات کە لە کاتی هێرشەکەی ٧ی ئۆکتۆبەری ٢٠٢٣دا بردیانە کەرتی غەززە.
هەڵۆ عەسکەرى، وەزیرى ژینگەى عێراق، رایدەگەیانێت، محەمەد شیاع سودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق، زۆر گەشبینانە دەردەکەوت، ئێمەش گەشبینین بە چارەسەرکردنى کێشەکان لە نێوان هەردوو حکومەتى هەرێمى کوردستان و عێراق. هەروەها راشیگەیاند، دروستکردنى لیژنە لەسەر ئاستى وەزیرەکانى حکومەتى عێراق، هەنگاوێکە بۆ چارەسەرکردنى کێشەکان. هەڵۆ عەسکەرى، وەزیرى ژینگەى عێراق، لەچاوپێکەوتنێکى تەلەفزیۆنیدا ئەوەدەخاتەڕوو لە کۆبوونەوەى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق، وەک دواچارەسەر لیژنەیەکى باڵا لە وەزیرەکان پێکهێنراوە، کە رەشنووسى پێشنیازی هەردوو حکومەتى عێراق و هەرێمى کوردستانى لەلایە و لەماوەیەکى کورتدا 24 کاتژمێر یاخود 48 کاتژمێر بابەتەکان یەکلادەکاتەوە. راشیگەیاند، محەمەد شیاع سودانى، گوتى، " ئامادەیە پاش چارەسەرکردنى بابەتەکان کۆبوونەوەیەکى نائاسایی ئەنجوومەنى وەزیران بکەن ئەگەر رۆژى هەینى یاخود شەممەش بێت"، کە پشووى فەرمییە لە عێراق. وەزیرى ژینگەى عێراق، راشگەیاند، لە کۆبوونەوەى رۆژى سێشەممەى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق، ئەوەیان راگەیاندووە کە ماوەى 68 رۆژە مووچەخۆرانى هەرێمى کوردستان مووچەیان وەرنەگرتووە. ئاماژەى بەوەشکرد، سەرۆکوەزیرانى عێراق، راوبۆچوونى وەزیرەکانى لەسەر کێشەکان وەرگرت، گوتیشى ، "سەرجەم وەزیرە کوردەکان هاوڕابووین کە پێویستە دانوستان لەگەڵ حکومەتى هەرێمى کوردستان هەبێت بۆ ئەوەى ئەو کێشانە چارەسەر ببێت". عەسکەرى جەختى لەوەشکردەوە، کە ئەوەیان دووپاتکردووەتەوە کە راستە کێشەکان سیاسی و ئابوورین، بەڵام روویەکى مرۆیی هەیە کە ماوەى 68 رۆژى مووچە دابەشنەکراوە. هەڵۆ عەسکەرى، وەزیرى ژینگەى عێراق ئەوەشی راگەیاند، لە کۆبوونەوەى رۆژى سێشەممەى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق، من و خالید شوانى وەزیری داد، داوامان کرد مووچەیەک خەرجبکرێت تا ئەو کاتەی حکومەتى هەرێمى کوردستان و عێراق دەگەنە رێککەوتن. هەروەها ئاماژەى بەوەشکرد، بە راى ئێمە ئەوە باشترین چارەسەرە تاوەکو ئەوکاتەى لە دانیشتن و گفتوگۆى دیکەدا کێشەکان لەنێوان حکومەتى هەرێمى کوردستان و عێراق چارەسەر دەکرێن. هەڵۆ عەسکەرى ئەوەشی راگەیاند، لە کۆبوونەوەى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق بۆ ماوەى زیاتر لە دوو کاتژمێر گفتوگۆ لە بارەى کێشەى مووچە کراوە. راشیگەیاند، ئەو لیژنە و شاندانەى هەردوو حکومەتى هەرێمى کوردستان و حکومەتى فیدراڵی کە گفتوگۆیان کردووە تەکنیکى بوون و بڕیار بەدەست نەبوون.
دوای 26 ساڵ زیندانیکردن یەکەم پەیامی ڤیدیۆیی عەبدوڵا ئۆجالان بڵاوکرایەوەو تیایدا ئەوەدەخاتەڕوو پێداگرە له‌سەر بانگه‌وازییه مێژووییه‌كه‌ی ٢٧ـی شوباتی ٢٠٢٥ بۆ (ئاشتی و كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراتی). هاوکات جەخت دەکاتەوە بڕوام به هێزی سیاسه‌ت و ئاشتی كۆمه‌ڵایه‌تی هه‌یه، نه‌ك چه‌ك. بانگه‌وازی له ئێوه‌ش ده‌كه‌م ئه‌م پره‌نسیپه. ڕێبەر ئاپۆ لە دوورگەی ئیمراڵییەوە پەیوەست بە بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک پەیامێکی ڤیدۆیی بڵاوکردوە. پەیامەکەی ڕێبەر ئاپۆ بەم شێوەیە: هاوڕێیانی هێژا سه‌باره‌ت به‌كێشه و ڕێگه‌چاره‌كانی دۆخی به‌رجه‌سته‌ی ئه‌م قۆناغه‌ی ته‌ڤگه‌ڕی هاوڕێیه‌تی كۆمیناڵیمان پێی گه‌یشتووه به ئه‌ركێكی ئه‌خلاقییانه‌م زانی كه به نامه‌یه‌كی به‌رفراوانی دووباره‌ش بێت، وه‌ڵامی ئاشكرا و خوڵقێنه‌رتان بده‌مه‌وه. ١- پێداگرم له‌سەر بانگه‌وازییه مێژووییه‌كه‌ی ٢٧ـی شووباتی ٢٠٢٥ بۆ (ئاشتی و كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراتی). ٢- به كۆنگره‌ی ١٢ و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی (پەکەکە) وه‌ڵامێكی تاكۆتا ڕاست و ئه‌رێنی و به‌رفراوانی ئه‌مه‌تان دایه‌وه، ئه‌م هه‌ڵوێسته‌تان به وه‌ڵامێكی مێژووییانه له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌م. ٣- ده‌بێت ئه‌م دۆخه‌ی ئێستا كه وه‌كو ئه‌نجامێكی به بایه‌خ و مێژوویی په‌سه‌ند بكرێت. هاوكات ڕه‌نجی ئه‌و هاوڕێیانه‌ی كه ڕۆڵی پرد ده‌گێڕن شایسته‌ی ڕێز و گرنگی پێدانێكی هاوئاسته. ٤- له سه‌ره‌نجامی سه‌رجه‌م گۆڕانكارییه‌كاندا، مانیفێستۆیه‌كی كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراتیم ئاماده‌كرد كه ده‌بێت به‌وه‌رچه‌رخانێكی مێژوویی بژمێردرێت. ئه‌م مانیفێستۆیه بە سەرکەوتوویی شوێنی مانیفێستۆی ٥٠ ساڵەی “ڕێگای شۆڕشی كوردستان” دەگرێتەوە. له‌و بڕوایه‌دام كه نه‌ك ته‌نیا بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی مێژوویی كورد، بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی هه‌رێمی و گه‌ردوونیش ناوه‌ڕۆكێكی كۆمه‌ڵگه‌یی مێژوویی هه‌ڵگرتووه، گومانم نییه كه ئه‌مه نموونه‌یه‌كی سه‌ركه‌وتووی نه‌ریتی مانیفێستۆی مێژووییه. ٥- ده‌بێت به‌ئاشكرا ئه‌وه بڵێم كه هه‌موو ئه‌و گۆڕانكارییانه سه‌ره‌نجامی ئه‌و دانیشتنانه‌ن له ئیمراڵی ئه‌نجامم داون. به وریاییه‌كی به‌رزه‌وه كار كراوه بۆ ئه‌وه‌ی دانیشتنه‌كان له‌سه‌ر بنچینه‌ی ئیراده‌ی ئازاد بن. ٦- ئه‌م قۆناغه‌ی پێیگه‌یشتووین، هه‌نگاوی نوێ بۆ پراكتیزه‌كردن ده‌سه‌پێنێت. به بایه‌خه‌وه جه‌ختكردنه‌وه، تێگه‌یشتن و پابه‌ندبوون به بنەماکانی ئه‌م قۆناخه و ئه‌م هه‌نگاوه پێویستانه‌ی گرنگییه‌كی مێژووییان هه‌یه، مه‌رجی درێژه پێدانن به‌هه‌نگاوه‌كان. لێرەدا كۆتایی به‌ته‌ڤگه‌ڕی پەکەکە دەهێنین کە وەک کاردانەوەیەک له دژی نكۆڵیكردن له هه‌بوونی کورد دەرکەوت و بە ئامانجی دامەزراندنی دەوڵەتێکی جیا ستراتیژییەکەی شه‌ڕی ڕزگاری نه‌ته‌وه‌یی بوو. ئێدی دان بە هەبوونی گەلی کورددا نراو و لەم سۆنگه‌یه‌وه ئامانجە سەرەکییەکە بەدی هاتووە. لەم واتایەدایە کە ماوەکەی بەسەر چووە. ئه‌وه‌ی تر به دووباره‌یه‌كی زۆر و چه‌قبه‌ستن هه‌ڵده‌سه‌نگێندرێت. له‌م سۆنگه‌یه‌شه‌وه درێژه به ڕه‌خنه و ڕه‌خنه‌دانی به‌رفراوان ده‌دات. به‌و پێیه‌ی سیاسه‌ت بۆشایی هه‌ڵناگرێت، ده‌بێت ئه‌و بۆشاییه به به‌رنامه‌ی (ئاشتی و كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراتی)، به‌ستراتیژی (سیاسه‌تی دیموكراتی) و وه‌ك ته‌كتیكی سه‌ره‌كیش به‌حقوقی گشتگیرانه پڕ بكرێته‌وه. ئامانجمان قۆناغێكی مێژوویی و چاره‌نووسسازه. له چوارچێوه‌ی پرۆسه‌كه‌دا؛ ئارەزوومەندانە دانانی چه‌ك و هه‌نگاوی دامه‌زراندنی كۆمسیۆنێكی به‌رفراوان كه وا بیری لێده‌كرێته‌وه له په‌رله‌مانی توركیادا به‌یاسایی بكرێت و ده‌ستڕۆیشتوو بێت هه‌نگاوی گرنگن. مه‌رجه هه‌نگاوه‌كان به وریایی و هه‌ستیارییه‌وه و دوور له لۆژیكی نه‌زۆك و ململانێی من و تۆیی، بنرێن. ده‌زانم كه هه‌نگاوه‌كانمان مایه‌پووچ نابن. ئه‌و ڕاشكاوییه ده‌بینم و متمانه‌م پێیه‌تی. هاوكات هه‌وڵی چوونه ناو هه‌نگاوی كرداریتر و كلیل ئاساییانه‌ی به‌رجه‌سته له‌ئارادایه. ئه‌و تێزانه‌ی من دامناون سه‌ره‌كیترینیان ئه‌مانه‌ن؛ ١- هەموو لایەک ئه‌ركه‌كانی سەر شانیان جێبەجێ بکەن، گه‌یشتن به ئامانجی (ئاشتی و كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراتی) به گه‌یشتن به ڕێنماییه‌كی ئینته‌گراسیۆنیستی ئه‌رێنی به‌دیدێت. له سه‌ره‌نجامی هه‌موو باسه‌كاندا ده‌رده‌كه‌وێت كە پەکەکە: ده‌ستبه‌رداری ئامانجی ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه بووه، له‌گه‌ڵ ده‌ستبه‌ردان له‌و ئامانجه بنچینه‌ییه ده‌ستبه‌رداری ستراتیژییه‌تی بنچینه‌یی شه‌ڕیش بووه، كۆتایی به‌هه‌بوونی خۆی هێناوه. چاوه‌ڕێ ده‌كرێت ئه‌م قۆناغه مێژووییه به‌ره‌و پێشتر ببردرێت. ٢- به‌شێوه‌یه‌ك كه ببێته مایه‌ی واتادان به په‌رله‌مان و كۆمسیۆن و گومانه‌كانی ڕای گشتیی لاببات و ببێت به‌وه‌ڵامی پێویستییه‌كانی جێبه‌جێكردنی به‌ڵێنه‌كه‌مان، ده‌بێت ئه‌وه ئاساییانه لێكبدرێته‌وه كه زه‌مینه‌سازكار بن بۆ ئه‌وه‌ی چه‌كدانان بۆ لایه‌نی په‌یوه‌ندیدار و ڕای گشتی به‌شێوه‌یه‌كی كراوه بكرێت. دروستكردنی میكانیزمی چه‌كدانان پرۆسه‌كه به‌ره‌و پێشه‌وه ده‌بات. ئه‌وەی دەکرێت هه‌نگاوێكی دڵخوازانه‌یه له قۆناغی تێكۆشانی چه‌كدارییه‌وه به‌ره‌و قۆناغی حقوقی و سیاسه‌تی دیموكراتیاینه. ئه‌مه نه‌ك به شكست، به‌ڵكو ده‌بێت به‌سه‌ركه‌وتنێكی مێژوویی بزانرێت. ورده‌كاری چه‌كدانان ده‌ستنیشان ده‌كرێن و به خێرایی پراكتیزه ده‌كرێن. ٣- ده‌م پارتی له‌گه‌ڵ پارتییه‌كانی تری ژێر چه‌تری په‌رله‌مان بۆ گه‌یاندنی ئه‌م پرۆسه‌یه به‌سه‌ركه‌وتن پێكه‌وه ئه‌ركی سه‌رشانیان جێبه‌جێ ده‌كه‌ن. ٤- له‌م نێوه‌دا سه‌باره‌ت به‌دۆخی ئازادبوونی من كه وه‌كو مه‌رجێكی سه‌ره‌كی له سه‌رجه‌م نوسراو و بڕیاره‌كاندا هاتووه: خۆشتان ده‌زانن كه هه‌رگیز ئازادی خۆمم به كێشه‌یه‌كی تاكه‌كه‌سی دانه‌ناوه. له ڕووی فه‌لسه‌فیشه‌وه ئازادی تاك؛ دوور له كۆمه‌ڵگه نابێت. تاچه‌ند (تاك) ئازاد ببێت (كۆمه‌ڵگه) و تاچه‌ند (كۆمه‌ڵگه) ئازاد ببێت (تاك)ـیش ئازاد ده‌بێت. مه‌رجه به‌پێی ئه‌م مه‌یله مامه‌ڵه بكرێت. باوەڕم به هێزی سیاسه‌ت و ئاشتی كۆمه‌ڵایه‌تی هه‌یه، نه‌ك چه‌ك. بانگه‌وازی له ئێوه‌ش ده‌كه‌م ئه‌م پره‌نسیپه پراكتیزه بكه‌ن. پێشهاته‌كانی ئه‌م ڕۆژانه‌ی دوایی له هه‌رێمه‌كه‌دا، به ئاشكرا گرنگی و پێویستیی ئه‌م هه‌نگاوه مێژووییه‌مان ده‌سه‌لمێنێت. ده‌بێت ئه‌وه‌ش بڵێم كه سه‌باره‌ت به پرۆسه‌كه پڕ به‌دڵ چاوه‌ڕێی هه‌موو جۆره ڕه‌خنه و پێشنیار و هاوكارییه‌كتانم. ده‌توانم به حه‌ز و جۆشه‌وه جه‌ختی له‌سه‌ر بكه‌مه‌وه و خۆم به گەشبین و ئاماده ده‌زانم كه ئه‌م گفتوگۆیانه لەسەر ئاستی ناوچه‌كه و جیهانیشدا ئێمه و هێزه‌كانی مۆدێرنیته‌ی دیموكراتی به به‌رنامه‌یه‌كی تیۆری و قۆناغێكی ستراتیژی و ته‌كتیكی ده‌گه‌یه‌نێت و له ئێستاوه له‌ناو هه‌وڵ و ئاماده‌كاری ئه‌مه‌دان. بانگه‌وازیم بۆ قۆناغی داهاتوومان؛ با له‌سه‌ر بنچینه‌ی بڕیاره‌كانی كۆنگره و ئه‌و بۆچوون و پێشنیارانه‌ی له‌م نوسراوه‌دا باسم كردوون، قورسایی بخه‌ینه سه‌ر هه‌وڵه‌كانمان و پێشكه‌وتن و وه‌رچه‌رخانی سه‌ركه‌وتووانه به‌دی بهێنین. له‌گه‌ڵ سڵاو و خۆشه‌ویستی هاوڕێیه‌تی هه‌میشه‌ییم ١٩ـی حوزه‌یرانی ٢٠٢٥ عەبدوڵا ئۆجالان
رەشنوسی حكومەتی عێراق، بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوت و چارەسەركردنی پرسی داهات و مووچەی فەرمانبەران یەكەم رادەستكردنی نەوت أ-قۆناغی یەكەم: 1-رادەستكردنی نەوت: دەستبەجێ دەستكردن بە رادەستكردنی تەواوی ئەو بڕەی ئێستا بەرهەمدەهێنرێت لە هەرێم، لەگەڵ هەر زیادەیەك لە ئایندەدا، بە مەبەستی هەناردەكردن و رەوانەكردنی داهاتەكەی بۆ خەزێنەی فیدراڵی، جگە لەو بڕەی بۆ بەكارهێنانی ناوخۆیە. بەواتای رادەستكردنی دەستبەجێی (236) هەزار بەرمیلی رۆژانە، (رونكردنەوە بەرهەمی ئێستا 282 هەزار بەرمیلە، 46 هەزاری بۆ بەكارهێنانی ناوخۆ لێدەردەكرێت). 2-بەكارهێنانی ناوخۆی نەوت: بەكارهێنانی ناوخۆ لە چوارچێوەی بەرپرسیارێتی هەرێم دەبێت لەم قۆناغەدا ( ئیدارەو دابەشكردن و پێدانی بڕی 16 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك بە كۆمپانیاكان، لەبری گواستنەوەو بەرهەمهێنان). ب-قۆناغی دووەم (دەستبەجێ دەستپێدەكات هاوشانی قۆناغی یەكەم و بۆ ماوەی مانگێك بەردەوام دەبێت): حسابكردنی بڕی بەكارهێنانی پێویست بۆ ناوخۆ، كە وەزارەتی نەوتی فیدراڵی بە هەماهەنگی وەزارەتی سامانە سروشتیەكان، شیكاری بڕی پێویستی هاوڵاتیانی هەرێم دەكات لەبەرهەمە نەوتیەكان. دووەم: رادەستكردنی داهاتە نانەوتیەكان، كە لە بڕی (200) ملیار دیناری مانگانە كەمتر نەبێت (كە بەپێی تەرازوى پێداچونەوە داهاتە ناوتیەكان ساڵانە دەگاتە (4,7) ترلیۆن دینار). سێیەم: پێكهێنانی لیژنەیەكی هاوبەش لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ تەواوكردنی تەوتیكردنی مووچەی هەرێم بەگوێرەی بڕیاری دادگا فیدراڵی، كە وادەكەی (90) رۆژ تێپەڕنەكات، دوای كۆتایی هاتنی ئەو ماوەیەش تەنها مووچەی ئەوانە دەدرێت كە تەوتین كراون. چوارەم: پێكهێنانی لیژنەیەكی یاسایی و هونەری هاوبەش لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و هەرێم بۆ چارەسەركردنی كێشەی زیادەڕۆیی پشكی هەرێم لەبودجە لەسەربنەمای خەرجی فیعلی، ئامادەكردنی دیراسیەكی یاسایی و پێشكەشەكردنی بە ئەنجومەنی وەزیران لەماوەی دوو هەفتەدا. پێنجەم: وەزارەتی دارایی فیدراڵی دەستدەكات بە ناردنی مووچەی هەرێم، دوای جێبەجێكردنی بڕگەكانی (یەكەم/قۆناغی یەكەم،دووەم سێیەم چوارەم) لەلایەن هەرێمەوە، دوای رەزامەندی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵی.
بەرپرسێکى باڵاى سەربازى بۆیەکەمجار ئاشکرایکردوە، لەکاتى هێرشەکانى ئێراندا، هەندێک شوێنی سەربازی ئیسرائیل کراونەتە ئامانج، بەڵام حکومەت ئەو زانیاریانەى شاردوەتەوە. ئاژانسى رۆیتەرز ئەمرۆ سێ شەممە لەڕاپۆرتێکدا ئەوەى خستوەتە ڕوو بەرپرسێکى باڵاى سەربازى بەهۆى هەستیارى پۆستەکەیەوە ناوى ئاشکرانەکراوە ڕایگەیاندووە هێرشە ئاسمانییەکانی ئێران لە مانگی ڕابردوودا هەندێک شوێنی سەربازیی ئیسرائیلی گرتووەتەوە، ئەمەش یەکەمین دانپێدانانە کە ئەوەدەخەڕوو ئەو جۆرە شوێنانە هێرشیان کراوەتە سەر. ئەو بەرپرسە بە مەرجی ئەوەی ناوی ئاشکرا نەکرێت بەپێی یاساکانی کۆڕبەندی سەربازی، ڕەتیکردوەتەوە وردەکاری زیاتر بخاتەڕوو، لەوانە دیاریکردنی ئەوەی کە کام شوێنی سەربازی کاریگەرییان لەسەر بووە یان زیانەکانی ژێرخانی سەربازی چەندە قورس بووە. ئێران مانگی ڕابردوو چەند جار هێرشی موشەکى بۆ سەر ئیسرائیل ئەنجامداوە، دوای ئەوەی ئیسرائیل لە 13ی حوزەیران هێرشێکی لەناکاوی دەستپێکردو دامەزراوە ئەتۆمییەکان و جبەخانەی مووشەکیی ئێرانی کردە ئامانج. هێرشەکانی ئێران زۆرجار شارەکانی تەلئەبیب و حەیفا کە دانیشتووانی چڕیان تێدابووە، هەروەها باشووری وڵاتەکەی لە دەوروبەری بێرشێبا کردە ئامانج کە ژمارەیەک دامەزراوەی سەربازیی تێدایە. لە هێرشەکاندا چەندین باڵەخانەی نیشتەجێبوون بەرکەوتوون، هەرچەندە سوپای ئیسرائیل دەڵێت زۆربەی ئەو مووشەک و فرۆکە بێفڕۆکەوانانەی کە لەلایەن ئێرانەوە هەڵدرابوون، لە ماوەی شەڕی ١٢ ڕۆژەدا ڕێگرییان لێکرا. لە ئیسرائیل ٢٨ کەس کوژراون. دەسەڵاتدارانی ئێران ڕایانگەیاندووە کە لە هێرشەکانی ئیسرائیلدا 935 کەس کوژراون و تارانی پایتەخت کەژمارەیەکى زۆر دانیشتووانی تێدایە کرابوویە ئامانج. فەرماندە سەربازییەکان و مەدەنییەکان لە ئێران کوژراون، لە ئیسرائیلیش لە نێو 28 کوژراوەکەدا، یەکێکیان سەربازێک بووە کە مۆڵەتی وەرگرتووە. ئیسرائیل و ئێران لە 24ی حوزەیران، دوای بۆردومانی دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران لەلایەن ئەمریکاوە، ڕێککەوتن لەسەر ئاگربەست بە پاڵپشتی ئەمریکا .
لە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری ناردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم نەدرا بەڵكو لیژنەیەك پێكهێندرا بۆ پرسی نەوت و موچە. دواى نزیکەى سێ کاتژمێر کەمێک لەمەوبەر کۆبونەوە ئەنجومەنی وەزیرانى عێراق کۆتاییهات و بڕیاری ناردنی مووچە نەدراوە. بەپێى زانیاریەکان لەکۆبوونەوەکەى ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاردراوە لیژنەیەک لە پێنج وەزیر پێکبهێنێت بۆ چارەسەرکردنى پرسی نەوت و موچە لەنێوان حکومەتى هەرێم و بەغدا، ئەو لیژنەکەیە بۆ بڕیاری کۆتاییە لەبارەی نەوت و مووچەوە. بەپێی ئەو زانیارییانەی دەستکەوتوە ئەندامانى لیژنەکە پێکدێن لە وەزارەتی داد و پلاندانان، دارایی، تەندروستی و خوێندنی باڵاى حکومەتی عێراق لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەکەونە گفتوگۆ بۆ قسەکردن لەسەر ئەو رەشنووسەی ئامادە کراوە. ئەم لیژنەیە لەگەڵ شاندی هەرێمی کوردستان گفتوگۆ دەکەن و هەردوو رەشنووسە، کامەی رێککەوتنی لەسەر کرا، کۆبوونەوەیەکی بەپەلەی حکومەتی عێراق رێکدەخرێت بۆ ئەوەی بڕیاری کۆتایی لەسەر دۆسیەکان بدرێت، عێراق ئامادە نییە قەرزی کۆمپانیاکانی نەوت بداتەوە. پێش ئەم کۆبوونەوەیە ئەمڕۆ مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان، لەڕێی لەتیف رەشید، سەرۆککۆماری عێراقەوە نامەیەکی ئاڕاستەی سەرکردەکانی عێراق کردووە و هۆشداری پێدوان، ئەگەر کێشەکان چارەسەر نەکرێن، لە پرۆسەى سیاسی دەکشێنەوە. بەگوێرەی زانیارییەکان، بارزانی لە نامەکەیدا هۆشداری داوەتە بەرپرسانی عێراق و گوتوویەتی، لە ئەگەری رێکنەکەوتنی هەردوو حکومەتی هەرێمی کوردستان و عێراقدا، لە پرۆسەى سیاسی دەکشێنەوە. دەشڵێت، هەرێمی کوردستان دەستکراوە دەبێت لە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لەڕێی بەندەری جەیهانی تورکییەوە بۆ جیهان بەبێ گەڕانەوە بۆ بەغداد.
یاریدەدەرى وەزیرى دەرەوەى ئێران ڕایدەگەیەنێت لە چەند رۆژى رابردوودا پەیامێکى نوێى ئەمریکایان پێگەیشتوە، پەیامەکە تایبەت بوو بە دەستپێکردنەوەى گفتوگۆکانى تایبەت بە پرسى ئەتۆمى. سەعید خەتیبزادە، بەرپرسی ناوەندی لێکۆڵینەوەی سیاسی و نێودەوڵەتی لە وەزارەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامیی ئێران ڕۆژی سێشەممە ڕایگەیاند: لە ڕۆژانی ڕابردوودا پەیام لە ئەمریکییەکان گەیشتووە کە ئارەزووی گەڕانەوەیان بۆ سەر مێزی دانوستان هەیە، بێگومان هەمووان ئاگادارن کە مێزی دانوستان هەبووە و ئێمە لە ناوەڕاستی دانوستانەکاندا بووین کاتێک هێرشیان کرد. ئەو بەرپرسە باڵایەى ئێران ئەوەشى خستەڕوو، پێویستە رێگە بۆ دەستپێکردنەوەى گفتوگۆکان خۆش بکرێت و متمانە دروست بکرێتەوە، لە ناوەڕاستی دانوستانەکاندا بووین لەگەڵ ئەوروپییەکان کاتێک ئەمریکا هێرشی کردە سەر ئەو مێزە بە هەمان شێوە بە هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران. جەختیشیکردەوە بێگومان بەرپرسیارێتی ئەمریکا لە پێشێلکردنی سەروەریی نەتەوەیی ئێران، لێخۆشبوون نییە، بەڵام دیپلۆماسی هەمیشە بنەمای بنەڕەتی سیاسەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران بووە. وتیشى: یەکێک لە پێکهاتەکانی دیپلۆماسی دانوستانە و لە کاتی گونجاودا، ئەگەر پێویست بکات، ئامێری دیپلۆماسی و بەرپرسانی باڵای ئەو وڵاتە ڕژێم بڕیاری خۆیان لەو بارەیەوە ڕادەگەیەنن. لەلایەکى دیکەوە بەپێی ڕاپۆرتی میدیاکانی دەوڵەتی ئێران ڕۆژی سێشەممە، ئیسماعیل بەقایی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند: تاران داوای هیچ دیدارێکی لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریکای نەکردووە بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانە ئەتۆمییەکان. ستیڤ ویتکۆف، نوێنەری دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕایگەیاند، "لە هەفتەی داهاتوو یان زیاتر" لەگەڵ دیپلۆماتکارانی ئێران کۆدەبێتەوە.
هاوسەرۆکی گشتی دەم پارتی تولای حاتەم ئۆغوللاری پەیوەست بە پرۆسەکە گوتی:"لە هەفتەیەکی یەکلای کەرەوەداین، پێویستە پێش داخستنی پەرلەمان بە خێرای کۆمیسیۆن درووست بکرێت." هاوسەرۆکی گشتی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) تولای حاتەم ئۆغوللاری لە کۆبوونەوەی هەفتانەی فراکسیۆنی دەم پارتییدا قسەی کرد. تولای حاتەم ئۆغوللاری جەختی لەوەکردەوە پێش ئەوەی پەرلەمان دابخرێت دەبێت "کۆمیسیۆنی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک" دەستبەجێ درووست بکرێت و گوتی: "دەبێت ئەم کۆمیسیۆنە لە تەواوی وەرزی هاویندا بە شەو و ڕۆژ کار بکات." تولای حاتەم ئۆغوللاری هەروەها ئاماژەی بەوەشدا کە شاندی ئیمراڵی لە دیدارەکەی پێرێیاندا لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ دەربارەی بابەتی 'چەک لەناوبردنی گەریلا' لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ قسەیان کردووە. تولای لە بەردەوامییدا گوتی: "لێرەوە سڵاوەکەی بەڕێز ئۆجالانتان پێدەگەیەنم کە لە ڕێگەی شاندەکەوە بۆ ژنان و گەنجانی ناردووە. وێڕای هەنگاونانی پێویست بۆ دیموکراتیزەبوونی تورکیا و ئاشتی، بەرپرسیارێتییەکی مەزن دەکەوێتە ئەستۆی هەموومان.. بەڕێز ئۆجالان لەم دیدارەدا بە تایبەتی لەسەر ئەم پرسە ڕاوەستەی کرد. هەروەها ئێمەش دەلێین بۆ سەرکەوتنی پرۆسەکە دەبێت بە هەموو شێوەیەک دەرگای گۆڕانکاری دیموکراتیک، یاسایی و ئازادی بکرێتەوە." لە بەردەوامی قسەکانییدا تولای حاتەم ئۆغوللاری باسی لە کۆبوونەوەکەی شاندەکە لەگەڵ ئەردۆگان کرد و گوتی: "لە پڕۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکدا لە هەفتەیەکی مێژووییداین. شاندەکەمان لەسەر پێویستییەکانی پرۆسەکە لەگەڵ سەرۆککۆمار قسەیان کرد. بۆ ئەوەی ئەم هەفتەیە بە سەرکەوتن تێپەڕێت، دەبێت ڕێگرییە سیاسیی و یاساییەکان لاببرێن و دەرگاکانی دیموکراتیزەبوون و ئاشتی بکرێنەوە. هەروەها هیوای گەلانی تورکیا لە هەمووکات زیاتر بووە. ئەم ساتە دەبێتە مەراسیمی ئاشتی کە هەموومان بە حەسرەتەوە لەگەڵییدا دەژین. ئەم ساتە مسۆگەرکردنی ئاشتی تورکیایە. ئێمە لە قۆناغی ئاشتیداین. دەبێت ئاشتی لەسەر زەمینەیەکی دیمورکراتیک بونیات بنرێت و هەمیشەیی بکرێت. لەم بابەتەدا پێویستە هەموو کەسێک بە ئەرکی خۆی هەستێت. بە تێکۆشانمان ڕێگەی ئاشتی و دیموکراتیک دەکەینەوە. قۆناغەکە پێویستی بە هەنگاونانی ڕوون و کاریگەرە. ئەم هەنگاوە لە لایەکەوە پێیەکی پرۆسەی کۆمەڵایەتییە و پێیەکەی دیکەی بڕیارەکانی پەرلەمانە. بڕیارەکان بۆ دیموکراتیزەکردنی تورکیایە.
وەک هەنگاوێک لە ئەگەری کوژرانی گەورە فەرماندە سەربازییەکانی لەلایەن ئێرانەوە، ئیسرائیل دەستەیەکی سێبەری سوپا دروست دەکات. ڕۆژنامەکانی ئیسرائیل بڵاویان کردەوە، سوپا دەستەیەکی سەربازیی سێبەری دروست کردووە وەک پێشگرییەک لە کوژرانی فەرماندە سەربازییەکانیان لە جەنگی لەگەڵ ئێراندا کە 13ـی مانگی حوزەیرانی ڕابردوو لەنێوان هەردوولادا دروست بوو. ڕۆژنامەی یەدیعوت ئەحرونوت وردەکاری پلانەکەی بڵاوکردەوە کە لەچوارچێوەی ئامادەکارییەکاندایە بۆ ڕووبوڕووبوونەوەی ئەو هێرشانەی دەکرێتە سەر فەرماندەکانیان، چونکە لە ئۆپەراسیۆنی سەربازیی شێری ڕابوو کە بە چەند هێرشێک بۆ سەر سووپای پاسدارانی ئێران و وێستگە ئەتۆمییەکانی ئەو وڵاتە دەستی پێکرد، تێیدا چەند فەرماندەیەکی باڵای سوپای پاسداران و زانایانی ئەتۆمیی کوژران. ڕۆژنامەکە ئاماژەی بەوە کردووە، لە ترسی دووبارە بوونەوەی سیناریۆیەکی لەم شێوەیە کە فەرماندە باڵا سەربازییەکانی بە ئامانج بگیرێن، ئیسرائیل پێشگریی کردووە بە دروستکردنی جێگرەوەیەکی ئەو فەرماندانەی ئەگەری هەیە بکوژرێن، ڕۆژنامەکە دەشڵێت: یەکەم جارە ئیسرائیل کارێکی لەو شێوەیە بکات.
مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان، لەڕێی لەتیف رەشید، سەرۆککۆماری عێراقەوە نامەیەکی ئاڕاستەی سەرکردەکانی عێراق کردووە و هۆشداری پێدوان، ئەگەر کێشەکان چارەسەر نەکرێن، لە پرۆسەى سیاسی دەکشێنەوە. بەگوێرەی زانیارییەکان، بارزانی لە نامەکەیدا هۆشداری داوەتە بەرپرسانی عێراق و گوتوویەتی، لە ئەگەری رێکنەکەوتنی هەردوو حکومەتی هەرێمی کوردستان و عێراقدا، لە پرۆسەى سیاسی دەکشێنەوە. دەشڵێت، هەرێمی کوردستان دەستکراوە دەبێت لە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لەڕێی بەندەری جەیهانی تورکییەوە بۆ جیهان بەبێ گەڕانەوە بۆ بەغداد. بارزانی ئاماژەی بەوەشکردووە، هەولێر و بەغداد رێکنەکەون هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق پەکدەخەن و بەشداری لە پرۆسەی سیاسیی عێراقدا ناکەن.
كۆبوونەوەی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بەسەرۆكایەتی محەمەد شیاع سودانی دەستیپێكرد. لەبەرنامەی كاری كۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقدا كە (41) بڕگە لەخۆ دەگرێت، باسی رێككەوتنی نێوان هەرێم و بەغدادی تێدا نیە، تا شەوی رابردوو هەولێر و بەغداد لەسەر پرسی نەوت نەگەیشتبوونە رێككەوتن. ئەمڕۆش لە نوسینگەی سەرۆك وەزیرانی عێراق كۆبوونەوەی نێوان وەفدی هەرێم و بەغداد بەردەوامی هەبوو، بەڵام تا ئێستا هەردوولا لەسەر پرسی نەوت و موچەی هەرێم نەگەیشتوونەتە رێككەوتن. پێش كۆبوونەوەی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، هەریەکە لە لەتیف رەشید سەرۆککۆماری عێراق، محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیران و مەحمود مەشهەدانی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەران کۆبوونەوە. نووسینگەى سەرۆکوەزیرانى عێراق ڕایگەیاند لە کۆبوونەوەکە باس لە پێشهاتەکانی ناوچەکە و پێویستی پاراستنی ئەو رێگایە کرا کە حکومەت بۆ پاراستنی عێراق لە مەترسییەکان و پاراستنی ئاسایشی وڵات داناوە, بەپێى ڕاگەیەندراوى نووسینگەکەى سودانى، باس لە ئامادەکارییەکان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمان کرا و جەخت لە پاڵپشتى بۆ کۆمسیۆن کرایەوە بۆ ئەوەى کارەکانى بۆ هەڵبژاردن وەک خۆى جێبەجێبکات. هەروەها ئەوەش خراوەتە ڕوو سەرۆکایەتی کۆمار و نووسینگەی سەرۆکوەزیران رێککەوتن سکاڵاکانى خۆیان لە دادگای فیدراڵی بکشێننەوە
بڕیاربوو پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ شاندی ئیمراڵی و وەزیری دادی تورکیا لەبارەی ژمارەیەک داواکاریی شاندەکە کۆببنەوە، بەڵام پارتی دەم رایگەیاند، کۆبوونەوەکە دواخراوە. پاش ئەوەی شەشی ئەم مانگە بۆ ماوەی دوو کاتژمێر و نیو لە دوورگەی ئیمراڵی لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانییکراوی پەکەکە و دوێنێ بۆ ماوەی نزیکەی کاتژمێرێک لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا کۆبوونەوە، بڕیاربوو ئەمڕۆ سێشەممە 8ـی تەمموز، شاندی ئیمراڵی لەگەڵ یڵماز تونچ، وەزیری دادى ئەو وڵاتە کۆببنەوە. لە راگەیەندراوێکدا لەبارەی کۆبوونەوەکە، پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (پارتی دەم) دەڵێت، کۆبوونەوەکە بەهۆی چڕیی کاروبارەکانەوە هەڵوەشێنراوەتەوە و دواخراوە، بەڵام ئاماژەی بە وادەی نوێی ئەنجامدانی کۆبوونەوەکە نەکردووە. لە کۆبوونەوەی بریکارانی سەرۆکی فراکسیۆنی پارتی دەم لەگەڵ تونچ کە لە 24ـی نیساندا بەڕێوەچوو، شاندی پارتەکە ژمارەیەک داواکاریی ئاڕاستەی وەزیری دادی تورکیا کردبوو، لەنێویاندا باشکردنی دۆخی کاری ئۆجەلان، هەموارکردنەوەی یاسای جێبەجێکردنی سزادان لە بەرژەوەندیی بەندکراوە سیاسی و نەخۆشەکان و هەموارکردنەوەی یاسای بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر، پێدانی مافی هیوا بە ئۆجەلان و رێگەدان بە رۆژنامەوانان و ئەکادیمیستان، تاوەکو بتوانن سەردانی ئیمراڵی بکەن و لەگەڵ ئۆجەلان کۆببنەوە.
.png)
