یەبەشە: هیچ پەیوەندییەكمان بە تەقینەوەكەی شنگالەوە نییە

هێزەکانى پاراستنى هەپەگە ئەنجامى لێکۆڵینەوەى لەسەر بە ئامانج گرتنى سێ گەریلا لە سنورى گوندى گوهەرزێ لە ئامێدى لە ئۆتۆمبێلێکى تایبەتەوە ئاشکراکرد.  رۆژى 21ى شوباتى 2025 ژمارەیەک چەکدار لە سنورى گوندى گوهەرزێ لە ئامێدى لە ئۆتۆمبێلێکى تایبەتەوە تەقەیان لە ژمارەیەک گەریلا کرد و بەهۆیەوە سێ گەریلا گیانیان لەدەستدا. رۆژى 22 ى شوبات، ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەى بەوەکردبوو، بەهۆى ئەو رووداوەوە سێ گەریلا شەهیدبوون و لەمەودوا هەموو ئەو ئۆتۆمبێلانەی لە نێوان دێرەلوک و ئامێدیدا هاتوچۆ دەکەن و ئاڵاى هەرێمیان لەسەر نەبێت دەکرێنە ئامانج. لە ڕاگەیاندراوەکەی هەپەگەدا هاتووە، پێشتر لەسەر بۆسەکەی ڕۆژی ٢١ـی شووبات ڕاگەیاندراوێکمان بڵاوکردەوە لە بۆسەیەکی خیانەتکاران لە نزیکی گوندی گوهەرزێ، لەسەر بەرپرسیارێتی ئەو ڕووداوە ئێمە لێکۆڵینەوەمان کرد، دەستنیشان کرا ئەوانەی ئەم بۆسە نامەردانەیان لەبەردەم هەڤاڵانمان دانا تیمێکی تایبەتی کۆنترای سەر بە دەوڵەتی داگیرکەری تورک بوون، ئاشکرایە ئەوانەی کە بۆسەکەیان دانابوو هێزی دەوڵەتی تورک بوون و لەدەرەوەش هەندێک هەندێک یارمەتییان وەرگرتووە، بەڵام لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا خەڵکی گوندی گوهەرزێ تاوانبار کراون، بەپێی لێکۆڵینەوەکانمان خەڵکی گوندی گوهەرزێ هیچ ڕۆڵێکیان لەم ڕووداوەدا نییە، پەیوەندییدار بەو بابەتەوە ئەمە ڕاگەیاندراوی کۆتاییمانە و بە ڕای گشتیی و وڵاتپارێزانی ڕادەگەیەنین. هەپەگە سەبارەی بە چالاکییەکانی گەریلا ئاماژەی بەوەداوە، گەریلاکانی ئازادیی لە ٢٢ـی شووبات دوو چالاکییان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی جودی لە زاپ و گردی سەری مەتینا ئەنجامداوە و بە چەکی قورس لە گورز لە داگیرکەران دراوە. باسیان لەوەشکردووە، لە ٢٤ـی شووبات دوو جار بە درۆنی بۆمبڕێژکراو گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی لە زاپ بۆردوومان کراوە. سەبارەت بەهێرشە ئاسمانییەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک، هەپەگە بەمشێوەیە زانیاری خستووەتەڕوو: لە نێوان ٢٢ بۆ ٢٤ـی شووبات، دەوڵەتی داگیرکەری تورک بە گشتیی ١٥ جار بە فڕۆکەی جەنگیی بۆردوومانی هەرێمەکانی خواکورک، گارە و مەتینا کردووە.

سەرۆکى کاتى سوریا، جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە ڕێگە بەوەنادەن خاکى سوریا دابەشببێت و  جەخت لەسەر یەکڕیزی وڵاتەکەى دەکاتەوە. ئەمڕۆ سێشەممە، 25-02-2025، ئەحمەد شەرع، سەرۆکی قۆناغی ڕاگوزەی سووریا لەمیانی کردنەوەى کۆنگرەی دیالۆگی نیشتمانیی سووریا، وتارێکی پێشکەش کرد و باسی لە ڕووخاندنی ڕژێمی بەشار ئەسەد، ئاوەدانکردنەوەی وڵات، هەڵوەشاندنەوەی گرووپە چەکدارەکان و چەندان بابەتی دیکەی کرد.   ئەحمەد شەرع، سەرۆکی کاتیی سووریا لە وتارەکەیدا وتى: پێویستە هەست بە ئازار و نەهامەتییەکانی سووریاییەکان بکرێت و پێویستە هۆکارەکانی هەستانەوەی سووریا رەچاو بکرێن. سەرۆکی کاتیی سووریا جەختى لەسەر ئەوەکردەوە ئەوان، ژێردەستەیی قبووڵ ناکەن و "سووریاییەکان خۆیان وڵاتەکەیان رزگار کرد". دەشڵێ "پێویستە رێز لە هەموو ئەو قوربانییانە بگیرێت کە گەلی سووریا داویەتی. لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا شەرع باسی لە یەکپارچەیی ئەو وڵاتە کرد و دووپاتی کردەوە "سووریا دابەشبوون قبووڵ ناکات و یەکگرتووە." وەکوو خۆی وتی: "پێویستە چەک لە دەستی دەوڵەتدا بێت و ئەمە ئەرکە." سەرۆکى کاتى سوریا جەختی لەوە کردەوە کە شۆڕشی سوریا وەرچەرخانێکی مێژوویی بوو کە وڵاتەکەی لە ونبوون ڕزگار کرد، بەڵام هێشتا لە ئاستە جیاجیاکاندا ڕووبەڕووی ئاستەنگی گەورە دەبێتەوە، ئاماژەی بەوەشکرد کە قۆناغی ئێستا نوێنەرایەتی سەرەتایەکی نوێ دەکات لە مێژووی سوریادا. کۆنفرانسى نیشتیمانیی سووریا، ئەمرۆ  سێ شەممە یەکەم دانیشتنی خۆی ئەنجام دەدات.  بڕیارە کۆنفرانسەکە دوو ڕۆژ بخایەنێت، بەڵام دەکرێت درێژبکرێتەوە ئەگەر پێویست بکات. بەرپرسانى کورد و ئەندامانی بەڕێوبەرایەتی خۆسەری و هەسەدەش ڕایدەگەیەنن بانگهێشت نەکراون بۆ کۆنگرەی دیالۆگی نیشتمانی سوریا. وتەبێژی هێزەکانی سوریای دیموکراتیک فەرهاد شامی و ئیلهام ئەحمەد بەرپرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەری باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا ئەمڕۆ دووشەممە بە ئاژانسى ڕۆیتەرزییان ڕاگەیاندوە کە هیچ کام لە ئەندامەکانییان بانگهێشت نەکراون بۆ کۆنگرەی دیالۆگی نیشتمانی سوریا.

  هاوسەرۆکی دەستەی بەڕێوەبەری کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) بە پێویستی دەزانێت پەیامەکەی عەبدوڵڵا ئـ.ـۆجەلان ڤیدیۆیی بێت و جەختدەکاتەوە ئەگەر وا نەبێت قبوڵی ناکەن، ئەوەش دواى وتەکەى وەزیرى دادى تورکیا کە ئاماژەى بەوەکردبوو، هەلومەرج لەبار نییە بۆ ئەوەى بانگەوازەکە بەشێوەى ڤیدیۆیی بێت. بەسێ هۆزات هاوسەرۆکی دەستەی کەجەکە، لە میانی هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ Medya TV لەبارەی بانگەوازە چاوەڕوانکراوەکەی ئۆجەلانەوە دوا کە بە بانگەوازێکی مێژوویی لەقەڵەم دەدرێت بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد بە ڕێگاچارەی ئاشتییانە. بەسێ هۆزات بە توندی وەڵامی یڵماز تونچ، وەزیری دادی تورکیای دایەوە کە چەند ڕۆژێک لەمەوبەر ڕایگەیاند هەلومەرجی یاسایی لەبار نییە بۆ ئەوەى بانگەوازەکە بەشێوەى ڤیدیۆیی بێت و دەڵێت: "بە هیچ جۆرێک ئەوە قبوڵ ناکەین، 26 ساڵە گۆشەگیری خراوەتە سەر 'ڕێبەر' ئاپۆ، ئەمەیش ئەشکەنجەدانە و یاسا نێودەوڵەتییەکانیش ئەمە بە ئەشکەنجە و تاوانی دژی مرۆڤایەتی لەقەڵەم دەدەن". بەسێ هۆزات سەرنجی خستە سەر ئەوەی کە وێڕای ئەوەی لە 22 تشرینی یەکەمی 2024ەوە دەولەت باخچەلی، سەرۆکی گشتیی مەهەپە داوای لە ئۆجەلان کردووە بچێتە پەرلەمان، کەچی هێشتا گۆشەگیرییەکانی سەر ئۆجەلان بە توندترین شێوە بەردەوامە و دەڵێت: "ئەو گوتانەی وەزیری دادی تورکیا بەو واتایە دێت، چۆن لەو دۆخە نوێیە دەڕوانن و هیچ بە هەندی وەرناگرن". هۆزات ڕەخنەی ئەوەی لە یڵماز تونچ گرت بۆچی هەلومەرجی یاسایی بۆ پەیامەکەی ئۆجەلان بۆ ئەوەی بە شێوەی ڤیدیۆیی بێت لەبار نییە، بەڵام کە بە نوسراو بێت لەبارە و دەڵێت: "ئایا دەکرێت لە کاتێکدا ئۆجەلان پەیام بڵاو بکاتەوە کە هێشتا گۆشەگیری سەری هەڵنەگیرابێت؟ پەیامێکی لەو جۆرە تا چەند کاریگەر دەبێت؟ مادام داوا لە سەرۆک دەکەن پەیامی هەبێت، گۆشەگیرییەکەی سەری هەڵبگرن و چیتر ئەشکەنجەی مەدەن". بەسێ هۆزات ڕەتی کردەوە ئۆجەلان هیچ ڕێککەوتنێکی ژێربەژێری لەگەڵ تورکیا کردبێت و ڕەخنەی ئەوەیش لە گەورە بەرپرسانی تورکیا دەگرێت کە هەر دەمیان دەکەنەوە دەڵێن با پەکەکە چەک دابنێت، کەچی لە ڕاستیدا بەردەوام لە درێژەدان بە شەڕ لە دژی پەکەکە. هەر لەبارەی گوتەکانی یڵماز تونچ، دوێنێ تولای هاتیمئۆغوڵڵاری هاوسەرۆکی گشتیی دەم پارتی وتی: "بەپێی زانیارییەکانمان بانگەوازەکە ڤیدیۆیی دەبێت. خۆ ئەگەر بە ڕاستیش ئەمە بۆ پرۆسەی ئاشتى بێت پێویستە بەم جۆرە بێت و دەرگاکان بکرێنەوە". ناوبراو جەختیشیکردەوە، لە کەشێکدا کە مشتومڕ لەسەر ئەوە بکرێت بانگەوازەکە ڤیدیۆییە یان نا، ناکرێت باس لە ئاشتی و کەشێکی دیالۆگی تەندروست بکرێت. ئەمە بەو واتایە دێت گۆشەگیری سەر ئۆجەلان بەردەوامە.

  بەرپرسانى کود و ئەندامانی بەڕێوبەرایەتی خۆسەری و هەسەدەش ڕایدەگەیەنن بانگهێشت نەکراون بۆ کۆنگرەی دیالۆگی نیشتمانی سوریا کە بڕیارە ڕۆژی سێشەممە لە دیمەشق بەڕێوەبچێت. وتەبێژی هێزەکانی سوریای دیموکراتیک فەرهاد شامی و ئیلهام ئەحمەد بەرپرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەری باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا ئەمڕۆ دووشەممە بە ئاژانسى ڕۆیتەرزییان ڕاگەیاندوە کە هیچ کام لە ئەندامەکانییان بانگهێشت نەکراون بۆ کۆنگرەی دیالۆگی نیشتمانی سوریا. لیژنەی ئامادەکاری بۆ کۆنفرانسى نیشتیمانیی سووریا، تەواوبوونی قۆناغی ئامادەکاری بۆ ئەنجامدانی کۆنفرانسەکەی ڕاگەیاند، دوای ئەنجامدانی زیاتر لە 30 کۆبوونەوە کە سەرجەم پارێزگارەکان. دوینێ یەکشەممە،  لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا لە دیمەشق، حەسەن دەغیم وتەبێژی لیژنەی ئامادەکاری بۆ کۆنفرانسی دیالۆگی نیشتیمانی سوریا، ڕایگەیاند کە کۆنفرانسەکە ڕۆژی سێ شەممە یەکەم دانیشتنی خۆی ئەنجام دەدات. دەغیم وتیشى: بڕیارە کۆنفرانسەکە دوو ڕۆژ بخایەنێت، بەڵام دەکرێت درێژبکرێتەوە ئەگەر پێویست بکات. اگەیاندنى کاتى کۆنفرانسى نیشتیمانیی سووریاـ لەکاتێکدایە پێشتر چەند جارێک ئیدارەی خۆسەر و هێزەکانى سوریاى دیموکرات (هەسەدە)، دووپاتیانکردوەتەوە پێکهێنانی لیژنەی دیالۆگی نیشتیمانی لەلایەن ئیدارەی دیمەشقەوە رەتدەکەنەوە و پێیوایە نوێنەرایەتی پێکهاتەکانی سوریا ناکات و مەترسیی خۆی نیشاندەدات لەگەڕانەوەی دۆخی سوریا بۆ سەردەمی ناوەندی و داخراویی. فەرهاد شامی بەڕێوەبەری راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) رایگەیاندبوو: هەر کۆنگرەیەک بەبێ بەشداریی هەسەدە و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی ئەنجامبدرێت، نیشتیمانی نییە و دوپاتی دەیکەنەوە دورخستنەوەی هەر لایەنێک لە پڕۆسەی سیاسی سوریا وێران دەکات و کۆمەڵگەکەی لەبەریەک هەڵدەوەشێنێتەوە. لیژنەی ئامادەکاری کۆنفرانسى نیشتمانیی سووریا هەر لەو کۆنگرە رۆژنامەوانیەدا دووپاتی کردەوە کە ئەو کۆبوونەوە بەرفراوانەی لەگەڵ کوتلە جیاجیاکانی سوریا ئەنجامیاندا بووە هۆی دووبارە داواکاری بۆ پێویستی دەرکردنی بەیاننامەیەکی دەستووری کاتی بۆ بەڕێوەبردنی قۆناغی ئینتقالی، ئەمە جگە لە داڕشتنی پلانێکی ئابووری کە لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی ئێستادا بگونجێت.

  وەزارەتی نەوتی عێراق، پابەندیی خۆی بە ڕێککەوتنی ئۆپیک پڵەس بۆ کەمکردنەوەی هەناردەی نەوت و پاراستنی نرخی وزە لەگەڵ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان دووپات کردەوە. بەپێى راگەیەندراوێکى وەزارەتی نەوتی عێراق، کە ئەمڕۆ دووشەممە بڵاویکردەوە، رایگەیاند: سەرەڕای زیادبوونی بەرهەمی نەوت بەهۆی وەرگرتنی نەوتی هەرێمی کوردستانەوە، پابەندن بە کەمکردنەوەی ئاستی بەرهەم و هەناردەکردنی نەوت بەپێی رێککەوتنی وڵاتانی ئەندامی ئۆپیک. لەلایەکى دیکەوە، باسم محەمەد خەزەیر بریکاری وەزارەتی نەوت بۆ کارووباری هەناردەکردن لەلێدوانێکدا دەڵێت، لە قۆناغی یەکەمدا 185 هەزار بەرمیل نەوت ڕۆژانە لە هەرێمی کوردستانەوە وەردەگرێت، بەرهەمهێنان بەرەبەرە زیاد دەکرێت تا دەگاتە 400 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا. بریکارى وەزیر، ئەوەشى خستەڕوو، لیژنەی هاوبەش پێکهێنراوە بۆ چاودێریکردنی دووبارە دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت. هەروەها وتیشى: تیمە تەکنیکییەکان خەریکی پشکنینی بۆڕییەکانن بۆ دڵنیابوون لە یٔامادەباشییان، چاوەڕێی وەڵامی تورکیاین  لە 24 کاتژمێری داهاتوودا سەبارەت بە یٔامادەباشی بۆڕییەکانی بەندەری جەیهان. حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ وەزیرانی وزەی سعودیە و روسیا و ئەمینداری گشتی رێکخراوی ئۆپیک، رایگەیاند: ئاستی بەرهەمی نەوتی عێراق لە مانگی کانوونی دووەمی 2025 گەیشتوەتە 3.999 ملیۆن بەرمیل نەوتی رۆژانە، ئەوەش ئاماژەیەکی باشە بە پابەندیی عێراق بە ئاستی ئەو بەرهەمەی کە رێککەوتنی لەسەر کراوە. مانگی كانونی دووه‌می ساڵی 2014 بۆ یه‌كه‌مین جار نه‌وتی هه‌رێمی كوردستان له‌ ڕێگه‌ی بۆرییه‌وه‌ هه‌نارده‌ی ده‌ره‌وه‌ كرا. نه‌وته‌كه‌ بۆ ماوه‌ی نۆ ساڵ و سێ مانگ ده‌گه‌یه‌ندرایه‌ به‌نده‌ری جه‌یهانی توركیا و له‌وێوه‌ ڕه‌وانه‌ی بازاڕه‌كانی جیهان ده‌كرا كه‌ له‌ ساڵانی كۆتایی پرۆسه‌كه‌دا، ئه‌و نه‌وته‌ی هه‌نارده‌ ده‌كرا بڕه‌كه‌ی 400 هه‌زار به‌رمیلی ڕۆژانه‌ بوو، به‌ڵام سكاڵایه‌كی حكومه‌تی عێراق، كۆتایی پێهێنا.

  شارەوانی غەززە هۆشداریدا لە کارەساتی گەورەی تەندروستی و ژینگەیی بەهۆی کەڵەکەبوونی نزیکەی ١٧٠ هەزار تۆن پاشماوە لە شەقامەکان و زبڵخانە کاتیەکان.  ئەمڕۆ دووشەممە، لە بەیاننامەیەکدا شارەوانی غەززە ئاماژەی بەوەکردووە: غەززە کارەساتێکی گەورەی تەندروستی و ژینگەیی بەخۆیەوە دەبینێت، بەهۆی کەڵەکەبوونی نزیکەی 170 هەزار تۆن پاشماوە لە شەقامەکان و زبڵخانە کاتییەکان، چونکە حکومەتى ئیسرائیل لە ٧ى ئۆکتۆبەری ٢٠٢٣ەوە ڕێگرى دەکات لەوەى تیمەکانی شارەوانی بگەنە زبڵخانەی سەرەکی لە نزیک سنوورەکانی ڕۆژهەڵاتی شارەکە. بەپێى ڕاگەیەندراوەکەى شارەوانى غەززە، نزیکەی لەسەدا ٨٠ی کەلوپەل و ئامێرەکانیان کە بۆ کۆکردنەوەى پاشماوەى خۆڵ و خاشاک بەکاریان دەهێنا، لە ماوەی زیاتر لە ١٥ مانگی شەڕەکەدا لەلایەن ئیسرائیلەوە لەناو براووە. لە 16ی ئەم مانگەدا شارەوانی پلانێکی بەپەلەی دەستپێکرد بۆ لابردنی پاشماوەی کەڵەکەبووی شەقام و گەڕەک و پەناگەی شاری غەززە بۆ کەمکردنەوەی ئەو کارەساتە تەندروستی و ژینگەییەی کە تووشی دەبێت. لە بەیاننامەیەکدا کە لەو کاتەدا بڵاوکرایەوە، ئاماژەی بەوەکردووە، "پلانەکە پشت بە بەکارهێنانی چەندین میکانیزم و کەرەستەی جۆراوجۆر دەبەستێت بۆ گواستنەوەی پاشماوە، جگە لە بەشداریکردنی تیمە تایبەتمەندەکانی کار، لە چوارچێوەی پڕۆژەی پاڵپشتی لە بەرنامەی پەرەپێدانی نەتەوە یەکگرتووەکان و لیژنەی نێودەوڵەتیی خاچی سوور و کەرتی تایبەت". ئاماژەی بەوەشکرد، پڕۆژەی لابردنی پاشماوە لە چوارچێوەی ئەم پلانەدا ٣-٤ هەفتەی دەوێت ئەگەر توانا پێویستەکان بەتایبەتی ئامێرە قورسەکان لەبەردەستدا بێت. شارەوانی غەززە دووپاتی کردەوە کە کەڵەکەبوونی ئەو بڕە بووەتە هۆی زۆربوونی مێشوولە و مێرووی زیانبەخش کە ڕەنگە ببنە هۆی تووشبوون بە نەخۆشیی سەخت و مەترسی لەسەر ژیانی مرۆڤ لەو شارەدا دروست ببێت. شارەوانی داوای لە سەرجەم ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کرد بەپەلە دەستوەردان بکەن و بارودۆخی تەندروستی و ژینگەیی شارەکە ڕزگار بکەن، فشار بخەنە سەر ئیسرائیل، هەروەها ئەو مەکینە و سووتەمەنییە بۆ شارەوانی دابین بکەن کە پێویستی پێیەتی بۆ کەمکردنەوەی ئەو کارەساتە تەندروستی و ژینگەییەی کە شارەکە تووشی دەبێت. زبڵخانەی ناوچەی جحر دیک لە ڕۆژهەڵاتی شارەکە تاکە زبڵخانەیە کە شارەوانی بۆ کۆکردنەوەی پاشماوە بەکاریدەهێنێت و خزمەت بە ٨ شارەوانی لە باکووری کەرتی غەززە و شارەوانییەکانیەکانى دیکە دەکات. سەرەڕای ڕێککەوتنی ئاگربەست، بەڵام زۆرینەی فەلەستینییەکان هێشتا لە خێمە و پەناگەدا دەژین، دوای ئەوەی ئیسرائیل لە ماوەی زیاتر لە ١٥ مانگی کۆمەڵکوژیدا ماڵەکانیان وێران کرد. لە سەرهەڵدانی شەڕ لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ تا ١٩ی یەکی ٢٠٢٥، بە پاڵپشتی ڕاستەوخۆی ئەمریکا، ئیسرائیل کۆمەڵکوژی لە کەرتی غەززە ئەنجامدا، کە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان زیاتر لە ١٦٠ هەزار فەلەستینی کوژران و برینداربوون کە زۆرینەیان منداڵ و ژن بوون، ئەمە جگە لەوەی زیاتر لە ١٤ هەزار کەسی بێسەروشوێن کە تا ئێستاش لاشەکانیان لە ژێر داروپەردوودایە.

هاوڵاتى هاوسەرۆک فراکسیۆنی دەم پارتی گوڵستان کلچ کۆچیگیت ڕایدەگەیەنێت، لەم چەند ڕۆژەدا شاندمان دەچێتە ئیمراڵی، پەیوەست بەو سەردانەوە ئەمڕۆ یا سبەینێ داواکاری پێشکەش دەکرێت. لە پەڕلەمانى تورکیا، ئەمرۆ دووشەممە گوڵستان کلچ کۆچیگیت کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی بەست و پەیوەست بە چاوپێکەوتنی سێهەم لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان زانیاری خستەڕوو. گوڵستان کلچ کۆچیگیت وتی: لەم چەند ڕۆژەدا شاندمان دەچێتە ئیمراڵی، پەیوەست بەو سەردانەش ئەمڕۆ یا سبەی داواکاری پێشکەش دەکرێت و ئامادەکاری ئەنجامدەدرێت. هاوسەرۆک فراکسیۆنی دەم پارتی ئەوەش دەخاتەڕوو لە سەردانەکەى ئیمرالیدا بە تایبەت زانیاری لەسەر سەردانەکانی باشووری کوردستان و ئەو گفتوگۆیانەی کراون بە  ئۆجەلان ڕادەگەیەنرێت. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا، گوڵستان کلچ کۆچیگیت وتیشى: دوای چاوپێکەوتنەکە کاتی ڕاگەیاندنی بانگەوازە مێژوویەکی بەڕێز ئۆجالان دیاری دەکرێت، کە لە چارەسەری پرسی کورددا دەبێتە قۆناغی سەردەمێکی نوێ.  ئەو جەخت لەسەر ئەوەکردەوە دڵنیاین بانگەوازەکە مێژووی دەبێت ئەو کردە و ڕێگرییانەی گورز لەم زەمینە هاوپەیمانی و هاوبەشەیی تورک و کورد دەدەن و ئاستەنگی بۆ درووستەکەن، دەبێت لە لایەنی سیاسی و کۆمەڵگەوە شەرمەزار بکرێن." گوڵستان کلچ کۆچیگیت ئەوەشى روونکردەوە،  دوای ئەوەی بانگەوازییە مێژوویەکە دەدرێت، بەرپرسیارێتی دەکەوێتە ئەستۆی پەڕلەمان و وتی: دوای ئەوەی ئەم بانگەوازییە مێژووییە دەدرێت، بانگەوازی لە پەڕلەمان دەکەین بە بەرپرسیارێتی خۆی هەستێت، بکەوێتە ژێرباری بەرپرسیارێتی خۆی و گۆڕین و هەموواری یاسایی بۆ جێبەجێکردنی پێویستییەکانی بانگەوازییەکە بکات و دەستبەجێ هەنگاوبگرێتەبەر." شاندەکە لەبارەی پرۆسەی چارەسەری و ئاشتی لە باکووری کوردستان و تورکیا لە هەرێمی کوردستانن. رۆژانی 16 و 17ـی ئەم مانگە لە هەولێر لەگەڵ مەسعود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە. رۆژی سێشەممە، 18ـی شوباتی 2025، لە شاری سلێمانی لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە.     شاندەکە لەبارەی پرۆسەی چارەسەری و ئاشتی لە باکووری کوردستان و تورکیا لە هەرێمی کوردستانن. رۆژانی 16 و 17ـی ئەم مانگە لە هەولێر لەگەڵ سەرۆک بارزانی و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە.  شاندی دەم پارتی رۆژی 28ـی کانوونی یەکەمی 2024 سەردانی ئیمراڵی کرد و لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) کۆبووەوە. رۆژی دواتر شاندەکە پەیامێکی لەسەر زاری ئۆجەلان بڵاوکردەوە، تێیدا جەختی لە بەهێزکردنی برایەتیی کورد و تورک کردەوە. شاندی دەم پارتی بۆ جاری دووەم لە 22-01-2025 سەردانی ئیمراڵیی کرد و لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان کۆبوونەوە؛ دواتر پەیامێکیان بڵاوکردەوە و رایانگەیاند، "کارەکانی بەڕێز ئۆجەلان لەبارەی پرۆسەکە بەردەوام دەبێت. دوای تەواوکردنی ئامادەکارییەکان، پەیام بۆ رای گشتی بڵاودەکاتەوە."

ئاژانسى ڕۆیتەرز لەزارى سەرچاوە دیپلۆماسییەکانەوە پشتڕاستیان کردەوە کە ئامادەکاری هەیە بۆ کۆبوونەوەی نێوان ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا و سێرگی لاڤرۆڤ هاوتا ڕووسییەکەی ئەمڕۆ دووشەممە لە ئەنقەرە. سەرچاوەکان ڕاگەیاندووە، ئەمڕۆ لە ئەنقەرە کۆبوونەوەیەکی سێ قۆڵی لەنێوان وەزیرانی دەرەوەی تورکیا، سوریا و ڕوسیا ئەنجام دەدرێت. لە بەرامبەردا سەرچاوە ڕووسییەکان ڕایانگەیاند کە کۆبوونەوەکەی داهاتوو لاڤرۆڤ کە لە تورکییە و ئەلشەیبانی کە ئەمڕۆش گەیشتووەتە ئەنقەرە، کۆ دەکاتەوە. بەگوێرە زانیاریەکان بڕیارە دیدارێکی سێ قۆڵیش لە نێوان لاڤرۆڤ، ئەلشەیبانی و هاکان فیدان وەزیری دەرەوەی تورکیا ئەنجام بدرێت. سەرچاوەکان ڕوونیان کردەوە کە کۆبوونەوەکە "لەسەر بنەمای ئەوە دێت کە ئێستا تورکیە ڕۆڵی نێوەندگیری لە نێوان مۆسکۆ و دیمەشق دەگێڕێت". بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە، ئاژانسی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، وەزیری دەرەوەی سوریا سەردانی ئەنقەرە دەکات بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ بەرپرسانی تورکیا، هاوکاتە لەگەڵ ئامادەبوونی لاڤرۆڤ لەوێ. وەزیری دەرەوەی ڕووسیا ئەمڕۆ گەیشتە تورکیا، و لەگەڵ هاوتا تورکەکەیدا باسی بارودۆخی سوریای کرد، جگە لە ئاگربەستی غەززە، هەروەها ئەو دانوستانانەی ئەم دواییەی وڵاتەکەی لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریکا سەبارەت بە کۆتاییهێنان بە شەڕی ئۆکرانیا ئەنجامیاندا، و ئەو ڕۆڵەی کە ئەنقەرە دەتوانێت لەم پرۆسەیەدا بیگێڕێت. ئەگەر کۆبوونەوەی نێوان لاڤرۆڤ و ئەلشێبانی ئەنجام بدرێت، ئەوە یەکەم کۆبوونەوەی نێوان هەردوولا و باڵاترین کۆبوونەوەی نێوان سووریا و ڕووسیا دەبێت لە دوای ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد لە 8ی کانونی یەکەم. لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا ڕووسیا دیارترین هاوپەیمان و پاڵپشتی سەرەکی ڕژێمی لابراو بووە، لە ڕووی سیاسی، سەربازی و ئابوورییەوە دەستوەردانی لە سوریا کردووە بۆ ڕێگریکردن لە ڕووخانی بەشار ئەسەد. دوابەدوای ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد لە ٨ی کانوونی دووەم، ڕووسیا دەستی بە دانوستان لەگەڵ ئیدارەی نوێی سوریا کرد بە ئامانجی پاراستنی ئامادەیی سەربازی خۆی لە لازقیە و تەرتووس. رۆژی 30ـی کانوونی دووەمی 2025، ژمارەیەک بەرپرس و سەرۆکی گروپە چەکدارەکانی سوریا لە دیمەشق لەژێر ناوی کۆنگرەی سەرکەوتن کۆبونەوە و بڕیاریاندا ئەحمەد شەرع وەک سەرۆکی کاتی سوریا بۆ قۆناغی راگوزەر دەستنیشان بکەن و پەرلەمان و سوپا هەڵبوەشێننەوە و کارکردن بە دەستوری سوریا راگرن تا ئەوکاتەی دەستوری نوێ بۆ وڵاتەکە دەنوسرێتەوە.

ئەمڕۆ دووشەممە، 24-02-2025، وەزارەتی پلاندانانی عێراق لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ئەنجامی کۆتایی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی ڕاگەیاند کە مانگی 11ـی ساڵی ڕابردوو بەڕێوە چوو.   بە گوێرەی ئەنجامەکان، کۆی گشتیی ژمارەی دانیشتووانی عێراق و هەرێمی کوردستان، 46 ملیۆن و 118 هەزار کەسە و لەو ژمارەیە سەدا 70.17ـیان دانیشتووی شارەکانن و لە بەرانبەردا سەدا 29.83ـیان دانیشتووی گوندەکانن.  هەر بەپێی ئەنجامەکان، کۆمەڵگەی عێراقی، کۆمەڵگەیەکی گەنجە، بەوپێیەی سەدا 60.44ـی دانیشتووان تەمەنیان لەنێوان 15 بۆ 64 ساڵیدایە. ئەنجامەکانی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی عێراق دەریدەخەن، سەدا 51.04ـی دانیشتووانی عێراق خێزاندارن و سەدا 46ـیشیان زگورد (سینگڵن). ئامارەکانی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی عێراق بۆ ساڵی 2024:  1. کۆی گشتیی ژمارەی دانیشتووان: 46 ملیۆن و 118 هەزار کەس (بە هەرێمی کوردستانەوە) 2.   دابەشبوون بەپێی ڕەگەز ·  ڕێژەی ڕەگەز: 101 نێر بۆ هەر 100 مێ. 3. دابەشبوون بەپێی ژینگە · 70.17%ی دانیشتووانی شارن. · 29.83% ـی دانیشتووان لە ناوچە گوندنشینەکانن. 4. دابەشبوونی تەمەن · 11.16%ـی دانیشتووان تەمەنیان خوار تەمەنی پێنج ساڵەوەیە. ·  24.74%ـی دانیشتووان تەمەنیان نێوان 5-14 ساڵدایە. ·  60.44%ـی دانیشتووان تەمەنیان نێوان 15-64 ساڵدایە (تەمەنی کارکردن). ·  3.66%ـی دانیشتووان تەمەنیان لە سەرووی 65 ساڵەوەیە. 5. باری هاوسەرگیری · 46%ـی دانیشتووان زگورد (سینگڵن). · 51.04%ـی دانیشتووان خێزاندارن. · 2.8%ـی دانیشتووان بێوەژنن. · تێکڕای تەمەنی هاوسەرگیری یەکەم: نێر (24.06) ساڵ، مێ (20.7) ساڵ. 6. دۆخی ئابووری · 41.61%ـی دانیشتووان لە ڕووی ئابوورییەوە چالاکن. · 46.06%ـی دانیشتووان لە ڕووی ئابوورییەوە ناچالاکن. · 38.25%ـی دانیشتووان لە کەرتی حکوومیدا کاردەکەن. 7.پەروەردە · ڕێژەی نەخوێندەواری: 15.31% (16.23% لە هەرێمی کوردستان). · ڕێژەی ئەو قوتابییانەی (نێر) ناویان لە خوێندن تۆمار کردووە: 51.5%. 8. خزمەتگوزارییەکان · 87%ـی دانیشتووان ئاوی خواردنەوە لە تۆڕی گشتی وەردەگرن. · 96.3%ـی دانیشتووان کارەبایان هەیە. · 96.9%ـی دانیشتووان پشت بە تۆڕی ئاوەڕۆ دەبەستن. 9. یەکەکانی نیشتەجێبوون · 70.16%ـی خانووبەرە لەلایەن دانیشتووانەوە خاوەندارێتی دەکرێت. · 72.15%ـیی خانووبەرە لە هەرێمی کوردستان خاوەندارێتی دەکرێت.   دانیشتووانی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان   هەولێر   نێر: 50.21% شارنشین: 50.17% گوندنشین: 50.38%   مێ: 49.79 گوندنشین: 49.83% شارنشین: 49.62%   0-14 ساڵان 32.40% شارنشین: 31.71% گوندنشین: 35.87%   15-65 ساڵان 63.47% شارنشین: 64.1% گوندنشین: 60.73%   65 ساڵان بەرەوسەر 4.13% شارنشین: 4.28% گوندنشین: 3.40%   سلێمانی   نێر: 50.58% شارنشین: 50.39% گوندنشین: 52.7%   مێ: %49.42 شارنشین: 49.61% گوندنشین: 47.93%   3 بۆ 14 ساڵان 29.78% شارنشین: 29.72% گوندنشین: 30.27%   25-65 ساڵان 65.2% شارنشین: 65.9% گوندنشین: 64.46%   65 ساڵ بەرەوسەر 5.20% شارنشین: 5.20% گوندنشین: 5.27%   پارێزگاى دهۆک   نێر: 50.38% شارنشین: 50.40% گوندنشین: 50.30%   مێ: 49.62% شارنشین: 49.60% گوندنشین: 49.70%   0-14 ساڵان 33.40% شارنشین: 33.15% گوندنشین: 40.13%   15بۆ 65 ساڵان 61.68% شارنشین: 62.47% گوندنشین: 57.16%   65 ساڵان بەرەوسەر: 4.13% شارنشین: 4.38% گوندنشین: 2.71%

  بە بڕیاری وەزارەتی ناوخۆی تورکیا، سەرۆکی شارەوانیی کاغزمانی باکوری کوردستان لەسەر کارەکەی دوورخرایەوە، قەییومێکی لەجێگەی دانا، تائێستا قەییوم بۆ سەرۆکایەتی 12 شارەوانی دانراوە کە 10 سەرۆکیان لە دەم پارتیین. ئەمڕۆ دووشەممە 24-02-2025 بە بڕیاری وەزارەتی ناوخۆی تورکیا قەییوم بۆ شارەوانیی شارۆچکەی کاخزمان لە پارێزگای قەرس دانرا. محەممەد ئالکان، هاوسەرۆکی شارەوانیی کاخزمان لە کار دوورخرایەوە و ئۆکان داشتان، قایمقامی شارۆچکەکە بە وەکالەت کرایە سەرۆکی شارەوانییەکە.   وەزارەتی ناوخۆی تورکیا رایگەیاند، محەممەد ئالکان، بە تۆمەتی "ئەندامێتی و بانگەشەکردن بۆ رێکخراوی تیرۆریستیی چەکدار،" رۆژی 23-02-2025 لەلایەن دەستەی دادوەرانی پێنجەمین دادگەی سزا قورسەکانی قەرسەوە، بڕیاری 6 ساڵ و 3 مانگ بەندکردنی بۆ دەرکرا. بەپێی وەزارەتی ناوخۆی تورکیا، "بەهۆی کۆتاییهاتن بە کەیسی دادگەییکردنیەوە، بەپێی مادەی 45 و 46ی یاسای ژمارە 5393ی یاسای شارەوانییەکان و مادەی 127ی دەستووری تورکیا، بڕیار درا بە دوورخستنەوەی عەبدوڵڵا زەیدان لە ئەرکی سەرۆک شارەوانی. بەپێی مادەی 47ی یاسای ژمارە 5393ی شارەوانییەکانیش بڕیار درا بە دانانی ئۆکان داشتان، قایمقامی کاخزمان وەک سەرۆک شارەوانی بە وەکالەت." بەپێی ئاژانسی وڵات میدیا، وەزارەتی ناوخۆی تورکیا لە ساڵی 2016 و دوای بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی شارەوانییەکانی تورکیا قەییومی بۆ 95 سەرۆکی شارەوانی بەدەپە دەستنیشان کرد، دوای هەڵبژاردنەکانی 31ـی ئازاری 2019، جارێکی دیکە دەسەڵاتدارانی تورکیا دەستیان بە دانانی قەییومەکان کردەوە بۆ 48 شارەوانی کە لەلایەن هەدەپەوە سەرۆکایەتی دەکران، بەجۆرێک قەییوم بۆ 3 شارەوانی شارە گەورەکان، 5 شارەوانی، 33 شارەوانی قەزاکان و 7 شارەوانی شارۆچکەکان دامەزراند.   لە هەڵبژاردنی شارەوانییەکانی تورکیا و باکووری کوردستاندا محەممەد ئالکان، بەربژێری دەم پارتی 3320 دەنگ ( 32.68%ی دەنگەکان)ی بەدەستهێنا و بە سەرۆکی شارەوانیی شارۆچکەی کاخزمان هەڵبژێردرا. لە کۆی ئەو 85 شارەوانییەی دەم پارتی توانیوویەتی بەدەستیان بهێنێت، 72 شارەوانی بە دەستەوە ماوە و ناشزانرێت تا تەواوبوونی ئەم خولەی شارەوانییەکان کە هێشتا زیاتر لە چوار ساڵی ماوە، قەییوم بۆ چەند شارەوانی دیکە دادەندرێت و چەند سەرۆک شارەوانییش دەستلەکاردەکێشنەوە.

هاوڵاتى لیژنەی باڵای جێبەجێکردنی چاکسازی بۆ باج لە عێراق، ئاشکرایدەکات لەساڵى ڕابردوودا، کۆى داهاتی باج بەڕێژەی 22% بەرزبووەتەوە و گەیشتووەتە چوار تریلیۆن دینار. خالید جابری یٔەندامی لیژنەی باڵای چاکسازی باج، لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا، دەڵێت: داهاتی باج لە ساڵی 2024 گەیشتووەتە 3.755 تریلیۆن دیناری عێراقی، یٔەمەش یٔاماژەیەکی ڕوونە لەسەر باشتربوونی سیاسەتەکانی باج و بەرزکردنەوەی یٔاستی کۆکردنەوەی باج. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا جابری یٔاماژەی بەوەشداوە لە داهاتوودا سێ کێشەی سەرەکی چارەسەر دەکرێن لەوانە: کۆتاییهێنان بە کێشەی لێکچوونی ناوەکان، دانانی سیستەمێکی ژمارەیی بۆ پرسیارکردن لەبارەی باج، هەروەها بەردەستکردنی زانیارییەکانی کۆمپانیاکان بە شێوەی یٔەلیکترۆنی بۆ فەرمانگە حکومییەکان. یٔەندامەکەی لیژنەی باڵای چاکسازی باجى عێراق، ئەوەشى ڕونکردەوە یٔەم چاکسازییانە هەنگاوێکی گرنگن بۆ دروستکردنی سیستەمێکی دارایی کاراتر و دادپەروەرانەتر، وتیشى: متمانە لە نێوان دەوڵەت و باجدەران بەهێز دەکات و زەمینە بۆ چاکسازی گەورەتر لە سیستەمی یٔابووری خۆش دەکات. بەپێى ئامارە بڵاوکراوەکان، لە ساڵی (2022) داهاتی گشتی باجى حکومەتى هەرێم و عێراقیش پێکەوە بڕی (4 ترلیۆن و 823 ملیار و 955 ملیۆن) دینار بووە. لەو بڕەش (912 ملیار و 558 ملیۆن) دیناری بە ڕێژەی (19%) داهاتی گشتی باجی هەرێم و ڕێژەی (81%) داهاتی گشتی باجی حکومەتی عێراق بووە کە بڕەکەی (3 ترلیۆن و 911 ملیار و 397 ملیۆن) دینار بووە. بەڵام لە ساڵی (2023) تەنها داهاتی گشتی باجی حکومەتی عێراق بەردەستە و بڕەکەی (5 ترلیۆن و 913 ملیار و 188 ملیۆن) دینار بووە. بەشێوەیەکی گشتی (باج) بەشدارییەكی دارایی ناچارییە، حكوومەتە  ناوچەیی، هەرێمییەكان دەیسەپێنێت  بە سەر كەس و كۆمپانیاكاندا، ئامانجەکەشی پاەدارکردنی حکومەتە بۆ ڕاییکردنی چالاكییە داراییەکانی. لە پێناسەیەکی کورتیشدا دەکرێت ئاماژە بەوە بدەین کە باج؛ بڕێكی نەختینەیە حكومەت بە مەبەستی دابینكردنی پارە بۆ خەرجییه‌كانی دەوڵەت لە دامەزراوەو كەسەكانی وەردەگرێت، وەک داهات لە كەرتە گشتییەکانی؛ وەك کشتوکاڵ، پەروەردە، پیشەسازی، ڕێگاوبان، وەبەرهێنان و خزمەتگوزارییە گشیییەکان و ژێرخانی دەوڵەتدا خەرجی دەکات.

لیژنەی ئامادەکاری بۆ کۆنفرانسى نیشتیمانیی سووریا، تەواوبوونی قۆناغی ئامادەکاری بۆ ئەنجامدانی کۆنفرانسەکەی ڕاگەیاند، دوای ئەنجامدانی زیاتر لە 30 کۆبوونەوە کە سەرجەم پارێزگارەکان. ئەمڕۆ یەکشەممە،  لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا لە دیمەشق، حەسەن دەغیم وتەبێژی لیژنەی ئامادەکاری بۆ کۆنفرانسی دیالۆگی نیشتیمانی سوریا، ڕایگەیاند کە کۆنفرانسەکە ڕۆژی سێ شەممە یەکەم دانیشتنی خۆی ئەنجام دەدات. دەغیم وتیشى: بڕیارە کۆنفرانسەکە دوو ڕۆژ بخایەنێت، بەڵام دەکرێت درێژبکرێتەوە ئەگەر پێویست بکات. ڕاگەیاندنى کاتى کۆنفرانسى نیشتیمانیی سووریاـ لەکاتێکدایە پێشتر چەند جارێک ئیدارەی خۆسەر و هێزەکانى سوریاى دیموکرات (هەسەدە)، دووپاتیانکردوەتەوە پێکهێنانی لیژنەی دیالۆگی نیشتیمانی لەلایەن ئیدارەی دیمەشقەوە رەتدەکەنەوە و پێیوایە نوێنەرایەتی پێکهاتەکانی سوریا ناکات و مەترسیی خۆی نیشاندەدات لەگەڕانەوەی دۆخی سوریا بۆ سەردەمی ناوەندی و داخراویی. فەرهاد شامی بەڕێوەبەری راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) رایگەیاندبوو: هەر کۆنگرەیەک بەبێ بەشداریی هەسەدە و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی ئەنجامبدرێت، نیشتیمانی نییە و دوپاتی دەیکەنەوە دورخستنەوەی هەر لایەنێک لە پڕۆسەی سیاسی سوریا وێران دەکات و کۆمەڵگەکەی لەبەریەک هەڵدەوەشێنێتەوە. لیژنەی ئامادەکاری کۆنفرانسى نیشتمانیی سووریا هەر لەو کۆنگرە رۆژنامەوانیەدا دووپاتی کردەوە کە ئەو کۆبوونەوە بەرفراوانەی لەگەڵ کوتلە جیاجیاکانی سوریا ئەنجامیاندا بووە هۆی دووبارە داواکاری بۆ پێویستی دەرکردنی بەیاننامەیەکی دەستووری کاتی بۆ بەڕێوەبردنی قۆناغی ئینتقالی، ئەمە جگە لە داڕشتنی پلانێکی ئابووری کە لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی ئێستادا بگونجێت. هەروەها لیژنەکە ئاماژەی بەوەدا کە نزیکەی چوار هەزار ژن و پیاو بەشدارییان لە کۆبوونەوە ئامادەکارییەکاندا کردووە، کە تیایدا گوێیان لە زیاتر لە دوو هەزار و 200 دەستێوەردانی ڕاستەوخۆ گرتووە، ئەمە جگە لەوەی زیاتر لە 700 بەشداریی نووسراوی وەرگرتووە کە دیدگا و پێشنیاری سەبارەت بە داهاتووی سوریا لەخۆگرتبوو. وتەبێژی لیژنەی ئامادەکاری، حەسەن دەغیم، ڕایگەیاند، لە ئەمڕۆوە پڕۆسەی ناردنی بانگهێشتنامە بۆ بەشداربووان لە ناوخۆ و دەرەوەی سوریا دەست پێدەکات، دواتر شوێنی کۆنفڕانسەکە دیاری دەکرێت. دەغیم ئاماژەی بەوەدا کە ئەو ڕاسپاردانەی کۆنفرانسەکە دەردەچن تەنها ئامۆژگاری فەرمی نابن، بەڵکو لەسەری بنیات دەنرێن لە داڕشتنی بەیاننامەی دەستووری و پێناسەکردنی ناسنامەی ئابووری و داڕشتنی پلانێک بۆ چاکسازی دامەزراوەیی.

وەزارەتی پلاندانانى عێراق ڕاگەیاند، سبەینێ دووشەممە ئەنجامى کۆتایی پرۆسەى  سەرژمێری دانیشتوانى وڵات ڕادەگەیەنرێت. لە ڕاگەیەندراوێکدا وەزارەتی پلاندانان، ئەمرۆ یەکشەمە، دەڵێت محەمەد عەلی تەمیم جێگری سەرۆک وەزیران و وەزیری پلاندانان، سبەینێ دووشەممە لە کۆنفرانسێکدا ئەنجامە سەرەکییەکانی سەرژمێری گشتی دانیشتوان و خانووبەرە ڕادەگەیەنێت. هەر لەو ڕاگەیەندراوەدا ئاماژە بەوەشکراوە شاندێکی نەتەوە یەکگرتووەکان و باڵوێزى وڵاتان و بەرپرسانی پەرلەمان و حکومەت، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا ئەنجامی کۆتایی پڕۆسەکە رادەگەیەندرێت و زانیاریی و ئاماری ورد لەسەر دانیشتووانی عێراق دەخرێتەڕوو. پڕۆسەی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی عێراق لە رۆژانی 16-19ـی تشرینی دووەمی 2024 دەستیپێکرد. تێیدا زانیارییەکانی دانیشتووان تۆمارکران و رۆژانی 20-21 پشتڕاستکردنەوە بۆ زانیارییە تۆمارکراوەکان کرا.  بەگوێرەى ئەنجامەکە، ژمارەى دانیشتووان لە عێراق و هەرێمى کوردستان 45 ملیۆن و 407 هەزار و 895 کەسە، ئەو ژمارەیە بیانییەکان و پەنابەرانیش دەگرێتەوە.    بەراورد بە ساڵى 2009 کە ژمارەى دانیشتووان 31 ملیۆن و 664 هەزار بوو، رێژەى ساڵانەى گەشەى دانیشتووان گەیشتووەتە 3%. 

  هەردوو وەزارەتی نەوتی فیدراڵی و وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، رێککەوتن لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم بەپێی بڕی بەردەست. لەبارەی ناوەڕۆکی رێککەوتنەکەوە، وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێمی کوردستان بڵاوی کردەوە؛ ئەمڕۆ یەکشەممە لەگەڵ وەزارەتی نەوتی فیدراڵی لەسەر هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان رێککەوتن، ئەوەش دوای پەیوەندی و هەماهەنگی نێوان هەردو وەزارەتی نەوتی فیدراڵی و وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕێککەوتین لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم بەپێی بڕی بەردەست. ئاماژەی بەوەشکردووە؛ بۆ ئەم مەبەستە تیمێکی تەکنیکیی هاوبەش بەمەبەستی پشکنینی بۆرییەکانی هەناردەکردنی نەوتی کوردستان لەنێوان هەردوولادا پێکهێنراوە. وەزارەتی سامانە سروشتییەکان جەختی کردوەتەوە، کە پابەندبوونی خۆیان بە جێبەجێکردنی بڕگەکانی یاسای بودجەی گشتیی فیدراڵی دووپات دەکەنەوە. لەلایەکى دیکەوە ئەمڕۆ یەکشەممە 23ـی شوباتی 2025 کۆمەڵەی پێشەسازیی نەوتی کوردستان (ئەپیکۆر) کە ئەندامانی ئەو کۆمپانیا نێودەوڵەتیانەن و وەبەرهێنان لە بواری نەوتی گازی هەرێمی کوردستاندا دەکەن، لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس لەبارەی گفتوگۆکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق،  پەیامێکیان بڵاوکردەوە. ئەپیکۆر رایگەیاند "هەروەکو هەمیشە دووپاتمانکردووەتەوە، ئەندامانمان ئامادەن بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت لە رێگەی بۆریی عێراق - تورکیا، لەدوای گەیشتنە رێککەوتنێک کە مەرجەکانی ئابووری و بازرگانی و گرێبەستی کۆمپانیاکانی ئەندام لە کۆمەڵەکەمان لەبەرچاو بگرێت."     لەو پەیامەیدا، ئەپیکور ئاماژە بەوە دەکات ئەوان "بەدوای رێککەوتنێکی نووسراوی تایبەت بە فرۆشتندا دەگەڕێین، لەگەڵ حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان، کە شەفاف بێت و گەرەنتی پارەدان بکات، بەبێ دەستوەردانی سیاسی."  هاوکات وەزارەتی نەوتی عێراق دوێنێ شەممە تەواوبوونی ڕێكارەكانی دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستانی راگەیاند و شاندی دانوستانكاری هەرێمی کوردستانیش وەڵامی بەغدادی دایەوە و رایگەیاند: پێویستە پێش دەستپێكردنەوەی هەناردەكردن، رێككەوتنێك لەسەر دیاریكردنی بڕێك بۆ مەبەستی بەكارهێنانی ناوخۆیی بەپێی پێویستییەكانی هەرێم و پابەندبوونەكانی، هاوشێوەی بەشەكانی دیكەی عێراق بكرێت. رۆژی سێی ئەم مانگە حكومەتی عێراق رێكارەكانی تایبەت بە دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی دەستپێكرد و  نوسراوێكی ئاڕاستەی حكومەتی هەرێمی كوردستان كرد بۆ رادەستكردنی 300 هەزار بەرمیلی رۆژانە بە كۆمپانیای سۆمۆ بەمەبەستی هەناردەكردنی، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمیش وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی راسپارد لەگەڵ وەزارەتی نەوتی عێراق و كۆمپانیای سۆمۆ و كۆمپانیا نەوتییەكان، لە پەیوەندیدابن تا بەزووترین كات هەناردەی نەوت دەستپێبكاتەوە. 

هاوڵاتى ئیسرائیل ڕایگەیاند، ئازادکردنی سەدان بەندکراوی فەلەستینی هەڵپەسارد کە ڕۆژێک پێشتر پلانی بۆ ئازادکردنی دانابوو تا ئەو کاتەی گروپی چەکداری حەماس مەرجەکانی خۆی جێبەجێ دەکات، ئەمەش جەخت لەسەر ڕێککەوتنی ئاگربەستی غەززە دەکاتەوە. نووسینگەی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، ئەمرۆ یەکشەممە بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوە و تیایدا ڕایگەیاندووە، ئیسرائیل چاوەڕێی ڕادەستکردنی ئەو ٦٢٠ زیندانی و دەستبەسەرکراوەی فەلەستینییە "تا ئازادکردنی بارمتەکانی داهاتوو دڵنیا دەکرێتەوە، و بەبێ ئەو ڕێوڕەسمە سوکایەتیانە. بەرپرسانی نەتەوە یەکگرتووەکان وتوویانە ڕادەستکردنی ئەم دواییەی حەماس  پێچەوانەی یاسا نێودەوڵەتییەکان بووە، چونکە ڕێزیان نەگرتووە. حەماس وایکردووە بارمتەکان لەسەر شانۆ لەبەردەم خەڵکدا دەربکەون و هەندێکجاریش پێش ئەوەی ڕادەستبکرێنەوە قسە بکەن. هەروەها تابوتەکان کە پاشماوەی بارمتەکانیان تێدایە بەناو قەرەباڵغیدا هەڵگیراون. ئەو بڕیارەی ئیسرائیل لەکاتێکدایە، رۆژی (شەممە، 22ـی شوبات) حەماس، 6 بارمتەی دیکەی ئازاد کرد و ئەو شەش بارمتەیەش، دوا بارمتەی زیندوو بوون کە بڕیارە حەماس لە گەڕی یەکەمی ئاگربەستەکە دا ئازادیان بکات.  بڕیارە هەفتەی داهاتوو، حەماس تەرمی چوار بارمتەی کوژراو رادەستی ئیسرائیل بکاتەوە.  ئیسرائیل و حەماس بەردەوام یەکتریان تۆمەتبار کردووە بەوەی، مەرجەکانی ئاگربەستیان پێشێلکردووە کە لە 19ـی مانگی رابردووەوە، چووەتە واری جێبەجێکردنەوە.  بەگوێرەی حکومەتی ئیسرائیل، تائیستا لە قۆناخی یەکەمی ئاگربەستدا، حەماس 30 بارمتەی ئازاد کردووە کە 26ـیان زیندوو بوون، لەگەڵ چوار تەرم.  ئەم ڕاگەیاندنەی ئیسرائیل کە هەروەها حەماسی بە چەندین جار پێشێلکردنی ئاگربەستی مانگێکە تۆمەتبار کرد، دوای ئەوە هات کە گرووپی چەکداری فەلەستینی ڕۆژی شەممە شەش بارمتەی لە غەززەوە ڕادەست کرد لە چوارچێوەی ئاڵوگۆڕێک کە لە ژێر ئاگربەستەکەدا ڕێکخرابوو.