حـ.ـەمـ.ـاس بۆ دانانى چەک نەرمیی نواندووە

  وتەبێژى پنتاگۆن ڕایگەیاند، هێرشە ئاسمانییەکانی ئەمریکا بۆ سەر شوێنە ئەتۆمییەکانی ئێران، بەرنامە ئەتۆمییەکەی تاران تا دوو ساڵ دواکەوتووە. شۆن پارنێل وتەبێژی پنتاگۆن لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ئەم خەمڵاندنەی خستەڕوو و ئاماژەی بەوەشکرد، خەمڵاندنە فەرمییەکە "پێدەچێت لە دوو ساڵ نزیکتر بێت". ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئەنجامی هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران دوای نەهێشتنیان وەک خۆی دەمێنێتەوە. ڕۆژی 22ی حوزەیران، ڕۆژێک دوای هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران، ئەمریکا سێ شوێنی ئەتۆمی ئێرانی بۆردومان کرد. دوابەدوای ئەمەش ئێران بنکەی ئەلعودەیدی ئەمریکای لە قەتەر بۆردومان کرد و ڕاگرتنی هاوکارییەکانی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی ڕاگەیاند. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا ڕایگەیاند، ئەو لێدانانەی وڵاتەکەی لەدژی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران دەستیپێکرد، "بەهێز و وێرانکەرن". ناوبراو زیادی کرد: ئەو شوێنانەی لە ئێران لێمان دا بە تەواوی وێران بوون. عەباس عەراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران ئەمڕۆ چوارشەممە لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی سی بی ئێس نیوز ڕایگەیاند، بۆردومانی پێگەی ئەتۆمی فۆردۆی ئێران لەلایەن ئەمریکاوە "زیانێکی زۆر و وێرانکەری" بەو دامەزراوەیە گەیاندووە.

  ئەندامێکی کۆنسەی جێبەجێکاری کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) رایگەیاند، هێرشەکانی سوپای تورکیا بۆ سەر پێگەکانیان لە هەرێمی کوردستان بەردەوامن ''ئەمەش واتە؛ چینێک لە نێو دەوڵەت (تورکیا) هەن، دەیانەوێت بەربەست بۆ پرۆسەکە (پرۆسەی چارەسەری) دروست بکەن''. مستەفا قەرەسوو  راگەیاند گرووپێک لە دڵی دەوڵەتی تورکیا هەوڵی تێکدانی پڕۆسەی چارەسەری دەدات، جگە لەوەی حکومەتی تورکیا هەنگاوی پێویستی نەناوە، بەردەوامە لە هێرشە سەربازییەکانی، دۆخی زیندانیی عەبدوڵا ئۆجالان لە دوورگەی ئیمراڵی باشتر نەکراوە. مستەفا قەرەسوو، ئەندامی کۆنسەی جێبەجێکاری کەجەکە لە بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنیدا رایگەیاند، وێڕای ئەوەی پەکەکە بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری داوە، بەڵام هێرشەکانی سوپای تورکیا بۆ سەر پێگەکانیان لە هەرێمی کوردستان بەردەوامن. هەروەها جەختی کردەوە، گۆشەگیریی ئۆجالان وادەکات پرۆسەکە بە سستی بەڕێوەبچێت، بەڵام پەکەکە دەیەوێت پڕۆسەکە بەردەوامبێت و بەخێرایی گەشە بکات.   کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە)، باڵی سیاسیی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)یە.   قەرەسوو گوتی، گەریلاکانی پەکەکە ''مافی خۆیانە'' لە بەرامبەر هێرشەکانی سوپای تورکیا بەرگری لەخۆیان بکەن، گوتیشی: ''ئەو هێرشانە واتە؛ چینێک لە نێو دەوڵەت (تورکیا) هەن، دەیانەوێت بەربەست بۆ پرۆسەکە دروست بکەن''.   ئەندامی کۆنسەی جێبەجێکاری کەجەکە رایگەیاند: ''ئێمە ئەوەی پێویست بوو کردمان. کۆنگرەمان بەست، بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداریمان دا. ئێستا دەبێت حکومەت هەنگاو بنێت''.   قەرەسوو پێیوایە، ئەگەر حکومەتی تورکیا دەیەوێت پرۆسەی چارەسەری سەربکەوێت، ''دەبێت هزر، سیاسەت و هەڵوێستەکانی بگۆڕێت. پێویستە هەڵوێست و تێگەیشتنی نوێی هەبێت''.   لە یەکی تشرینی یەکەمی پار هەنگاوێک بۆ پرۆسەی چارەسەری لەلایەن حکومەتی تورکیاوە نرا. ئەم پرۆسەیە لەلایەن تورکیا بە "تورکیایەکی بێ تیرۆر" لەلایەن دەم پارتیشەوە بە "چارەسەرکردنی پرسی کورد" ناودەهێندرێت.   عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە، 27ی شوباتی ئەم ساڵ داوای لە پارتەکەی کرد، کۆنگرە ببەستێت، خۆی هەڵبوەشێنێتەوە و چەک دابنێت.   12ـی ئایاری 2025، پەکەکە ئەنجامی کۆنگرەی 12ـی خۆی راگەیاند کە لە 5-7ـی ئایار بەڕێوەچووبوو. پەکەکە بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری دا.

  وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، هێزە چەکدارەکانی ئێران بەهەموو توانایانەوە بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەر جووڵەیەکی ئیسرائیل و پشتیوانەکانی ئامادەن. عەباس عێراقچی لە میانەی پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ وەزیری دەرەوەی فەنزوێلا رایگەیاند، ئەم دەستدرێژییە کە پێشێلکارییەکی گەورەی بنەماکانی نەتەوەیەکگرتووەکان و یاسای نێودەوڵەتی بوو، ئاشتی و ئاسایشی ناوچەکە و جیهانی خستووەتە ژێر هەڕەشەیەکی بێوێنەوە و دووڕوویی پشتیوانانی ئیسرائیلی زیاتر ئاشکراکرد. عێراقچی دەستدرێژی سەربازی ئەمریکا بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییە ئاشتیخوازەکانی ئێرانی بە خیانەت لە دیپلۆماسی و زەبرێکی بێوێنە لە یاسای نێودەوڵەتی وەسف کرد. جەختیشیکردەوە کە هەموو پشتیوانانی ئیسرائیل لە تاوانەکانیدا هاوبەشن. لەلایەکى دیکەوە موحسین رەزایی، فەرماندەی سوپای پاسداران ڕایگەیاند، جەنگی ئەمجارە تا لەناوبردنی رژێمی زایۆنی و چوونەدەرەوەی ئەمریکا لە ناوچەکە بەردەوامدەبێت. گوتیشی، ئەمە یەکەم جارە جەنگێکی لەو شێوەیە راستەوخۆ لەلایەن عەلی خامنەیی رێبەری باڵای ئێرانەوە فەرماندەیی بکرێت. هەروەها فەرماندەی پاسداران دەڵێت، ئەم شەڕە بە هاوکاریی ناوەندی گشتیی هێزە چەکدارەکان و بنکەی خاتەمولئەنبیا ئەنجامدرا، سەرجەم فەرمانەکان لەلایەن خامنەیی بۆ فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان دەرچوون.

  بڕیارە لەچەند ڕۆژى ئایندەدا، ٣٠ گەریلاى پەکەکە، بەبەرچاوى میدیا ناوخۆیی و جیهانیەکانەوە چەکەکانیان لەناو ببەن و دواتر بگەڕێنەوە بۆ شوێنێکى نادیارو خۆیان تەسلیم ناکەن. سەرچاوەیەکى ئاگادارو تایبەت بەهاوڵاتى ڕاگەیاند: لەچەند ڕۆژى داهاتوودا پەکەکە پرۆسەیەکى چەکدانانى سمبولیکى جێبەجیدەکات، ئەو گەریلایانە ژمارەیان ٣٠ کەسەو چەند بەرپرسێکى دیاریان لەگەڵدایە. بەپێى ئەو زانیاریانەى لەسەرچاوەیەکى تایبەتەوە دەستى هاوڵاتى کەوتووە  لەپرۆسەکەدا بەبەرچاوى میدیا ناوخۆیی و جیهانیەکانەوە چەکەکانیان لەناودەبەن واتە ڕادەستى هیچ کەس و لایەنێکى ناکەن، دواتر ئەو گەریلایانە دەچن بۆ شوێنێکى نادیار، واتە خۆیان ڕادەستى تورکیا ناکەن، چونکە دووجارى دیکە ئەم پرۆسەیە ئەنجامدراوەو گەریلاکانى پەکەکە خراونەتە زیندانەکانى تورکیاوە، بۆیە خۆیان تەسلیم ناکەن. لەلایەکى دیکەوەئاژانسی هەواڵیی فرانس پرێسی فەرەنسی (AFP) بڵاویکردووەتەوە، "بەگوێرەی دوو سەرچاوەی نزیک لە پرۆسەکە، ئەو هەنگاوە دەبێتەهۆی دروستکردنی متمانە لە بەڕێوەچوونی ئەو پرۆسە سیاسییەی ئێستا لە تورکیا هەیە."   ئەم هەنگاوە تەنها شەش هەفتە دوای ئەوە دێت کە پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) ڕایگەیاند کە زیاتر لە چوار دەیە شەڕی گەریلا کۆتایی پێدەهێنن. سێزای تەمێلی، جێگری سەرۆکی پەرلەمانیی دەم پارتى ڕۆژی دووشەممەى ڕابردوو بە پەرلەمانتارانی وت: پێدەچێت ئەم پێشهاتانە هەفتەی داهاتوو ڕوو بدەن. وتی شاندێکی پەرلەمانتاران بەنیازن "لە 8 یان 9ی تەمموزدا چاویان بە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا بکەوێت دوای ئەوە سەردانی لایەنە سیاسییەکان دەکەن پاشان دەچنە ئیمرالی"ئەو دوورگەیەی ئۆجالان لە ساڵی 1999ەوە زیندانی کراوە. هەفتەی ڕابردوو ئەردۆغان هەروەها ڕایگەیاندبوو کە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا لەگەڵ شاندی دەم پارتى کۆدەبێتەوە.

حکومەتی هەرێم ڕایدەگەیەنێت هەر پابەندییەک لەسەر ئێمە بووە بە زیادەوە جێبەجێمان کردووە، هەموو نەرمییەکمان نواندووە بۆ هەناردەکردنەوەی نەوت لەڕێی سۆمۆوە. هاوکات ئەوەش دەخەنەڕو ئێمە و کۆمپانیا نەوتییەکان ئامادەیی هاوکاریمان لەگەڵ عێراق پیشانداوە، هەموو لایەک چاوەڕێی بڕیاری حکومەتی فیدڕاڵ دەکەن، بە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت هیچ بیانوویەک لە بەردەم دارایی فیدڕاڵ نامێنێت. ئەمڕۆ چوارشەممە 2ی تەممووزی 2025، بە سەرپەرشتی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبووەوە، لەڕاگەیەندراوێکدا ناوەڕۆکى کۆبوونەوەکەى خستوەتەڕوو. تەوەری سەرەکی کۆبوونەوەکە ، گفتوگۆکردن بوو لەبارەی ئەنجامی کۆبوونەوەکانی ئەم دواییەی نێوان هەر دوو شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵ کە لە هەولێر و بەغدا، بە ئامادەبوونی نوێنەری کۆمپانیا نەوتییەکان ئەنجامدران، کە تایبەت بوون بە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆ و بەدواداچوونی خەرجکردنی مووچەکانی هەردوو مانگی پێنج و شەشی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. ئەنجومەنی وەزیران دووپاتی کردەوە، کە هەر پابەندییەک لە سەر هەرێمی کوردستان بووە، بەزیادەوە جێبەجێی کردووە و هەرێم هەموو نەرمییەکی نواندووە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێم لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆ و گەڕاندنەوەی داهاتی فرۆشتنی نەوتی هەرێم بۆ وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ. ئێستا هەرێمی کوردستان و کۆمپانیا نەوتییەکان، بە هەموو شێوەیەک ئامادەیی هاوکاریان لە گەل حکومەتی فیدڕال پێشان داوە بۆ هەناردە کردنەوەی نەوت ئەویش لە پێناوی بڕینی هەموو ئەو پاسا و بیانووانەی کە بەغدا بەکاریهێناون بۆ نەناردنی مووچەی موچەخۆرانی خەڵکی کوردستان. کۆبوونەوەکە جەختی کردەوە کە ئێستا هەموو لایەک چاوەڕێی بڕیاری حکومەتی فیدڕاڵ دەکەن بۆ پەسەندکردنی ئەو لەیەکتێگەیشتنە هاوبەشانەی کە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لە نێوان هەردوولا بە ئامادەبوونی نوێنەری کۆمپانیا نەوتییەکان هاتووەتە ئاراوە، کە بە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت، هیچ بیانوویەک لە بەردەم وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ نامێنێت بۆ خەرجنەکردنی شایستە دارايیەکانی هەرێم، بە تایبەتیش کە هەموو بابەتەکانی پەیوەندیدار بە لیستی مووچە و ژمارەی وەزیفیی و تەرازووی پێداچونەوەی مانگانە و وردبینی هاوبەشی هەردوو دیوانی چاودێریی دارایی فیدڕاڵ و هەرێم و بە بانکیکردنی مووچەی هەرێم و ناردنی ڕێژەی گەنجینەی فیدڕاڵیی لە داهاتی ناوخۆی هەرێم جێبەجێکراون و حكومەتی هەرێم، بەردەوامیشە لەسەر جێبەجێکردنی ئەم پابەندییانە، بۆیە بەغدا دەبێت کۆتایی بە سیاسەتی نەناردنی مووچەی خەڵکی کوردستان بهێنێت کە مووچە، مافێکی ئاسایی و یاسایی و دەستووری مووچەخۆرانی هەرێمە و بە هەموو یاسا و ڕێسایەک، نابێت لەژێر هیچ پاساوێک ، لەم مافەی خۆیان بێبەش بکرێن. پاشان لە بڕگەی دووەمی کۆبوونەوەدا، کوێستان محەمەد وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی، ڕاپۆرتێکی سەبارەت بە خانەنشینیی و دەستەبەری کۆمەڵایەتیی کرێکاران لە هەرێمی کوردستان خستەڕوو، کە چەندین ئامار و زانیاریی و ڕاسپاردە و پێشنیاری لەخۆ گرتبوو، بە مەبەستی پاراستنی مافی کرێکاران و کارمەندانی دامەزراوەکانی کەرتی تایبەت لە ڕێگەی برەودان بە سندوقی دەستەبەری کۆمەڵایەتی و دابینکردنی مافی خانەنشینی بۆ کارمەندانی کەرتی تایبەت لە هەرێمی کوردستان و چالاککردن و ڕێکخستنەوەی میکانیزمی وەرگرتنی ڕێژەی هاوبەشی خاوەنکارەکان لە دابینکردنی دەستەبەری کۆمەڵایەتی، تا لە داهاتوودا، بخرێتەوە خزمەتی ئەو کرێکار و کارمەندانەی کە شایستەی خانەنشینی و دەستەبەری کۆمەڵایەتی دەبن، بۆ ئەوەی سوودمەند بن لە مووچەی خانەنشینی و شایستەکانی دیکە و ئەو ئاسانکاریی و خزمەتگوزارییانەی لە یاسای خانەنشینی و دەستەبەری کۆمەڵایەتی هاتوون. ئەنجومەنی وەزیران، وێڕای دەستخۆشی لە وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی ، گفتۆگۆی لەبارەی پێشنیار و ڕاسپاردەکان كرد و بڕیاردرا لێکۆڵینەوە و بەدواداچوونی زياتريان بۆ بکات بۆ ئەوەی بڕیاری پێویستی لەبارەوە بدرێت.

سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل سوێندی خوارد کە حەماس لەناو ببات، ئەمەش لە یەکەم لێدوانی گشتیدا بوو، دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا پێشنیاری ئاگربەستی بۆ ماوەی ٦٠ ڕۆژ ڕاگەیاند. بزوتنەوەى حەماسیش ڕایگەیاند ڕێککەوتنێکمان دەوێت کۆتایی بە جەنگ بهێنێت و ئیسرائیل بەتەواوەتی بکشێتەوە. ئەمڕۆ چوارشەممە بنیامین ناتانیاهۆ، لەمیانی کۆبوونەوەیەکدا وتی: حەماس نابێت،  حەماسستان نابێت، ئێمە ناگەڕێینەوە بۆ دوواوە ئەوە کۆتایی هاتووە، وتیشى: هەموو دیلەکانمان ئازاد دەکەین و حەماس لە رەگ و ریشەی خۆی دەردەهێنین. ترەمپ ڕۆژی سێشەممە پشتڕاستی کردەوە کە ئیسرائیل ڕازی بووە بە مەرجەکانی ئاگربەست کە لەلایەن ئەمریکاوە پێشنیار کراوە، بڕیارە ئەمڕۆ دووشەممە ترەمپ لە کۆشکی سپی لەگەڵ نەتانیاهۆ کۆببێتەوە. وتەبێژێک بەناوى حەماسەوە دەڵێت: پێشنیازی نوێی ئاگربەستمان لە نێوەندگیرەکانەوە پێگەیشتووە و لێیدەکۆڵینەوە. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا داوای لە حەماس کرد کە ڕازی بێت بەو شتەی کە بە "پێشنیاری کۆتایی" وەسفی کردووە بۆ ئاگربەستی ٦٠ ڕۆژە لەگەڵ ئیسرائیل لە غەززە، کە لەلایەن بەرپرسانی نێوەندگیری قەتەر و میسرەوە پێشکەش دەکرێت. ترەمپ لە پۆستێکیدا لە پلاتفۆرمی ڕاستی سۆشیالی خۆی ڕایگەیاندووە، نوێنەرانی کۆبوونەوەیەکی "درێژ و بەرهەمدار"یان لەگەڵ بەرپرسانی ئیسرائیل سەبارەت بە غەززە ئەنجامداوە. ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، ئیسرائیل بە مەرجەکانی ئاگربەستی 60 ڕۆژە ڕازی بووە، "لەو ماوەیەدا لەگەڵ هەموو لایەنەکان کاردەکەین بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە"، ئاماژەی بەوەشکرد، نوێنەرانی قەتەر و میسر "ئەم پێشنیازە کۆتاییە" دەگەیەننە حەماس.

  شاندی ئەورووپا کە لە چوارچێوەی کەمپینی "دەمەوێت لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجالان دیدار بکەم"ـدا گەیشتنە ئەستەنبوڵ، ڕاگەیاندراوێکیان خوێندەوەو داوایانکرد ئۆجەلان و زیندانیانی تری سیاسی بەبێ مەرج ئازاد بکرێن. لە وڵاتانی جیاوازی ئەورووپاوە ٣٩ کەس لە چوارچێوەی کەمپینی "دەمەوێت لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجالان دیدار بکەم" دوێنێ هاتنە ئەستەنبوڵ. شاندەکە کە لە ڕۆژنامەنوس، نوسەر، ئەکادیمی، سەندیکاوان، پەرلەمانتار و یاساناسان پێکهاتبوو، لە هۆتێلێکی تەقسیم مێزگردێکییان ڕێکخست. لە هۆڵی کۆبوونەوەکە پانکارتی "دیداری نێونەتەوەیی بۆ چارەسەریی ئاشتییانەی پرسی کورد و کۆتاییهێنان بە گۆشەگیری" دانرا. هاووتەبێژی کۆنگرەی دیموکراتیکی گەلان (هەدەکە) مەراڵ دانش بەشتاش، هاوسەرۆکی گشتی پارتی هەرێمە دیموکراتییەکان (دەبەپە) کەسکین بایندر و لە تەڤگەری ژنانی ئازاد (تەژەئا)وە سەباحەت تونجەلیش چەندین کەسی دیکە بەشداری کۆبوونەوەکە بوون. دوای کۆبوونەوەکە، دەقی پەیامی هاوبەش خوێندرایەوە. پەرلەمانتاری پارتی چەپی ئەڵمانیا فەرهاد کۆچاک پەیامە هاوبەشەکەی بە تورکی و بەرپرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەی CUPـی کەتەلۆنیا  ئیولالیا ڕێگوانت کورا پەیامەکەی بە ئینگلیزی خوێندەوە. فەرهاد کۆچاک ئاماژەی بەوەکرد، ئەوان پشتیوانی لە گەلی کورد دەکەن و گوتی: "ئێمە بانگەواز لە دەسەڵاتدارانی تورک دەکەین بۆ دیالۆگێکی بونیاتنەر و ڕاست و دانوستانەکانی ئاشتی لەگەڵ تەواوی کۆمەڵگەی کورددا، هەنگاوی کاریگەر بنێن. ئێمە جارێکی تر بانگەوازی کاری هاوبەش بۆ سەرکەوتنی پڕۆسەکە لە هەموو تەڤگەر و پارتە پێشکەوتووخوازەکان و گەلانی تورکیا دەکەین. تەنها بە پابەندبوونی لەو شێوەیە دەکرێت گۆڕانکارییەکی هەمیشەیی و بەردەوام جێبەجێبکرێت، لەم ڕووەوە بەڕاستی ڕێگە بۆ تورکیایەکی دیموکراتیکی بکرێتەوە." کۆچاک لە بەردەوامیدا جەختی لەسەر ئەوە کردەوە پێویستە تورکیا ڕێز لە مافەکانی مرۆڤ بگرێت و بەرپرسیارێتییە نێونەتەوەییەکانی جێبەجی بکات و وتی: "لە کاتێکدا کە گۆڕەپانی نێونەتەوەیی زیاتر بەرەو ململانێ و شەڕانگێزی دەڕوات، دەرفەتێکی مێژووییە لە ڕێگەی دیالۆگ و دانوستانەوە پرسی کورد چارەسەر بکرێت. لە سەردەمێکدا کە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە نێو ئاگردایە و زۆرێک لە وڵاتان کەوتوونەتە پێشبڕکێیەکی بێسنووری بەکار هێنانی چەکەوە، بەڕێز ئۆجالان یەک لە بەهێزترین دەنگەکانی بەرگریکردن لە ئاشتی و چەکدانانە." هەروەها کۆچاک ئاماژەی بەوەدا کە ئایدیای "کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیک"ی رێبەر ئاپۆ نەک تەنها بۆ تورکیا بەڵکو بۆ هەموو ناوچەکەش مۆدێلێکی گونجاوە و وتی: "بۆ ئەوەی پڕۆسەی دیموکراسی بگاتە ئاستی پێویستی تواناکانی، دەبێت دەستبەجێ و بێ مەرج بەڕێز ئۆجالان و هەموو زیندانیانی سیاسی کە مافە مرۆییەکانیان پێشێل کراوە ئازاد بکرێن، ئەمە شتێکی بنەڕەتییە، درێژبوونەوەی دەستگیکردنیان نیگەرانیەکی جدییە. ڕێزگرتن لە مافەکانی مرۆڤ لە کاتی زیندانیکردنییدا هەنگاوێکی بنەڕەتیە، بە تایبەتی گۆشەگیری سەپێنراوی ٢٦ساڵەی سەر بەڕێز ئۆجالان لە زیندانی ئیمرالی و هەروەها قەدەغەکردنی نایاسایی مافە بنەڕەتییەکانی، پێشێلکردنێکی ئاشکرای پێوەرە یاساییە ناوخۆیی و جیهانیەکانە."

  سەرۆک کۆماری عێراق ڕایگەیاند، ڕۆژانە پەیوەندی لە نێوان حکوومەتەکانی هەرێم و بەغدا بۆ چارەکردنی کێشە هەڵپەسێردراوەکان هەیە و بەردەوامە. چوارشەممە، 2ـی تەممووزی 2025، د. لەتیف جەمال ڕەشید، سەرۆک کۆماری عێراق لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ڕۆژنامەی مۆندۆی ئیسپانی گوتی: سەبارەت بە ناکۆکی و کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان هەولێر و بەغدا، ڕۆژانە پەیوەندی لە نێوان حکوومەتی فیدراڵ و حکوومەتی هەرێمی کوردستان هەیە بۆ تاوتوێکردنی کێشە هەڵپەسێردراوەکان. سەرۆک کۆماری عێراق گوتیشی: بۆ چارەکردنی ئەو کێشانە دەبێت یاسای نەوت و غاز دەربکرێت. لەتیف ڕەشید، دەڵێت: عێراق هەر جۆرە پێشێلکارییەکی ئاسمانی وڵاتەکەی لە شەڕی 12 ڕۆژەی نێوان ئیسرائیل و ئێران ڕەتدەکاتەوە، ئاماژەی بەوەدا، دەبوو هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش بە سەرۆکایەتی ئەمەریکا لەو ماوەیەدا ئاسمانی عێراق بپارێزێت. جەختیشی کردەوە "ئێمە ئیدانەی پێشێلکردنی ئاسمانی عێراق لەکاتی شەيی نێوان هەردوولا دەکەین"، "ئێمە داوای کڕینی سیستەمی بەرگریی بۆ پاراستنی ئاسمانی خۆمان دەکەین." دەشڵێت "دەبوو هێزەکانی هاوپەیمانان پارێزگارییان لە ئاسمانی عێراق بکردایە." سەرۆک کۆماری عێراق لە درێژەی چاوپێکەوتنەکەیدا گوتی: بوونی هێزەکانی هاوپەیمانان لەسەر بنەمای ڕێککەوتنەکانی نێوان واشنتن و حکوومەتی عێراقە، هەروەها چارەنووسی بەردەوام بوونیان یان ڕۆیشتنیان، پەیوەستە بە دانوستانەکانی نێوان حکوومەت و ئەمەریکا. لەتیف ڕەشید هۆشداریی دا لە مەترسی گرووپە چەکدارەکان و ڕایگەیاند، داعش لە هەموو شوێنێک مەترسی دروست دەکات نەک تەنیا لە عێراق، بەڵام ئەوە ئەو مەترسییە نییە کە لە ڕابردوودا ڕووبەڕووی بووینەوە، چونکە شکستیان هێناوە، ئەو تاوانانەی کە بە تایبەتی دژی ئێزدییەکان ئەنجامیاندا، لەبیرمان ناچێتەوە. سەبارەت بەچەک هەڵگرتن گوتی: سیاسەتی حکوومەت ئاشکرایە، دەبێت چەک لە رێگەی هێزە ئەمنییە فەرمییەکانەوە لە دەستی دەوڵەت دابێت.  دەربارەی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق لەتیف ڕەشید ڕوونی کردەوە، داوا لە هەموو هێزە سیاسییەکان دەکەم بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بکەن، بەتایبەتی ئەو هێزانەی بایکۆتیان کردووە، جەختیشی کردەوە، پێویستە پێکەوە کاربکەین بۆ چارەکردنی کێشەکان و بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی و پرسەکانی دیکە، بەڵام بایکۆتیش دیاردەیەکی سروشتیە و لە هەموو وڵاتاندا ڕوودەدات.

  لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا میدیاکانی ئێران و هەندێک لە بەرپرسانی ئێران چەندین ڕاپۆرتیان بڵاو کردووەتەوە سەبارەت بە "ئامانجکردنی چەند فڕۆکەیەکی جەنگی ئێف ٣٥ی هێزی ئاسمانی ئیسرائیل".  ئەم ڕاپۆرتانە لە کاتی شەڕی ١٢ ڕۆژەی لەگەڵ ئیسرائیل دەستیان پێکردووە و تا ئەمڕۆش بەردەوامن، ئیسرائیل ئەم هەواڵانەی ڕەتکردەوە و ڕایگەیاند کە هەموو فڕۆکەکان و فڕۆکەوانەکانیان بە سەلامەتی گەڕاونەتەوە بنکەکانیان. ڕاپۆرتەکانی بەشێک لە میدیاکان و بەرپرسانی ئێران سەبارەت بە بەئامانجکردنی ئەم فڕۆکەیە - کە بە مۆدێرنترین فڕۆکەی جەنگی ڕۆژئاوایی ناسراوە - تەنانەت باس لەو "شوێنەی کە تێیدا کەوتوونەتە خوارەوە" بە "نزیک فۆردۆ و تەبرێز و کرماشان" و تەنانەت بانگەشەی ئەوە دەکەن کە "فڕۆکەوانێکی ژنی ئیسرائیلی دوای دەرچوونێکی بەپەلە دەستگیرکراوە". ئەکاونتی فارسی وەزارەتی دەرەوەی ئیسرائیل گاڵتە بە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنی ئێرانی کرد کە ئەو قسانەیان کردبوو و کەوتنەخوارەوەی ئەو فڕۆکانەی بە کارەسات ناوبرد و نووسیبووی "بۆچی تا ئێستا وێنەی فڕۆکەوانە دیلەکانمان بڵاونەکردۆتەوە؟ ئێمە زۆر نیگەرانین". لە وتووێژێکدا کە لە تەلەفزیۆنی ئێرانەوە پەخشکرا، چاوپێکەوتوو لە وەڵامی پرسیاری پێشکەشکار سەبارەت بە هۆکاری نیشان نەدانی "وێنەی فڕۆکە جەنگییە کەوتووەکە"، گرێدایەوە بە پرسە ئەمنی و سەربازییەکان و ئامادە نەبوو وەڵامی ڕاستەوخۆ بداتەوە. بانگەشەى کاربەدەستان و میدیاکانی ئێران، سەرنجی ئەوتۆی لە میدیاکانی جیهان و شرۆڤەکارانی بەرگریدا ڕاکێشاوە.  پرۆفیسۆر جەستن برانک، لێکۆڵەری هێزی ئاسمانی و تەکنەلۆجیا لە دامەزراوەی بیرکردنەوەی بەریتانیی ئینستیتیوتی ڕۆیاڵ یونایتد سێرڤیس (RUSI) بە بی بی سی دەڵێت کە ئەم جۆرە بانگەشانە بە لەبەرچاوگرتنی توانا سەربازییەکانی ئێران هیچ ئیعتبارێکیان نییە. ناوبراو بە ئاماژەدان بە توانا ناسراوەکانی ئێران لە بواری بەرگری ئاسمانیدا، دەڵێت: "هەرچەندە ئێران هەندێک ڕادار وەک سیستەمی نێبۆ ئێمی ڕووسی بەکارهێنابوو، بۆ زیادکردنی ئەگەری دۆزینەوەی فڕۆکەی جەنگی ئێف ٣٥ و فڕۆکە دزێوەکانی دیکە، بەڵام توانای تەکنیکی نەبوو بۆ شوێنپێهەڵگرتنی فڕۆکە جەنگییەکانی وەک ئێف ٣٥، چ جای بەشداریکردنیان ئەمە لە دۆخێکدا بوو کە زۆربەی ڕادارەکانی بەرگری ئاسمانی و سیستەمی مووشەکی مەودای دوور لە سەرەتای شەڕەکەدا بە خێرایی لەناوچوون”. جگە لە خەمڵاندنە تەکنیکی و سەربازییەکان، بەڵگەیەک کە دەتوانێت پشتگیری لە ئیدیعای ئێران بکات، بڵاوکردنەوەی وێنەی داروپەردووی فڕۆکەکە بە ژمارەی زنجیرەیی لەسەر باڵەکانى کە دەتوانرێت بە ئاسانی پشتڕاست بکرێتەوە.  بەڵام تا ئێستا جگە لە چەند وێنەیەکی دروستکراوی زیرەکی دەستکرد یان داروپەردووی فڕۆکە جەنگییەکانی دیکە کە پەیوەندییان بە ململانێی ئەم دواییە نییە، هەروەها وێنەی فڕۆکە جەنگییەکانی ڕووسیا کە لە ئۆکرانیا کەوتوونەتە خوارەوە، هیچ وێنەیەکی دیکە بڵاونەکراوەتەوە کە سەرنجی میدیای بێلایەن یان توێژەرانی سەربازیی بۆ لای خۆی ڕابکێشێت. ئەم هەڵسوکەوتە پێچەوانەی خستنەخوارەوەی فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی ئیسرائیلە. میدیاکانی ئێران وێنەی ڕوونی دوو فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئیسرائیلیان بڵاوکردووەتەوە کە لەکاتی جەنگدا لەلایەن بەرگرییەکانەوە کراونەتە ئامانج و ئیسرائیلیش خستنەخوارەوەی ئەو دوو فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەی پشتڕاستکردووەتەوە.  هەرچەندە میدیاکان ژمارەی ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەی ئیسرائیلیان ڕاگەیاندووە کە دەگاتە ١٧ فڕۆکەی بێفڕۆکەوان کە کەوتوونەتە خوارەوە، بەڵام هێشتا هیچ بەڵگەیەکی باوەڕپێکراو نییە لەسەر داروپەردووی هەموو ئەم فڕۆکە بێفڕۆکەوانانە. سەرەڕای ئەو بانگەشانەی ئێران سەبارەت بە گرتنی فڕۆکەوان یان فڕۆکەوانێکی ئیسرائیلی، کە ئیسرائیل ڕەتیکردۆتەوە، تا ئێستا هیچ وێنەیەکی هیچ دیلێک بڵاونەکراوەتەوە، هەروەها باس لە ناسنامەی ئەو "فڕۆکەوان یان فڕۆکەوانە" نەکراوە کە ئێران بانگەشەی ئەوە دەکات "دەستگیری کردووە". ساڵانی ململانێی سەربازیی نێوان سوپای ئیسرائیل و حەماس و حزبوڵڵای لوبنان و دۆسیەی دیل گرتنی هێزەکانی ئیسرائیل لە ساڵانی پێشوودا، ئەوە دەردەخات کە کۆمەڵگای ئیسرائیل هەستیارە بەرامبەر بە گرتنی هێزە سەربازییەکان و کردەوەیەکی لەو شێوەیە ناتوانێت بە شاراوەیی بمێنێتەوە. بۆ نموونه ڕفاندنی دوو سه ڕبازی ئیسرائیلی به ناوه کانی ئه لداد ڕیجب و ئیهود گۆڵدواسه ڕ له لایه ن حزبوڵای لوبنانییه وه بووه هۆی شه ڕی ئیسرائیل و حزبوڵای لوبنان له ساڵی 2006 و ڕفاندنی گیلاد شالیت له لایه ن حه ماسه وه له هه مان ساڵدا بووه هۆی ململانێی سه ڕبازی و قه یرانی سیاسی له ئیسرائیل. هەروەها میدیاکانی ئیسرائیل کە سەربەخۆ لە حکومەت کاردەکەن، بە شێوەیەکی ئازادانە هەواڵیان لەسەر گرتن و ڕفاندنی کارمەندانی سەربازی لە ساڵانی ڕابردوودا بڵاوکردووەتەوە. هەروەها هێزە سیاسییەکانی دژایەتی حکومەتەکەی بنیامین ناتانیاهۆ، چەندین جار تەحەدای کارەکانی حکومەت و قوربانییەکانی سوپای ئیسرائیلیان کردووە لە دوو ساڵی ڕابردوودا. بەڵام تا ئێستا میدیاکانی ئیسرائیل هیچ هەواڵێکیان لەبارەی گرتن یان خستنەخوارەوەی فڕۆکەکانی هێزی ئاسمانی ئیسرائیل بڵاونەکردۆتەوە و ڕاپۆرتەکانی میدیاکانی ئێرانیان بە "پڕوپاگەندەی حکومەت" ناوبردووە. لە کاتێکدا ژمارەی وردی فڕۆکە جەنگییەکان لە هێزی ئاسمانی ئیسرائیلدا پۆلێنکراون، ڕاپۆرتە میدیاییەکان و لێدوانەکانی بەرپرسانی ئیسرائیل ئاماژە بەوە دەکەن کە ئیسرائیل نزیکەی 40 فڕۆکەی ئێف 35 و نزیکەی 75 فڕۆکەی ئێف 15 و زیاتر لە 190 فڕۆکەی ئێف 16ی هەیە. تا ئێستا هیچ زانیارییەک نییە کە چەند لەو فڕۆکانە کاردەکەن. ئەو وێنانەی کە لەلایەن هێزی ئاسمانی ئیسرائیلەوە بڵاوکراونەتەوە لە هێرشە ئاسمانییەکان بۆ سەر ئێران، فڕۆکەکانی ئێف ١٥ و ئێف ١٦ بە بۆمبی ڕێنمایی قورس چەکدار کراون. هەروەها هەواڵی هاتنە ناوەوەی فڕۆکەی جەنگی ئێف-35 بۆ ئێران بڵاوبووەتەوە. بەڵام ڕەنگە هۆکاری گرنگیدان بە میدیاکان و بەرپرسانی ئێران بەم فڕۆکە شەڕکەرە، تایبەتمەندییە ناوازەکانی و مێژووی ئەو فڕۆکەیە بێت، کە چەندین جار لە میدیاکاندا باسی لێوە کراوە و بووەتە مانشێتی ڕۆژنامەکان. فڕۆکەی جەنگی ئێف ٣٥ پێوەرێکی جیهانییە بۆ فڕۆکە جەنگییەکانی نەوەی پێنجەم. دیزاینی فۆسێلاجی F-35 و ئەو کەرەستانەی کە بۆ دروستکردنی بەکارهێنراون، وا دەکات نزیک بێت لە نەبینراوی بۆ ڕاداری دوژمن. بەڵام ئەوە تاکە تایبەتمەندی فڕۆکەکە نییە.

  دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا رایگەیاند: ئیسرائیل رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر مەرجەکانی ئاگربەست بۆ ماوەی (60) رۆژ لە کەرتی غەززەو، هەموو لایەنەکان کاردەکەن بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕ لەو ماوەیەدا. ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد: رەزامەندی تەلئەبیب دوای ئەوە هاتووە، تیمەکەی رۆژی سێشەممە كۆبونەوەیەکی درێژو بەرهەمداریان لەگەڵ ئیسرائیلییەکان ئەنجامداوە، هیواشی خواست حەماس ئەو پێشنیازە قبوڵ بکات، وەك خۆی وتی، بۆ چاکەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. ترەمپ پێیوابوو، دۆخی ناوچەكە باشتر نابێت، بەڵکو خراپتر دەبێت، ئەگەر حەماس رەتی بکاتەوە، وتیشی: قەتەرییەکان و میسرییەکان کە هەوڵی زۆریان داوە بۆ یارمەتیدانی گەیشتن بە ئاشتی، ئەم پێشنیازە کۆتاییە پێشکەش دەکەن. ترامپ ڕۆژی سێشەممە بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاندبوو کە هیوادارە هەفتەی داهاتوو لە نێوان ئیسرائیل و حەماسدا "ڕێککەوتنی ئاگربەست بۆ بارمتەکان" بکرێت. بڕیارە ئەمڕۆ دووشەممە ترەمپ لە کۆشکی سپی لەگەڵ نەتانیاهۆ کۆببێتەوە. نەتەنیاهوو لە سەردانێکیدا بۆ دەزگای ئاسایشی گشتی (شاباک) لە باشووری ئیسرائیل گوتی، "ژمارەیەکی زۆر دەرفەت هەن. یەکەم و پێش هەموویان، رزگارکردنی بارمتەکانە. بێگومان پێویستە پرسی غەززەش چارەسەر بکەین و حەماس لەنێوببەین، بەڵام بڕوام وایە دەتوانین هەردوو ئامانجەکە بەدەست بهێنین."   کۆمەڵەی خێزانی بارمتەکان پێشوازییان لە "گۆڕان"ی هەڵوێستی نەتەنیاهوو کرد، ستایشی بڕیارەکەیان کرد بۆ گەڕاندنەوەی بارمتەکان وەک کاری لەپێشینەی حکومەت.   نەتەنیاهوو لە قسەکانیدا وشەی "رزگارکردن"ی لەبری "ئازادکردن" بەکارهێنا و خۆی لە وشەی "رێککەوتن" بەدوور گرت.   شەڕی غەززە کاتێک سەریهەڵدا چەکدارانی حەماس لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ هێرشیان کردە سەر ئیسرائیل و ئامارە ئیسرائیلییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە بووەتە هۆی کوژرانی ١٢٠٠ کەس و گرتنی ٢٥١ کەس لە غەززە.

مەسعود پزشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران، گشتاندنی بۆ یاسای راگرتنی هاوکاری لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی كرد، کە لەلایەن پەرلەمانی ئێرانەوە پەسەند کرابوو.  ئاژانسی هەواڵی "تەسنیم" بڵاویكردەوە: ئەم یاسایە لە دوای هێرشەکانی ئەمریکا و ئیسرائیل  بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران هاتە ئاراوە، پەرلەمانتاران پرۆژە یاسایەکیان لەژێر ناوی هەڵپەساردنی هاوکاری نێوان کۆماری ئیسلامی ئێران و ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی لە پەرلەمان  پێشكەشكرد و پەسەند کرا. پێنجشەممەى ڕابردوو 26ـی حوزەیرانی 2025 ئەنجوومەنی هەموارکردنەوەی دەستووری ئێران، ڕەزامەندییان لەسەر پلانی حکوومەتدا بۆ هەڵپەساردنی هاوکاریکردنی ئاژانسی وزەی ئەتۆم. وتەبێژی ئەنجوومەنی هەموارکردنەوەی دەستوور  ڕایگەیاند: بەپێی ئەم بڕیارە، حکوومەت پابەندە بە هەڵپەساردنی هەر هاوکارییەک بە ئاژانسی  نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم، لە پێناو پاراستنی سەروەریی وڵاتەکە و ناوەندە ئەتۆمییەکان. پەرلەمانی ئێران پرۆژە یاسای هەڵپەساردنی هاوکارییەکانی بۆ ئاژانسی نێودەڵەتی وزەی ئەتۆمی پەسەند کرد. ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوەیی و سیاسەتی دەرەوەی پەرلەمانی ئێران، ڕایگەیاند: ئەو پرۆژە یاسایەیان پەسەند کردووە کە حکوومەت پابەند دەکات بە هەڵپەساردنی هاوکارییەکانی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم. ئاماژەی بەوەش کرد، ڕافایل گرۆسی، بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی وزەی ئەتۆم، لێپرسینەوەی لەگەڵدا دەکرێت. گوتەبێژی ئەنجوومەنە ئاشکرای کردووە، ئەو پرۆژە یاسایەی لیژنەی ئاسایشی نەتەوەیی ئێران پەسەندی کرد، بەندێکی تێدایە، کە ڕافایل گرۆسی تۆمەتبار دەکات بە نووسینی ڕاپۆرتی نادروست و پڕ لە سیخوڕی بەسەر پرۆژە ئەتۆمییەکانی ئێراندا.

  راوێژكارێكی حكومەتی عێراق، دەڵێت: ئەمریكا لەبارەی حەشدی شەعبیەوە فشار لە حكومەت دەكات، واشنتۆن دان بە حەشدی شەعەبیدا نانێت وەك بەشێك لە سیستمی ئەمنیی عێراق، بەڵكو وەك چەتری كۆكەرەوەی گروپە لایەنگرو پاڵپشتیكراراوەكان لەلایەن ئێرانەوە تەماشایان دەكات. ئەو بەرپرسە حكومەتی عێراق، كە قسەی بۆ رۆژنامەی "العربي الجدید" كردووە، لەبارەی راگرتنی مووچەكانیانەوە رایگەیاندووە:  ئەگەری پێدانی پارەی ئەندامانی حەشد بەشێوەی كاش هەیە لەناو بارەگاكانیان، لەحاڵێكدا ئەگەر گواستنەوەی داتاكانیان بۆ كۆمپانیایەكی تری ناوخۆیی دواكەوت، جەختیشكردووە لەوەی، ئەم فشارانەی ئەمریكا تەنها سەرەتایە. هاوكات، موعین كازمی، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق  رایگەیاندووە: دواکەوتنی پێدانی مووچەی حەشدی شەعبی بەهۆی فشاری ئەمریکاوە بووە لەسەر بانکی رافیدەین و ئەو کۆمپانیایەى کە بەرپرسیارە لە دابەشکردنی مووچە بە شێوەیەکی مانگانە. راگرتنەكەش دوای ئەوە هاتووە، كە هەڕەشە لە کۆمپانیاکە كرابوو  ئەگەر مووچەكانیان خەرج بکات ئەوا سزای بەسەردا دەسەپێنرێت. بەوتەی ئەو پەرلەمانتارە ئامانجی واشنتۆن ئەوەیە حەشد دووچاری قەیران و كێشەی ناوخۆیی بكات.

بەگوێرەی هەواڵێکی ئاژانسی میزۆپۆتامیا، لەلایەک ئامادەکاریی دەکرێت بۆ پێکهێنانی کۆمیسیۆنێک لەژێر چەتری پەرلەماندا لەپێناو چارەسەری پرسی کورد، لەلایەکی تریشەوە، چاوەڕوان دەکرێت پەکەکە هەنگاوی کرداریی بنێت پەیوەست بە چەکدانان. بەگوێرەی هەواڵەکە، چاوەڕێ دەکرێت کەعەبدوڵا ئۆجەلان ڕاستەوخۆ بانگەواز لە هێزەکانی گەریلا بکات. لە چوارچێوەی ئەم بانگەوازەدا ژمارەیەک گەریلای پەکەکە لە مەراسیمێکی سیمبولیکدا چەک دادەنێن و چاوەڕێ دەکرێت لەنێویاندا بەڕێوەبەری پلەباڵاش هەبن. سەرۆکی پەرلەمان نوعمان کورتولموش هەفتەی ڕابردوو دەربارەی پێکهێنانی کۆمیسیۆنێک لەگەڵ نوێنەری پارتە سیاسییەکان کۆبووەوە. چاوەڕێ دەکرێت کە هەموو پارتەکان ئەم هەفتەیە پێشنیارە نووسراوەکانیان پێشکەش بکەن. ئامانجی "کۆمیسیۆنی ئاشتی کۆمەڵایەتی و دیموکراتیکبوون" ئەوەیە کە ئەم بناغەی یاسایی بۆ پرۆسەی "چەکدانان" دابمەزرێنێت و هەمیش هەنگاوی دیموکراتیکبوون بنێت. پلان وایە، بۆ نیشاندانی نیازپاکی، ژمارەیەک گەریلای پەکەکە، لە هەرێمی کوردستان مەراسیمی چەکدانان ئەنجام بدەن، ئەم مەراسیمە لە بەرچاوی ڕای گشتی و بەشێوەی ڕاستەوخۆ پەخش دەکرێت. دووپاتکرایەوە کە نوێنەری پارتە سیاسییەکان و ڕێکخراوە مەدەنییەکان و دەزگاکانی ڕاگەیاندن بانگهێشت بکرێن بۆ مەراسیمەکە. هەروەها لە مەراسیمەکەدا پەیامی "ئێمە ئامادەین بۆ  بەشداریکردن لە سیاسەتی دیموکراتیک" دەدرێت. قۆناغێکی تری یەکلاکەرەوەی پرۆسەکە، کۆبوونەوەی شاندی ئیمراڵیی دەم پارتییە لەگەڵ سەرۆککۆمار ئەردۆغان، کە چاوەڕوان دەکرێت لەم ڕۆژانەدا بەڕێوەبچێت. لە کۆبوونەوەکەدا ڕەوشی هەنوکەیی و ئایندەی پرۆسەکە تاوتوێ دەکرێت. بناغەی پرۆسەکە پشت دەبەستێت بە "بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک"ـی ڕێبەر ئاپۆ کە ٢٧ ی شوبات ڕاگەیاندرا و پێشنیاری کردووە بۆ کۆتاییهێنان بە تێکۆشانی چەکداریی پەکەکە. پەکەکە لەسەر بناغەی ئەم بانگەوازە لە مانگی ئایار کۆنگرەی خۆی ئەنجامدا، بڕیاری دا بە کۆتاییهێنان بە هەموو کار و خەباتێک لەژێر ناوی پەکەکەدا و چەکدانان. لەبەرئەوەی حکومەت هەنگاوی ڕوونی نەهاویشت، ڕووبەڕووی ڕەخنە بووەوە. دەم پارتی دەستنیشانی کرد، دەبێت کۆمیسیۆنەکە لەسەر بناغەی ڕێککەوتنی بەرفراوانی کۆمەڵایەتی کاربکات، جەختی کردبووەوە کە پرۆسەکە بە پێشەنگایەتی بەڕێوەدەبرێت. جەهەپە هەڵوێستێکی ئەرێنی سەبارەت بە پرۆسەکە نیشانداوە. پشتگیری ئۆپۆزیسیۆن بۆ ئەوەی پرۆسەکە لە پەرلەمان بەڕێوەببرێت، بە هەنگاوێکی ئومێدبەخش شرۆڤە دەکرێت. لە ڕۆژانی ئایندەدا، بە بانگەوازە چاوەڕوانکراوەکەی ڕێبەر ئاپۆ و هەنگاوە کردەییەکانی پەکەکە، پێدەچێت پرۆسەکە ببرێتە قۆناغێکی نوێوە. وەڵامی ئەم هەنگاوەش گرێدراوە بە هەنگاوی ڕوونی یاسایی و سیاسیی حکومەتەوە.

  كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق كۆتاییهات، لە كۆبوونەوەكەدا باسی موچەی موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان نەكرا، بە پێی زانیاریەکان نە محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق باسی رێككەوتنی هەرێم و بەغداد و موچەموچەخۆرانی هەرێم كردووەو نە وەزیرە كوردەكانیش ئەو بابەتەیان لە كۆبوونەوەكە باسكردووە. وەزیرێکى کوردى بەشداربووى کۆبونەوەکە، ڕایدەگەیەنێت لە کۆبوونەوەى ئەنجومەنى وەزیراندا باسی مووچە نەکرا، چاوەڕوان بووین لە کۆبوونەوەى ئەنجومەنى وەزیراندا باسی مووچە بکرێت، وتیشى: نازانین سودانى خۆى بڕیارى ناردنى مووچە دەدات یان نا. هەرچەندە نازانرێت سودانی تاك لایەنە موچە دەنێرێت یان نا، بەڵام لە كۆبوونەوەكە ئەو پرسە نەوروژێندراوەو دوای كۆبوونەوەكەش وەزیرە كوردەكان لەگەڵ سودانی كۆنەبوونەتەوە. چاوەڕوان دەكرا لە كۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقدا پرسی رێككەوتنی نێوان هەرێم و بەغداد لەسەر نەوت و شایستە داراییەكانی هەرێم بڕیاری لەسەر بدرێت. لە رۆژى شەممەى رابردووەوە شاندى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە بەغدادە و رۆژى یەکشەممە ژمارەیەک کۆبوونەوەیان لەگەڵ کۆمپانیاى سۆمۆ، نوێنەرى وەزارەتى نەوت، نووسینگەى سەرۆکوەزیرانى عێراق ئەنجامداوە. دوێنێش شاندەکە لەگەڵ ئەنجوومەنى ئابووریى عێراق و وەزارەتى نەوتى عێراق کۆبووەوە، بەگوێرەى بەدواداچوونەکان، کە لە چەند سەرچاوەیەکى عێراقەوە دەستکەوتووە، شاندەکە نزیکن لە رێککەوتن، بەجۆرێک 280 هەزار بەرمیل نەوت لەلایەن هەرێمى کوردستانەوە رادەستى سۆمۆ دەکرێت و 16 دۆلاریش بۆ تێچووى بەرهەمهێنانى هەر بەرمیلێک دیاریکراوە. رۆژى 26ـى حوزەیرانى 2025، شاندى تەکنیکیى حکومەتى عێراق گەیشتە هەولێر و لەگەڵ شاندى حکومەتى هەرێمى کوردستان زنجیرەیەک کۆبوونەوەیان لەبارەى نەوت، داهاتى نانەوتی و شایستە داراییەکانى هەرێمى کوردستان ئەنجامدا.

ئەمڕۆ ئەنجومەنی دادوەری عێراق بەسەرۆكایەتی فایەق زێدان كۆبووەوە، كۆبوونەوەكە بە ئامادەبوونی دادوەرانی دادگای تەمیزو داواكاری گشتی و دادگای فیدراڵی كۆبوونەوە. لە كۆبوونەوەكەدا پیرۆزبایی لە مونتەزر ئیبراهیم كرا، وەك سەرۆكی نوێی دادگای فیدراڵی عێراق و سوپاسی ئەندامانی دادگای فیدراڵیان كرد كە داواكارییان بۆ خانەنشینی كشاندەوە دوای ئەوەی بیانووەكانیان بۆ خانەنیشین بوون كۆتایی هات. لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، "ئەوانەی ئامادەبوون دەستخۆشییان لە سەرۆکی دادوەری نوێ، دادوەر مونته‌زڕ ئیبراهیم کردووە، بەبۆنەی دەستبەکاربوونی بۆ ئەو پۆستە و سوپاسی ئەندامانی دادگاشیان کردووە بۆ کشانەوەی داواکارییەکەیان بۆ ڕەوانەکردنیان بۆ خانەنشینی دوای ئەوەی هۆکارەکانی ڕەوانەکردنیان چیتر کارپێنەکراوە". ڕوونیشیکردەوە، "کۆبوونەوەکە بریتی بوو لە گفتوگۆکردن لەسەر میکانیزمەکانی کاری دادوەری دروست، پابەندبوون بە دەسەڵاتی دادوەری، بەپێی بڕگەکانی دەستوور و یاسا کارپێکراوەکان، هەروەها گرنگی پاراستنی سەربەخۆیی و بێلایەنی دەسەڵاتی دادوەری و دوورکەوتنەوە لە هەر ڕەفتارێک یان پراکتیزەیەک کە ئەم کارە تێکبدات". هەفتەی رابردوو 9 ئەندامی دادگای فیدراڵی دەستلەكاركێشانەوەیان پێشكەشی سەرۆكی ئەنجومەنی دادوەری كرد  بەهۆی ناڕەزاییان بەرامبەر جاسم عمێری سەرۆكی دادگای فیدراڵی، دواتر جاسم عێمری داوای خانەنشینبوونی كرد و سەرۆكی نوێی دادگای فیدراڵی دانرا.