دەرگاى تۆمارکردنى لایەنەکان بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق دەکرێتەوە

هاوڵاتى فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات، داوای لە ئیدارەی نوێی سووریا کرد ئەرکەکانیان جێبەجێ بکەن بۆ راگرتنی هێرشەکان لەسەر رۆژئاوای کوردستان، هاوکات داواش دەکات کار بکرێت بۆ بەدیهێنانى ئاگربەستێکی هەمەلایەنە لە هەموو سوریا. ئەمڕۆ پێنج شەممە، لە پەراوێزی “کۆڕبەندی سووریا بۆ دیالۆگی نیشتمانی بەرەو سوریایەکی فرەیی و دیموکراسی” لە شاری رەقەلەلایەن “ناوەندی “رۆژئاڤا بۆ لێکۆڵینەوە” و بە بەشداریی کەسایەتییە سیاسییەکانی سووریا لە ناوچە جیاوازەکانەوە رێکخرابوو. لەگرتەڤیدیۆییەکى تۆمارکراودا، مەزڵوم عەبدى، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات قسەى بۆ ئامادەبوان کردو وتى: ئێمە پابەندین بە پێویستی بەردەوامی دانوستانەکان لەگەڵ دیمەشق و یەکێک لە کارە لەپێشینەکانمان وەستاندنی هێرشەکانی تورکیایە. هەروەها جەختی لە پاراستنی نەگۆڕە نیشتمانییەکانی پەیوەست بە یەکڕیزی خاکی سوریا و یەکڕیزیی دامودەزگا مەدەنی و سەربازییەکانی دەوڵەت لە چوارچێوەی سیستەمێکی لامەرکەزیدا کردەوە. فەرماندەى هەسەدە بە پێویستی ڕاگرتنی هێرشەکان بۆ سەر ڕۆژئاواى کوردستان کردەوە،  لە لایەن گروپە بەکرێگیراوەکانی سەر بە دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا، هەروەها  داوای لە دەسەڵاتدارانی دیمەشق کرد ئەرکەکانی خۆیان لەو چوارچێوەیەدا جێبەجێ بکەن. لە کۆتاییدا مەزلوم عەبدی داوای لە سەرجەم نوێنەرانی پێکهاتەکانی ناوچەکە کرد، ڕۆشنبیران، پیاوانی ئایینی، ژنان و گەنجان، بەشداری لە دیالۆگێکی ناوخۆییدا بکەن بۆ گەیشتن بە دیدێکی هاوبەش بۆ بەشداریکردن لە پرۆسەی سیاسی لە سەرتاسەری سوریادا. کۆڕبەندەکە کە نزیکەی 300 کەسایەتی لە سیاسەتمەداران و چالاکوانانی مافی مرۆڤ و کۆمەڵگەی مەدەنی لەخۆگرتووە و بڕیارە ئەمڕۆ کۆتایی بە کارەکانی بهێنێت.

هاوڵاتى محەممەدی شەشەم شای مەغریب داوای لە هاووڵاتیانی کرد، ئەمساڵ لەچەژندا قوربانییەکانى نەکەن و هیچ ئاژەڵێک سەر نەبڕن، بەهۆی دابەزینی بەرچاوی ژمارەی ئاژەڵەکان لە ئەنجامی ئەو وشکەساڵییە سەختەی کە شانشینی مەغریب بۆ حەوتەمین ساڵ لەسەریەک تووشی بووە. پاشاى ئەو وڵاتە لە پەیامێکدا کە ئەحمەد توفیق وەزیری کاروباری ئایینی لە تەلەفزیۆنی دەوڵەت، ڕایگەیاند "داوا لە گەلی ئازیزمان دەکەین ئەمساڵ ڕێوڕەسمی جەژنی قوربان ئەنجام نەدەن". ئاماژەی بەوەشکرد، هۆکاری ئەمەش "ئەو بارەودۆخە سەختەى کەشوهەوا و ئابوورییە کە ڕووبەڕووی وڵاتەکەمان دەبێتەوە، کە بووەتە هۆی دابەزینی بەرچاوی ژمارەی ئاژەڵەکان". پادشا هەروەها ئەوەشى خستوەتەڕوو بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە جەژنی قوربان سوننەتێکی پشتڕاستکراوە کاتێک دەکرێت، ئەنجامدانی لەم بارودۆخە سەختانەدا زیانی ڕاستەقینە بە توێژە گەورەکانی گەلەکەمان دەگەیەنێت، بەتایبەتی ئەوانەی داهاتیان سنووردارە. وشکەساڵییەک کە بۆ حەوتەمین ساڵ لەسەریەک مەغریبی گرتووەتەوە، بووەتە هۆی دابەزینی 38%ی ژمارەی ئاژەڵەکان، بە بەراورد بە تێکڕای 30 ساڵی ڕابردوو 53% کورتهێنانی بارانبارین، بەپێی ئەوەی بەرپرسانى کشتوکاڵ لە ناوەڕاستی مانگی شوباتدا ڕایگەیاندبوو. ئەمە خراپترین وشکەساڵییە کە شانشینی یەکگرتوو لە سەرەتای هەشتاکانی سەدەی ڕابردووەوە تووشی بووە. کەمی باران بارین بووەتە هۆی کورتهێنان لە لەوەڕگە ئاژەڵییەکان و دابەزینی بەرهەمی گۆشت، ئەمەش بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخ لە بازاڕی ناوخۆ و زیادبوونی هاوردەکردنی ئاژەڵ و مەڕ و گۆشتی سووری زیندوو.

  وەزیری دەرەوەی عێراق جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە، هێشتا هەڕەشەو مەترسى هێرشی ئاسمانیی ئیسرائیل بۆ سەر خاکى عێراق هەر ماوە، راشیدەگەیەنێت ئەمەریکا داوای لەعێراق نەکردووە هاوردەکردنی غازی ئێران ڕابگرین. ئەمرۆ پێنجشەممە، 27-02-2025، فوئاد حوسێن، جێگری سەرۆک وەزیران و وەزیری دەرەوەی عێراق، لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی (العربیه‌) باسی لە پەیوەندییەکانی بەغدا – واشنتن، هێرشی گرووپە چەکدارەکان بۆ سەر هاوپەیمانان، پرۆسەی نوێی ئاشتیی لە تورکیا و باکووری کوردستان، شەڕی غەززە و چەندان پرسی دیکەی کرد.  فواد حسێن، هێرشە مووشەکییەکانی گرووپە چەکدارەکانی عێراقی بۆ گۆڕان و پێشهاتەکانی ناوچەکە گەڕاندەوە و جەختی کردەوە لەوەی پێویستە خۆمان لە گرژی و ئاڵۆزییەکانی ناوچەکە بپارێزین و عێراق پەلکێشی هیچ شەڕێک نەکەین. لە دوای سەرهەڵدانی شەڕی غەززە لە 07ـی ئۆکتۆبەری 2023، گرووپە چەکدارەکانی سەر بە ئێران لە عێراق، وەکوو پشتیوانییەک بۆ مقاوەمەی ئیسلامی لە فەڵەستین (حەماس) بۆ ماوەی چەندان مانگ، هێرشی مووشەکییان کردە سەر ئیسرائیل لە لایەک و لە لایەکی دیکە بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی هاوپەیمانان لە عێراق و هەرێمی کوردستان.  فوئاد حوسێن، لەبارەی ئەگەری هێرشی ئاسمانیی ئیسرائیل بۆ سەر عێراق، وتی: "هەڕەشەکانی هێرشی ئاسمانیی ئیسرائیل بۆ سەر عێراق، تاوەکوو ئێستەش هەر ماون." ئەوەشی خستە ڕوو "ئەمەریکا چەندان جار پەیامی ناڕاستەوخۆی لەبارەی گرووپە چەکدارەکان، بۆ ئێمەی ناردووە." لەبەشێکى دیکەى چاوثیکەوتنەکەیدا، وەزیۆى دەرەوەى عێراق،  باسی لە ئیدارەی نوێی ئەمەریکا بە سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترەمپ کرد و وتی: "ئەمەریکا داوای لێ کردووین هاوردەکردنی غاز لە ئێرانەوە ڕابگرین و هەندێک پێشنیازیشی بۆ کردووین کە تایبەتن بە زیادکردنی فشار لەسەر تاران. هاوکات، وەزیری دەرەوە بە پێویستیشی دەزانێت عێراق هاوسەنگیی لە پەیوەندییەکانی لە نێوان ئەمەریکا و ئێراندا بپارێزێت و  وتی: "هیوادارین بەردەوامیی بە گفتوگۆی ستراتیجیی نێوان بەغدا و واشنتن بدەین. لەبارەی سزای سەر ژمارەیەک بانکی فیدراڵیش، وەزیری دەرەوەی عێراق دڵنیایی دا لەوەی "هیچ سزایەکی نوێی ئەمەریکی بۆ سەر بانکەکانی عێراق نییە."

  عەلی بەنداوی ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری پەرلەمانی عێراق بە رۆژنامەی سەباحی گوتووە، لەگەڵ جێبەجێکردنی یاسای لێبوردنی گشتیدا ژمارەی زیندانییەکان لە گرتوخانەکان بەڕێژەی لەسەدا 40 بۆ لەسەدا 50 کەمدەبێتەوە و ئەوەش خەرجی حکومەت بۆ دابینکردنی پێداویستی گرتوخانەکان کەمتر دەکاتەوە. ئەندامەکەى لیژنەکە ڕاگەیاندووە: یاساکە بە كرداری چووەتە بواری جێبەجێکردنەوە، بەڵام پابەندی رێوشوێنی وردكراوە، پێشبینیش دەکات لە ماوەی مانگێک یان زیاتر، ژمارەی  زیندانەکان روو لە كەمبونەوە بكات. ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد، یاساکە ئازادكردنی سزادراوێكی زۆری لەخۆگرتووە، جگە لە گروپە تیرۆریستییەکان و ئەوانەی دەستیان بە خوێنی عێراقییەكان سورە. بەوتەی ئەو پەرلەمانتارە، رەنگە لەسەدا (٤٠ بۆ ٥٠) زیندانەکان ئازادبكرێن، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە زۆربەی ئەو تاوانانەی کە لێبوردنەکە دەیگرێتەوە پەیوەندییان بە پارەی خوێن و تاوانە بچوکەوە هەیە، لەگەڵ دۆسیەی ماددە هۆشبەرەکان، كە ئەو کەسانەش دەگرێتەوە بە بڕی کەمتر لە (٥٠)گرام گیراون. جەختیشكردووە، جێبەجێکردنی یاساکە یارمەتیدەر دەبێت بۆ کەمکردنەوەی فشارەکان لەسەر زیندانەکان و کەمکردنەوەی خەرجییەكانی دەوڵەت، بەتایبەت دابینكردنی خۆراک و ئامادەکردنی پێداویستییە لۆجستیکییەکان. ژمارەی زیندانیان لە عێراق، لە نێوان (٦٥ بۆ ٧٠)هەزار زیندانییە، لە کاتێکدا توانای زیندانەکان تەنها نزیکەی (٢٠)هەزار زیندانییە، ئەوەش وایکردووە زیندانەکان (٣٠٠%) بە رێژەی قەرەباڵغتر بن.

هاوڵاتى شاندی ئیمرالی کە لە ٧ کەسیی دەم پارتی پێکهاتوون بۆ سێهەمین دیدار لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان بەرەو زیندانی دوورگەی ئیمرالی بەڕێکەوتن. وەزارەتی دادی تورکیا دوینێ ڕەزامەندی لەسەر داواکارییەکەی دەم پارتی دەربڕی، تاکوو بۆ جاری سێیەم ئەمرۆ پێنج شەممە  شاندی ئیمراڵی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلان بکات. جیاواز لە دووجاری پێشوو، ئەمجارە جگە لە سڕی سورەییا ئۆندەر و پەروین بوڵدان، ئەحمەد تورک یش وەک ئەندامی سێیەمی شاندەکە سەردانی ئۆجەلان دەکات. بڕیارە هەر ئەمرۆ، دواى سەردانى شاندی ئیمرایی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) لە کاتژمێر ٥ى پاشنیوەڕۆ لە ئیستەنبوڵ کۆنگرەیەکى رۆژنامەوانى ئەنجامبدەن و  بانگەوازەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان ئاشکرا بکەن. بەپێی ئەو هەواڵەی لە میدیاکانی باکوری کوردستان بڵاو کراوەتەوە، ڕاگەیاندراوەکەى شاندەکە بەشێوەی ڕاستەوخۆ و لەسەر شاشەی گەورەوە ڕاستەوخۆ پەخش دەکرێت، بۆ ڕاگەیاندراوە مێژووییەکە، لە ئامەد و وان شاشەی گەورە دادەنرێت. ئامادەکارى کراوە لەشارى ئامەد لە گۆڕەپانی شێخ سەعید لە شاشەیەکی گەورەدا ڕاگەیاندراوەکەى شاندەکە بەشێوەی ڕاستەوخۆ پەخش بکرێت. چاوەڕێ دەکرێت، لە شارەکانی دەوروبەرەوە هەزاران کەس روبکەنە ئەوشارە، هاوکات لەشارى وانیش شاشەیەکی گەورە لە گۆڕەپانی شارەکە دادەنرێت. دەم پارتی، پارتی هەرێمە دیموکراتیکەکان (دەبەپە) و تەڤگەری ژنانی ئازاد (تەژەئا) بانگەوازیان بۆ هاوڵاتیان کردووە، سبەی کاتژمێر چوار لە گۆڕەپانەکانی ئامەد و وان بن. پێشتر ئایشەگول دۆغان، وتەبێژی پارتی دیموکراسی و یەکسانیی گەلان (دەم پارتی) ڕایگەیاند: داواکارییان پێشکەشی وەزارەتی دادی تورکیا کردووە بۆ ئەوەی شاندی ئیمڕاڵی بۆ جاری سێیەم سەردانی عەبدوڵڵا ئۆجەلان بکات. پێشکەشکردنی ئەم داواکارییەی دەم پارتی دوای ئەوە دێت، لەسەر داوای عەبدوڵڵا ئۆجەلان شاندێکی دەم پارتی سەردانێکی سێ رۆژەی بۆ هەرێمی کوردستان ئەنجامدا و لەگەڵ گەورە بەرپرسانی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە. هاوسەرۆک فراکسیۆنی دەم پارتی ئەوەش دەخاتەڕوو لە سەردانەکەى ئیمرالیدا بە تایبەت زانیاری لەسەر سەردانەکانی باشووری کوردستان و ئەو گفتوگۆیانەی کراون بە  ئۆجەلان ڕادەگەیەنرێت.

  وتەبێژی نەتەوە یەکگرتووەکان نیگەرانی قوڵی نەتەوە یەکگرتووەکانی لە بەردەوامی پێشێلکارییەکانی ئیسرائیل بۆ سەروەری و یەکپارچەیی خاکی سوریا دەربڕی. لە میانی کۆنگرە ڕۆژنامەوانیەکەیدا لە نیویۆرک، ستیفان دوجاریک لە میانی کۆنگرە ڕۆژنامەوانیەکەیدا لە نیویۆرک ڕایگەیاند، "ئێمە بە قووڵی نیگەرانین لە بەردەوامی پێشێلکارییەکانی ئیسرائیل بۆ سەروەری و یەکپارچەیی خاکی سوریا، هەروەها پێشێلکردنی ڕێککەوتننامەی جیابوونەوە لە ساڵی 1974". هەروەها جەختیکردەوە لەسەر پێویستی ڕێزگرتن لە هەموو پابەندبوونەکان بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەکان لەلایەن ئیسرائیلەوە. ستیفان دوجاریک ئەوەشى زیادکرد: هەر جارێک ئەم لێدانانە و پێشێلکارییەکانی دیکە لە لایەن کەسانی دیکەوە بۆ یەکپارچەیی خاکی سووریا دەبینین، مەترسی دووبارەبوونەوەی دوژمنایەتی و زیادبوونی توندوتیژی و ناسەقامگیریی ناوچەکە زیاتر دەکات. وتەبێژی نەتەوە یەکگرتووەکان جەختی لەوە کردەوە کە ئەوان  بەرگری لە ئاسایشی گەلی سوریا و یەکگرتوویی و سەروەری خاکی سوریا دەکەین و ئەمانەش پەیامگەلێکن کە لەلایەن پێدەرسن نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان و ئەوانی دیکەوە گەیاندووە.  وتیشى: پێویستە ڕێز لە هەموو پابەندبوونەکان بگیرێت کە بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەکان. دوێنێ چوارشەممە، ناوچە سەربازییەکانی باشووری سووریا لەلایەن  فڕۆکەکانی ئیسرائیلەوە بۆردومانکرا، لە درێژەی هێرشە دووبارەکان، لە ماوەی چەند هەفتەی ڕابردوودا، بۆ سەر خاکی سوریا، لەوانە داگیرکردنی ناوچەی پاراستن و کۆنترۆڵکردنی لوتکەی چیای هرمون، دەستدرێژیی هێزەکانی داگیرکەری ئیسرائیل بۆ سەر پارێزگای قونەیترە، و بۆردومانی سەدان شوێنی سەربازی، لەگەڵ سوپای سوریا لە تێکدانی ژێرخانی سوپای سوریا.

محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق، بانگهێشتنامەیەکی لەلایەن ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی ڕووسیا پێگەیشت بۆ ئەوەی لە مانگی ئایاری داهاتوو سەردانی ڕووسیا بکات. ئەمڕۆ چوارشەممە (26ی شوباتی 2025)، لە ڕاگەیەندراوێکدا نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی عێراق، ئەوەخراوەتەڕوو سودانی پێشوازی کردووە لە سێرگی تسیڤلێڤ وەزیری وزەی ڕووسیا، لەکۆبونەویەکدا تیایدا باسیان لە بوارەکانی هاوکاری هاوبەش کرد، بەتایبەتی لە بواری وزە و کەرتی نەوت. لە ڕاگەیەندراوەکەشدا ئەوەش ئاشکراکراوە سودانی "بانگهێشتنامەیەکی فەرمی لە وەزیری ڕوسیا وەرگرتووە کە لەلایەن ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی ڕوسیاوە بۆى نێردراوە بۆ ئەوەى بەشداری بکات لە ئاهەنگەکانی هەشتاهەمین ساڵیادی سەرکەوتن بەسەر نازیزیەکاندا کە لە مانگی ئایاری داهاتوودا ئەو مەراسیمە بەڕێوەدەچێت. سەرۆک وەزیرانی عێراق لەو دیدارەدا جەختی لەوە کردەوە عێراق کار بۆ فراوانکردنی هاوکاری لەگەڵ لایەنی ڕووسی لە چەند بوارێکدا، و پەرەپێدانی هاوبەشی و شارەزایی لە بواری زیرەکی دەستکرد کاردەکات. لای خۆیەوە، تسیڤیلێڤ ئەو پێشکەوتنانەی لە کۆبوونەوەکانی خولی دەیەمی لیژنەی باڵای عێراق و ڕووسیا، کە لە بەغدا بەڕێوەچوو، کە سەرۆکایەتی شاندی وڵاتەکەی دەکات، و ئەو یاداشتانەی لێکتێگەیشتن و ڕێککەوتنەکانی لە بوارەکانی گواستنەوەی دەریایی، تەندروستی، و کەرتی نەوت، هەروەها لەسەر ئاستی ژوورە بازرگانییەکانی نێوان هەردوو وڵات دووپاتکردەوە، ئاماژەی بە خواستی حکومەتی وڵاتەکەی کرد بۆ هاوبەشی زیاتر دوو وڵات لە بوارە جیاوازەکانی بەرژەوەندی هاوبەشدا.

  بڕیارە سبەینێ، دواى سەردانى شاندی ئیمرایی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) لە کاتژمێر ٥ى پاشنیوەڕۆ لە ئیستەنبوڵ کۆنگرەیەکى رۆژنامەوانى ئەنجامبدەن و  بانگەوازەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان ئاشکرا بکەن. بەپێی ئەو هەواڵەی لە میدیاکانی باکوری کوردستان بڵاو کراوەتەوە، ڕاگەیاندراوەکەى شاندەکە بەشێوەی ڕاستەوخۆ و لەسەر شاشەی گەورەوە ڕاستەوخۆ پەخش دەکرێت، بۆ ڕاگەیاندراوە مێژووییەکە، لە ئامەد و وان شاشەی گەورە دادەنرێت. ئامادەکارى کراوە لەشارى ئامەد لە گۆڕەپانی شێخ سەعید لە شاشەیەکی گەورەدا ڕاگەیاندراوەکەى شاندەکە بەشێوەی ڕاستەوخۆ پەخش بکرێت. چاوەڕێ دەکرێت، لە شارەکانی دەوروبەرەوە هەزاران کەس روبکەنە ئەوشارە، هاوکات لەشارى وانیش شاشەیەکی گەورە لە گۆڕەپانی شارەکە دادەنرێت. دەم پارتی، پارتی هەرێمە دیموکراتیکەکان (دەبەپە) و تەڤگەری ژنانی ئازاد (تەژەئا) بانگەوازیان بۆ هاوڵاتیان کردووە، سبەی کاتژمێر چوار لە گۆڕەپانەکانی ئامەد و وان بن. وەزارەتی دادی تورکیا ڕەزامەندی لەسەر داواکارییەکەی دەم پارتی دەربڕی، تاکوو بۆ جاری سێیەم سبەینێ پێنج شەممە شاندی ئیمراڵی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلان بکات. بەپێی ئەو هەواڵەی لە میدیاکانی باکوری کوردستان بڵاو کراوەتەوە جیاواز لە دووجاری پێشوو، ئەمجارە جگە لە سڕی سورەییا ئۆندەر و پەروین بوڵدان، ئەحمەد تورک یش وەک ئەندامی سێیەمی شاندەکە سەردانی ئۆجەلان دەکات.

هاوڵاتى ناوەندى ڕاگەیاندنى هێزەکانى سوریاى دیموکرات، ئاشکرایدەکات بەهۆى هێرشێکى فرۆکە جەنگیەکانى تورکیاى داگیرکارەوە، ١٢ کەسى سەربازى و مەدەنى شەهید بوون لە  بیابانی "روەیشد"، لە ناوچەی "ئەلشەدادی"، باشووری ئەلحەسەکە. ئێوارەى ئەمرۆ چوارشەممە، هەسەدە ئەو ڕاگەیەندراوەى بڵاوکردوەتەوەو تیایدا ئەوە دەخاتەڕوو، لە دەستدرێژییەکی نوێی تورکیا، چەند فڕۆکەیەکى جەنگیی داگیرکەری تورکیا و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان کاتژمێر سێى ئەمڕۆ هەڵیانکوتایە سەر چەند ناوچەیەک لە بیابانی "ئەلروەیشد"، لە ناوچەی "ئەلشەدادی"، باشووری ئەلحەسەکە. بەپێى ڕاگەیەندراوەکە، هێزی ئاسمانی داگیرکەر خاڵێکی سەربازی هێزەکانی هەسەدەى کردوەتە ئامانج، جگە لە ماڵی نیشتەجێبوونی کرێکارانی مەدەنی، هەروەها ئۆتۆمبێلێکی مەدەنی کە شوانەکانی هەڵگرتبوو لەسەر ڕێگای ئەلخەرەفی کە دێرەزوور و ئەلحەسەکە بەیەکەوە دەبەستێتەوە کردە ئامانج، لەوێ زیاتر لە ١٦ هێرشی ئاسمانی بۆ سەر ناوچەکە ئەنجامداوە. هەروەها دەشڵێن: لە ئەنجامی ئەو دەستدرێژییە خیانەتکارانەدا؛ چوار شەڕڤانمان و شەش کرێکاری مەدەنی و دوو شوان شەهید بوون. هەسەدە ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی داگیرکەری تورکیا ماڵێکی لە گوندی "ساکیرۆ" لە باشووری ڕۆژئاوای لادێی شاری "سولوک" کردە ئامانج و زیانی ماددی بە ماڵی ئەو هاووڵاتییە مەدەنییە گەیاندووە کە بە ئامانج گیراوە. ئەم هێرشە ترسنۆکانە ئاماژەن بۆ عەقڵیەتی دڕندە و فراوانخوازانەی داگیرکەری تورکیا و داوا لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکەین هەڵوێستی خۆیان بەرامبەر بەم هێرشە ئاشکرایە بۆ سەر خاکی سوریا دەرببڕن.

ئەندامانی پەرلەمانی ئێران (مەجلیسی شۆرای ئیسلامی ئێران) پڕۆژە یاسایەکی کۆمیسیۆنی پەروەردە، توێژینەوە و تەکنۆلۆژیای خودی پەرلەمانیان بۆ فێرکردن و وانە وتنەوەی زمانی نەتەوەکانی دیکەی ئێران لە قوتابخانەکانی ئەو وڵاتە ڕەتکردەوە. ئەندامانی پەرلەمانی ئێران ڕۆژی چوارشەممە 26ی مانگی دوو بە 104 دەنگی بەڵێ و 130 دەنگی نەخێر و پێنج دەنگی بێ لایەن دژایەتی خۆیان بۆ پڕۆژە یاساکە دەربڕی و ڕەتیانکردەوە. نوێنەرانی لایەنگری ئەم پلانە بە ئاماژەدان بە ماددەی 15ی دەستووری کۆماری ئیسلامی ئێران ڕایانگەیاند کە لەسەر بنەمای ئەو پرەنسیپە فێرکردنی زمانی دایک لە قوتابخانەکانی وڵاتدا دەبێت ڕێگری لێنەکرێت. وتەبێژی کۆمیسیۆنەکەی پەرلەمان کە پرۆژە یاساکەیان پێشکەش کردووە، داوای کردووە توانای پەروەردەیی وڵاتەکە تا ئاستی بیست لەسەد بۆ فێرکردنی ئەو زمانانە لە قوتابخانەکاندا تەرخان بکرێت. بە پێی ماددەی 15ی دەستووری کۆماری ئیسلامی ئێران، زمان و ڕێنووسی فەرمی وڵات فارسییە و بەکارهێنانی زمانی نەتەوەکانی دیکە لە چاپەمەنی و ڕاگەیاندنی گشتی و فێرکردنی ئەدەب و زمان لە قوتابخانەکاندا، شانبەشانی زمانی فارسی ئازادە و نابێت ڕێگری لێبکرێت. بەڵام بە کردەوە پەروەردە بە زمانی دایکی بە دەگمەن لە سیستەمی پەروەردەی فەرمی ئێراندا جێبەجێ دەکرێت و ئەمەش بووەتە هۆی ناڕازیبوون و "هەستکردن بە هەڵاواردن" لە نێوان نەتەوەکانی ئێراندا. نوێنەری مەسعود پزشکیان ڕۆژی چوارشەممە دژایەتی ئەو پلانەی کرد و وتی "ئەنجومەنی باڵای شۆڕشی فەرهەنگی کە دامەزراوەیەکی جێگای متمانەی ڕێبەری کۆماری ئیسلامییە، دژی ئەو پلانەیە." هەروەها محەممەد مەهدی شەهریاری، ئەندامێکی پەرلەمان ڕایگەیاندووە بەهۆی "چالاکی دژە ئێرانی"ی بەشێک لە نەتەوەکان لەسەر سنوورەکانی وڵات، ئەم پلانە "یەکڕیزی و یەکگرتوویی وڵات دەخاتە مەترسییەوە". پەروەردە بە زمانی دایکی نەک تەنیا لەلایەن بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران دژایەتی دەکرێت، بەڵکو لە نێو چالاکوانانی سیاسی و مەدەنیی ئێرانیش کە لایەنگری سەردەستبوونی زمانی فارسین، دژایەتی دەکرێت و پێیان وایە لەم ڕێگەیەوە ئێران پارچە پارچە دەبێت و بە هەڕەشە بۆ سەر یەکپارچەیی خاکی وڵاتەکە دایدەنێن. هوکات لایەنگرانی پەروەردەی زمانی دایکی لە قوتابخانەکانی ئێراندا دەڵێن سەرەڕای "فرەچەشنی زمانەوانی" کە لانیکەم 75 زمان و شێوەزاری جیاواز لە ناوچە جیاجیاکانی ئێران لەخۆ دەگرێت، هەندێک لە نەتەوەکان بە هۆی سنووردارکردنیان بۆ فێربوونی زمانەکەیان هەست بە جیاکاری و پشتگوێخستن دەکەن.

بڕیارە ئەمشەو چوارشەممە، ئیسرائیل لەنیوە شەودا ئەو زیندانییە فەلەستینییانە ئازاد دەکات کە ڕۆژی شەممەی ڕابردوو ئازادکردنیان هەڵوەشاندەوە، ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ ئاڵوگۆڕی تەرمی ئەو چوار بارمتە کە حەماس ڕادەستی میسری دەکات. پێدەچێت ڕادەستکردنی تەرمەکان بەبێ هیچ نمایشێکی سەربازی ئەنجام بدرێت، بەتایبەتی کە حەماس وەک داب و نەریتی ڕۆژنامەنووسانی بۆ ڕووماڵکردنی ئەو بۆنەیە بانگهێشت نەکردووە، پێدەچێت ئەمە لە ئەنجامی فشاری ناوبژیوانان بۆ سەر بزووتنەوەکە بێت، دوای ئەوەی تەلئەبیب پێداگری لەسەر ئەوە کردبوو کە ئۆپەراسیۆنەکە بەبێ هیچ ڕێوڕەسمێک ئەنجام بدرێت. لای خۆیەوە فەرمانگەی ڕاگەیاندنی زیندانیان دووپاتی کردەوە کە ئامادەکاری لە نەخۆشخانەی غەززەی ئەوروپی لە خان یونس دەستیپێکردووە بۆ وەرگرتنی ئەوان، هاوکات یانەی زیندانیان ڕایگەیاند کە ئیسرائیل لە نێوان کاتژمێر 10 بۆ 11ی شەوی ئەمڕۆ بەکاتی فەلەستین 445 زیندانی ئازاد دەکات.  لیواکانی قەسام کە باڵی چەکداری بزووتنەوەی حەماس، ڕایگەیاند کە تەرمی چوار زیندانی ئیسرائیلی ڕادەست دەکەن کە بریتین لە تزاچی ئیدان، ئیتزیک ئەلگرات، ئۆهاد یەحالۆمی و شلۆمۆ مەنتسور. وتەبێژی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دووپاتیکردەوە کە ڕێککەوتنێک کراوە بۆ ڕادەستکردنی چوار تەرم، بەبێ ئەوەی وردەکارییەکان بخاتەڕوو. لای خۆیەوە، یانەی دیلەکان کە پەیوەندی بە کاروباری دیلەکانی فەلەستینیەوە هەیە، ئەمڕۆ لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاندووە، ئەمڕۆ ئاگادارکراونەتەوە کە 445 زیندانی ئازاد دەکرێن هەموویان دانیشتووی ستریپی غەززەن. ئیسرائیل هەفتەی ڕابردوو ئازادکردنی زیندانیانی فەلەستینی دواخست و حەماسی تۆمەتبار کرد بە ئەنجامدانی "نمایشی سەربازی زەلیلکەرانەی دەستگیرکراوانی ئیسرائیل" لە کاتی ڕادەستکردنی پێشوودا. پێشتر بزووتنەوەی حەماس لە ڕاگەیاندراوێکدا ئاماژەی بەوەدابوو کە شاندێکی بزووتنەوەکەیان بە سەرۆکایەتی خەلیل حەیە سەردانی قاھیرەی کردووە و لە میانیدا لەگەڵ بەرپرسانی میسر کۆبووەتەوە. ڕاشیگەیاندووە کە لە کۆبوونەوەکەدا، باس لە جێبەجێکردنی ڕێککەوتنی ئاگربەست و ئاڵوگۆڕی دیلەکان، ھەروەھا گفتوگۆکانی قۆناغی دووەمی رێککەوتنەکە کراوە. باسی لەوەش کردووە شاندی بزووتنەوەکەیان لە میانی سەردانەکەی بۆ قاھیرە، گەیشتووە بە ڕێککەوتنێک بۆ چارەسەرکردنی کێشەی دواخستنی کاروانی حەوتەمی ئازادکردنی ئەو بەدیلگیراوە فەڵەستینییانەی کە بڕیاربوو ڕۆژی شەممەی ڕابردوو، لەلایەن ئیسرائیلەوە ئازاد بکرێن.

  نوێترین دیمەنى چالاکى خۆى لە چیای کورەژارۆ لە شارۆچکەی شیلادزێ بڵاوکرایەوە،  کە ٢٠ى ئەم مانگە ئەو ئۆپراسیۆنەى ئەنجامداوە. دیمەنە ڤیدیۆییەکە نزیکەی ٢ خولەکە و ڕایگەیاند لە ئایندەدا دیمەنی زیاتر هەمان چالاکى بەدرێژتر بڵاودەکەنەوە، ئەو ساتانە دەردەکەوێت کە چۆن گەریلا لە هەلومەرجی دژوارو شاردو بەفردا  بۆ ئەنجامدانی چالاکییەکە هەنگاودەنێن، هەروەها ساتەکانی ئەنجامدانی چالاکییەکە دەبینرێت. بەپێى ڕاگەیەندراوێکى پێشترى ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە لە ٢٢ ی شوبات بڵاویکردەوە هێزەکان پاراستنی گەل-هەپەگە، ئاماری چالاکییەکانی گەریلاکانی ئازادیی دژی سوپای داگیرکەری تورک و هێرشەکانی ئەو دەوڵەتە داگیرکەرە ڕاگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە. لە ڕاگەیاندراوەکەیدا هەپەگە ئاماژەی بەوەکرد، لە بەرامبەر هێرشەکانی سوپای داگیرکەری تورکدا لە ئاسمان و زەوییەوە، هێزەکانی گەریلامان لە چوارچێوەی پاراستنی ڕوادا وەکو وەڵام، لە ٢٠ـی شوبات ئۆپەراسیۆنێکی شۆڕشگێڕانەییان لە زاپ ئەنجامدا، ئەم چالاکییە بۆ بەبیر هێننەوەی شەهیدانی کۆتا ئپەراسیۆنی شۆڕشگێڕانەیە، کە بە ڕۆحی فیداکاری ئاپۆیی سەرکەوتنێکی گەورە ئەنجامدرا. ئەنجامی ئەم ئۆپراسیۆنە شۆڕشگێڕییە لە گەلی تورکیا و ڕای گشتی شاردراوەتەوە، سوپای تورکیا ئاشکرای نەکردووە و کوژراو و بریندارەکانی خۆی شاردۆتەوە، وەزارەتی بەرگری نیشتمانی دەوڵەتی تورک دوێنێ ڕایگەیاند؛ تۆڵەی سەربازەکانی کردوەتەوە و ١٧ گەریلا شەهید بوون، بەڵام شتی وا بوونی نییە و ئەمە درۆیەکی ڕاستەوخۆیە لەگەڵ خەڵکی تورکیادا کراوە. بۆ بینى گرتە ڤیدیۆییەکە کلیک بکە. https://t.me/hawlatinews/22912

  وەزارەتی دادی تورکیا ڕەزامەندی لەسەر داواکارییەکەی دەم پارتی دەربڕی، تاکوو بۆ جاری سێیەم سبەینێ شاندی ئیمراڵی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلان بکات. بەپێی ئەو هەواڵەی لە میدیاکانی باکوری کوردستان بڵاو کراوەتەوە جیاواز لە دووجاری پێشوو، ئەمجارە جگە لە سڕی سورەییا ئۆندەر و پەروین بوڵدان، ئەحمەد تورک یش وەک ئەندامی سێیەمی شاندەکە سەردانی ئۆجەلان دەکات. سەرنجیش خراوەتە سەر ئەوەی چاوەڕێ دەکرێت سبەینێ شاندەکە سەردانی ئۆجەلان بکات لە زیندانی دورگەی ئیمڕاڵی.  بەر لە نیوەڕۆی ئەمڕۆ (26ـی شوباتی 2025) ئایشەگول دۆغان، وتەبێژی پارتی دیموکراسی و یەکسانیی گەلان (دەم پارتی) ڕایگەیاند: داواکارییان پێشکەشی وەزارەتی دادی تورکیا کردووە بۆ ئەوەی شاندی ئیمڕاڵی بۆ جاری سێیەم سەردانی عەبدوڵڵا ئۆجەلان بکات. پێشکەشکردنی ئەم داواکارییەی دەم پارتی دوای ئەوە دێت، لەسەر داوای عەبدوڵڵا ئۆجەلان شاندێکی دەم پارتی سەردانێکی سێ رۆژەی بۆ هەرێمی کوردستان ئەنجامدا و لەگەڵ گەورە بەرپرسانی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە. هاوسەرۆک فراکسیۆنی دەم پارتی ئەوەش دەخاتەڕوو لە سەردانەکەى ئیمرالیدا بە تایبەت زانیاری لەسەر سەردانەکانی باشووری کوردستان و ئەو گفتوگۆیانەی کراون بە  ئۆجەلان ڕادەگەیەنرێت. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا، گوڵستان کلچ کۆچیگیت وتیشى: دوای چاوپێکەوتنەکە کاتی ڕاگەیاندنی بانگەوازە مێژوویەکی بەڕێز ئۆجالان دیاری دەکرێت، کە لە چارەسەری پرسی کورددا دەبێتە قۆناغی سەردەمێکی نوێ.  ئەو جەخت لەسەر ئەوەکردەوە دڵنیاین بانگەوازەکە مێژووی دەبێت ئەو کردە و ڕێگرییانەی گورز لەم زەمینە هاوپەیمانی و هاوبەشەیی تورک و کورد دەدەن و ئاستەنگی بۆ درووستەکەن، دەبێت لە لایەنی سیاسی و کۆمەڵگەوە شەرمەزار بکرێن." گوڵستان کلچ کۆچیگیت ئەوەشى روونکردەوە،  دوای ئەوەی بانگەوازییە مێژوویەکە دەدرێت، بەرپرسیارێتی دەکەوێتە ئەستۆی پەڕلەمان و وتی: دوای ئەوەی ئەم بانگەوازییە مێژووییە دەدرێت، بانگەوازی لە پەڕلەمان دەکەین بە بەرپرسیارێتی خۆی هەستێت، بکەوێتە ژێرباری بەرپرسیارێتی خۆی و گۆڕین و هەموواری یاسایی بۆ جێبەجێکردنی پێویستییەکانی بانگەوازییەکە بکات و دەستبەجێ هەنگاوبگرێتەبەر." شاندەکە لەبارەی پرۆسەی چارەسەری و ئاشتی لە باکووری کوردستان و تورکیا لە هەرێمی کوردستانن. رۆژانی 16 و 17ـی ئەم مانگە لە هەولێر لەگەڵ مەسعود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە. رۆژی سێشەممە، 18ـی شوباتی 2025، لە شاری سلێمانی لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە.     شاندەکە لەبارەی پرۆسەی چارەسەری و ئاشتی لە باکووری کوردستان و تورکیا لە هەرێمی کوردستانن. رۆژانی 16 و 17ـی ئەم مانگە لە هەولێر لەگەڵ سەرۆک بارزانی و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە.  شاندی دەم پارتی رۆژی 28ـی کانوونی یەکەمی 2024 سەردانی ئیمراڵی کرد و لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) کۆبووەوە. رۆژی دواتر شاندەکە پەیامێکی لەسەر زاری ئۆجەلان بڵاوکردەوە، تێیدا جەختی لە بەهێزکردنی برایەتیی کورد و تورک کردەوە. شاندی دەم پارتی بۆ جاری دووەم لە 22-01-2025 سەردانی ئیمراڵیی کرد و لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان کۆبوونەوە؛ دواتر پەیامێکیان بڵاوکردەوە و رایانگەیاند، "کارەکانی بەڕێز ئۆجەلان لەبارەی پرۆسەکە بەردەوام دەبێت. دوای تەواوکردنی ئامادەکارییەکان، پەیام بۆ رای گشتی بڵاودەکاتەوە."

ئەنجوومەنی باڵای دادوەری عێراق ڕەتیدەکاتەوە فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ ئەحمەد شەرع، سەرۆک کۆماری سووریا بۆ قۆناغی ڕاگوزەر دەرکردبێت، ئاشکراشی دەکات کە نوسراوی فەرمانی دەستگیرکردنەکە ساختەیە. لە ڕاگەیەندراوێکیاندا ئەمرۆ چوارشەممە، ئەنجوومەنی باڵای دادوەری عێراق لە دەڵێت: ئەو نوسراوەی بڵاوکراوەتەوە و تێیدا ئاماژە بەوەکراوە ئەحمەد شەرع بەماددەی 4ـی تیرۆر داواکراوەو فەرمانی دەستگیرکردنی هەیە، لە دادگای عێراقی دەرنەچووە و ساختەیە. هاوکات هەر لەو ڕاگەیەندراوەیاندا هۆشداری دەدەن لەو ڕەفتارانە کە پێچەوانەی یاسان و ئەوانەی ئەنجامیان دەدەن، ڕووبەڕووی یاسا دەکرێنەوە. لە سێ مانگی داهاتوودا عێراق میوانداری لوتکەی عەرەبی دەکات و بڕیارە سەرۆککۆماری سووریاش بۆ قۆناغی ڕاگوزەر بانگهێشتی لوتکەکە بکرێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی دەوترێت ئەحمەد شەرع پێشتر لە ڕیزەکانی ڕێکخراوی قاعیدە لە عێراق شەڕی دژی هێزەکانی عێراق کردووە، لەئێستاوە بانگهێشتەکە مشتوومڕی دروستکردووە.  

  سەرەڕای ڕاگەیاندنی ئاگربەست لە دوای ئەو هێرشانەی ئیسرائیل کە زیاتر لە ١٥ مانگیان خایاند، بەهۆی سنووردارکردنی چوونەژوورەوەی هاوکارییەکان، لە غەززە کێشەی شوێنی مانەوە و ئامڕازەکانی گەرمکردنەوە دروست بووە و، سەرماوسۆڵە کاریگەری نەرێنیی کردووەتە سەر ژیانی هاووڵاتیان. بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی دۆستانی نەخۆش لە شاری غەززە، سەعید سەڵاح، ئاماژەی بەوە کرد کە لە ماوەی دوو هەفتەی ڕابردوودا بەهۆی سەرمای توندەوە نۆ منداڵی ساوایان هێناوە بۆ نەخۆشخانە. ئەو وتیشی: لە ماوەی دوو هەفتەی ڕابردوودا، پێنج منداڵی ساوای تەمەن یەک ڕۆژ بۆ دوو هەفتە هێنراون بۆ نەخۆشخانە کە بەهۆی سەرماوە گیانیان لەدەستداوە". سەڵاح باسی لەوە کرد منداڵێکی ساوا لە بەشی وردبینی چڕە و دۆخی تەندروستی ناجێگیرە. سێ منداڵی دیکە لە پاش وەرگرتنی چارەسەر نەخۆشخانەیان جێهێشتووە. هەروەها ئەو بەرپرسە ئەوەشى خستەڕوو ئەو منداڵانەی هێندراون بۆ نەخۆشخانە پلەی گەرمی لەشیان ٣٢ و ٣٣ پلە بووە و، نەیانتوانیوە هەناسە بدەن و پەستانی خوێنیان دابەزیوە و سییەکانیان بە باشی کاریان نەکردووە، ڕەنگی پێستیشیان شین هەڵگەڕاوە.