هاوڵاتى کۆنسولی گشتیی تورکیا لە ھەولێر لەگەڵ شێخ جەعفەر مستەفا، جێگری سەرۆکی ھەرێمی کوردستان کۆبووەوە هەردوولا جەختیان لە گرنگی رێككەوتنی لایەنە سیاسیەكانی عێراق كردووە بۆ تێپەڕاندنی ئەو دۆخە چەقبەستووەی لەبەردەم پڕۆسەی سیاسیی عیراقدا هەیە. سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان لە ماڵپەڕی فەرمیی خۆیدا راگەیاندراوێكی بڵاوكردۆتەوە و رایگەیاند:" ئەمڕۆ دووشەممە شێخ جەعفەر شێخ مستەفا، جێگری سەرۆکی هەرێمی کوردستان، پێشوازی لەهاکان کاراچای، کۆنسولی گشتیی تورکیا لە هەرێمی کوردستان کرد. لە کۆبوونەوەیەکدا دوایین پێشهاتە سیاسییەکانی عيراق و پەیوەندییەکانی هەولێر ـ بەغدا لە سەروبەندی پێکهێنانی كابینەی نوێی حکومەتی عێراق، پەیوەندییە دیپلۆماسییەکانی نێوان تورکیا و هەرێمی کوردستان و برەودان بە پەیوەندییەکان، تاوتوێ کران". لە بەشێکی دیکەی راگەیێنراوەکەی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستاندا هاتووە:" جێگری سەرۆک، لە پێناو بەرژەوەندییە باڵاکانی نیشتمان و تێپەڕاندنی ئەو دۆخە چەقبەستووەی لەبەردەم پڕۆسەی سیاسیی عیراقدا هەیە، جەختی لە گرنگی و رێككەوتنی لایەنە ساسییەكانی عێراق بۆ پێکهێنانی حکومەتی نوێ کردەوە". ئاماژەشکراوە کۆنسولی گشتی تورکیا جەختی لەسەر بەردەوامبوونی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ هەرێمی کوردستان دووپاتكردووەتەوە و باسی لە گرنگیی سەقامگیریی سیاسی و ئەمنیی عیراق بۆ ناوچەکە كردووە و لەمبارەیەوە جەختی لە هاوئاهەنگی لەپێناو بەرقەراربوونی ئاشتی و ئارامی لە ناوچەکەدا كردووەتەوە.
هاوڵاتى سه‌رۆكایه‌تی روسیا رایگه‌یاندوه، ڤلادیمێر پوتن، مه‌رسومێكی تایبه‌تی به هاوڵاتیانی ئه‌و وڵاتانه واژۆكردوه كه له ئێستادا دژی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی وڵاته‌كه‌یین. به‌پێی تۆڕی هه‌واڵیRussia Today ، سه‌رۆكایه‌تی روسیا ئه‌مڕۆ دوشه‌ممه رایگه‌یاندوه، ڤلادیمێر پوتین، سه‌رۆكی روسیا مه‌رسومێكی تایبه‌تی به هاوڵاتیانی ئه‌و وڵاتانه واژۆكردوه كه له ئێستادا ژی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی وڵاته‌كه‌یین. سه‌رۆكی روسیا رێنماییه‌كانی ئه‌و مه‌رسومه‌ی به شێوه‌ی نوسراو ئاڕاسته‌ی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی وڵاته‌كه‌ی كردوه، تا به‌شێوه‌یه‌كی خێرا كار له‌سه‌ر جێبه‌جێكردنی ئه‌و مه‌رسومه بكات و رێگه له به‌شێك له‌و كه‌س و هاوڵاتیانی ئه‌و وڵاتانه بگیردرێت كه له ئێستادا دژ به روسیان، بۆ ئه‌وه‌ی سه‌ردانی وڵاته‌كه نه‌كه‌ن. پوتین سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی به مه‌رسومه‌كه‌ی ئاسته‌نگ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه هاوڵاتی وڵاتانی رۆژئاوا و ئه‌مریكان دروستكردوه، به‌ڵام بڕیاری ئه‌وه‌شیداوه كه به‌شێك له‌و رێككه‌وتنه ستراتیژیانه‌ی له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌كه له یه‌كێتی ئه‌وروپا، نه‌رویج، ئایسلاند، سویسرا و دانیمارك واژۆی كردوه، هه‌ڵیانبپه‌سێرێت.
(4).jpg)
هاوڵاتى جێگری سەرۆكی حكومەتی لوبنان مایەپووچبوونی حکومەتەکەی راگەیاند و دەڵێت:" حکومەت و بانکی ناوەندی مایەپووچبوون، بۆ چارەسەرێک دەگەڕێن کە زیانەکانی سەر خەڵک کەمبکەنەوە". سه‌عدی شامی جێگری سه‌رۆكوه‌زیرانی لوبنان بە میدیاکانى وڵاتەکەى راگەیاند، لوبنان لە ساڵی ٢٠١٩ وە دوو چاری قەیرانێکى ئابوری قورس بووە و هەموو رێگایەکی ئابوریان بەکارهێناوە بۆ پاراستنى وڵاتەکەیان لەو قەیرانە، بەڵام دواجار ئەوەى نەیاندەویست دوچارى بن دوچارى بوون. لە ساڵی 2019ـەوە حکومەتی لوبنان تووشی قەیرانێکی قووڵی دارایی بووە. دراوی وڵاتەکە نزیکەی 90٪ـی بەهاکەی لەدەستداوە. ئەوەش وایکردووە دۆخی دارایی خەڵکی وڵاتەکە بەردەوام بەرەو خراپتر بڕوات. شامى ئاماژەى بەوە کردوە کە بانکی ناوەندی لوبنان مایەپووچ بووە، بەڵام جەختیکردەوە هەموو هەوڵێک دەدەن کاریگەرییە ئابوری و داراییەکانى ئەو مایەپووچبوونە کەم بکەنەوە. جێگری سەرۆک وەزیرانى لوبنان وتیشى" هەوڵ دەدەین کاریگەرى ئەو قەیرانە لەسەر هاوڵاتیان کەمتر بێت و هەژمارەکان بەشێوەیەکى سوو دابەش بکرێن بەسەر خەڵک و کۆمپانیاو گروپەکاندا" هەروەها جێگری سەرۆک وەزیرانى لوبنان ئەوەشى خستەڕوو کە لەگەڵ سندوقی دراوی نێودەوڵەتى لە گفتوگۆدان بۆ ئەوەى هاوکاری وڵاتەکەى بکرێت و ئومێد هەیە بەم نزیکانە بگەنە رێککەوتن بۆ کەمکردنەوەى کاریگەرییەکانى ئەم مایەپووچبوونە
هاوڵاتى پارێزگاری سلێمانی دەڵێت:" دڵنیاتان دەکەمەوە کە لە ساڵی 1991ـەوە دۆخی خراپی وەکو ئەمشێوەیە نەبووە، دۆخی دەستبردن بۆ داهاتی گشتیی وەکو ئەم دۆخەی ئێستا نەبووە، هیچ کەس زاتی ئەوەی نەکردووە وەک ئێستا دەست بۆ داهاتی گشتیی ببات". دەڵێت:" بودجەی فریاکەوتنمان وەکو پێویست خەرج ناکرێت. ئەو داهاتەی دەیگەڕێنینەوە بەشێکی خەرج ناکرێتەوە بۆمان بۆ ئەوەی بتوانین خزمەتگوزارییەکانی پێ بەردەوام بکەین، بۆیە ئێمە ئەم قسانەمان لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان و لایەنە سیاسییەکان کردووە و بەڵێنیان پێداوین لە ئاییندەیەکی نزیکدا ئەم بابەتە بەشێوەیەکی ریشەیی چارەسەر بکەن". رۆژی دووشەممە، هەڤاڵ ئەبوبەکر، پارێزگاری سلێمانی لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند:" بە گوێرەی دەستووری عێراق، داهات و خەرجییەکان پەیوەندییان بە ئیدارە خۆجییەکانەوە نییە، لە هەرێمی کوردستانیش داهات و خەرجی دەگەڕێتەوە بۆ وەزارەتی دارایی و بە رێنوێنی ئەنجوومەنی وەزیرانیش خەرج دەکرێت. پارێزگاری سلێمانی سەبارەت بە نەبوونی پارە لە بانکەکانی سلێمانیدا وتی، "بڕی پارە لە بانکەکان و سیولە، پەیوەندی راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆی بە ئیدارەی خۆجێییەوە نییە، بەپێچەوانەوە ئێمە قوربانییەکی گەورەی ئەوەین کە بودجەی بەکاربردنیشمان وەکو پێویست بۆ خەرج ناکرێت. بودجەی فریاکەوتنمان وەکو پێویست خەرج ناکرێت. ئەو داهاتەی دەیگەڕێنینەوە بەشێکی خەرج ناکرێتەوە بۆمان بۆ ئەوەی بتوانین خزمەتگوزارییەکانی پێ بەردەوام بکەین، بۆیە ئێمە ئەم قسانەمان لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان و لایەنە سیاسییەکان کردووە و بەڵێنیان پێداوین لە ئاییندەیەکی نزیکدا ئەم بابەتە بەشێوەیەکی ریشەیی چارەسەر بکەن." پارێزگاری سلێمانی باس لەوەش دەکات، نابێت پەیوەندی خراپی لایەنە سیاسییەکان کاریگەری بکاتە سەر خزمەتگوزارییەکان و مووچە و ژیانی خەڵک. هەڤاڵ ئەبوبەکر وتیشی، "دڵنیاتان دەکەمەوە کە لە ساڵی 1991ـەوە دۆخی خراپی وەکو ئەمشێوەیە نەبووە، دۆخی دەستبردن بۆ داهاتی گشتیی وەکو ئەم دۆخەی ئێستا نەبووە، هیچ کەس زاتی ئەوەی نەکردووە وەک ئێستا دەست بۆ داهاتی گشتیی ببات." ئاماژە بەوەش دەکات، رێکخراوەکان و هاونیشتمانیان، هەروەها حکومەتی هەرێمی کوردستانیش هێندەی توانای دارایی خۆیان لە ساڵانی رابردوودا هاوکاریان بوون. دەشڵێت، "ئێستا نرخی نەوت بەرزبووەتەوە، حکومەت توانای ناردنە دەرەوەی غازی هەیە، 12 دەروازەی ئێران و عێراق هەن کە شەش دانەیان لە سلێمانین، جگە لە فڕۆکەخانە و دەروازەی تیلەکۆ کە بڕیارە بەم نزیکانە بکرێتەوە، جگە لە 50 خاڵی ئاڵوگۆڕی بازرگانی کە هەمانە، هەموو ناوەڕاست و باشووری عێراق بۆ زۆرینەی کەرەستەکان پشت بە ئێمە دەبەستێت، بۆیە بە راستی ناکرێت ئێمە دۆخی داراییمان خراپ بێت." پارێزگاری سلێمانی جەخت لەوە دەکاتەوە، کە ئەوان هەموو هەوڵێکیان داوە بۆ چارەسەکردنی گرفتەکان بەگشتیی و لەنێویاندا گرفتی دەرمان و نەخۆشخانەکان. سنووری پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە، ئیدارەکانی راپەڕین و گەرمیان، چەند مانگێکە رووبەڕووی چەندین کێشە بوونەتەوە، لەوانە کەمیی دەرمان، بایکۆتکردنی کرێکارانی پاککەرەوە و دواکەوتنی مووچە.
هاوڵاتى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له يادى شه‌هيدانى كوردانى فه‌يليدا رایگەیاند: " له‌م ياده‌دا داوا له حكوومه‌تى فيدراليى عيراق ده‌كه‌ينه‌وه كوردانى فه‌يلى قه‌ره‌بۆ بكاته‌وه و به ته‌واوى كێشه‌ى گێڕانه‌وه‌ى ڕه‌گه‌زنامه و زه‌ويوزار و ماڵه‌كانيان چاره‌سه‌ر بكات و دادپه‌روه‌رييان بۆ مسۆگه‌ر بكرێت په‌يامى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له يادى شه‌هيدانى كوردانى فه‌يليدا ئه‌مڕۆ له يادى چل و دوو ساڵه‌ى جينۆسايد و شه‌هيدانى كوردانى فه‌يليدا، به ڕيز و شكۆوه شه‌هيدان و قوربانييانى كوردانى فه‌يلى و ته‌واوى شه‌هيدانى كوردستان به بير ده‌هێنينه‌وه، سه‌رى ڕێز و نه‌وازشيان بۆ داده‌نوێنين و سڵاو و دروود بۆ گيانى پاكيان ده‌نێرين. ته‌نيا له‌به‌ر ئه‌وه‌ى پشتگيرييان له شۆڕش و مافه‌كانى گه‌لى كوردستان كردووه، سه‌تان هه‌زار هاووڵاتيى سڤيل له كوردانى فه‌يلى له ئۆپه‌راسيۆنێكى جينۆسايددا له‌سه‌ر ده‌ستى ڕژێمى پێشووى عيراق ڕووبه‌ڕووى ڕاگواستن و ده‌ركردن و لێسه‌ندنه‌وه‌ى ڕه‌گه‌زنامه بوونه‌وه و ده‌يان هه‌زاريان يه‌كجارى بێسه‌روشوێن كران. له كاتێكدا دادگاى باڵاى تاوانه‌كانى عيراق ئه‌م تاوانه‌ى به جينۆسايد ناساندووه، له‌م ياده‌دا داوا له حكوومه‌تى فيدراليى عيراق ده‌كه‌ينه‌وه كوردانى فه‌يلى قه‌ره‌بۆ بكاته‌وه و به ته‌واوى كێشه‌ى گێڕانه‌وه‌ى ڕه‌گه‌زنامه و زه‌ويوزار و ماڵه‌كانيان چاره‌سه‌ر بكات و دادپه‌روه‌رييان بۆ مسۆگه‌ر بكرێت. سڵاو له گيانى پاكى شه‌هيدان و ياديان به خێر. نێچيرڤان بارزانى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان 2022/4/4
(18).jpg)
هاوڵاتى وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران داوای بڕیاری بەپەلەی ئەمریکا بۆ سەرخستنی دانوستاندنەکانی ڤیەننا دەکات و دەڵێت: "ئەگەر ئەمریکا و وڵاتانی دیکەی بەشدار لە دانوستاندنەکان چاوەڕوانی رێککەوتنێکی گونجاون، پێویستە زووتر بڕیاری لەسەر بدەن و نەهێڵن ئەو رێککەوتنە لەوە زیاتر دوابخرێت". سەعید خەتیبزادە، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کۆنفرانسی رۆژنامەوانی هەفتانەیدا لەبارەی وەستاندنی دانوستاندنەکانی تایبەت بە کاراکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ وڵاتانی زلهێزی جیهان رایگەیاند: "دەبێ ئەمریکا بڕیاری سیاسی لەبارەی دانوستاندنەکانی ڤیەننا بدات و ئێران ناتوانێت بۆ هەمیشە چاوەڕوانی بڕیاری ئەمریکا بێت". سەعید خەتیبزادە وتی:" ئەگەر ئەمریکا و وڵاتانی دیکەی بەشدار لە دانوستاندنەکان چاوەڕوانی رێککەوتنێکی گونجاون، پێویستە زووتر بڕیاری لەسەر بدەن و نەهێڵن ئەو رێککەوتنە لەوە زیاتر دوابخرێت". بە وتەی خەتیبزادە، گەڕانەوەی ئێران بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی چاوەڕێی بڕیاری سیاسیی ئەمریکا دەکات و دەبێ واشنتن ژمارەیەک کەسایەتیی ئێران بەپێی رێککەوتنی ساڵی 2015 لەنێو لیستی گەمارۆکان دەربهێنێت. وەزیری دەرەی ئێران سەبارەت بە ئەگەری گەمارۆی زیاتری ئەمریکا بۆسەر وڵاتەکەی لە رۆژانی داهاتوودا گوتی، واشنتن زۆرجار ئەو بڕیارانەی داون و هەموو هەوڵێکی داوە بۆ بەرەوپێشبردنی ئەجێندای خۆی. دانوستاندنەکانی ڤیەننا لە 5-3-2022ـەوە وەستاون. بە وتەی ئێنریكێ مۆرا، دانوستاندنکاری باڵای یەکێتی ئەوروپا، بەهۆی هەندێک بڕیاری سیاسی، ئەو دانوستاندنانە راگیراون.
هاوڵاتى سەرۆکایەتی دیوانی ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا رایگەیاند: "لە کەناڵێکی فەرمیی سەر بە بزووتنەوەی گۆڕانەوە هەواڵێکی ناڕێک و ناڕاست بڵاوکرایەوە کە گوایە مووچەی مانگی 3 بە فەرمانی سەرۆکی حکومەت دواخراوە". سەرۆکایەتیی دیوانی ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان راشیگەیاندبوو: "لەبەر ئەوەی بزووتنەوەی گۆڕان بەشدارێکی سەرەکیی حکومەتە و وەزیری داراییش سەر بەو بزووتنەوەیە، چاوەڕوانی روونکردنەوەی ئەوانین بۆ بەدرۆخستنەوەی ئەم هەواڵە و بە پێچەوانەوە، دواتر روونکردنەوەی پێویست لەسەر پڕۆسەی دابەشکردنی مووچە و ئامادەکارییەکان و بەربەستەکانی، دەخەینەڕوو". لە راگەیێندراوەکەی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستانشدا هاتووە: "ئێمه پێشتریش له رێكکه‌وتی 14-3-2022 له راگه‌یاندنی فه‌رمی وه‌زاره‌تمان بڵاومانكردووەته‌وه کە هه‌ر زانیارییه‌ك سەباره‌ت به دابه‌شكردنی مووچه و دۆخی دارایی هه‌رێمی كوردستان له پێگه‌ی فه‌رمی خۆمان بڵاوی ده‌كه‌ینه‌وه، به‌ده‌ر له‌وه هیچ زانیارییه‌ك گوزارشت له رای وه‌زاره‌تی دارایی و ئابووری ناكات و ئەو راپۆرته ره‌تده‌كه‌ینه‌وە". تاوەکو ئەمڕۆ دووشەممە، مووچەی مانگی ئاداری مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان نەدراوە.
.jpg)
هاوڵاتى گۆران عومه‌ر، ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان له‌نامه‌یه‌كدا بۆ مه‌سرور بارزانی دەڵێت:" دەبێت لە پێش هەمولایەک جەنابت بە خەمی هونەر و کەلتوری گەلەکەتەوە بیت، چونکە لە ناو هەمو دنیادا کەلتور لە سەر بنەمای هونەر پێش یاخود پاش دەکەوێت". گۆران عومه‌ر، ئه‌ندامی فراكسیۆنی گۆڕان له‌نامه‌یه‌كدا بۆ مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان نوسیویه‌تی: "جەنابی سەرۆکی حکومەت لەم نامەیه‌ی ئاڕاستەی جەنابتی دەکەم، هیوادارم کاری جددی لەسەر بکرێت و ڕۆڵی سەرەکی جەنابتانی تیادابێت، لەسەر بنەمای ئەوەی جەنابت لەپاڵ کاری سیاسەتمەداریتدا کەسێکی هونەری و شێوە کاریت، کە ئەمەش واتای ئەوە دەگەیه‌نێت کە دەبێت لە پێش هەمولایەک جەنابت بە خەمی هونەر و کەلتوری گەلەکەتەوە بیت، چونکە لە ناو هەمو دنیادا کەلتور لە سەر بنەمای هونەر پێش یاخود پاش دەکەوێت". گۆران عومه‌ر له‌نامه‌كه‌یدا ده‌شڵێت :"تاکە چارەسەر بۆ گێڕانەوەی شکۆی خێزان، راگرتنی سەرجەم ئەو فیلم و زنجیرانەیە، لە جیاتی ئەوان دەستی ئەکتەر و دەرهێنەری کورد بگیرێت و پشتگیری تەواوەتیان بکرێت لە هەمو روەکانەوە، ئەوکات ئێمە دەتوانین کەلتور و دابونەریتی جوانی خۆمان نیشانی گەلانی دنیا بدەین بەو چەکەی دەستمان کە هونەرە ئەو جەنگە ببەینەوە کە کەلتور و مێژوی جوانی کوردی بردوەتە لێواری مەرگ، بێگومان کردنی ئەمەش زۆر قورسە گەر بەجددی کاری لەسەرنەکرێت و دەستی حیزبی و گەندەڵ کاری لێ دەر نەکرێت". لەبەشێكی دیكەی نامەكەیدا نوسیویەتی:" لە رۆژگاری ئەمڕۆدا هونەر بەهەمو جۆرەکانییەوە لە گێژاوێکی زۆر نادیاردایە و بەرەو دوادێت، لەم نامەیەدا دەمەوێت بەڕونی تیشک بخەمە سەر لایەنی دراما و فیلم، کە لەم ساتەی ئێستایدا هێندە ڕوەو دواو لەناوچونە بەهۆی ئیهمالکردنی دەرهێنەر و ئەکتەری ڕەسەنی کوردی، دەرخستن و هێنانە ناوەی فیلمی دۆبلاژی بێ مانا و دژ بەداب و نەریت و ئاینی کۆمەڵگای کوردی، کە لە ئێستادا ئەوەی چەندین سەدەیە دوژمن نەیتوانیوە کلتور و دابونەریتی کوردی تێکبدات، چەند کەناڵێکی هەڵپەرست بۆ پڕکردنی گیرفانی خۆیان لە کەمتر لە دەیەیەکدا کردیان و ئەنجامەکەشی لە بەرچاو هەموان ڕون و ئاشکرایە، ئەوەتا دەبینین لە دادگاکان ژمارەی ئەوانەی جیادەبنەوە وا یەکسان دەبێتەوە بەژمارەی ئەوانەی هاوسەر گیری دەکەن".
هاوڵاتى بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی د. جەمال ئەحمەد رەشیدی منداڵانی فێرکاری لە سلێمانی رایگه‌یاند:" داخستنی به‌شێك له نه‌خۆشخانه‌كه به‌هۆی نه‌بونی ده‌رمان و پێداویستی پزیشكی كاریگه‌ری له‌سه‌ر هاوڵاتیان ده‌بێت و داوا له حكومه‌ت ده‌كه‌ن هه‌رچی زوتره پێداویستییه‌كانیان بۆ دابینبكات". پشدەر عەبدوڵا، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی د. جەمال ئەحمەد ڕەشیدی منداڵانی فێرکاری لە سلێمانی له كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند: "ته‌واوی به‌شه‌كانی نه‌خۆشخانه‌كان دانه‌خراون، به‌ڵام داخستنی به‌شێك له نه‌خۆشخانه‌كه كاریگه‌ری له‌سه‌ر هاوڵاتیان ده‌بێت و رۆژانه ژماره‌یه‌كی زۆر منداڵی نه‌خۆش ده‌هێنرێنه ئه‌م نه‌خۆشخانه‌یه كه هه‌ندێكیان له كاتێكی كه‌مدا له مردن رزگارده‌كرێن، هیوادارین هه‌رچی زوتره حكومه‌ت به‌ده‌م كێشه‌كانه‌وه بێت و چاره‌سه‌ریان بكات". باسی له‌وه‌شكرد: "راكردنی خه‌ڵك بۆ چاره‌سه‌ری پزیشكی نه‌ك كێشه‌كان چاره‌سه‌رناكات به‌ڵكو كێشه‌كان قوڵتر ده‌كاته‌وه و پێویسته هه‌موان فشار بخه‌نه سه‌ر حكومه‌ت تاوه‌كو كێشه‌كانی نه‌خۆشخانه‌كان چاره‌سه‌ر بكات".
هاوڵاتى سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند: "ئەوەی هەفتەی رابردوو روویدا لە سووتاندنی بارەگایەکی حزبی لە کاتێکدا ئەو هێزەی بەرپرس بوو لە ئەرکی پاراستنی، تەماشاکار بووە. ئەوە کارێکی قبووڵکراو نییە و رووبەڕووی لێپرسینەوە دەکرێتەوە". رۆژی یەکشەممە، 3ی نیسانی 2022 مستەفا کازمی، سەرۆک وەزیرانی عێراق لەمیانی سەردانێکیدا بۆ وەزارەتی ناوخۆی عێراق و کۆبوونەوەی لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وەزارەتە رایگەیاند، "ئەوەی هەفتەی رابردوو روویدا لە سووتاندنی بارەگایەکی حزبی لە کاتێکدا ئەو هێزەی بەرپرس بوو لە ئەرکی پاراستنی، تەماشاکار بووە. ئەوە کارێکی قبووڵکراو نییە و رووبەڕووی لێپرسینەوە دەکرێتەوە، لە هەمان کاتیشدا پێویستە لەسەر بازنەکانی بەرپرس بە شێوەیەکی دروست لەگەڵ زانیارییەکاندا مامەڵە بکەن". سەرۆکوەزیرانی عێراق روونیشیکردەوە، "پێویستە کەلێنەکە دیاری بکەین و شەرمی لێنەکەین لە ئاشکراکردن و چارەکردنی، وەکو چۆن مرۆڤی نەخۆش دەچێتە لای پزیشک بۆ چارەسەری، لە بهەمان کاتدا دامەزراوە و دەزگاکانمان پێویستی بەوەیە بە ئەرکەکانی خۆیان هەڵبستن و لێپرسینەوە و سزادانی هەر کەموکورتییەک هەبێت". کازمی کە هاوکات فەرماندەی هێزە چەکدارەکانی عێراقە، ئاماژەی بەوەش کرد، "میللەتەکەمان دوای ساڵی 2003 چاوەڕوانی سەردەمێکی نوێی دەکرد لەسەر سەقامگیریی ئەمنی و ئابووری و کۆمەڵایەتی بونیادبنرێت، بەڵام بارودۆخە نێوخۆیی و دەرەکییەکان وایانکرد عێراق بە قۆناخی لەدەستدانی وزە مرۆیی و ئابوورییەکانی تێپەڕبێت". سەبارەت بە رێوشوێنە ئەمنییەکانی مانگی رەمەزانیش بە پێویستی دەزانێت حاڵەتی ئامادەباشیی ئەمنی لەلایەن فەرماندەکانی پۆلیسەوە بەرزبکرێتەوە و پلانی نوێ بۆ دابەشکردنی پۆلیس و بەپێی ناوچەی ئامادەبوونیان دابڕێژرێتەوە لە رێستۆرانت و باخچە و مزگەوت و مەزارگە پیرۆزەکان و بازاڕەکاندا. کازمی لە قسەکانیدا بۆ فەرماندە باڵاکانی وەزارەتی ناوخۆ و کۆبوونەوەی لەگەڵیاندا لە کاتێکدا دێت چەندین پرسی باسکردووە، لەوانەش پرسی گرووپە چەکدارەکان کە بوونەتە هەڕەشە لەسەر خەڵک، لەوبارەیەوە ئاماژە بەوە دەکات، "وەکو فەرماندە ئەمنییەکان لەسەرتان پێویستە لەو گوشارە سیاسییانەی گرووپەکان دەیکەن خۆتان رزگاربکەن و رزگاربوون دەکرێت ئەگەر دڵسۆزی بە تەنها بۆ عێراق بوو، هیچ بژاردەیەکمان نییە ئەو نەبێت". سەرۆکوەزیرانی عێراق باسی لەوەش کردووە، شکۆی دەوڵەتی عێراق بە کۆمەڵێک رووداو و دۆخی کۆمەڵایەتی و سیاسیی ئەوتۆدا تێپەڕیوە کاریگەریی لەسەر تێڕوانینی دەوڵەت کردووە، جگە لە بوونی قەیرانێکی رەوشتی لە مامەڵەکردن لەگەڵ زانیاری و تەکنەلۆژیا. رۆژی 28-03-2022 لایەنگرانی حەشدی شەعبی بە پاساوی هێرشی زارەکی بۆسەر مەرجەعیەتی ئایینیی شیعە لە نەجەف لەلایەن کەسێکەوە کە گوایە وەکو "کادیری پارتی" ناسێندراوە، هێرشیان کردە سەر بارەگای لقی 5ی پارتی و سووتاندیان.
(10).jpg)
عەمار عەزیز بەهۆی تۆپبارانی فڕۆکەکانی سوپای تورکیا و بەردەوامی شەڕی نێوان پەکەکە و سوپای ئەو وڵاتە، قایمقامیەتی باتیفا لە سنووری زاخۆ داوایکردووە 12 گوندی سنوورەکە چۆڵبکرێن ودەڵێت: "ِهاتۆچووکرن لەشەش گوندی قەزای باتیفا ئاسایی نیە". فەرهاد مەحمود، قایمقامی قەزای باتیفا بە هاوڵاتی ی وت:" تەنها بۆ رۆژانی نەوروز ئاگاداری خەڵک مان کرد کەوا هاتۆچۆو بۆ12گوندی سنوری قەزایەکە نەکەن ئەوەش بۆ سەلامەتی خەڵک و گەشتیاران بەهۆی بوردوومانی تورکیا، ئێستا ئەو قەدەغەیە نەماوە". فەرهاد مەحمود ووتیشی" لەشەش گوندی سنوری قایمقامیەی باتیفا هاتۆچووکردن ئاسایی نیە،چونکە مەترسی بوردومانکرن هەیە ". قەزای باتیفا 74 گوندی بەسەرەوەیە، 49 گوند ئاوەدانن و 25 گوندیش بەهۆی شەڕەوە چۆڵکراون، ئەو گوندانەی چۆڵکراون، ئاسەواری شەڕ و رووبەڕوونەوە تێیاندا دەبینرێت.
.jpg)
هاوڵاتى چەند پارتێكی سیاسی لە بەیاننامەیەك لە سلێمانی داوای دەستبەجێ ئازاد كردنی عەبدوڵا ئۆجەلان، ریبەری پارتی كرێكارانی كوردستان( پەكەكە) دەكەن. ئەو حزبە سیاسیانە، لە بەیاننامەكەدا باس لەوە دەكەن پاش تیپەربونی 23 ساڵ بەسەر ئەو پلانگێرییە نیودەوڵەتیەدا ماوەیەكی زۆر دژوار بوە بۆ عەبدوڵا ئۆجەلان و دەڵێن:" عەبدوڵا ئۆجەلان ئەشكەنجە دراوە ". بۆیە داوا دەكەن ئازاد بكرێت. هاوكات ئەو پارتە سیاسیانە دوپاتیدەكەنەوە كە عەبدوڵا ئۆجەلان لەماوەی رابردوودا چەندین دەستپێشخەری هەبوە بۆ ئاشتی و چارەسەركردنی كێشەكان لە باكوری كوردستان، كەبەداخەوە هەمووی پشتگوێخراوە و كە ئەمە هەمووی بەمەبەستی پارچە پارچەكردنی كورد و دۆزە كوردییەكەی ئەنجامدراوە". ئەم پارتە سیاسیانە دەڵێن:" ئەم لیدوانە هاوبەشانە پشتیوانی خۆیانە بۆ رزگاركردنی عەبدوڵا ئۆجەلا، كە رێگە لەیەردەم دۆزی كورد و سەقامگیری ناوچەكە دەكاتەوە". دەشلێن:" حكومەتی توركیا لەبری وەڵامدانەوەی ئەرێنی ئەو پرۆژانە و دەستپێشخەرییە ئازادیخوازانەی كە بەردەوام هەبوون ئەنجامی نەداوە و رەتیكردونەتەوە، لەلایەكی تریشەوە گۆشەگیریەكی توندی خستۆتە سەر عەبدوڵا ئۆجەلان لە زینداندا و هەموو مافێكی پێشێلكردووە و لەلایەكەی دیكەشەوە شەرێكی سەرتاپای دژ بە گەلی كورد پەرپاكردووە". بەیاننامەی هاوبەشی حزبەکان سەبارەت بە ئازادیی دەستبەجێی بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان:.. وەک دەزانرێت ئێستا ٢٣ ساڵ بەسەر ئەو پیلانگێڕییە نێودەوڵەتییەدا تێدەپەڕێت کەوا لەمیانەیدا بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان رێبەری پەکەکە و دەستگیرکرا و رادەستی دەوڵەتی تورکیا کرایەوە. هەر یەکێک لەو دەوڵەت و هێزانەی بەشداری ئەو پیلانگێڕییە ببوون، بەرژەوەندیی سیاسی و ئابووری جیاواز و تایبەتیان هەبوو، بەڵام گشتیان لەوەدا کۆک و رێککەوتوو بوون کەوا لەمیانەی ئەو پیلانگێڕییەدا بتوانن ئیرادەی گەلی کوردستان و بزووتنەوە ئازادییەکەی تێکبشکێنن و نەهێڵن بە مافە رەواکانی بگات. لەماوەی ئەو بیستوسێ ساڵەدا بەڕێز ئۆجەلان لە دژوارترین دۆخی زیندانییدا ژیانی بەسەربردووە، بەگەلێک شێواز و رێگەوە ئەشکەنجە دراوە و گۆشەگیرییەکی توندی بێوێنەی بەسەردا سەپێنراوە و راپۆرتەکانی "کۆمیتەی پێشگرتن لە ئەشکەنجەی کۆنسەی ئەوروپا"ش ئەو راستیانەی دووپاتکردۆتەوە و دەستنیشانی کردووە کە دۆخێکی نائاسایی لە زیندانی ئیمراڵیدا هەیە. هەروەها کۆنسەی ئەوروپاش داوای روونکردنەوە و زانیاریی لەسەر دۆخی بەڕێز ئۆجەلان کردووە. ئێمە جەخت لەسەر ئەوە دەکەینەوە کەوا تێکۆشانی بەڕێز ئۆجەلان و بزووتنەوەی ئازادیخوازی پەکەکە لەبنچینەدا تێکۆشانێکی بەرگریی رەوا بووە و لەپێناو چارەسەرکردنی پرسی کورد بووە، کە ئەمڕۆ بۆتە گرێی سەرەکی ناوچەکە و جیهان و تا ئەم پرسە چارەسەر نەکرێت، لە کوردستان و ناوچەکەشدا ئاشتی و ئارامی بەخۆیەوە نابینێت. بەڕێز ئۆجەلان لەماوەی سی ساڵی رابردوودا چەندین جار پڕۆژەی ئاشتی و چارەسەریی دیموکراتیانەی پێشکەش کردووە و چەندین دەستپێشخەریی بۆ ئاگربەست و کۆتاییهێنان بە توندوتیژیی کردووە. بەڵام دەوڵەتی تورکیا، لەبری وەڵامدانەوەی ئەرێنی ئەو پرۆژە و دەستپێشخەرییە ئاشتیخوازانەیە، لەلایەکەوە گۆشەگیرییەکی توندی لە ئیمڕاڵی سەپاندووە و هەموو مافێکی بەڕێز ئۆجەلانی پێشێل کردووە، لەلایەکی تریشەوە شەڕێکی سەرتاپاگیریی دژ بە گەلی کوردستان و بزووتنەوە ئازادیخوازەکەی بەرپاکردووە و دەیەوێت لەمیانەی سیاسەتەکانی"نکۆڵیکردن، قڕکردن، تواندنەوە(ئاسمیلاسیۆن)، کۆچبەرکردن و پارچەکردنی گەلی کورد"دا کۆتایی بە گەلی کورد و دۆزە رەواکەی بهێنێت. بەڵام ئەمڕۆ ئەو راستییە تەواو ئاشکرا بووە کە ئازادکردنی جەستەیی بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان و چارەسەرکردنی دۆزی کورد و بەدیهێنانی ئاشتی و ئارامی لە تورکیا و ناوچەکە ئاوێتەی یەکتر بووە و بۆتە مەرجێکی سەرەکی بەیەکەوەژیانی ئاشتیانەی گەلان. بۆ ئەمەش پێویست دەکات هەموو لایەک هەوڵ و پشتیوانی خۆی بۆ ئازادکردنی دەستبەجێی بەڕێز ئۆجەلان بدات. لەم رووەوە خەڵکی باشووری کوردستان و پارت و لایەنە سیاسییەکان دەتوانن رۆڵێکی گرنگ ببینن لە ئازادکردنی بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان و چارەسەرکردنی پرسی کورد. بۆیە ئێمە وەک پارت و لایەنە سیاسییەکانی باشوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان، لەمیانەی ئەم لێدوانە هاوبەشەوە پشتیوانی خۆمان بۆ ئازادکردنی بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان دەرببڕین، کە رێگە لەبەردەم چارەسەرکردنی دۆزی کورد و سەقامگیرکردنی ئاشتی و ئارامی ناوچەکە دەکاتەوە. ناوی پارت و لایەنە سیاسییەکان: １. حزبی زەحمەتکێشانی کوردستان – لقی سلێمانی ２. حزبی شیوعی کوردستان ３. بزوتنەوەی گۆڕان ４. حزبی سۆسیال دیموکراتی کوردستان ５. کۆمەڵە، رێکخراوی کوردستانی حزبی کۆمۆنیستی ئێران ６. تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگەی کوردستان ７. پارتی ژیانی ئازادی کوردستان(PJAK) ８. پارتی ئازادی و دیموکراتی ئێزیدییان (PADÊ) ９. پارتی سەوزی کوردستان
هاوڵاتى سەرۆک وەزیرانی عێراق بە فەرمانێک لێدوانی لە فەرماندە و بەڕێوەبەرانی وەزارەتی بەرگری و ناوخۆ و دامەزراوە ئەمنییەکانی دیکە بۆ دەزگاکانی راگەیاندن قەدەغە کرد. مستەفا کازمی رۆژی 29ی ئاداری 2022 بە ناونیشانی "لێدوانی میدیایی" فەرمانێکی دەرکرد و ئاڕاستەی هەریەک لە" فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان، ئەمیندارێتیی نهێنیی گشتی لە وەزارەتی بەرگری، نووسینگەی وەزیر لە وەزارەتی ناوخۆ، دەزگای هەواڵگریی نیشتمانیی عێراق، دەزگای ئاسایشی نیشتمانیی عێراق، دەستەی حەشدی شەعبی و فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانی بەغدا" کرد. لەو نووسراوەدا هۆکاری دەرکردنی ئەو فەرمانە بۆ ئەوە گەڕێندراوەتەوە، کە بەرژەوەندیی گشتی ئەوە دەخوازێت؛ ئاماژە بەوەشکراوە ئەو کارە لەپێناو ئاسانکردنی کاری ئەمنی و دەزگە سەربازی و ئەمنییەکانە و روونیشکراوتەوە کە رێوشوێنی کارگێری و یاسایی بەرامبەر پێشێلکاران دەگیرێتەبەر.
هاوڵاتى سەرۆکی وەفدی دانوستاندنکاری ئۆكرانیی دەڵێت:" مۆسکۆ بەشێوەی "زارەکی" رەزامەندیی لەسەر ئەو پێشنیازانە دەربڕیوە، کە کیێڤ پێشکێشی کردوون بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی نێوانیان. دەیڤید ئارخامیا، سەرۆکی وەفدی دانوستاندنکاری ئۆكرانیی بە میدیای وڵاتکەی گوت، ئەگەرێکی زۆر هەیە کۆبوونەوەی نێوان ڤۆلۆدمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆكرانیا و و ڤیلادمیر پوتن، سەرۆکی روسیا، لە تورکیا بکرێت. ئارخامیا وتیشی "روسیا وەڵامێکی فەرمیی لەسەر هەموو هەڵوێستەکان داوە، واتە ئەوان بە هەڵوێستی ئۆكرانیا رازین، بێجگە لە پرسی کریمیا." بە وتەی سەرۆکی وەفدی دانوستاندنکاری ئۆكرانیی هەرچەندە هیچ پشتڕاستکردنەوەیەکی نووسراو نییە"، بەڵام لایەنی روسی بە "زارەکی" رەزامەندیی خۆی بە پێشنیازەکانی کیێڤ دەربڕیوە.
.jpg)
هاوڵاتى سەرۆک کۆماری تورکیا رایگەیاند:" ھەوڵێکی چڕ دەدەین بۆ کۆتاییھێنان بە جەنگی نێوان ئۆكرانیا و روسیا بەو پێیەی وڵاتەكەمان خاوەنی پەیوەندیی مێژوویی، ئابووریی، سیاسی و مرۆییە لەگەڵ ھەردوو وڵاتدا". رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆماری تورکیا لە نووسینگەی دۆڵمەباخچەی سەرۆکایەتی کۆماری تورکیا، لەگەڵ خانەوادەی شەھیدان بەربانگی کردەوە و وتارێکی پێشکێشکرد لەبارەی جەنگی ئۆكرانیا و روسیا رایگەیاند:" ئەوان ھەوڵێکی چڕ دەدەن بۆ کۆتاییھێنان بەم جەنگە، بەو پێیەی وڵاتەکەی خاوەنی پەیوەندییەکی مێژوویی، ئابووریی، سیاسیی و مرۆییە لەگەڵ ھەردوو وڵاتدا". ئەردۆغان وتی: "جەنگی نێوان ئۆكرانیا و روسیا لە بواری وزەوە تاوەکو خۆراک، لە زۆر بواردا ھاوسەنگی بازرگانی جیھانی تێکداوە و ئێمەش ھەستمان بە کاردانەوە نەرێنییەکانی کردووە، ھیوادارین ئەم جەنگە بە زووترین کات کۆتایی بێت". هەفتەی رابردوو وەفدی دانوستاندنکاری روسیا و ئۆكرانیا، بە نێوەندگیری تورکیا لە ئیستەنبووڵ کۆبوونەوە. دەیڤید ئارخامیا، سەرۆکی وەفدی دانوستاندنکاری ئۆكرانیی بە میدیای وڵاتکەی وت، ئەگەرێکی زۆر هەیە کۆبوونەوەی نێوان ڤۆلۆدمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆكرانیا و و ڤیلادمیر پوتن، سەرۆکی روسیا، لە تورکیا بکرێت. سەرۆک کۆماری تورکیا وتی: "پێشتر تراژیدیای مرۆییمان لە سووریا دیت، ئێستاش ھاوشێوەکەی لە ئۆكرانیا دەبینین. ئەمە جارێکی دیکە ئەوەی نیشانداوە کە پاراستنی خاکی وڵات، پارێزگاریکردن لە ئازادی و شکۆمان، چەندە گرنگە".
.jpg)
