تورکیا سێ هەنگاو دەنێت بۆ ئەگەری ڕوبەڕوبونەوە لەگەڵ ئیسرائیل

  سەرۆکى کاتى کۆماری سووریا، لەدواى ڕوداوەکانى دووڕۆژى ڕابردوو ڕایگەیاند دەبێت پاشماوەکانی ڕژێم پێش ئەوەی درەنگ بێت چەکەکانیان و خۆیان ڕادەست بکەن. بەشێک لەناوەڕۆک و قسەکانى ئەحمەد شەرع  سوریا بەرەو پێشەوە چووە و یەک هەنگاو بۆ دواوە نانێرێت هەندێک لە پاشماوەکانی ڕژێمی کەوتوو هەوڵیان دا ئەو سوریا نوێیە تاقی بکەنەوە کە ئەوان لێی بێئاگا بوون. سوریا یەک و یەکگرتووە لە ڕۆژهەڵاتەوە بۆ ڕۆژئاوا و لە باکوورەوە بۆ باشوور. سەرۆککۆماری سووریا داوا لە چەکدارانی عەلەوی دەکات "خۆیان بەدەستەوە بدەن، پێش ئەوەی زۆر درەنگ ببێت." داوا لە هێزەکانی سەر بە حکومەتی وڵاتەکەشی دەکات، لە دیلەکان نەدەن و پێشێلکارییەکان کۆنترۆڵ بکەن. ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری کاتیی سووریا لە نوێترین پەیامیدا رایگەیاند، بەشێک لە پاشماوەکانی رژێمی کەوتوو، هەوڵیاندا سووریای نوێ تاقیبکەنەوە، "سووریا یەک و یەکگرتووە لە رۆژهەڵاتەوە بۆ رۆژئاوا و لە باکوورەوە بۆ باشوور." "ئەگەر دڕکێک بە پارێزگایەکی سووریادا بچەقێت، هەموو پارێزگاکانی دیکە بۆی هەڵدەستن،" لە بەشێکی پەیامەکەیدا شەرع وای گوت. سەرۆککۆماری ئەو وڵاتە دەشڵێت، لە سووریای ئەمڕۆدا هیچ جیاوازییەک لەنێوان دەسەڵات و گەلدا نییە، ئەو وڵاتە بۆ هەمووان گرنگە و واتای بۆ هەمووان هەیە، "نابێت ترس لەسەر وڵاتێک هەبێت کە خاوەن ئەم جۆرە گەل و رۆحە بێت." شەرع رووی دەمی کردە پاشماوەکانی رژێمی پێشووی سووریا و گوتی، "ئێمە لە شەڕی ئازادکردندا دژیان جەنگاین، سەرەڕای هەوڵدانیان بۆ کوشتنمان. ئێمە چاکسازیی وڵاتەکەمان دەوێت کە ئێوە وێرانتان کردووە و هیچ مەبەستێکمان لە خوێنی ئێوەدا نییە." هەر پەیوەست بە پاشماوەکانی رژێمی پێشووی سووریا گوتی، "هێشتا لەسەر نەزانیی خۆیان بەردەوامن، ئێوە بە کردەوە ناشیرینەکانتان دەستدرێژیتان کردە سەر هەموو سوورییەکان." هاوکات پیرۆزبایی لە هێزەکانی سوپا و ئاسایشی وڵاتەکەی کرد، "بۆ پابەندبوونیان بە پاراستنی هاووڵاتییان و خێرایی ئەدایان." ئەوەش لە کاتێکدایە کە بەپێی هەندێک سەرچاوە، 90 لەو کەسانەی کە لە پێکدادانەکاندا کوژراون، هاووڵاتیی سڤیلین. بە گوتەی سەرۆککۆماری سووریا، "پاشماوەکانی رژێمی رووخاو بەدوای تێکدان و وروژاندندا دەگەڕێن. ئێمە بەدوای پاشماوەکانی رژێمی رووخاودا دەگەڕێین، ئەوانەی تاوانیان دژی گەل ئەنجام داوە." لە بەشێکی دیکەی پەیامەکەیدا شەرع هۆشداریی دا و ئەوەی خستەڕوو، "هەر کەسێک دەستدرێژی بکاتە سەر هاووڵاتییان، بە تووندی لێپرسینەوەی لەگەڵ دەکرێت." جەختیشی لەوە کردەوە، "سەرەڕای ئەو ناپاکییەی بەرامبەرمان کراوە، دەوڵەت هەر زامنی ئاشتیی ناوخۆیی دەکات."

  وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران لەناونابرێت و  هەر هێرشێکی ئیسرائیلیش بۆ سەر ئێران، ئاگرێکی بەرفراوان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەڵدەگیرسێنێت. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ئامادەیی خۆی بۆ دانوستان لەگەڵ ئێران دەربڕی، بە مەبەستی دانوستان و گفتوگۆکردن لەبارەی دۆسیەی ئەتۆمی ئێران، نامەیەکی بۆ عەلی خامنەیی، رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران ناردووە.  ئێوارەى ئەمرۆ هەینی، عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی "فرانس پرێس" جەختیكرد، وڵاتەکەی دانوستانی راستەوخۆ لەگەڵ ئەمەریکا سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئەنجام نادات، تا ترەمپ درێژە بە سیاسەتی زۆرترین فشاری خۆی بدات. عراقچی، لە پەراوێزی کۆبونەوەی رێکخراوی هاریکاری ئیسلامی لە شاری (جەدە)وتی: ئێمە ناچینە ناو هیچ دانوستانێکی راستەوخۆ لەگەڵ ئەمریکا، تا ئەو کاتەی واشنتۆن درێژە بە سیاسەتی زۆرترین فشار و هەڕەشەی خۆی بدات. ئەو وتیشی، بەرنامەی ئەتۆمی ئێران بە ئۆپەراسیۆنی سەربازی لەناو ناچێت، ئەمە تەکنۆلۆژیایەکە کە بەدەستمان هێناوە، تەکنۆلۆژیاش لە مێشکدایە و ناتوانرێت بۆردومان بکرێت. وەزیری دەرەوەی ئێران ئاماژەی بەوەشكرد، هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران ده بێتە هۆی هەڵگیرساندنی ئاگرێكی بەرفراوان له رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و، ئیسرائیلییه کان خۆیان ده زانن هەر کردەوەیەک دژ به ئێران کردەوەیەکی هاوشێوەی دژ به ئیسرائیل بەدوادا دێت. بەگوێرەی رۆیتەرز، ترەمپ لە نامەکەیدا داوای لە خامنەیی کردووە ئامادەبێت بۆ دانوستان چونکە ئەمە لە بەرژەوەندی ئێراندایە و وا باشترە مل بۆ دانوستان بدات. گوتوشیەتی، پێموایە تاران دەیەوێت ئەو نامەیەی بەدەست بگات. ئەلتەرناتیڤ ئەوەیە لە ئێستادا ئێمە و ئێرانیش بیر لە رێگەچارەیەکی دیکە بکەینەوە، چونکە تاران هەرگیز نابێت بە خاوەنی چەکی ئەتۆم.

  وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران لەناونابرێت و  هەر هێرشێکی ئیسرائیلیش بۆ سەر ئێران، ئاگرێکی بەرفراوان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەڵدەگیرسێنێت. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ئامادەیی خۆی بۆ دانوستان لەگەڵ ئێران دەربڕی، بە مەبەستی دانوستان و گفتوگۆکردن لەبارەی دۆسیەی ئەتۆمی ئێران، نامەیەکی بۆ عەلی خامنەیی، رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران ناردووە.  ئێوارەى ئەمرۆ هەینی، عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی "فرانس پرێس" جەختیكرد، وڵاتەکەی دانوستانی راستەوخۆ لەگەڵ ئەمەریکا سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئەنجام نادات، تا ترەمپ درێژە بە سیاسەتی زۆرترین فشاری خۆی بدات. عراقچی، لە پەراوێزی کۆبونەوەی رێکخراوی هاریکاری ئیسلامی لە شاری (جەدە)وتی: ئێمە ناچینە ناو هیچ دانوستانێکی راستەوخۆ لەگەڵ ئەمریکا، تا ئەو کاتەی واشنتۆن درێژە بە سیاسەتی زۆرترین فشار و هەڕەشەی خۆی بدات. ئەو وتیشی، بەرنامەی ئەتۆمی ئێران بە ئۆپەراسیۆنی سەربازی لەناو ناچێت، ئەمە تەکنۆلۆژیایەکە کە بەدەستمان هێناوە، تەکنۆلۆژیاش لە مێشکدایە و ناتوانرێت بۆردومان بکرێت. وەزیری دەرەوەی ئێران ئاماژەی بەوەشكرد، هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران ده بێتە هۆی هەڵگیرساندنی ئاگرێكی بەرفراوان له رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و، ئیسرائیلییه کان خۆیان ده زانن هەر کردەوەیەک دژ به ئێران کردەوەیەکی هاوشێوەی دژ به ئیسرائیل بەدوادا دێت. بەگوێرەی رۆیتەرز، ترەمپ لە نامەکەیدا داوای لە خامنەیی کردووە ئامادەبێت بۆ دانوستان چونکە ئەمە لە بەرژەوەندی ئێراندایە و وا باشترە مل بۆ دانوستان بدات. گوتوشیەتی، پێموایە تاران دەیەوێت ئەو نامەیەی بەدەست بگات. ئەلتەرناتیڤ ئەوەیە لە ئێستادا ئێمە و ئێرانیش بیر لە رێگەچارەیەکی دیکە بکەینەوە، چونکە تاران هەرگیز نابێت بە خاوەنی چەکی ئەتۆم.

  لەچەند ڕۆژى رابردوودا، سەنتەری هاوبەشی لوڕ و گروپی موزیکی لوڕ، سرودێکى نیشتیمانیان بەرهەمهێنا بەناوى (ڕۆژئاڤای زێد) کە ناوەڕۆکى سرودەکە باس لەشەرڤانان و بەرخودانەکەى گەلى ڕۆژئاوا دەکات.   تێکستی بەرهەمەکەى هى داستان بەرزانە، سرودەکەش لەلایەن هەردوو هونەرمەند  ئاودێر بەرزان_ هۆنیا عەبدوڵڵاوە وتراوە، نزار زێوێی کارى موزیک و دابەشکردنى بۆ کردووە. بەرهەمەکە کلیپى بۆکراوەو ئێستا لە تۆرەکۆمەڵایەتیەکان بڵاوکراوەتەوە، مارى کامێراى کلیپەکە لەلایەن ڕۆژ فاتیحەوە بۆ کراوەو ڕووناکییش شاخەوان محەمەدو مۆنیاژ و دەرهێنانى لەلایەن  بافڵ ئەرسەلانە، سروودە بەرهەمی سەنتەری هاوبەشی لوڕ و گروپی موزیکی لوڕە.

لیژنەی نەوت و گاز لە پەرلەمانی عێراق دووپاتی کردەوە کە ناکۆکی لەسەر بەڕێوەبردنی سامانەکان هەیە، ئەمەش بووە هۆی ئاستەنگ لە دەرکردنی یاسای نەوت و گاز، و تێپەڕاندنی ڕەتکردەوە لە خولی هەڵبژاردنی ئێستادا. ئەمڕۆ هەینی باسم نەغمیش غەریباوی، ئەندامی لیژنەی نەوت و گاز لە پەرلەمان، ڕاگەیاند: “یاسای نەوت و گاز لە ساڵی 2007ەوە داواکارییەک بووە، بەڵام هەوڵەکان بۆ یاسادانانی بەهۆی ناکۆکی سیاسی و ڕێککەوتن نەبوون لەگەڵ هەرێمی کوردستان شکستی هێنا”. ئەو ڕوونیشیکردەوە، یاساکە بەشێک بووە لە بەرنامەی ئێستای وەزاری، و بڕیاربوو لەم خولەی پەرلەماندا یاسا دەربکرێت، بەو پێیەی لە ساڵی 2023ەوە لیژنەکان پێکهێنران بۆ گفتوگۆکردن لەسەری، هەروەها دوو ڕەشنووس خرانەڕوو کە یەکەمیان لە حکومەتی فیدراڵەوە و دووەمیان لە هەرێمەوە، هەروەها لیژنە هاوبەشەکان پێکهێنران بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەی نێوان هەردوولا. ئەندامەکەى لیژنەى نەوت ئاماژەی بەوەشکرد، زۆربەی پرسە تەکنیکییەکان ڕێککەوتنیان لەسەر کراوە، بەڵام جیاوازییەکان لەسەر لایەنە کارگێڕییەکان و دەسەڵاتەکان و نوێنەرایەتیکردنی هەرێم و پارێزگاکان لە ئەنجومەنی نەوتی فیدراڵیدا بووە، جگە لە چۆنیەتی بەڕێوەبردن و دابەشکردنی سەرچاوەکان، هەروەها مافەکانی پێشوو و ئێستا. باسم نەغمیش غەریباوی، وتى: لیژنەی نەوتی پەرلەمان جموجۆڵی چڕوپڕی لەگەڵ سەرکردەکانی قەوارە سیاسییەکان ئەنجامدا بۆ ڕوونکردنەوەی گرنگی دەرکردنی یاساکە، بەو پێیەی ئەو سامانە نەوتییە ڕێکدەخات کە بەتەواوی دارایی دەوڵەت دابین دەکات، هاوکات بەشدارە لە چارەسەرکردنی ناکۆکییەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و هەرێم، ئەمەش بەشدارە لە گەیشتن بە سەقامگیری سیاسی و ئابووری. ئاماژەی بەوەشکرد، دیارترین خاڵی ناکۆکی نێوان بەغدا و هەولێر پەیوەندی بە سامانی نەوت و پابەندبوونی هەرێم بەو بڕیارانەی دادگای فیدراڵی و دادگای نێودەوڵەتییەوە هەیە، ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەم یاسایە یەکێکە لەو یاسایانەی کە تەواوکەری دەستوورە". سەرەڕای هەموو هەوڵەکان، غەریباوی پشتڕاستی کردەوە کە "ئەو لیژنانەی کە پێکهاتبوون نەیانتوانی بگەنە کۆدەنگییەکی سیاسی، ئەمەش وایکردووە دەرکردنی یاساکە لەم خولەی هەڵبژاردنەدا بابەتێکی چاوەڕواننەکراو بێت".

  دوو سەركردەی دیاری ئۆپۆزسیۆنی تورکیا، بە پێویستی دەزانن ئەردۆغان هەڵوێستێکی روونی هەبێت لەسەر پرۆسەی ئاشتی، دەشڵێن، باخچەلی هەڵوێستی روونە، بەڵام ئەردۆغان تەمومژاوییە. عەلی باباجان، سەرۆکی پارتی دیموکراسی و پێشکەوتنی تورکیا و ئەحمەد داود ئۆغڵو سەرۆکی پارتی ئایندە، لە کۆبونەوەی گروپی پەرلەمانيی پارتی ڕێبازی نوێ (یەنی یۆل) قسەیان لەبارەی پەیامەكەی عەبدوڵا ئۆجەلان و راگەیاندنی ئاگربەستی پەكەكە كرد، جەختیان لەوە کردەوە  پڕۆسەی چارەسەری تەنیا بە ئیرادەی سیاسی و نەخشە رێگایەکی روون و دیاریکراو دەتوانێت بەرەو پێشەوە بچێت، داواشیان لە رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆماری تورکیا کرد، هەڵوێستی خۆی لەسەر ئەو پرسە روون بکاتەوە. داود ئۆغڵو، سەبارەت بە لایەنە ئەرێنی و نەرێنییەکانی پێشهاتەکانی ئەم دواییە وتی: ئۆجەلان ئێستا باس لە هەڵوەشاندنەوەی ئەو رێکخراوە دەکات، لەبری ئەوەی تەنها گروپە چەکدارەکان لە تورکیا بکشێنێتەوە، وەك ئەوەی ساڵی (2013) روويدا، جگە لەوەش ئەم بەیاننامەیە پەیکەری دەوڵەت ناخاتە ژێر پرسیارەوە، بەڵکو باس لە دیموکراسی دەکات لە چوارچێوەی سیستەمێکی یەکگرتوودا، بەپێویستيشی زانی پێناسەی تورکبوون لە دەستوردا بگۆڕدرێت. لای خۆیەوە، عەلی باباجان، جەختی لە گرنگی چارەسەری ئاشتیانە کردەوە و وتی: ئاشتی باشترە لە شەڕ، ئێمە بە گەشبینیەکی وریاییەوە بەدواداچون بۆ پرۆسەکە دەکەین، بەڵام بەبێ ئیرادە و نەخشە رێگای روون، سەرکەوتن قورسە.  ئاماژەی بەوەشکرد، لەکاتێکدا هەڵوێستی باخچەلی جێگیر دەردەکەوێت، هەڵوێستی ئەردۆغان تا ئێستا تەمومژاویە، وتیشی: یان دەبێت بۆ  پێشەوەیە بڕوانین و پێکەوە هەنگاوبنێین، یان شكستدەهێنین و ئەم دەرفەتە لەدەست دەدەین. وتیشی: هاوڵاتیانی کورد لە وڵاتەکەمان کێشەیان هەیە، کێشەی کوردی بوونی هەیە، گۆڕەپانی چارەسەرکردنی ئەم کێشەیەش لە ژێر سەقفی ئەنجومەنی گەورەی نیشتمانی تورکیادایە.  ئەم کێشەیە بە روونی دەركەوت، كاتێك شاندی ئیمرالی بانگەوازی هەڵوەشاندنەوەی رێکخراوەکەیان راگەیاندو، بۆ یەكەمجار دەقی بانگهێشتنامەکەیان بە زمانی كوردی خوێندەوە، ئایا نەتانبینی لە کەناڵە تەلەفزیۆنییەکان چی روویدا؟ هەندێکیان نەیاندەزانی چی بکەن، لەترسا پەخشەکەیان بڕی، هەندێکیان گەڕانەوە بۆ ڕەگ و ڕیشەی خۆیان و قەدەغەکردنیان لە باوەش گرتەوە، ئەم ڤایرۆسە پاوانخوازییە، ئەم ڤایرۆسە دژە دیموکراسییە، ئەم ڤایرۆسەی پۆپۆلیزمە، ئەم ڤایرۆسە جیاکارییە ڤایرۆسێکە لە ڕێگەی سیاسەتەوە بڵاودەبێتەوە.  باباجان جەختیكرد، چارەسەر دەبێت لەسەر بنەمای پێکەوەژیانی درێژخایەنی نێوان تورکیا و کوردەكان بێت، وتیشی، ئێمە دەمانەوێت کورد لە سوریا بە ئازادی بژین و پەیوەندی سیاسی هەمەچەشن و دۆستانەیان لەگەڵ تورکیا هەبێت، بۆیە دەبێت هەموو ئەو چەکانەی ئاراستەی تورکیا دەکرێن وەلا بنرێن.

بەڕێوەبەرى ڕوانگەى سوورى بۆ مافەکانى مرۆڤ رایگەیاند، ئەو ئاڵۆزییانەى کە لە سووریا سەریانهەڵداوە فەرماندەیەکى سەر بە دەسەڵاتى پێشووى سووریا بەناوى غەیاس دەللا لێى بەرپرسیارە و بووەتە هۆى هەڵگیرسانى فیتنە لە سووریا. ڕامى عەبدولڕەحمان، بەڕێوەبەرى روانگەى سوورى بۆ مافەکانى مرۆڤ، لە چاوپێکەوتنێکى ڕۆژنامەوانیدا رایگەیاند: لە ئاڵۆزییەکاندا زیاتر لە 124 کەس کوژراون، 36 کەسى سەر بە هێزەکانى وەزارەتى ناوخۆ و بەرگریى سووریا، 32 چەکدارى سەر بە دەسەڵاتى پێشووى سووریا، 52 کەسیش لە ریفى لازقییە کوژراون کە لایەنگرى ئەو فەرماندە سەربازییە سوورییە بوون و چوار هاوڵاتى سڤیلیش لەناو کوژراوەکاندا هەیە. ناوبراو ئەوەشى خستەڕوو ڕووداوەکانی کەنارەکانى سوریا لەسەر بنەمای تائیفی ڕوونادەن و نەگەیشتوونەتە ئاستی شەڕی تائیفی، بەو پێیەی هێرشەکانی ئەو ناوچانە لە نێوان چەکدارانی ناو سوپای ڕژێمی لەکارکەوتوو و هێزەکانی حکومەتی نوێ لە دیمەشق ڕوودەدەن. بەڕێوەبەری ڕوانگەی سوریى وتیشى: داوا لە هەموو سوورییەکان و حکوومەتی نوێ دەکەین، خەڵکی سڤیل لە هەموو گەلی سووریا بپارێزن، چونکە ئەمە ئەرکی ئەوانە. ڕامى عەبدولڕەحمان دەڵێت ئەو کەسەى کە بەرپرسیارییەتى ئەم شەڕ و ئاڵۆزییەى دەکەوێتە ئەستۆ، ئەو کەسەیە کە ناوى غەیاس دەللایە، فەرماندەى سەربازیى بووە لە کاتى دەسەڵاتى بەشار ئەسەد، بووەهۆى هەڵگیرسانى فیتنە لەنێوان سونە و عەلەوییەکان، عەلەوییەکانى هاندا دژى دەسەڵاتى نوێى سووریا بجەنگن، ئەو بەرپرسی یەکەم و کۆتایی کێشەکانە.  

  دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند، دەیەوێت دانوستان لەسەر ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێراندا بکات و ڕۆژی پێنجشەممە نامەیەکی بۆ سەرکردایەتی ئێران نارد و ڕایگەیاند، هیوادارە ئەوان ڕێکبکەون لەسەر گفتوگۆکردن. دۆناڵد ترەمپ لە چاوپێکەوتنەکەیدا لەگەڵ تۆڕی فۆکس بزنس کە ئەمڕۆ هەینی پەخشکرا، وتی: وتم هیوادارم دانوستان بکەن، چونکە بۆ ئێران زۆر باشتر دەبێت. ئەو وتیشى: "پێموایە ئەوان دەیانەوێت ئەو نامەیە بەدەستبهێنن. بەدیلەکەی دیکە ئەوەیە کە دەبێت شتێک بکەین، چونکە ناتوانیت ڕێگە بە چەکی ئەتۆمی دیکە بدەیت". پێدەچێت نامەکە ئاڕاستەی ئایەتوڵڵا خامنەیی ڕێبەری باڵاى ئێران بووبێت. کۆشکی سپی دەستبەجێ وەڵامی داواکارییەکی سەبارەت بەو بابەتە نەدایەوە. ئەمڕۆ هەینی، وەزارەتی دەرەوەی ڕووسیا ڕایگەیاند، سێرگی ڕیابکۆڤ، جێگری وەزیری دەرەوەی ڕووسیا لەگەڵ کازم جەلالی باڵیۆزی ئێران، هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ چارەسەرکردنی دۆخی دەوروبەری بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران تاوتوێ کردووە. بلومبێرگ کە بەشێکی دیکەی چاوپێکەوتنەکەی دەستکەوتووە، لە زاری سەرۆکی ئەمەریکاوە نووسیویەتی "نامەیەکم بۆیان نووسی و هیوای خۆمم دەربڕی کە دانوستان بکەن، چونکە زۆر ترسناک دەبێت بۆ ئەوان ئەگەر ناچار بین لە ڕووی سەربازییەوە دەستوەردان بکەین." لە کاتێکدا دانۆڵد ترامپ ڕەتی نەکردەوە کە لە بژاردەی سەربازی بۆ ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران کەڵک وەربگیرێت، بەڵام وتیشی کە پێم باشە دانوستان بکەن بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتن. ترامپ لە درێژەی قسەکانیدا وتی "دڵنیام هەمووان لەگەڵمدا هاوڕان. بەڵام دەتوانین بگەینە ڕێککەوتنێک کە هێندەی سەرکەوتنێکی سەربازی باش بێت." بلومبێرگ ڕۆژی سێشەممە 4ی مانگی سێ لە ڕاپۆرتێکدا ڕایگەیاند کە ڕووسیا ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر هاوکاریکردنی بەڕێوبەرایەتی دانۆڵد ترامپ سەرۆک کۆماری ئەمەریکا لە مامەڵەکردن لەگەڵ ئێران لە پرسگەلێکی جۆربەجۆر، لەوانە بەرنامەی ئەتۆمی کۆماری ئیسلامیی ئێران و پاڵپشتی ئەو حکوومەتە لە گرووپە دژە ئەمەریکاییەکان لە ناوچەکە. دواتر برایان هیوز وتەبێژی ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتمانی کۆشکی سپی بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند بەڕێوبەرایەتی ترامپ لەبارەی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمەریکا "لە پێگەی هێزەوە بۆ دۆست و دوژمن" قسە دەکات. سەرچاوەیەکی ئاگادار لەو بابەتە کە داوای کردووە ناوی ئاشکرا نەکرێت، بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاندبوو "ڕووسەکان پێشنیاریان کردووە نێوەندگیری لەگەڵ کۆماری ئیسلامی بکەن، بەڵام داوایان لێ نەکراوە ئەم ڕۆڵە بگێڕن".

نیوەڕۆى ئەمرۆ بۆمبێکی نەتەقینەوە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ جەنگی جیهانی دووەم، دۆزرایەوە لە نزیک وێستگەی گەورەی شەمەندەفەری پاریس، بەوهۆیەشەوە هاتووچۆی وێستگەى گار دو نۆرد لە پاریس کە سێیەم قەرەباڵغترین وێستگەی شەمەندەفەرە لە جیهاندا پەکخستووە. کۆمپانیای نیشتیمانیی شەمەندەفەری فەرەنسا ئەمرۆ هەینی، 7ـی ئاداری 2025، لە تۆڕی کۆمەڵایەتی نووسی، "بۆمبێکی نەتەقیو لە نێو سکەی شەمەندەفەر لە وێستگەی گار دوو نۆرد لە ناوچەی سەینت دێنیس لە باکووری پاریس دۆزراوەتەوە." بۆمبەکە لە دووری 2.5 کیلۆمەتر لە گار دو نۆردەوە دۆزراوەتەوە، لە ناوەڕاستی ڕێڕەوەکاندا، پۆلیسی پاریس ڕایگەیاند، بۆمبەکە کاتژمێر 3:30 خولەکی بەیانی دۆزراوەتەوە، لە شاری سانت دێنیس کە گەڕەکی باکووری پاریسە و لەکاتی کارەکانی بیناسازیدا دۆزراوەتەوە. فیلیپ تابارۆ وەزیری گواستنەوە و گەیاندن پێشبینی دەکات کە پەککەوتنى هاتووچۆ لانیکەم تا کۆتایی ڕۆژەکە بەردەوام بێت. بەرپرسانی پاریس هەموو گەشتەکانی وێستگەکەیان هەڵوەشاندووەتەوە و ژمارەیەکی زۆر پۆلیس بۆ پووچەڵکردنەوەی بۆمبەکە رەوانەی وێستگەکە کراون.  بەگوێرەی نووسینگەی گەشتیاری پاریس، ساڵانە نزیکەی 220 ملیۆن سەرنشین بە ڕێگای گار دو نۆرد، قەرەباڵغترین وێستگەی شەمەندەفەر لە ئەوروپادا تێدەپەڕن و گەشت و گەڕانەوە بۆ شوێنەکانی باکوری فەرەنسا و لەندەن و بەلجیکا و هۆڵەندا و ئەڵمانیا دەکەن. ئەم وەستان و پچڕانە کاریگەری لەسەر هێڵی ئاسنی هاتووچۆ و شەمەندەفەرە نیشتمانی و نێودەوڵەتییەکان هەیە، لەنێویاندا خزمەتگوزارییەکانی یۆرۆستار، وتەبێژی کۆمپانیاکە بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی ڕاگەیاندووە، کۆمپانیای یۆرۆستار بەنیازە سەرجەم شەمەندەفەرەکانی گار دو نۆرد و گەڕانەوە بۆ گار دو نۆرد هەڵبوەشێنێتەوە. ماڵپەڕەکەی ئامۆژگاری گەشتیارانی کردووە کە کاتەکانی گەشتەکانیان دابنێن.

  دەسەڵاتدارانی ئەمنی سوریا ڕۆژی هەینی دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی بەرفراوانیان لە دژی پاشماوەکانی ڕژێمی پێشوو لە لازقیە و تارتووس ڕاگەیاند و لەچەند ناوچەیەکیش هێشتا شەڕو پێکدادان بەردەوامە. ئاژانسەکانى هەواڵ بڵاویانکردەوە هێزەکانی سوریا ناوەندی پارێزگاکانی تەرتوس و لازقییەیان کۆنترۆڵکردووە و ئامادەکاری دەکەن بۆ چوونە ناو لادێکان، ئاماژەی بەوەشکردووە، هێزەکانی سوریا کۆنترۆڵی خۆیان بەسەر ناوەندی پارێزگای لازقیە کردوەو ئێستا لەژێر دەستیاندایە. هاوکات بەرپرسانى حکومى کاتى سوریا ڕایانگەیاند قەدەغەی هاتووچۆ لە پارێزگای تارتووس تا کاتژمێر ١٠ی بەیانی ڕۆژی شەممە درێژکراوەتەوە. لەلایەکى دیکەوە هێزە ئەمنییەکانی سووریا هێزی زیاتریان بۆ جەبلە ناردووە، لە کاتێکدا هێشتا پێکدادان لە چەند ناوچەیەکی جەبلە لە کەناراوەکانی سووریا بەردەوامە.  هێرش و بۆسەی پاشماوەکانی ڕژێمی پێشووی سوریا بە هەماهەنگی و پلان بۆ داڕێژراو بووە، جەختیشی لەوە کردەوە کە هەڵمەتی ئەمنی ئێستای سوریا لە دژی پاشماوەکانی ئەسەد گەورەترین هەڵمەتە. شاری سەلحەب لە لادێکانی حەما شاهیدی هەڵمەتێکی گەڕان و هەڵکوتانە سەر بە هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ ئەنجام دەدرێت، بە ئامانجی بەدواداچوونی گروپ و ئەندامەکانى سوپای ڕژێمی پێشوو و دەستبەسەرداگرتنی چەکی نایاسایی کە لەم دواییانەدا لەنێو لایەنە بێ مۆڵەتەکاندا بڵاوبوونەتەوە. ئەم هەڵمەتە لە چوارچێوەی هەوڵەکانی هێزەکانی وەزارەتەکانی بەرگری و ناوخۆ بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی پەرەسەندنی پەرەسەندنی ئەمنی لە ناوچە کەنارییەکانی سوریا دێت. هاوکات گەڕەکە جیاوازەکانی تارتوس و لازقییە شاهیدی گەڕانی بەرفراوانن، بەبێ ئەوەی وردەکاری زیاتر لەسەر ڕووداوەکان لەبەردەستدا بێت. چەند سەرچاوەیەکی ئەمنی ڕایانگەیاندووە، ئەو ئەنجوومەنە سەربازییەی کە لەلایەن فەریق غیاس دالا پێکهێنراوە، دەستیکردووە بە فراوانکردنی کاریگەرییەکانی لەسەر زەوی و هاوپەیمانی لەگەڵ سەرکردەکانی پێشووی سوپای بەشار ئەسەدی سەرۆکی لەکارلادراوی وڵاتەکەیدا دروستکردووە. لە ژێر ڕۆشنایی ئەو پێشهاتانەدا ئاژانسی هەواڵی سوریا "سانا" لە زاری سەرچاوەیەکی ئەمنیەوە بڵاویکردەوە، قەدەغەی هاتوچۆ لە شارەکانی لازقییە و پارێزگاکانی تەرتوس ڕاگەیەندراوە. جگە لەوەش لە چەند کاتژمێری ڕابردوودا لە شەوی پێنجشەممەوە تا بەرەبەیانی هەینی شایەتی پێکدادانی توندوتیژی نێوان هێزەکانی سوپای سوریا و ئەندامەکانى سەر بە پاشماوەکانی ڕژێمی پێشوو بوو، ئەمەش دوای هێرشێک کە پاشماوەکانی ڕژێمی ئەسەد بۆ سەر کاروانێکی سەربازیی سەر بە سوپا لەسەر ڕێگای حەلەب- لازقییە دەستیپێکرد. ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەشکرد، دالا هاوپەیمانی لەگەڵ محەمەد مەحرەز جابر، فەرماندەی پێشووی هێزەکانی فالکۆنی بیابان، کە ئێستا لە نێوان ڕووسیا و عێراق نیشتەجێیە، هاوپەیمانییان پێکهێناوە. ئاماژەی بەوەشکرد، فەریق غیاث دالا هاوپەیمانی لەگەڵ یاسر ڕەمەدان ئەلحەجەل پێکهێنا کە فەرماندەیەکی مەیدانی بوو لەناو گروپەکانی سوهەیل حەسەنی سەر بە ڕژێمی لابراو. محەممەد حوسێن، فەرماندەی مەیدانی سوپای سوریا ئاماژەى بۆ ئەوەکرد ئەوان  لە جموجۆڵە سەربازییەکان و بەهێزکردنى هێزەکانیان هیچ مەزهەبێک ناکەنە ئامانج، و هەوڵدەدەین ئاسایش لە سەرتاسەری وڵاتدا جێگیر بکەین و ڕێگری لە دابەشبوون بکەین.

  فازڵ میرانی بە پێویستی دەزانێت، كورد و شیعە بەهەمان ڕووحییەتی سەردەمی ئۆپۆزسیۆنی و بەرەنگاربوونەوەی ستەم و زۆرداری، پێكەوە كار بكەن و داوای زیندووكردنەوەی پەیوەندیی  مێژوویی شیعە و كوردی كرد. ڕێوڕەسمی یادی 16 ساڵەی تیرۆركردنی محەممەد باقر حەكیم، ناسراو بە شەهیدی میحراب بەڕێوەچوو، شاندێكی باڵای حكومی و حیزبی هەرێمی كوردستانیش بەشداریی مەراسیمەكەیان كرد. فازڵ میرانی، به‌رپرسی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مه‌كته‌بی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان لە كۆنفرانسێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: جێی نیگەرانییە لایەنە عێراقییەكان هاوشێوەی سەردەمی ئۆپۆزسیۆنی تەبا نین، ئەو سەردەمەی پێكهاتە سەرەكییەكانی عێراق تەبا بوون و پێكەوە كارییان دەكرد، زۆر دەسكەوتی گەورەیان بۆ عێراق بەدەستهێنا، بەڵام ناكۆكییەكان و قووڵكردنەوەی كێشەكان، جگە لە نەهامەتی، هیچی دیكەی بۆ گەلانی عێراق نەهێنا." ئەو وتیشى: مەبەستمانە بەهەمان جۆش و پەرۆشی سەردەمی پێشوو بەیەكەوە كاربكەین و برینەكانی ئێستا بە هەناسە و هزری پەیوەندییەكانی پێشوومان ساڕێژ بكەین. هاوکات ئاماژە بۆ ئەوەکرد ئێمەی كورد قەناعەتمان وایە بۆ دەسكەوتنی شایستە و مافەكانمان، لەپێشدا ئەركەكانمان جێبەجێ بكەین لەسەر ئەو بنەمایەش حكومەتی هەرێمی كوردستان سەرجەم پابەندییەكانی بەرامبەر حكومەتی فیدڕاڵی جێبەجێ كردووە.

ئیدارەی خۆسەر رایگەیاند: ئەو شەڕ و ئاڵۆزییانەی لە بەشێک لە ناوچەکانی سوریا روودەدەن، باش نەخوێندنەوەی دۆخەکەیە لەلایەن دەسەڵاتدارانی دیمەشقەوە و دۆخی هەستیاری سوریایان لەبەرچاو نەگرتووە. ئیدارەی خۆسەر لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا ئەمڕۆ هەینی (7ـی ئازاری 2025)راگەیەندراوێکی سەبارەت بە ئاڵۆزیی و روبەڕوبونەوەکانی بەشێک لە ناوچەکانی سوریا بەتایبەتی لە کەنارەکان لەنێوان چەکدارانی دیمەشق و گروپە چەکدارەکانی دیکە بڵاوکردەوە و رایگەیاند: نیگەران و خەمبارین بەو دۆخە، لە هەمانکاتدا رایدەگەیەنین ئەو ئاڵۆزییە بەهۆی باش نەخوێندنەوەی دۆخی سوریایە لەلایەن دەسەڵاتدارانی دیمەشقەوە، ئەوەش رەچاونەکردنی دۆخی هەستیارەی وڵاتەکەیە، بەتایبەتی لە روی جۆراوجۆری پێکهاتە و مەزهەبەکانییەوە. ئاماژەی بەوەکردووە؛ ئاڵۆزبونی زیاتر وڵاتەکە بەرەو لێواری کۆتایی دەبات و هۆکارێکە بۆ کۆمەڵکوژیی زیاتر بەرامبەر گەلی سوریا. ئیدارەی خۆسەر داوا لەسەرجەم لایەنەکان دەکات، بە حیکمەت و دان بەخۆداگرتن مامەڵە لەگەڵ دۆخەکە بکەن، چونکە ئاڵۆزبوونی زیاتر دەبێتە هۆی تەقینەوەی زیاتر نێوان هێزە نەتەوەییەکانی سوریا و گەلی سوریا باجی ئەو ناکۆکیانە دەدات. جارێکی تر ئیدارەی خۆسەر جەخت لەسەر گفتوگۆی نیشتیمانی راستەقینە دەکاتەوە لەپێناو گەیشتن بە کەناری ئارام و چارەسەرکردنی سەرجەم ناکۆکی و کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان هێزەکانی سوریا، چونکە بەوتەی ئەوان دیالۆگ تاکە رێگەی بونیاتنانی سوریایەکە کە ئاواتەکان بەدیبهێنێت و لە ئاستی چاوەڕوانییەکانی گەلی سوریا بێت بەسەرجەم لایەن و پێکهاتەکانەوە. ئیدارەی خۆسەر داوا دەکات کۆتایی بە ئاڵۆزییەکانی بهێنرێت و پەنا بۆ دیالۆگ ببرێت، داواش لە گەلی سوریا دەکات لە پشت هیچ کەسێکەوە نەوەستن کە هەوڵی هەڵگیرساندنی شەڕی ناوخۆیی دەدات، لەبەرئەوەی هەمووان زیانمەند دەبن و دوژمنەکان هەلەکە دەقۆزنەوە بۆ بەرژەوەندی خۆیان لە سوریا.  

  سەرچاوە خۆجێیەکانی سووریا رایانگەیاند، بەهۆی شەڕوپێکدادانەکانی نێوان سەربازانی سووریا و گرووپە چەکدارەکانی ئەو وڵاتە، کە دەسەڵاتدارانی نوێی سووریا بە لایەنگر و پاشماوەی نزیک لە بەشار ئەسەد، ناویان دەبەن، زیاتر لە 70 کەس کوژراون.  ئێوارەى ڕۆژی پێنجشەممە، شەڕ لە شارەکانی لازقییە، جەبلە، تەرتووس لە ڕۆژئاوای سووریا کە پێگەی بەهێزی عەلەوییەکانی سووریایە ڕوویداوە، شارەکانی لازقییە و تارتووس شایەتی جموجۆڵی سەربازی چڕوپڕ بوون، دەیان هاوڵاتى و چەکدار ڕژابوونە سەرشەقامەکان و خۆپیشاندان و ناڕەزاییان دەردەبڕى دژى ئەحمەد شەرع و دەسەڵاتى سوریاى نوێ، گرژى و ئاڵۆزیەکان و شەڕو پێکدادانەکان تادرەنگانێکى شەو بەردەوام بوون. ڕوانگەى سوریی بۆ مافەکانى مرۆڤ ئەمرۆ هەینی 07ـی ئاداری 2025، ڕایگەیاند لە ئەنجامی ئەو هێرش و ڕوبەڕوبونەوانەدا  زیاتر لە ٧٠ کەس گیانیان لەدەستداوە، لەوانە: ٣٥ کەس لە وەزارەتەکانی بەرگری و ناوخۆ، ٣٢ چەکدار لە سوپای ڕژێمی لەناوچوو،  ٤ هاوڵاتى مەدەنی، جگە لە دەیان بریندار، لەگەڵ ونبوون، و زیندانییەکان لە هەردوولا. لەلایەکی دیکەوە، جگە لە شارەکانی بانیاس، جەبلە و لازقییە، تا ئێستاش چەکدارانی سوپای ڕژێمی پێشوو لە چەند شارۆچکە و گوندێکی بناری کەناری سوریا ئامادەن. هەروەها هێزە سەربازییەکان لەسەر ڕێگای تارتووس-هۆمس و ڕێگای بانیاس-جەبلە کەوتنە بۆسەیەکەوەو نزیکەى ١٦ کەسیان لێ کوژرا. لەگەڵ دروستبوون و پەرەسەندنى گرژییەکانی نێوان هێزەکانی ئەحمەد شەرع و چەکدارە عەلەوییەکان سوپاى تورکیا لەچەند ناوچەیەکەوە دەیان ئۆتۆمبێل و چەک و هێزی سەربازى ڕەوانەی باکووری سووریا کرد. بەرپرسانی سەربازی سووریا رایانگەیاندووە سەرەتای شەڕ و پێکدادانەکان بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ژمارەیەک لە چەکدارانی نزیک لە ئەسەد، هەڵیانکوتاوەتە سەر ژمارەیەک لە خاڵی پشکنینی سوپا لە دەوروبەری شاری لازقییە، دواتر شەڕەکە فراوانتر بووە بۆ شاری جەبلە.    بەرپرسێکی ئەمنیی سووریا رایگەیاندووە "ژمارەیەک زۆر لە هێزەکانمان شەهیدبوون و برینداربوون، بەڵام هەوڵدەدەین ئەو گرووپانە لەو ناوچانە بنبڕ بکەین و ئاسایش و ئارامی بگەڕێنینەوە بۆ خەڵکەکەمان."    هەروەها سەرچاوە خۆجێیەکان رایانگەیاندووە، زۆربەی ئەو چەکدارانەی، لە ئەنجامی 24 کاژێری رابردوودا کوژراون، ئەو چەکدارانە بوون کە پێش رووخانی رژێمی ئەسەد، لە پارێزگەی ئیدلبی باکووری رۆژئاوای سووریا بوون.    دوای گەیشتنی هێزی پشتیوانی زیاتر بۆ ناوچەکانی رۆژئاوای سووریا، سوپای سووریا رایگەیاند توانیوویانە بەرپرسی بەشی هەواڵگریی هێزی ئاسمانی سەردەمی ئەسەد دەستگیر بکەن، کە یەکێک بووە لە کەسە نزیکەکانی بنەماڵەی ئەسەد.    میدیای فەرمیی حکومەتی سووریا لە بەیاننامەیەکدا، رایگەیاند "هێزەکانمان لە شاری جەبلە توانیویانە تاوانبار ژەنەرال ئیبراهیم حویەجا، دەستگیر بکەن، ئەو تۆمەتبارە بەوەی دەستی هەبووە لە کوشتنی سەتان کەس لە سەردەمی تاوانباران حافز و بەشار."     سەرچاوە خۆجێییەکان ئاماژە بەوەش دەکەن، سوپای سووریا لەڕێگەی فرۆکەی جەنگییەوە، بۆردوومانی چەندین گوندی لە دەووروبەری شاری لازقییە کردووە، دواتر سەرۆکهۆزی عەلەوییەکان لە ناوچەکە داوای خۆپێشاندانی فراوانی لە دژی ئەو هێرشانە کردووە؛ بەڵام هێزەکانی سوپای سووریا باری لەناکاویان راگەیاندووە و هاتووچۆکردنیان لە ناوچەکە قەدەخە کردووە.

ماوەى دوو ڕۆژە شەڕو پێکدادان لە نێوان گروثیک کە خۆیان بەدڵسۆزانى ئەسەد ناساندوە لەگەڵ ئیدارەى نوێى سورسا لەچەند ناوچەیەکى ئەو وڵاتە ڕویداوەو تائێستاش گرژى و ئاڵۆزیەکان بەردەوامن. بەپێى ئامارێکیش  16 ئەندامی هێزە ئەمنییەکانى حکومەتى ئەو وڵاتە کوژراون. بەپێى زانیاریە بڵاوکراوەکان هاوکاتى ئەو گرژیانە، عەلەوییەکان لەچەند ناوچەیەکى سووریا دەستیان بە راپەڕین و خۆپیشاندان کردوە دژی ئەحمەد شەرع داوا ئەکەن ناوبراو دەسەڵات بەجێ بهێڵێت. وەزارەتی ڕاگەیاندنی سوریا ڕاگەیاندووە، پاشماوەکانی ڕژێمی پێشوو هێرشیان کردووەتە سەر چەند ناوچەیەکی کەناراوەکان لە ناوچەى جەبل، بەڵام توانیویان تاڕادەیەک کۆنترۆڵی بکەن. بەپێی ئامارێکی نوێ کە لەلایەن ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤەوە ئاشکراکراوە، ڕۆژی پێنجشەممە 16 ئەندامی هێزە ئەمنییەکان لە هێرشەکانی چەکدارانی دڵسۆز بۆ بەشار ئەسەدی سەرۆکی لەکارلادراوی سوریا لە ڕۆژئاوای سوریا کوژران. ڕوانگەکە ڕایگەیاندووە: ژمارەی کوژراوانی هێرش و بۆسەی چەکدارانی لایەنگری ئەسەد لە شارۆچکەی جەبلە و لادێکانی بۆ 16 ئەندامی هێزە ئەمنییەکانی سوریا بەرزبووەتەوە، ئەمەش توندوتیژترین هێرشەکانی دژ بە دەسەڵاتی نوێیە لەدوای ڕووخانی ئەسەد" لە مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵدا. پێشتر هێزە ئەمنییەکانی سووریا ڕۆژی پێنجشەممە ڕایانگەیاندبوو کە لە ڕۆژاوای ئەو وڵاتە لەگەڵ گرووپە چەکدارەکانی سەر بە ئەفسەری پێشووی سوهەیل حەسەن کە یەکێک بوو لە دیارترین سەرکردەکانی سوپا لە سەردەمی دەسەڵاتی ئەسەد، سەرقاڵی شەڕو پێکدادانن. ئاژانسی هەواڵی فەرمی سانا لە زاری بەڕێوەبەری ئاسایشی پارێزگای لازقییە بڵاویکردەوە، "ئەو گروپە چەکدارانەی کە هێزە ئەمنییەکانمان لە لادێکانی لازقیە لەگەڵیاندا پێکدادان دەکەن، سەر بە تاوانباری جەنگ سوهەیل ئەلحەسەنن". لای خۆیەوە ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ پێنجشەممە هەلیکۆپتەرە سەربازییەکان هێرشیان بۆ سەر چەکدارانی لازقیە دەستپێکردووە، ئەمەش دوای ماوەیەکی کەم لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە کوژرانی یەکێک لە ئەندامەکانیان لەو ناوچەیە ڕاگەیاند. https://t.me/hawlatinews/23144  

ـ ئەم حوكمڕانانە لەهەموو لایەكەوە دەست بۆ گیرفانی خەڵك دەبەن، بوونەتە شەریكی گیرفانی ئەم میللەتە ـ خەڵك بۆتە كرێچیی ئەم حوكمڕانیە، مانگانە چی دەستدەكەوێت دەبێت بێداتە كۆمپانیاكان ـ حوكمڕانان 9 قات نرخی كارەبایان زیادكردووە، كەچی یەك حزبی ئۆپۆزسیۆن دەنگی لێوەنەهاتووە ـ ئەو ئۆپۆزسیۆنەی هەیە زۆربەی موچەخۆری مانگانەی دەسەڵاتە بۆیە دەسەڵات خراپتر دەكات نوسینى: سەرتیپ جەوهەر ئەوەی حوكمڕانان بەم حوكمڕانیە و خەڵكی كوردستانی دەكەن، لە مێژووی هیچ حوكمڕانیەك لەمێژوودا نەبووە! حكومەت و حوكمڕانیی بووە بە (دیل)ی دەستی كەمینەیەك كە لە تاریكیدا لە دەرەوەی قانون و لە ژوری بچوك و تاریكدا گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیاكاندا دەكەن گوایە بۆ چاككردنی خزمەتگوزارییە، وەك ئاو و كارەبا و نەخۆشخانە و پۆستە و تاپۆ و فەرمانگە دادییەكان و ..تد وایلێهاتووە هەموومان وەك كرێچی، مانگانە هەرچی دەستماندەكەوێت لە دەستی ئەو كۆمپانیا ملۆزمانەی بكەین كە حوكمڕانان لەژێر ناوی جیاوازەوە بەسەریاندا سەپاندوین.  ئاخر لە كوێی دونیا هەبووە حكومەت لە ڕێی كۆمپانیاوە بە كونفەیەكونێك نرخی كارەبا 9 قات لەسەر هاوڵاتیانی زیادبكات، لە كوێی دونیا هەبووە حكومەت لە فەرمانگەی دادنوسیدا كۆمپانیایەك بەسەر هاوڵاتیاندا بسەپێنێت لەبری عەریزەیەكی تەنها 1 هەزار دیناریی 20 هەزار لە هاوڵاتیان وەرگرێت؟! رۆژانە بەناوی ژینگەوە لە چەندین شوێنی جیاواز لە حكومەت، پارە لە هاوڵاتیان وەربگیرێت و یەك دیناریش بۆ سندوقی چاككردنی ژینگە تەرخان نەكرێت؟! ئەی لە كوێ هەبووە حكومەت لە ئەنجومەنی وەزیران لە باتی وەزارەتی داد لەدەرەوەی یاسا گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیا بكات بۆ تۆماری فەرمانگەكانی تاپۆ و ملیارەها دینار بدات بە كۆمپانیا؟ ئەی لێوەرگرتنی پارەی تابلۆ؟ ئەی زیادكردنی نادەستوریی رەسم و باج لەسەر هاوڵاتیان؟ ئەی كۆمپانیایەكیان هێناوە بەزۆر بڕی 55 هەزار دینار لە خەڵك وەردەگرێت گوایە مامەڵەكانیان بۆ دەگەیەننە ماڵەوە! ...تد ئەم حوكمڕانیە بەئاراستەیەك هەنگاو دەنێت، هەناسەی بۆ خەڵك نەهێشتۆتەوە. لەلایەك هەرچی نەوت و سامانی ژێر زەوی هەیە رۆژانە بەبەرچاوی هەموومانەوە بە تانكەر بەڕێی قاچاخ دەیفرۆشن و كەس نازانێت داهاتەكەی چی بەسەردێت، لەلایەكی دیكە خەریكن هەموو سێكتەرەكانی خزمەتگوزاریی و پێداویستیە بنەڕەتیەكانی ژیان لەم هەرێمە رادەستی كەرتی تایبەت و كۆمپانیاكان دەكەن و لە هەموو لایەكەوە دەست بۆ گیرفانی خەڵك دەبەن و بوونەتە شەریكی داهات و گیرفانی ئەم میللەتە هەشبەسەرە. ئەم تەجاوزەی حوكمڕانان بەسەر قانون مافی خەڵك لەخراپیی و مردۆخیی ئۆپۆزسیۆنەوە سەرچاوەی گرتووە. ئەو پێشێلكارییەی دەسەڵاتداران بەسەر ماف و ژیانی خەڵكدا لە ئەنجامی نەبوونی ئۆپۆزسیۆنێكی كارا و راستەقینەیە بەجۆرێك بتوانێت بەر لە كارە ناقانونیی و زیادەڕۆییەكانی حكومڕانان بگرێت.  خراپی ئۆپۆزسیۆنە؛ دەسەڵات خراپتر دەكات. ئەو ئۆپۆزسیۆنەی هەیە (زۆربەی) یان ئەجێندایەكی روونی ئۆپۆزسیۆنبوونی راستەقینەی نییە تا ببێتە چاودێر بەسەر حوكمڕانییەوە، یاخود موچەخۆری مانگانەی دەسەڵاتە یاخود چاوەڕێی تەشكیلەی حكومەتە و ئەویش دەیەوێت دەستی لە لچكێكی حوكمڕانیی گیرببێت و بەشێك لەو شیرینیەی دەسەڵاتیی بەربكەوێت كە هەرچوار ساڵ وەك غەنیمە بەسەر لایەنە سیاسیەكاندا دابەشدەكرێت. كاتێكیش دێتە حكومەت، لەبری نمونەیەكی باش پێشكەش بكات، لە پارتی و یەكێتیی خراپتر دەكات! ئەو ئۆپۆزسیۆنەی هەیشە، رەنگدانەوەی دۆخی خراپیی حوكمڕانییە، بۆیە دەبینین حكومەت نرخی كارەبا 9 قات زیاد دەكات، كەچی یەك لایەنی ئۆپۆزسیۆن یان حزبێكی سیاسی نەك نایەتە شەقام و خۆپێشاندان ناكات، بەڵكو جورئەتی بەیاننامەیەكیشی نییە! بۆیە ئەم خەڵكە نازانێ روو لە كێ بكات؟