.jpg)
سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ بڕیارنامەیەکی سەرۆکایەتیی واژوو کرد کە پێشنیاری سەپاندنی سزا دەکات بەسەر دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی (دادگای لاهای)دا، ئەویش بەهۆی دەرکردنی بڕیاری دەستگیرکردن بۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، بنیامین نەتەنیاهۆ. ترەمپ لە ڕاگەیاندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە بڕیارنامەیەکی سەرۆکایەتیی واژووکردووە کە پێشنیاری سەپاندنی سزا دەکات بەسەر بەرپرسانی دادگای تاوانی نێودەوڵەتییدا. ترەمپ باسی لەوە کردووە بڕیاری دادگاکەیان قبوڵ نەکردووە کە بەهۆی تاوانەکانی جەنگ لە غەززە دژ بە ناتانیاهو دەرکراوە. ئەو ڕایگەیاند: بەبێ بنەمای یاسایی بانگەشەی دەسەڵاتی دادوەری کردووە بەسەر کارمەندانی ئەمریکا و هەندێک لە هاوپەیمانەکانیدا لەوانە ئیسرائیل و لێکۆڵینەوەی سەرەتایی کردووەتەوە بە دەرکردنی بڕیاری دەستگیر کردنی بێ بنەما بۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، وەزیری پێشووی بەرگریی ئیسرائیل، دەسەڵاتەکانی خۆی خراپ بەکارهێناوە. ئەو وتیشى: بەهۆی ئەوەی ئەم دوو وڵاتە لایەنی ستاتۆی ڕۆما یان ئەندامی دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی نین، دادگاکە هیچ دەسەڵاتێکی دادوەری بەسەر ئەمریکا و ئیسرائیلدا نییە". هەروەها سەرۆکی ئەمریکا ترەمپ، ئەوەیشی خستوەتەڕوو بەهۆی ئەوەی دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی ئەمریکا و هاوپەیمانە نزیکەکانی وەک ئیسرائیلی کردووەتە ئامانج، بە بڕیارنەماکە سزا بەسەر بەرپرسانی ئەو دامەزراوەیەدا دەسەپێنێت. ئەم بڕیارنامەیە ڕێگریی لە بەرپرسانی دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی دەکات لە وەرگرتنی ڤیزەی ئەمریکا و ئەنجامدانی مامەڵەی دارایی لەگەڵ ئەمریکادەکات.
ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران، ڕایدەگەیەنێت دانوستان و گفتوگۆ لەگەڵ ئەمریکا چارەسەرى کێشەکانى ئێران ناکات، وەکخۆى دەڵێت ئەزموونیان هەیە لەوبارەیەوەو ئەمریکییەکان پەیماننامەکانیان جێبەجێ ناکەن. ئەمرۆ هەینى، عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران، لەگەڵ دەیەی فەجردا وتارێکى پێشکەشکردو تیایدا دەڵێت دانوستان لەگەڵ ئەمریکا هیچ کاریگەرییەکی لەسەر چارەسەرکردنی کێشەکانی وڵات نییە. پێویستە بە دروستی لەم بابەتە تێبگەین؛ مەهێڵن وا پیشانمان بدەن کە ئەگەر لەگەڵ ئەو حکومەتە لەسەر مێزی دانوستان دابنیشین ئەم کێشەیە یان ئەو کێشەیە چارەسەر دەبێت. نەخێر؛ هیچ کێشەیەک بە دانوستان لەگەڵ ئەمریکا چارەسەر نابێت. ئەو وتیشى: ئەزموونمان هەیە لەو بارەیەوە، لە ساڵانی نەوەدەکاندا دانیشتین و دانوستانمان لەگەڵ ئەمریکا کرد و بۆ ماوەی نزیکەی دوو ساڵ پەیماننامەیەک دروستبوو، لەم پەیمانەدا لایەنی ئێرانی زۆر بەخشندە بوو، ئیمتیازاتی زۆری بە لایەنی بەرامبەردا، بەڵام ئەمریکییەکان هەمان پەیماننامەیان جێبەجێ نەکرد. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا، باسى لەوەکرد ئەمریکییەکان، خەریکی گۆڕینی نەخشەی جیهانن لەسەر کاغەز، بێگومان تەنها لەسەر کاغەزە، هیچ واقیعێکی نییەو ناگۆرێت. عەلى خامنەیی ئەو وتیشى: ئەمریکیەکان، هەڕەشەمان لێدەکەن، ئەگەر هەڕەشەیان لێکردین، ئێمەش هەڕەشەیان لێدەکەین، ئەگەر ئەو هەڕەشەیە ئەنجامبدەن، ئێمەش هەڕەشەکانمان جێبەێدەکەین، ئەوان ئەگەر هێرش بکەنە سەر ئاسایشی میللەتەکەمان، ئێمە بێ دوودڵی هێرش دەکەینە سەر ئاسایشی ئەوان. رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران، نەیشاردەوە کە ناوخۆى ئێران کێشەى تێدایە، وتى: ئێمە لە ناوخۆدا کێشەمان هەیە؛ کەس نکۆڵی لە بوونی کێشە ناکات. لە ڕووی بژێوی ژیانەوە، نزیکەی هەموو چین و توێژەکانی دانیشتووان کێشەیان هەیە، بەڵام ئەوەی چارەسەری ئەم کێشانە دەکات فاکتەری ناوخۆییە. جەخت لەسەر ئەوەکردەوە کە بەرپرسانى ئێران سەرقاڵن، بەچارەسەرى کێشەکانەوە، ئەو وتی: زۆر هیوام بەوەیە ئەم حکومەتە بەڕێزە بتوانێت لانیکەم کێشەی بژێوی خەڵک کەم بکاتەوە.
ئهنجومهنی سهرتاسهریی مامۆستایان و فهرمانبهرانی ناڕازیی داوا لهمامۆستایانی ئایینی دهكهن، له وتاری ئهمڕۆدا پشتیوانی له مامۆستایانی مانگرتو بكهن. دەشڵێت رۆژی یهكشهممهی داهاتو بهرهو ههولێر بهڕێدهكهون بۆئهوهی لهنزیكهوه دهنگی مانگرتوهكان بگهیهننه دهسهڵاتدارانی ههرێم. له راگهیهندراوێكدا ئهنجومهنی سهرتاسهریی مامۆستایان و فهرمانبهرانی ناڕازیی، دەڵێن: بڕیارمانداوه، رۆژی یهكشهممه له سهرجهم شار و شارۆچكهكانهوه بۆ پشتیوانی له هاوڕێ مانگرتوهكانمان، بهرهو ههولێر كه چهقی بڕیاردانه بهڕێبكهوین، تاوهكو دهسهڵات لهنزیكهوه دهنگ و ناڕهزایهتیی هاوڕێ مانگرتوهكانمان و چین و توێژه جیاوازه بهشمهینهتهكان، ببینێت و ببیستێت. راشیدەگەیەنن: داوا له مامۆستایانی ئایینی دهكهین بهرامبهر بهم ههمو نادادیی و چهوسانهوه و شكۆشكاندنهی هاوڵاتییان لهلایهن دهسهڵاتدارانی ههرێمهوه، هاوشانی مامۆستایان بێنهدهنگ. یهكهم: له وتاری ئهمڕۆ ههینیدا پشتیوانیی خۆتان بۆ مانگرتوانی خێمهی شكۆ دهرببڕن و له خهڵك بگهینن، ئهم قوربانیدانه بۆ ههموانه. دوهم: له وتارهكهدا پشتیوانیی خۆتان بۆ خۆپیشاندنی رۆژی ههینی كاتژمێر 2:00 دهرببڕن، كه له (پاركی مهلیك مهحمود)هوه بهرهو خێمهی مانگرتوان دهڕۆین، پشتیوانیتان بۆ ئهو خۆپیشاندانه دهرببڕن، كه رۆژی یهكشهممه لهگهڵ مانگرتوان دهڕۆین بهرهو ههولێر، داوا له خهڵك بكهن لهگهڵمان بهشداربێت. ئهنجومهنی سهرتاسهریی مامۆستایان و فهرمانبهرانی ناڕازیی ئهوهشی راگهیاندوه، دڵنیاتان دهكهین، ناڕهزاییهكانی ئهمجارهی مامۆستایان رێچكهیهكی گرتوه، كه لهپێناو شكۆ و بژێویی ههمواندا بێت، خوانهخواسته بهبێ دهستكهوت و بهلاوازی كۆتایی پێبێت، ههمومان باجهكهی دهدهین و وهك چهند ساڵی رابردو شهقام و ههڵوێست دهمرێت و دهسهڵاتیش دهیان هێندهی دیكه، ملهوڕتر دهبێت.
محەمەد شیاع سودانى، سەرۆک وەزیرانى عێراق رایگەیاند، مانگەکانى داهاتووش تاکۆتایی ساڵ، مووچەى سەرجەم فەرمانبەران و مووچەخۆرانى هەرێمى کوردستان دەنێرن. ئەمڕۆ پێنج شەممە، لە چاوێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵى شەرق محەممەد شیاع سوودانى ئاماژەى بەوەدا، پرسى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان بە بودجەوە بەستراوەتەوە لە رێگەى وەزارەتى دارایی فیدڕاڵەوە، بە گوێرەى بڕیارى دادگەى باڵاى فیدڕاڵى و میکانیزمێک بۆ بەجێکردنى مووچە و رادەستکردنى داهات دیاری کراوە. "کێشەى تەکنیکى هەبووە و بەم دواییە تێپەڕێنرا و مووچەى مانگى کانوونى دووەم نێردرا." محەممەد شیاع سوودانى رایگەیاند: بە رووحى هاوبەشی و هاریکاری، توانیویانە چەندین خاڵى ناکۆک لەگەڵ هەرێمى کوردستان تێپەڕنن. جەختى کردەوە کە ئەوەى پەیوەندارە بە دۆسیەى مووچەوە کێشەى تەکنیکییە نەک هەڵوێستێکى سیاسىیی بەغدا. 4ى شوباتی2025، وەزارەتى دارایی فیدراڵ بڕیارى خەرجکردنى زیاتر لە یەک تریلیۆن دینارى مووچەى مانگى کانوونى دووەمى ئەمساڵى هەرێمى کوردستانى دەرکرد، دواى ئەوەى شاندى هەردوولا رێککەوتن لەبارەى ئەو کێشانەى لە نێوانیان بە هەڵپەسێردراوى مابوونەوە. سەرۆکوەزیرانى عێراق ئاماژەى بەوەدا، بەردەوام دەبن لە ناردنى پارەى مووچە بۆ مانگەکانى داهاتوو بە "شێوەیەکى رێکوپێک" بەو ئومێدەى لەو ماوەیەدا تێبینییەکانى دیکە لەبەرچاو بگیرێن کە وەزارەتى دارایی فدراڵ دیاری کردووە.
سەرۆکی هەرێمی کوردستان و نوێنەری تايبهتى سهرۆكى رووسيا و جێگرى وهزيرى دهرهوەی ئەو وڵاتە، ئەمڕۆ کۆبوونەوە، باسیان لە وهبهرهێنانى رووسى له ههرێمى كوردستان، دۆخى سووريا و دوايين پێشهاتهكانى رۆژههڵاتى ناوهڕاستيان کردوە، هەروەها هاوڕا بوون لهسهر چارهسهركردنى كێشهكانى ههولێر ـ بهغدا. نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان، نيوهڕۆى ئهمڕۆ (پێنجشهممه، 6-2-2025) پێشوازیی لە ميخائيل بوگدانۆڤ، نوێنهرى تايبهتى سهرۆكى رووسيا و جێگرى وهزيرى دهرهوه و شاندێكى ياوهرى كرد. لەبارەی ناوەڕۆکی کۆبوونەوەکە، سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێ "برهودان به پهيوهندييهكانى رووسيا لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستان، پهيوهندييهكانى ههولێر ـ بهغدا، وهبهرهێنانى رووسى له ههرێمى كوردستان، دۆخى سووريا و دوايين پێشهاتهكانى رۆژههڵاتى ناوهڕاستيان تاوتوێ كرد." نێچيرڤان بارزانى وێڕاى جهختكردنهوه له خواستى ههرێمى كوردستان بۆ بهرهوپێشبردنى پهيوهندييهكانى لهگهڵ رووسيا، بەپێی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان "ئاماژهى به ئامادهيى و رۆڵى كۆمپانيا رووسييهكان له ههرێمى كوردستان بهتايبهتى له بوارى هاريكاريى وزهدا كرد. ههروهها سوپاس و پێزانينى بۆ رووسيا دووپات كردهوه، كه له كاته سهختهكاندا، يارمهتيى ههرێمى كوردستانى داوه." ههردوولا هاوڕا بوون لهسهر "گرنگيى پاراستنى ئارامى و سهقامگيرى له عێراق و چارهسهركردنى كێشهكانى ههولێر ـ بهغدا، ههروهها باسيان له ئهنجامهكانى ههڵبژاردنى پهرلهمانى كوردستان و، ههوڵهكان بۆ پێكهێنانى حكومهتى داهاتووى ههرێمى كوردستان كرد." دهربارهى دۆخى سوورياش، سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێ "پشتيوانيى خۆيان بۆ ئارامى و سهقامگيرى له وڵاتهكه دهربڕى و جهختيان له پاراستنى مافهكانى كورد و تهواوى پێكهاتهكان له سووريا كردهوه. ههر لهمبارهيهوه تيكشيان خسته سهر ههڕهشه و مهترسييهكانى داعش له عێراق و سووريا و داكۆكييان له گرنگيى رێگرتن له سهرههڵدانهوهى كرد." پهيوهندييهكانى عێراق و ههرێمى كوردستان لهگهڵ وڵاتانى ناوچهكه و چهند پرسێكى جێى بايهخى هاوبهش، تهوهرێكى ديكهى كۆبوونهوهكه بوو.
کارۆلین لێڤیت وتەبێژی کۆشکی سپی، ڕەتی کردەوە کە سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ بەڵێنی دابێت کە ھێزی ئەمریکا ڕەوانەی کەرتى غەززە بکات. لە وەڵامی پرسیارێکی ڕۆژنامەوانێک لەبارەی ئەوەی کە ئایا دۆناڵد ترەمپ ھێزی ئەمریکا ڕەوانەی غەززە دەکات یان نا، کارۆلین لێڤیت وتی: تا ئێستا سەرۆک ترەمپ پابەندە بەوەی ھێز ڕەوانەی غەززە نەکات، ھەروەھا ڕاشیگەیاندووە کە ئەمریکا خەرجی ئاوەدانکردنەوەی غەززە لە ئەستۆ ناگرێت. هەروەها ئاماژەی بەوەشدا: حکوومەتەکەی ترەمپ لەگەڵ ھاوبەشەکانی لە ناوچەکە کار دەکات لە پێناو دووبارە ئاوەدانکردنەوەی کەرتی غەززە. کارۆلین لێڤیت بانگەشەی ئەوەشی کرد کە ئامانجی دۆناڵد ترەمپ ئەوەیە، ئاشتی ھەمیشەیی لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستدا لە بەرژەوەندی سەرجەم گەلانی ناوچەکە، بەدی بێت. ھەروەھا ڕاشیگەیاند، بۆ ترەمپ ئەوە ڕوون بووەتەوە کە دەبێت ئەمریکا بەشێک بێت لە ھەوڵەکانی ئاوەدانکردنەوە، ئەوەش بە ئامانجی دەستەبەرکردنی سەقامگیری لە ناوچەکە، وتیشی: بەڵام ئەمە مانای ناردنی سەرباز نییە بۆ غەززە و مانای ئەوە نییە کە ئەمریکا بوودجە بۆ ئەو ھەوڵانە تەرخان دەکات، بەڵکو مانای ئەوەیە کە دۆناڵد ترەمپ ھەوڵدەدات لەگەڵ ھاوبەشەکانمانەوە لە ناوچەکە، لەو بارەیەوە بگاتە ڕێککەوتن. وتەبێژەکەی کۆشکی سپی لەبارەی ئەو ھاوبەشە بیانیانەی ئەمریکاوە کە پاڵپشتی لە پلانەکانی ترەمپ لە غەززە دەکەن، وتی: ترەمپ ڕوونیکردەوە ماوەیەکی زۆر ئەم بیرۆکەیەی خستووەتە ڕوو و لە لێدوانەکەی شەوی ڕابردوودا ڕایگەیاند ئەم بڕیارەی بە ئاسانی نەداوە. وتیشی: دۆناڵد ترەمپ سەبارەت بە پلانەکانی لەبارەی غەززەوە لەگەڵ سەرکۆماری میسر، عەبدولفەتاح سیسی، شای بەحرێن و جێنشینی سعوودیە، قسەی کردووە و ھەفتەی داھاتوویش لەگەڵ شای ئوردن، عەبدوڵڵای دووەم قسە دەکات. لە ٢٥ی مانگی ڕابردوو دۆناڵد ترەمپ داوای کردبوو کە زۆرەملێ فەڵەستینییەکانی غەززە بگوازرێنەوە بۆ وڵاتانی وەک میسر و ئوردن، بەڵام ئەو دوو وڵاتە بە توندی داواکەی دۆناڵد ترەمپ-یان ڕەت کردەوە.
.png)
ئەندامێكی لیژنەی یاسایی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق ئاماژە بەوەدەكات، بەپێی دەستوور بڕیارەكانی دادگەی فیدراڵی پابەندكەرن و جەختیش دەكاتەوە كە ئەنجوومەنی دادوەری، ناتوانێت رێگری لە بڕیارەكانی دادگەی فیدراڵی بكات. دارا سێكانیانی، ئەندامی لیژنەی یاسایی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایگەیاند: تێبینییەكانی ئەنجوومەنی باڵای دادوەری لەبارەی دادگەی فیدراڵی یاسایی و دروستن، بەتایبەتی كە ئەم یاسایانە نەچوونەتە بواری جێبەجێكردنەوە تاوەكو رابگیرێن، بەڵام دەستوور مافی بە دادگەی فیدراڵی داوە كە فەرمانسالاری بۆ یاساكان دەربكات. ئەو پەرلەمانتارە وتیشى: لەم دۆخەی ئێستاشدا هەمووان ناچارن پابەند بن بە بڕیارەكانی دادگەی فیدراڵی بە ئەنجوومەنی دادوەریشەوە. هاوکات ئاماژەی بەوەشكردووە، پێشتریش دادگەی فیدراڵی چەند جارێك فەرمانسالاری بۆ بڕیار و یاساكان دەركردووە، سەرجەم فەرمانسالارییەكانیشی پاڵپشتیی دەستوورییان هەبووە و جێبەجێ كراون. هەروەها ئەوەشى خستەڕوو ئەم فەرمانسالارییەشی بۆ سێ یاساكە، بە هەمان شێوە دەستوورییە و هەمووان پابەند دەكات ئەو ئەندامەی لیژنەی یاسایی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق ئەوەشی وتووە،ئەنجوومەنی دادوەری ناتوانێت رێگری لە بڕیارەكانی دادگەی فیدراڵی بكات. 4ـی ئەم مانگە دادگەی فیدڕاڵی عێراق فەرمانێکی سالاری دەرکرد و بەشێوەیەکی کاتی کارکردنی بە هەرسێ یاسای گەڕانەوەی زەوییە کشتوکاڵییەکان بۆ خاوەنە ڕەسەنەکانیان و باری کەسێتی و لێبوردنی گشتی ڕاگرت، تا ئەو کاتەی ئەو سکاڵایانەی لەبارەیانەوە تۆمارکراون لەلایەن دادگاکەوە یەکلایی دەکرێنەوە. ئەنجوومەنى باڵاى دادوەریى عێراق لەسەر فەرمانە وەلائییەکەی دادگەی فیدراڵی هاتە دەنگ و ڕایگەیاند بڕیارەکەی دادگای فیدڕاڵی کاتییە و پابەندکەر نییە چونکە مەرجى دەرکردنى ئەو بڕیارەى تێدا نەبووە. دادگەی فیدڕاڵی لەڕاگەیێنراوێکدا وەڵامی ئەنجوومەنى باڵاى دادوەریى دایەوە و ئاماژەی بەوەکرد، فەرمانە سالارییەکە بەپێی بڕگەکانی ماددەی 94 ـی دەستوور، کۆتایی و پابەندکەرن بۆ سەرجەم دەسەڵاتەکان و نابێت بەهیچ شێوەیەک پێشێل بکرێت.
ڕوانگەی سوریایی بۆ مافەکانی مرۆڤ کە چاودێری پێشهاتەکانی نێو سوریا دەکات، ڕایدەگەیەنێت ئەمەریکا بە شێوەیەکی بێ وێنە تانکی پێشکەوتووی بۆ ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی کورد لە باکوور و ڕۆژئاوای سوریا کە بە ڕۆژئاوا ناسراوە، گواستووەتەوە. بەگوێرەی ڕاپۆرتێکى ڕوانگەکە، فڕۆکەکانی گواستنەوەی ئەمەریکا ڕۆیشتوونەتە بنکەی ئاسمانی خەراب ئەلجیر لە حەسەکە و کەرەستەی سەربازی پێشکەوتوو، لە نێویاندا سیستەمی ڕاداریان گواستووەتەوە بۆ ناوچەکە و هاوکات ژمارەیەکی بەرچاو هێزی سەربازیشیان لەو بنکەیە جێگیرکردووە. ڕاپۆرتەکە ئاماژە بەوەش دەکات 50 بارهەڵگری دیکەش کەرەستەی سەربازی و لۆجستیش لە هەرێمی کوردستانەوە رۆیشتوونەتە ڕۆژئاوا و دەڵێت هەلیکۆپتەرە سەربازییەکانی ئەمەریکا چاودێری کاروانەکەیان لە هەرێمی کوردستانەوە بەرەو بنکەی خراب ئەلجیر کردووە بۆ ئەوەی بەپارێزراوی بگاتە ئەو بنکەیە. دامەزراوەی ڕوانگەی سوریایی بۆ مافەکانی مرۆڤ کە بنکەکەی لە بەریتانیایە هەروەها نووسیویەتی "15 بارهەڵگری سووتەمەنی و بارهەڵگرەکانی تری مۆرکراو گواستراونەتەوە بۆ بنکەی قەسرۆک لە پارێزگای حەسەکە. ئەم هەواڵە لە کاتێکدایە کە تورکیا بە چری لەهەوڵدایە بۆ ئەوەی ئەمەریکا و وڵاتانی ناوچەکە و هەروەها دەسەڵاتی نوێی سوریاش لەگەڵ خۆی بخات بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی کوردەکان لە ڕۆژئاوا. سەرۆکی تورکیا ڕەجەب تەیب ئەردۆغان ڕۆژی سێشەممە دوای دیداری لەگەڵ ئەحمەد ئەلشەرع، سەرۆکی کاتیی سوریا، جەختی لە پێویستی هاوکاری ستراتیژیی نێوان تورکیا و سوریا کردەوە بە مەبەستی دروستکردنی پێکهاتەیەکی ئاسایشی ناوچەیی. سەرۆکی تورکیا وتی "ئەنکەرە پاڵپشتی حکوومەتی سوریا بە پێویست دەزانێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشە ئەمنییەکانی داعش و هێزە کوردییەکان. هێزە کوردییەکانی ڕۆژئاوا کە سەرۆکایەتی هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکەن، لەئێستادا هاوپەیمانێکی سەرەکی ئەمەریکان دژی هێزەکانی داعش و کۆنتڕۆڵی ئەو کەمپ و زیندانانە دەکەن کە ئەندامانی داعش و خێزانەکانیان تێیدایە.
سەڕەراى بوونى کەشێکى ساردوو باران بارین و سەرمایەکى زۆر، بەڵام هێشتا مامۆستایان لەژێر چادردان و درێژەیان بەمانگرتنەکەیانداوەو ئەمڕۆ مانگرتنەکەیان پێى نایە ڕۆژى دەیەمەوە. 13 مامۆستا و فەرمانبەری سلێمانی ماوەى ١٠ رۆژە مانگرتنیان لە خواردن ڕاگەیاندووەو داوای موچەو تەوتین و پێدانی شایستە داراییەکانی موچەخۆرانی هەرێم دەکەن. بەشێک لە مانگرتووەکان ناو بەناو دۆخی تەندروستییان تێکدەچێت و ڕەوانەی نەخۆشخانە دەکرێن. بەپێى خشتەى مووچەى وەزارەتى دارایی، ئەمرۆ پێنج شەمە، وەزارەتى پەرەوەردە مووچەى مانگى یەک وەردەگرن، شنە عەلى یەکێک لەمامۆستا مانگرتووەکان لە لێدوانێکى ڕۆژنامەوانیدا دەڵێت: ئێمە بەدابەشکردنى مووچەیەک مانگرتن ناشکێنین، بەشێکى زۆرى ئەوانەى هاتونەت لامان ئەوانیش دەڵێن بەردەوامدەبین لە بایکۆتکردنى هۆڵەکانى خوێندن تا ئەوکاتە سەرجەم داواکاریەکانمان جێببەجێدەکارێت، یان وەڵامێکى قایلکەرمان دەستدەکەوێت. دووشەممەى ڕابردوو، لە زۆربەی شارو شارۆچکەکانی سنوری پارێزگای سلێمانی و ئیدارە سەربەخۆکانی دەوروبەری، مامۆستایان و فەرمانبەران بۆ پشتگیریکردن لە مامۆستاو فەرمانبەرە مانگرتووەکان ڕوویان لە سلێمانی کرد و خۆپیشاندانیان ئەنجامدا.
سەرۆکایەتی کۆماری سووریا، ڕایگەیاند: ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری کاتى سووریا بانگهێشتنامەیەکی لەلایەن ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنساوە پێگەیشتووە بۆ ئەوەى سەردانی فەرەنسا بکات لە چەند هەفتەی داهاتوودا. لە بەیاننامەیەکى ڕۆژنامەوانیدا ئەمڕۆ پێنج شەممە، سەرۆکایەتی کۆماری کاتى سوریا بڵاویکردەوە، ماکرۆن لە میانی پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ئەحمەد شەرع جەختی لەسەر هەوڵەکانی وڵاتەکەی کردووەتەوە بۆ هەڵگرتنی سزاکانی سەر سوریا و ڕەخساندنی بوار بۆ گەشەکردن و بوژانەوەی. هەر لەو پەیوەندیەدا ئەو دوو سەرۆکە، باسیان لە ئاستەنگە ئەمنییەکان لە سوریا کردووە و پێکەوە گفتوگۆیان کردوە چۆن کاربکرێت بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە. بەپێى بەیاننامەکە، شەرع جەختی لەوە کردووەتەوە کە سوریا "بەشێکی ئەرێنی و کارا دەبێت لە ناوچەکە و جیهان، هەروەها گرنگی دەداتە سەر بەرژەوەندییە نیشتمانییەکانی کە نوێنەرایەتی لە سەقامگیری و سەروەری و یەکپارچەیی خاکی سوریادا دەکرێت. ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریا بۆ قۆناغی ڕاگوزەر، لە چەند ڕۆژى ڕابردوودا دوو سەردانى بۆ دەرەوەى وڵاتەکەى ئەنجامداوە. لەسەردانى یەکەمدا چووە وڵاتى سعودیەو لەگەڵ بەرپرسانى ئەو وڵاتە کۆبوویەوە، لە دووەم سەردانی فەرمی بۆ دەرەوەی وڵات گەشتە ئەنقەرە و لە کۆشکی کۆماریی، لەگەڵ ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا کۆبوونەوە.
وەزارەتی پێشمەرگە ڕایدەگەیەنێت، ئەمڕۆ پێنجشەممە هاوکاریی دارایی هاوپەیمانان بۆ مانگى یەک بەسەر ئەفسەر و پێشمەرگەکانی سەر بەدیوانی وەزارەت و یەکهكانى پیادەی وەزارەتی پێشمەرگە دابەش دەکرێت. لە ڕاگەیەندراوێکى ڕۆژنامەوانیدا وەزارەتی پێشمەرگەى حکومەتى هەرێم، بڵاویکردەوە، ڕۆژی پێنجشەممە بەرواری 6ی شوباتی 2025 هاوکاریی دارایی هاوپەیمانان بۆ مانگى یەکی 2025 بەسەر ئەفسەر و پێشمەرگەکانی سەر بەدیوانی وەزارەت و یەکهكانى پیادەی وەزارەتی پێشمەرگە دابەش دەکرێت. ئەمەش دوای ئەوەی هاوکاریی هێزەکانی هاوپەیمانان بۆ هێزی پێشمەرگە خرایە سەر هەژماری وەزارەتی پێشمەرگە، بەڕێوەبەرایەتی گشتی بوودجە و بەرنامەکان (ژمێریاری سەربازی)، ڕێکارە دارایی و ژمێریارییەکانی بەکۆتا هێناوە، بۆ ئەم مەبەستەش ڕۆژی پێنجشەممە 6ی شوباتی 2025 هاوکاری هاوپەیمانان بۆ مانگی یەک دابەشدەکرێت. وەزارەتی پێشمەرگە جەخت لەوە کراوەتەوە هاوکارییە داراییەکانی هاوپەیمانان بەردەوام دەبێت. لەم مانگە سەرووی(40) چل هەزار پێشمەرگە و ئەفسەرانی سەر بە وەزارەتی پێشمەرگە لە رێگەی پرۆژەی هەژماری من هاوکاری هاوپەیمانان وەردەگرن. وەکو پشتیوانییەک بۆ پێشمەرگە و یەکخستنەوەی یەکجاریی هێزەکانی پێشمەرگە، هاوپەیمانان مانگانە نزیکەی 25 ملیۆن دۆلار دەدەنە وەزارەتی پێشمەرگە. ئەمریکا ساڵانە لە چوارچێوەی هاوکارییەکانی وەزارەتی بەرگری بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش و تیرۆر، هاوکاریی ئەو هێزانە دەکات کە هاوبەشی ئەمریکا و هاوپەیمانانن لە بەرەنگاربوونەوەی داعش، لەنێویاندا هێزەکانی پێشمەرگە، هێزە عێراقییەکان و هێزەکانی سووریای دیموکرات - هەسەدە. پێشتر، هاوکارییەکەی هاوپەیمانان دەدرایە مووچەی لیوا هاوبەشەکان، بەڵام دوای ئەوەی مووچەی وەزارەتی پێشمەرگە کەوتە ئەستۆی حکومەتی عێراق، ئەو بڕە پارەیە دابەشی سەر لیواکانی پیادە دەکرێت، بەدەر لە مووچەکەی خۆیان.
.png)
وتەبێژى مامۆستایان و فەرمانبەرانى مانگرتوو، ڕایدەگەیەنێت ئەمڕۆ زانیارى لەسەر کۆبوونەوەکەیان لەگەڵ کەسى یەکەمى نەتەوەیەکگرتوەکان، دەخاتەڕوو دەڵێت ئەوان بەوردى چاودێریتان دۆخەکە دەکەن، وتویانە پەیامەکەتان گەیشتووە. ئەمڕۆ چوارشەممە، نۆ رۆژە مامۆستایان لەژێر خێمەیەکدان لەبەردەم بارەگاى نەتەوەیەکگۆتووەکان لە سلێمانى، بەهۆى ساردى کەش و هەواو درێژە کێشانى مانگرتنیان لەخواردن، تەندروستی زۆرینەیان ناجێگیرە. ئێوارەى ئەمڕۆ دوو نوێنەرى مامۆستایانى مانگرتوو دڵشاد میرانى و مامۆستا شنە عەلى، لەگەڵ محهمهد ئهلحهسسان، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتيی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق، لە بارەگاى سلێمانى لەنزیک خێمەکە دوور لەچاوى کامێراکان کۆبونەتەوە. مامۆستا عوسمان گوڵپ، وتەبێژى مامۆستایان و فەرمانبەرانى مانگرتوو، ئەمشەو لەکۆنگرەیەکى ڕۆژنامەوانیدا لەسەر ناوەڕۆکى ئەو کۆبوونەوەیە وتى: ئەمڕۆ نەتەوەیەکگرتوەکان، لەسەر ئاستى کەسى یەکەمیان لەعێراق، هاتوونەتە ئێرەو لەگەڵ دوو لە مامۆستایانى مانگرتوو کۆبوونەتەوە، ئەوان وتویانە بەوردى چاودێری دۆخەتان دەکەین، پەیامەکەتان گەیشتووە لەچوارچێوەى کارەکانمان گفتوگۆى لەسەر دەکەین دڵنیاییانداوە کە هەماهەنگمان دەبن. هەر لەو کۆنگرە ڕۆژنامەنوسیەدا، مامۆستا دڵشاد بابان یەکێک لە مانگرتوان وتى: لە چەند ڕۆژى رابدوودا تائەمڕۆ چەند شێک ڕویاندا پێویستى بەهەڵوێستەکردنە، سێ سەیارە جامەکانیان شکێنراوەو پێداویستیەکانى ناوى براوە، داوایی یاساییمان دەبێت لەسەرئەوە. ئەو مامۆستایە ئەوەشى وت: لە ئێستاوە باران بارین و ڕەشەباى بەهێز دەستیپێکردوە، داوادەکەین و پێویستیشە لایەنە پەیوەندیدارەکان ئامادەکارى بکەن بۆ لافاو، چونکە ئێمە لێرە تەنها چەند قەرەوێڵەیکمان هەیە.
ئەمشەو وەزارەتى بەرگریى تورکیا، کوژرانى ئەفسەرێکى باڵاى وڵاتەکەى ڕاگەیاند، کە لەکاتى گەڕان و پشکنێکدا وەک تورکیا ناوى ناوە لەناوچەى ئۆپەراسیۆنی چنگ- قوفڵ شەڕ دروستبووەو کوژراوە. بەیاننامەکەى وەزارەتى بەرگریى تورکیا دەڵێت: ئەو ئەفسەرە ناوى موراد کەمالەو ئەفسەرێکى باڵا بووە لە سوپاى پیادە لە ڕۆژى پێنجى ئەم مانگە لەکاتى ئۆپرسێۆن و گەڕان و پشکنیندا، بەدەستى پــ.ەکەکە کوژراوە. سوپاى تورکیا، چەند زنجیرەیەک ئۆپەراسیۆنى دەستپێکردوەو ناوی ناوە چنگ. قۆناخی یەکەمی ئۆپەراسیۆنەکە رۆژی 28ـی ئایاری 2019 بەناوی ئۆپەراسیۆنی چنگ-1 و 2 و3 لە ناوچە جیاوازەکانی هەرێمی کوردستان ئەنجامدرا. ئۆپەراسیۆنی چنگ- قوفڵیش لە رۆژی 18ـی نیسانی 2022 لە ناوچەکانی ئاڤاشین، مەتین و زاپ بۆ سەر پێگەکانی پەکەکە دەستیپێکردووە و تاوەکو ئێستاش بەردەوامە.
iQ ئاگاداری ئەو دەنگۆ نادروست و بێ بنەمایانەیە کە لە میدیاکاندا بڵاو بوونەتەوە دەربارەی ئێمە. ئەم تۆمەتانە بەهیچ شێوەیەک ڕاست و دروست نین، وە ئێمە ڕێوشوێنی یاسایی دژی کەسانی بەرپرس دەگرینە بەر کە لە پشتی بڵاوکردنەوەی ئەم تۆمەتانەن. کە ئەم بانگەشەیانە بەشێک بن لە هەڵمەتێکی گەورەتر بۆ لەکەدارکردنی ناوبانگی کۆمپانیاکەمان. هاوکات لەگەڵ ئەم تۆمەتانە، ڕووبەڕووی هێرشی ئەلیکترۆنی و مەیدانی بەردەوام دەبینەوە بەڵام خۆشبەختانە هیچیان سەرکەوتوو نەبوون. بۆمان گرنگە ئەم ڕاستیانەی خوارەوە بۆ ڕای گشتی ڕوون بکەینەوە: iQ و هیچ یەکێک لە کۆمپانیاکانی هەرگیز هیچ چالاکییەکی نایاساییان ئەنجامنەداوە، هەروەها iQ یان هیچ یەکێک لە کۆمپانیاکانی حوکم نەدراون بە بەشداریکردن لە چالاکی نایاسایی، سەرەڕای تۆمەتەکانی پێشوو. iQ نە هیچ گرێبەستێکی نوێی واژۆ نەکردووە لەگەڵ حکومەتی فیدراڵی وە نە هیچ بڕە پارەیەکی وەرگرتووە لە حکومەتی فیدراڵ. لە ڕاستیدا، ئێمە پارە دەدەین لە چوارچێوەی شێوازی هاوبەشکردنی داهات. iQ مۆڵەتی وەبەرهێنانی ژێرخانی پێدراوە لە ساڵی 2010 سەبارەت بە گرێبەستی ترانزێت. iQ Networks لەلایەن حکومەتی عێراقەوە نەخراوەتە لیستی رەشەوە، هەروەها هیچ پارەیەک قەرزدار نییە. ئەو دۆکیومێنتەی کە باسی لێدەکرێت (لیستی ڕەشی وەزارەت) هیچ راست و دروست نییە. کاتێک ئەم کەمپەینە پڕ لە زانیاری هەڵەیە، وە بە بەڵگەی ڕاست بەرپەرچ دەدرێتەوە، تۆمەتە بێ بنەماکان زیاتر دەبن و درێژە دەکێشن و ڕوونیشە کە هیچ پەیوەندییان بەیەکەوە نییە. ئەم دەنگۆ بێ بنەمایانە تەنها بەمەبەستی چەواشەکردنی خەڵک و لەکەدارکردنی ناوبانگی iQە لە کاتێکدا iQ و عێراق ئامادەن بۆ بەڕێوەبردنی گۆڕانکاری دیجیتاڵی لە ناوچەکە و لەناوبردنی هەر قۆرخکارییەک. iQ بەردەوامە لە دانانی ستانداردی پیشەسازی لە رێگەی دابینکردنی خێراترین و متمانەپێکراوترین ئینتەرنێت لە هەموو عێراق و بە ئەگەری زۆریشەوە لە ناوچەکەدا. ئێمە پێشوازی دەکەین و ئامادەین بۆ هەموو لێکۆڵینەوەکان لەسەر ئەم تۆمەتانە. ئێمە پابەندین بە پێشکەشکردنی چارەسەری پێشکەوتووی پەیوەندی بۆ بەشداربووانمان و فراوانکردنی توانا دیجیتاڵییەکانی عێراق. iQ پابەندە بە پێشکەشکردنی نایابترین.
هێزەکانی سوریای دیموکرات، هەسەدە ڕایدەگەیەنێت هیچ پلانێکیان لە هێزەکانی ئەمەریکا لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا پێنەگەیشتووە کە باس لە کشانەوەی هێزەکانیان بکات. فەرهاد شامی، وتەبێژی هێزەکانی سوریای دیموکرات بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی ڕاگەیاندووە، "بێگومان داعش و هێزە زیانبەخشەکانی دیکە چاوەڕێی دەرفەتی کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا دەکەن بۆ چالاککردنەوە و گەیشتنیان بە دۆخی ساڵی 2014". دەوڵەتی ئیسلامی کە بە داعش ناسراوە، لە لوتکەی دەسەڵاتەکانیدا لە ساڵی 2014، دسەڵاتی خۆی بەسەر ملیۆنان کەسدا سەپاند و بانگەشەی کۆنترۆڵکردنی بەشێک لە ناوچەکانی عێراق و سوریای کرد. کەناڵی ئێن بی سی نیوز رۆژی چوارشەممە بە پشتبەستن بە دوو بەرپرسی بەرگری ئەمەریکا بڵاویکردەوە وەزارەتی بەرگری ئەمەریکا پلانەکانی بۆ کشانەوەی سەرجەم هێزەکانی ئەمەریکا لە سوریا دادەڕێژێت. ئەمەریکا هێزە کوردییەکان بە هاوپەیمانی سەرەکی لە دژی دەوڵەتی ئیسلامی دەزانێت، بەڵام تورکیای دراوسێی سوریا ئەو هێزانە وەک هەڕەشەیەکی ئاسایشی نیشتمانی دەبینێت و هەوڵەکانی خستوەتەگڕ بۆ سەرکوتکردن و لە چەک داماڵینیان. چەند ڕۆژێک لەمەوبەر ترەمپ ڕایگەیاندبوو کە واشنتۆن بڕیارێک سەبارەت بە سوریا سەبارەت بە بوونی هێزەکانی وڵاتەکەی لەوێ دەدات، ئەمەش لە وەڵامی پرسیارێکی ڕۆژنامەنووسێکدا سەبارەت بەو ڕاپۆرتانەی کە لەلایەن میدیا ئیسرائیلییەکانەوە بڵاوکراونەتەوە کە باس لەوە دەکەن ئەمریکا هێزەکانی لە سوریا دەکشێنێتەوە. دۆناڵد ترەمپ جەختی لەوە کردەوە کە نازانێت کێ ئەو زانیاریانەی وتووە، ئاماژەی بەوەشکرد، "بڕیارێک لەبارەی سوریاوە دەدەین"، بەبێ ئەوەی زیاتر ڕوونکردنەوە بدات. ترامپ لە ساڵی ٢٠١٨ لە خولی یەکەمی خۆیدا هەوڵی کشانەوەی سەرجەم هێزەکانی لە سوریای دابوو، ئەمەش وایکرد جیم ماتیس، وەزیری بەرگری پێشووی سوریا دەستلەکارکێشایەوە.
.jpg)
