.jpg)
هاوڵاتی وته‌بێژی فەرماندەی هێزه چه‌كداره‌كانی عێراق ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه رایگه‌یاند، له ئۆپراسیۆنێكی هاوبه‌شدا، هێزه ئاسمانییه‌كانی عێراق توانرا شه‌ش چه‌كداری داعش كوژران و "له بۆسه‌یه‌كی سه‌ربازیشدا له‌چه‌ند پارێزگایه‌كی دیكه 11 چه‌كداری داعش ده‌ستگیركران". ئەمڕۆ پێنجشەممە، 29ى کانوونى یەکەمى 2022، لیوا یەحیا رەسووڵ، گوتەبێژى فەرماندەى گشتیى هێزە چەکدارەکانى عێراق لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەى بەوە دا، " هێزه ئه‌منییه‌كانمان به پشتبه‌ستن به زانیارییه‌كانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ده‌زگای هه‌واڵگری و به هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ فه‌رمانده‌یی ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌كانی دیاله ئۆپراسیۆنێكی هاوبه‌ش دژ به چه‌كدارانی داعش له چه‌ند سنورێكی پارێزگاكه ئه‌نجامدرا". وتیشی، "ئەو دوو مۆڵگەیەى داعش بۆردوومانکران و هێزەکانى ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانى دیالە چوونەتە ئەو شوێنانەى بۆردوومانکراون و تەرمى پێنج چەکدارى داعشیان دۆزیوەتەوە و چەکدارێکى دیکەى داعشیان کوشتووە". باسی لەوەشکرد،"به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هه‌واڵگری سه‌ربازی له ئه‌نجامی لێكۆڵینه‌وه و به‌دواداچونه‌كانیانه‌وه توانیویانه له رێگه‌ی دانانی كه‌مینی سه‌ربازییه‌وه له هه‌ریه‌كه له پارێزگاكانی سه‌ڵاحه‌دین، نه‌ینه‌وا، ئه‌نبار، كه‌ركوك و میسان 11 چه‌كداری داعش ده‌ستگیربكه‌ن كه له‌لایه‌ن دادگاوه به‌هۆی ئه‌نجامدانی كرده‌وه‌ی تیرۆریستیه‌وه داواكراو بون". ئەمەشلەکاتێکدایە دوێنێ هێزه ئاسمانییه‌كانی عێراق ئۆپراسۆنێكی تایبه‌تیان دژ به چه‌كدارانی داعش ئه‌نجامداو لە ئەنجامیشدا 10 چه‌كداری داعش كوژران.
هاوڵاتی وەزیری بەرگری ئیسرائیل، بێنێ گانتز، لە وتارێکدا بۆ کۆمەڵێک لە دەرچوانی هێزی ئاسمانی ئیسرائیل وتی ڕەنگە لە داهاتوودا ئێوە بتوانن بەشداری لە هێرشێکی ئاسمانی بۆ سەرئێران بکەن وبگەنە ئاسمانی ڕۆژەهەڵات. وەزیری بەرگری ئیسرائیل، وتیشی دەکرێت لە سێ ساڵی داهاتوودا، ئیسرائیل هێرش بکاتە سەر شوین وپێگە ئەتۆمیەکانی ئێران. ئەم هەڕەشانەی وەزیری بەرگری ئیسرائیل لەکاتێکدایە کە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی هەوڵی دووبارە چالاکردنەوەی ڕێکەوتنی ئەتۆمی ساڵی ٢٠١٥ لەگەڵ ئێران دەدرێت، ئەوەش بەمەبەستی سنوردارکردنی ئێران بۆ بەرزکردنەوەی پیتاندنی یۆرانیۆم. ئەمە یەکەم جار نیە کە ئیسرائیل هەڕەشەی هێرشکردنە سەر پێگە ئەتۆمیەکانی ئیسرائیل دەکات، ئیسرائیل ماوەی ١٠ ساڵە بەردەوام هەڕەشەی هێرشکردنە سەر ئێران دەکات، بەڵام هەندێک لە شآرەزایانی نێودەوڵەتی لەبارەی هەڕەشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران پێیان وانیە ئیسرائیل ئەو توانایەی هەبێت هێرشێکی زەرەرمەند بکاتە سەر بنکە ئەتۆمیەکانی ئێران،بەهۆی ئەوەی بنکەکەکان زۆر بەباشی پارێزراون.
دادگای چاغلایانی ئەستەنبوڵ داواکاری ئازادکردنی شەبنەم کۆرۆر فینجانجی سەرۆکی دەستەی ناوەندی پزیشکانی تورکیای رەت کردەوە. ئەمڕۆ دانیشتنی دادگاییکردنی شەبنەم کۆرۆر فینجانجی سەرۆکی دەستەی ناوەندی پزیشکانی تورکیا لە دادگای چاغلای ئەستەنبوڵ بەڕێوەچوو. لە دانیشتنەکەدا فینجانجی و پارێزەرانی هەموو ئەو تۆمەتانەیان رەت کردەوە کە ئاراستەی کراوە. لیژنەی دادوەران، بێ ئەوەی بڕیارێک بدەن، داواکاری ئازادکردنی فینجانجیان رەت کردەوە و دانیشتنی دادگایان بۆ ١١ی کانونی دووەمی ٢٠٢٣ دواخست. دوای ئەوەی هەپەگە، ١٨ی تشرینی یەکەم، ناسنامەی ١٧ گەریلای ئاشکرا کرد و رایگەیاند، بەهۆی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی لەلایەن سوپای تورکیاوە شەهید بوون. شەبنەم کۆرور فینجانجی رایگەیاند، بەگوێرەی ئەو دیمەنانەی بڵاوکراونەتەوە سوپای تورکیا لە شەڕی دژی پەکەکەدا چەکی کیمیایی بەکارهێناوە و داوای لێکۆڵینەوەی کرد. دوای قسەکانی فینجانجی، بەرپرسە باڵاکانی حکومەتی تورکیا و پارتە نەژادپەرستەکان بەکارهێنانی چەکی کیمیاییان لەلایەن سوپاکەیانەوە رەتکردەوە و رایانگەیاند، هەر کەسێک داوای لێکۆلینەوەی لەم بابەتەدا کردبێت، سکاڵای لەسەر تۆمار دەکەن و پێویستە دەستگیر بکرێن. ٢٦ی تشرینی یەکەم لە ئۆپەراسیۆنێکی هێزە ئەمنییەکانی تورکیا، لەسەر فەرمانی داواکای گشتیی ئەنقەرە فینجانجی لە شاری ئەستەنبوڵ بە تۆمەتی "بانگەشەکردن بۆ پەکەکە" دەستبەسەرکرا. پرۆفیسۆر دکتۆر شەبنم کۆرور فینجانجى، لەساڵی ١٩٥٩ لە ئەستەنبوڵ لەدایکبووە. دوای خوێندنی دواناوەندی، لە کۆلیژی پەروەردەی کادکۆی لە ئەستەنبوڵ دەستی بە خوێندن کردووە. دواتر توانیویەتی کۆلیژی پزیشکیش لە زانکۆی ئيستەنبوڵ تەواو بکات. پاشان لەهەمان زانکۆ بەکالۆریۆسی لە شوێنەوارناسی کلاسیک لەکۆلیژی ئاداب لەساڵانی ١٩٨٧ تا ١٩٩٠ تەواوکردوە لەساڵانی ٢٠١٨وە تا ٢٠٢١سەرۆکی کۆمەڵەی مافەکانی مرۆڤ بووە لە تورکیا، لە تشرینی یەكەمی٢٠٢٠ەوە، وەک سەرۆکی سەندیکای پزیشکانی تورکیا هەڵبژێردراوە. پرۆفیسۆر فینجانجی، لەرووی نێودەوڵەتیەوە وەک شارەزایەکی بواری مافەکانی مرۆڤ ناسراوە و لەهەمانکاتدا، ئەندامی کۆمەڵەی مافەکانی مرۆڤە لەتورکیا.
هاوڵاتی سه‌ركرده‌یه‌كی چوارچێوه‌ی هه‌ماهه‌نگی رایگه‌یاند، به‌های دۆلار له بازاڕه‌كانی عێراق پێش كۆتاییاتنی ساڵی 2022 ئاسایی ده‌بێته‌وه، له‌ئێستاشدا پێشنیاز هه‌یه بۆئه‌وه‌ی به‌های 100 دۆلار بۆ 130 هه‌زار دیناری عێراقی كه‌مبكرێته‌وه. ئەمرۆ پێنجشەممە، توركی عه‌تبی سه‌ركرده له چوارچێوه‌ی هه‌ماهه‌نگی بە میدیا ناوخۆییەکانی رایگه‌یاند، به‌های دۆلار له بازاڕه‌كانی عێراق پێش كۆتاییاتنی ساڵی ٢٠٢٢ ده‌گه‌ڕێته‌وه دۆخی ئاسایی خۆی. وتیشی، به‌های دۆلار ئه‌گه‌ر نه‌گه‌ڕێته‌وه دۆخی ئاسایی خۆی، به به‌رزی ده‌مێنێته‌وه، به‌وه‌ش فشار له‌سه‌ر بازاڕه‌كان دروستده‌كات، به‌تایبه‌تی نرخی كه‌ره‌سته‌ی سه‌ره‌تایی هاوڵاتیان به خۆراكیشه‌وه. ئەوەشی خستەڕوو، له ئێستادا پێشنیازێک ده‌خرێته‌ڕوو سه‌باره‌ت به كه‌مكردنه‌وه‌ی به‌های ١٠٠ دۆلار بۆ ١٣٠ یاخود ١٤٠ هه‌زار دینار به مه‌به‌ستی دروستكردنی هاوسه‌نگییه‌ك له بازاڕه‌كاندا كه پاڵ به دابه‌زاندنی نرخێكی گونجاوه‌وه بنێت. ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه له‌چه‌ند رۆژی رابردودا به‌های دۆلار به‌رامبه‌ر به دیناری عێراقی به‌رزبونه‌وه‌ی به‌رچاوی به‌خۆوه بینی و به‌های 100 دۆلار گه‌یشته 160 هه‌زار دینار، به‌ڵام دواتر به‌گرتنه‌به‌ری چه‌ند رێوشوێنێك له‌وانه‌ش زیادكردنی سه‌رچاوه‌كانی فرۆشتنی دۆلار له‌ڕێگه‌ی بانكه ئه‌هلی و حكومیه‌كانه‌وه، به‌های 100 دۆلار بۆ 152 هه‌زار دینار دابه‌زی.
خانمێکی کورد دوای ئەستۆی پاکیی سزای سێدارەی لەسەر نامێنێت بەڵام بە تۆمەتی بێڕێزیی بە رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران زیاتر لە پێنج ساڵ زیندانیی بەسەردا سەپێنرا. موژگان کاوسی، نوسەر و چاکوانی سیاسیی کورد کە پێشتر تۆمەتی هەوڵدان دژی کۆماری ئیسلامی و هاندان بۆ جەنگ و تێکدانی ئاسایشی ئێرانی دراوبوە پاڵ سزای 65 مانگ زیندانیی بەسەردا سەپێنرا. ئەو خانمە کوردەی نیشتەجێی پارێزگای مازەندەران لە باکوری ئێران لە دانیشتنی دادگادا ئەستۆ پاکیی سەلمێنرا و مەترسیی لەسێدراەدانی لەسەر نەماوە بەڵام دادگا بە تۆمەتی بێڕێزیی بە عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران سزای زیندانیی بەسەردا سەپێنرا. کاوسی پێشتریش بە تۆمەتی دژایەتیی دەسەڵاتی ئێران سزای سێ ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێنراوە و چەند ساڵێک لە زیندانەکانی ئەو وڵاتەدا زیندانیی کراوە. ئەو مامۆستای زمانی کوردییە و خاوەنی چەند کتێبێکە لەسەر مێژوی کورد و ئێران و وەرگێڕانی بۆ چەند کتێبێک و بابەت سەبارەت بە ئەنفال و دۆخی کورد کردوە. موژگان کاوسی لە ناڕەزایەتییەکانی شاری نەوشەهەر لە پارێزگای مازندەران لە باکوری ئێران دەستگیرکرا و بە پێی ئەو تۆمەتانەی دراوبوە پاڵی، سزای سێدارە ئەو خانمە کوردە دەگرتەوە.
خولوسی ئاکار وەزیری بەرگری تورکیا رایگەیاند، لە کۆبونەوە سێ قۆڵیەکەی مۆسکۆدا، قسە لەسەر بێکاریگەرکردنی (یەپەگە\پەکەکە) کراوە. لە کاتی گەڕانەوەیدا بۆ تورکیا، خولوسی ئاکاری وەزیری بەرگری تورکیا، باسی کۆبونەوە سێقۆڵیەکەی نێوانیان و شاندی سەربازی و هەواڵگری سوریا بە نێوەندگیری روسیا لە مۆسکۆ کرد و وەک ئەوەی چاوەڕواندەکرا، مەرجی سەرەکیان دژایەتیکردنی کوردە. ئاکار وتی، لە گەڵ شاندی سوریا ئاماژەیان بەوەکردووە کە پێویستە سنورەکانی نێوان سوریا و تورکیا بپارێزرێن و بەڕێوەبەری خۆسەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا بێکاریگەر بکرێت کە وەک (یەپەگە\پەکەکە) ناوی هێناوە. وەزیری بەرگری تورکیا باسی ئەوەشی کردووە کە دەیانەوێت ئاوارە سوریەکان بگەڕێنەوە سەر زێدی خۆیان و لە کۆبونەوەکەدا باسی ئەم پرسەش کراوە. ئەوەش لە کاتێکدایە کە دوێنێ وەزارەتی بەرگری روسیا راگەیەندراوێکی کورتی لەبارەی کۆبونەوە سێقۆڵیەکەی روسیا، سوریا و تورکیا بڵاوکردەوە و وتی، کۆبونەوەکە بە مەبەستی گەڕاندنەوەی پەنابەران و کۆتاییهێنان بە گروپە توندرەوەکان بووە. لایەنی روسی و سوری تاوەکو ئێستا گلۆپێکی سەوزیان بۆ دژایەتیکردنی رۆژئاڤای کوردستان بە ئاشکرایی بۆ تورکیا هەڵنەکردووە. وەک ئەوەی پێشتریش فەیسەل مەقدید وەزیری دەرەوەی سوریا ئاماژەی پێکردبوو، مەرجی سەرەکی سوریا ئەوەیە کە تورکیا سەربازانی لە خاکی سوریا بکێشێتەوە و دەست لە پشتگیریکردنی گروپە توندڕەوەکانی دژی حکومەتی دیمەشق هەڵبگرێت.
هاوڵاتی سەرۆکوەزیرانی پێشووی عێراق، لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، پێویستە رێگری بکرێت لە بردنەدەرەوەی دۆلار و سنورێك دابنرێت بۆ دۆخی خراپی دراوی عێراقی و حكومەتی عێراق بە بەرپرسیارێتی ئەركەكانی هەڵبستێت. مستەفا کازمی ئەمڕۆ لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بە بەشێک لە دەستکەوتەکانی حکومەتی پێشو کردوە لە روبەڕوبونەوەی گەندەڵی و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و جەخت دەکاتەوە لەوەی پێویستە دۆسییەکانی گەندەڵی بەگوێرەی بڕیاری دادگا و بەرێکاری یاسایی ئەنجام بدرێن و نابێت لەژێر هیچ فشارێکدا خەڵک بەبێ بڕیاری دادوەر دەستگیربکرێت یان ئازاد بکرێت. ئەوەشی خستوەتەڕو، پەیوەست بە نرخی دۆلاریش بەرامبەر دینار، جەخت دەکاتەوە لەوەی پێویستە هاوکاری لەنیوان کەرتی گشتی، دامەزراوەکانی دەوڵەت و کەرتی تایبەت هەبێت، حکومەتی پێشوش گوتاری جوڵاندنی هەستوسۆزی شەقام و شاردنەوەی راستییەکانی رەتکردەوە چونکە ئەو هەنگاوە گرفتەکانی زیاتر ئاڵۆز دەکرد. هەروەها کازمى بەرگرى لە لیژنەى بنبڕکردنى گەندەڵى دەکات کە لە ساڵى 2020 و لە سەردەمى دەسەڵاتى ئەودا دامەزرا و بە گوتەى سەرۆکوەزیرانى پێشوو پێکهێنانى لیژنەکە لەسەر داواکاریى جەماوەرى بووە و هیچ بڕیارێکى دەستگیرکردنى بەبێ فەرمانى دادگەى تایبەتمەند نەکراوە. سەرۆک وەزیرانی پێشوی عێراق دەڵێت، پاراستنی ژیان و ئاسایشی هاوڵاتیانی عێراق ئەرکی هەمو لایەنەکانە و داواش لە هەموان دەکات کاربکەن بۆ جێگیرکردنی نرخی دۆلار و راگرتنی ئەو "پەرشوبڵاو"یەی سەبارەت بە سیاسەتی نەختینەیی دراوی بیانی و هەڵاوسانی ئابوری بڵاودەکرێتەوە.
هاوڵاتی بەرپرسە باڵاکانی سوریا و تورکیا لەسەر ئاستی سەربازی و هەواڵگری بە نێوەندکاری دەوڵەتی روسیا لە مۆسکۆ کۆبونەوە و ئەوەش دوای قسەکانی ئەردۆغان دێت کە وتبووی 'ئامادەین پەیوەندیەکانمان لەگەڵ روسیا ئاسایی بکەینەوە'. خولوسی ئاکار وەزیری بەرگری تورکیا و هاکان فیداکان سەرۆکی هەواڵگری تورکیا (میت)، عەلی مەحمەد عەباس وەزیری بەرگری سوریا و شاندێکی هەواڵگری وڵاتەکەی و سێرگی شۆیگۆ وەزیری بەرگری روسیا لە مۆسکۆ کۆبونەوە. بەگوێرەی ئاژانسەکانی هەواڵ، بابەتی کۆبونەوکە، قەیرانی سوریا، پرسی پەنابەران و پرسی رۆژئاوای کوردستانە کە ئەوان بە پرسی 'تیرۆر' ناوی دەهێنن. هەروەها باسی ئەوەش دەکرێت کە کۆبونەوە سێ قۆڵیەکان بەردەوام دەبن. وەزارەتی بەرگری روسیا لەمبارەیەوە راگەیەندراوێکی کورتی بڵاوکردەوە و وتی، " رێگاکانی چارەسەرکردنی قەیرانی سوریا، کێشەی پەنابەران و هەوڵە هاوبەشەکان بۆ بەرەنگاربوونەوەی گروپە توندڕەوەکان لە سوریا تاوتوێ کران". لە مانگی رابردوودا، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆمارەی تورکیا چەند جارێک رایگەیاندبوو، دەیانەوێت هاوشێوەی هەندێک وڵاتی ناوچەکە و جیهان، پەیوەندیەکانیان لەگەڵ سوریاش ئاسایی بکەنەوە. مەولود چاوشئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی تورکیاش ئاماژەی بەوەکردبوو کە لەسەر ئاستی هەواڵگری چەندین کۆبونەوە لەنێوان ئەوان و سوریا ئەنجامدراوە. بەرپرسانی تورکیا مەرجی سەرەکیان ئەوەیە کە رژێمی سوریا لەدژی رۆژئاوای کوردستان هەنگاو بنێت، بەڵام تاوەکو ئێستا هەنگاوێکی بەو شێوەیە لەلایەن دیمەشقەوە نەنراوە و رایدەگەیەنن کە پێویستە تورکیا سەربازانی لە سوریا بکشێنێتەوە و دەست لە پشتگیریکردنی گروپە توندڕەوەکان بهێنێت.
.jpg)
هاوڵاتی بانکی ناوەندی عێراق بەمەبەستی دابەزاندنی بەهای دۆلار چەند بڕیارێکی دەرکرد و رایگەیاند، پشکی دۆلاریان بۆ بانکەکان زیادکردوە و پێداگرن لەسەر دابینکردنی دراوی بیانی بۆ هاوڵاتیان. ئەمڕۆ چوارشەممە، بانکى ناوەندیى عێراق لە راگەیێندراوێکدا ئاشکرای کرد، رێوشوێنەکانى خستەڕووى دۆلاریان ئاسانکردووە، ئەویش لە رێگەى زیادکردنى دەروازەکانى فرۆشتنى نەختینەیی دراوى بیانى (دۆلار) بە رێگەى زیادکردنى پشکى دەروازەى بانکەکان، دەستیش دەکرێت بە زیادکردنى ئەو بڕى دۆلارەى وەریدەگرن. ئاماژەی بەوەشکردوە، بەدواداچون دەکات بۆ ئاستی ئاسانکاری بانکەکان بۆ دەستڕاگەیشتنی هاوڵاتیان بە دۆلار و پاڵپشتی هەمو ئەو رێکارانەش دەکەن کە بانکەکان دەیگرنەبەر بۆ ئەوەی کڕیارانى دۆلار بەئاسانی دراوەکەیان دەستبکەوێت. ئەو بانکە خشتەیەکى بڵاوکردووەتەوە کە ناوى لقى ئەو بانکانەى تێدایە کە هاووڵاتییان دەتوانن دۆلاریان لێ بکڕن و ئەو پرۆسەیە لە 29ى کانوونى یەکەمى 2022 و رۆژانى جەژنى سەرى ساڵ (هەینى، شەممە و یەکشەممە) و رۆژانى دواتر کارى پێدەکرێت. ئەمەشلەکاتێکدایە لە چەند ڕۆژەی پێشودا نرخی دۆلار بەرزبونەوەیەکەی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە.
هاوڵاتی شانه‌ی راگه‌یاندنی ئه‌منی عێراق رایگه‌یاند، هێزه ئاسمانییه‌كانی عێراق ئۆپراسۆنێكی تایبه‌تیان دژ به چه‌كدارانی داعش ئه‌نجامداوه و لە ئەمجامیشدا 10 چه‌كداری داعش كوژراون. به گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوی شانه‌ی راگه‌یاندنی ئه‌منی عێراق، ئه‌مڕۆ (چوارشه‌ممه 28ـی كانوونی یه‌كه‌م/دیسێمبه‌ری 2022)، دوای كۆكردنه‌وه‌ی زانیاری و به‌سه‌رپه‌رشتی راسته‌وخۆی هێزه هاوبه‌شه‌كان، فڕۆكه جه‌نگییه‌كانی عێراق دوو حه‌شارگه‌ی داعشیان له ناوچه‌ی نارینی سه‌ر به پارێزگای دیاله بۆردومانكرد، تێیدا 10 چه‌كداری داعش كوژران. ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوه، به پشتی به‌ستن به زانیارییه ورده‌كانی ده‌زگای هه‌وڵگری و فه‌رمانده‌یی ئۆپراسۆنه هاوبه‌شه‌كانی پارێزگای دیاله له رێگه‌ی ئۆپراسۆنێكی ئاسمانی و به به‌كارهێنانی فڕۆكه هێرشبه‌ره‌كان له جۆر F-16 و له ناوچه‌ی نارین-ی سه‌ر به پارێزگاكه بۆرومانی دو حه‌شارگه‌ی چه‌كدارانی داعش كراوه و له ئه‌نجامیشدا 10 چه‌كداری داعش كوژران. شانه‌ی راگه‌یاندنی ئه‌منی عێراق باسی له‌وه‌شكردوه، "یه‌كه ئه‌منییه‌كانمان به‌رده‌وام ده‌بن له به‌دواداچون و لێكۆڵینه‌وه‌كانیان به مه‌به‌ستی راوه‌دونان و كێوماڵكردنی چه‌كدارانی داعش له ته‌واوی خاكی عێراقدا". هاوکات،دوێنێش ته‌حسین خه‌فاجی، گوته‌بێژی فه‌رمانده‌یی ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌كانی عێراق، له راگه‌یه‌ندراوێكدا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، به‌گوێره‌ی ئاماره سه‌ره‌تاییه‌كان، له‌ماوه‌ی ساڵی 2022ـدا نزیكه‌ی 200 چه‌كداری داعش له‌رێگه‌ی بۆردوومانی فڕۆكه جه‌نگییه‌كانی عێراقه‌وه كوژراون. به‌گوته‌ی ته‌حسین خه‌فاجی، ژماره‌ی ئه‌و چه‌كدارانی داعش كه له‌ماوه‌ی ساڵی 2022ـدا له‌سه‌ر ده‌ستی هێزه ئه‌منییه‌كانی عێراق كوژراون، گه‌یشتووه‌ته نزیكه‌ی 400 چه‌كدار.
.jpg)
جارێکی دیکە بەهای دۆلار لە ئێران بەرزبونەوەی بەرچاوی بەخۆیەوە بینی و بەرپسێکیش ئاشکرای دەکات بەهۆی بەرزبونەوەی بەهای خۆراک فرۆشی رێستۆرانت و خواردنگەکانی وڵاتەکە کەمی کردوە. ئەمڕۆ چوارشەممە بەهای هەر دۆلارێک لە بازاڕەکانی ئێران گەیشتە 42 هەزار و 123 تمەن و بەهای هەر پاوەن-ی بەریتانی بۆ 51 هەزار و 845 تمەن بەرز بوەوە. لە دوای مەرگی ژینا ئەمینی و زیاتر لە 104 رۆژە تمەن بە بەردەوامی دابەزین بەخۆیەوە دەبینی و پێشبینی دەکرێت بەهای دۆلار تا کۆتایی ئەمساڵ ژمارەی پێوانەیی بەرامبەر تمەن تۆمار بکات و هەر بەهای هەر دۆلارێک بگاتە زیاتر لە 50 هەزار تمەن. لە لایەکی دیکەوە هەر بەهۆی هەڵاوسانەوە ئابوریی و بەرزبونەوەی نرخی برنج و رۆن و مریشک، فرۆشی خواردنگەکانی ئێران بەشێویەکی بەرچاو کەمی کردوە. سەرۆکی سەندیکای خاون خواردنگەکان لە ئێران ئاشکرای کردوە هەڵاوسانی ئابوریی و بەرزبونەوەی نرخی پێدوایستییەکانی خۆراک کاریگەریی زۆری لەسەر کەمبونەوەی فرۆشی خورادنگەکانی وڵاتەکە هەبوە. بە وتەی سەرۆکی ئەو سەندیکایە، رێژەی فرۆشی خواردنگەکان 20 بۆ 30٪ کەمی کردوە کە لە سەردەمی بڵاوبونەوەی کۆرۆناش کەمترە. لە سێ مانگی رابردودا زۆربەی پێداویستییە خۆراکییەکان بە رێژەیەکی بەرچاو بەرزبونەتەوە و بە جۆرێک رۆن بە رێژەی زیاتر لە دو هێندە بەربونەوەی بەخۆیەوە بینیوە و نرخی برنج و مریشک و پەتاتەش بە رێژە 150٪ بەرزوبونەتەوە. پێشبینیی دەکرێت دابەزینی بەهای تمەن و بەرزبونەوەی بەهای دراوی دۆلار بەردەوام بێت و فشارە نێودەوڵەتییەکانیش ببێتە هۆی بەرزبونەوەی هەڵاوسانی ئابوریی و کەمبونەوەی توانای کڕینی دانیشتوانی ئێران.
هاوڵاتی ئەنجومەنی وەەزیرانی عێراق بڕیاریدا بەشە خۆراکی مانگانەی ئەوانەی پلەی بەڕێوەبەری گشتی و بەرزتریان هەیە لەگەڵ ئەوانەی موچەی مانگانەیان لە دوو ملیۆن دینار زیاترە ببڕدرێت. ئەمڕۆ سێ شەممە 27ی کانونی یەکەمی 2022 ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆبونەوەی ئاسایی خۆی کرد و دوابەدوای کۆبونەوەکە نوسینگەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیران بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوە و تیایدا نوسیویەتی: "بە جێبەجێکردنی ڕێنماییەکانی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بۆ زیاترکردنی ئەو چینانەی سودمەندن لە یەکەکانی بەشە خۆراک، لە نێویاندا ئەو فەرمانبەرانەی بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخەوە لە بازاڕە ناوخۆییەکاندا کاریگەریی لەسەر موچەکانیان دروستبووە، ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا وەزارەتی بازرگانی هەستێت بە بڕینی یەکەکانی بەشەخۆراکی بەڕیوەبەرە گشتییەکان و ئەوانەی بە ئەو پلەیە و بەرزترن، وە ئەوانەی موچەکانیان لە دوو ملیۆن دینار زیاترە و گرتنەوەی باقی فەرمانبەرانیتر بە هەموو یەکەکانی بەشە خۆراک". لەگەڵ دەستبەکاربوونی حکومەتەکەی سودانیدا، بابەتی بەشە خۆراکی مانگانە بووە جێی سەرنجی پەرلەمانتاران و وەزارەتی بازرگانی و ماوەیەک لەمەوبەر بڕیاردرا بڕ و جۆری بەشە خۆراک زیاتر و باشتر بکرێت.
هاوڵاتی لەچواچێوەی بڕیارەكەی حكومەتی عیراق بۆ بەهەمیشەییكردنی كارمەندانی گرێبەستی تەشغیلی لەسەر میلاكی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان (140) كارمەند لە سنوری سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەی گەرمیان و راپەرین لەو بڕیارە سودمەند بوون و كرانە هەمیشەیی. ئەمرۆ سێ شەممە 2022/12/27، ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق رەزامەندی لەسەر بە هەمیشەییكردنی كارمەندانی گرێبەستی تەشغیلی لەسەر میلاكی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان لەسەرجەم پارێزگاكانی عیراق دەربڕی و لەو ژمارەیە (140) كارمەندی گرێبەستی تەشغیلی لە سنوری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەی گەرمیان و راپەرین لەو بڕیارە سودمەند بوون و كرانە هەمیشەیی. ئەو كارمەندانە ساڵانێكی زۆرە بە شێوەی گرێبەستی تەشغیلی لە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان كار دەكەن و چاوەڕێی ئەوە بوون ئاوڕیان لێ بدرێتەوە و بكرێنە هەمیشەیی تا ئەمڕۆ بڕیاری دامەزاندنیان بەشێوەی هەمیشەیی درا.
هاوڵاتی لە کۆبونەوەکەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقدا بڕیار لەسەر تاپۆکردنی خانوبەرەکانی سنوری شەنگال درا، هاوکات لەگەڵ چەند بڕیاریکی دیکەی پەیوەست بە وانەبیژان وکارمەندانی وەزارەتی پەروەردە. لە کۆبونەوەکەی رۆژی سێشەممە، ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا کە خانوبەرەکانی سنوری خانەسۆر، دووگرێ، بۆرک، کۆهبل، تەل قەسەب، تەل عوزێر، سیپا شێخدری و کرزرک بەناوی خاوەنەکانیان تاپۆبکرین. لەگەڵ ئەوەشدا بڕیار لەسەر دامەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ و ئەو فەرمانبەرانەی کە گریبەستن لە وەرزارەتی پەروەردە درا. لەبارەی کارمەند وفەرمانبەرەکانی سەر بە وەزارەتی نەوت، ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا کە ١١٠٣١ پلەی وەزیفی هەمیشەیی بۆ ئەو کارمەندانە دابنرێت کە گریبەستن، هاوکات جگە لە کارمەندانی وەزارەتی نەوت بڕیارەکە بۆسەرجەم کارمەندانی وەزارەتەکانی دیکەی عێراقە، ئەوەش بەپێی ئەو یاسایەی کە لە ئاسایشی خۆراکدا هاتووە، بڕیارەکە لە پڕۆژە یاسای بودجەی ساڵی ٢٠٢٣دا بڕگەی بۆدانراوە. سەبارەت بەبڕیاری پلە وەزیفی کارمەندانی وەزارەتی نەوت، بڕیارەکە بەسەر دوو کۆمەڵدا دابەش دەبێت، بەشێکیان ئەوانەن کە پێش ساڵی ٢٠١٩ گرێبەستەکانیان لەگەڵ کراوە وژمارەیان ٨٣٣٨ کەسە، بەشێکی دیکەشیان کە ١٦٧٨ کەسن کە لە یاسای بودجەی ١ی ٢٠١٩ کە بەپێی یاسای (١١/ چوارەم/ ئەلف) گرێبەستەکانیان بۆ کراوە. هاوکات بڕیاریشیدا ئەوانەی بەکرێی ڕۆژانە کاریان کردووە لە کۆمپانیاکانی سەربەوەزارەتی نەوت، بکرێنە گرێبەست. ئەنجومەنی وەزیران سەبارەت بە کۆمسیۆنی هەڵبژاردن وکارمەندەکانی کۆمسیۆنەکە بڕیاریدا کە دەبێت وەزارەتی دارایی بۆ کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان ٣١٩٣ پلەی وەزیفی دابنێت؛ ئەمەش ئەو کەسانە دەگرێتەوە کە لە وادەی پێش ٢ی تشرینی یەکەم لە ساڵی ٢٠١٩ گریبەستیان لەگەڵ کراوە. ئەنجومەنی وەزیران لەبارەی پسوڵەیی خۆراک وئەو چین وتوویژانەی کە دەتوانن سودمەند بن بڕیاریدا کە بەهۆی بەرزبونەوەی نرخی کەلوپەل وخۆراک لەناو بازاڕە ناوخۆییەکاندا، ئەو فەرمانبەرانەی کە موچەکانیان سەروو ٢ ملیۆن دینارە و ئەوانەسی کە بەڕێوبەری گشتین پسوڵەکانیان لێوەربگیرێتەوە ونەتوانن سودمەند بن لە فۆرمی خۆراک، ئەمەش بۆئەوەی چینەکانی تر بتوانن سودمەندبن.
هاوڵاتی وەزیری پەروەردەی حکومەتی عێراق وێڕای سوپاسی وانەبێژان ڕایگەیاند، رایگەیاند ئەنجومەنی وەزیران پەسەندی کرد لە بودجەی ٢٠٢٣دا بیانکاتە هەمیشەیی. ئێوارەی ئەمڕۆ سێشەممە 27-12-2022، کەریم سەیید، گوتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی عێراق رایگەیاند، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆ سێشەممەدا بڕیاریدا بە دامەرزراندنی وانەبێژانی سەر بە وەزارەتی پەروەردەی عێراق. گوتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی عێراق دەڵێت، ئەو فەرمانبەرانەش دادەمەزرێن کە لە وەزارەتی پەروەردە بە شێوەی گرێبەست کاریان کردووە. هاوکات ئیبراهیم نەمس جبوری، وەزیری پەروەردەی حکومەتی عێراقی لە تویتێکدا باسی لە دامەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ کرد و دەنگدانی ئەنجومەنی وەزیران بۆ دانانی وانەبێژان و ئیداریەکان لەبارەی بە هەمیشەیی بونیان ئاشکرا دەکات. ئەو وەزیرە ئاماژەی بەوەکردووە بەڵێنماندا و جێبەجێمان کرد، کەواتە تۆ لە ئێمەو بۆ ئێمەی، دەشلێت: مژدەتان پێ دەدەین ئەمڕۆ سێ شەممە لە دوای دەنگدانی کابینەی حکومەت لە دانیشتنی ئەمڕۆدا و لە بودجەی ساڵی ٢٠٢٣دا دەکرێنە هەمیشەیی.
.PNG)
