مۆساد هاوڵاتیانى غەززە دەگوازێتەوە

هاوڵاتی ئیدارەی خۆسەری رۆژئاڤای كوردستان رایگەیاند، بەهۆی مەترسی ئۆپراسیۆنی سەربازی توركیا بۆسەر ناوچەكانیان و ئامادەكاری بۆ دۆخی لەناكاو، لە ئەمڕۆوە باری نائاسایی لەسەرجەم ناوچەكانی باكور و رۆژهەڵاتی سوریا رادەگەیەنن. ئەمڕۆ 6ی تەموزی 2022، ئیدارەی خۆسەری رۆژئاڤای كوردستان لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە كە ئەنجومەنی گشتی ئیدارەی خۆسەر ئەمڕۆ چوارشەممە كۆبونەوەی فراوان و نائاسایی ئەنجامدا و بڕیاری ژمارە 8ی دەركرد، كە تایبەتە بە راگەیاندنی باری نائاسایی لە تەواوی باكور و رۆژهەڵاتی سوریا كە ئەویش هاوكاتە لەگەڵ بەردەوامی هەڕەشە سەربازییەكانی توركیا بۆ سەر ناوچەكانیان.  هەروەها ئەوە خراوەتەروو كە هەموو فەرمانگەكان راسپێردراون كە پلانی باری نائاسایی ئامادە بكەن بەهۆی ئەوەی ناوچەكانیان مەترسی هێرشی سەربازییان لەسەرە، "هەموو هەوڵێكیش دەگیرێتەبەر بۆ پاراستنی هاوڵاتیان و كاری لەپێشینەمان دەبێتە ئامادەكاری بۆ بەرەنگاربونەوەی مەترسییەكان". رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا هەفتەی رابردو رایگەیاند، كە وڵاتەكەی لە ماوەیەكی نزیكدا دەست بە ئۆپراسیۆنێكی سەربازی بۆ سەر ناوچەكانی ژێر كۆنتڕۆڵی شەڕڤانان دەكات تا بە درێژایی سنورەكەی "ناوچەیەكی ئارام" دروستبكات.  هاوكات، جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەوەی دووپات كردووەتەوە كە دەیانەوێت دیالۆگ ئەنجام بدرێت، بەڵام ئەگەر توركیا ئۆپەراسیۆنی سەربازی ئەنجام بدات، وەڵامی توندیان دەدەینەوە لە ساڵی 2016ـەوە تا ئێستا، توركیا سێ ئۆپراسیۆنی بۆ سەر رۆژئاڤای كوردستان ئەنجام داوە و عەفرین و گرێسپی و سەرێكانی داگیر كردووە.

هاوڵاتی حكومەتی هەرێمی كوردستان راپۆرتی دارایی تایبەت بە داهات، خەرجی و كورتهێنانی بۆ پێنج مانگی سەرەتای ساڵی 2022 بڵاوكردەوەكە داهاتی گشتی پێنج ترلیۆن و 640 ملیار دینار و خەرجییەكانیش پێنج ترلیۆن و 777 ملیار دینار بووە. ئەمڕۆ چوارشەممە 6ی تەموزی 2022، وەزارەتی دارایی و ئابوری حكومەتی هەرێم لە راگەیەنراوێكدا باسی لەوەكردوە، لەم ڕاپۆرتەدا داهاتی ئاماژە پێكراوی فرۆشتنی نەوت بریتییە لە پوختەی ئەو داهاتەی كە لە وەزارەتی سامانە سروشتیەكان دەخرێتە سەر ئەژمێری وەزارەت، ئەم داهاتە پێش گەیشتی بە ئەژمێری وەزارەت خەرجییەكانی دەرهێنان و پشكی كۆمپانیا و گواستنەوە و سەرجەم خەرجیەكانی دیكەی فرۆشتنی نەوتی لێ دەردەكرێت. بەپێی راپۆرتەكەی وەزارەتی دارایی، ئەو داهاتەی لە ئەنجامی فرۆشتنی نەوتی هەرێم لە پێنج مانگی سەرەتای ئەمساڵدا بۆی رەوانەی كراوە زیاتر لە سێ ترلیۆن و 391 ملیار دینار بوە، هەروەها 400 ملیار دیناریش لە بەغداوە رەوانەی هەولێر كراوە، داهاتی ناوخۆش لەو ماوەیەدا تریلیۆنێك و 708 ملیار دینار بوە، هاوكاری هاوپەیمانانیش نزیكەی 140 ملیار دینار بوە.

عەمار عەزیز بەپێی ئامارێك كە دەست هاوڵاتی كەوتووە لەدوای ئازادكردنی شەنگال لەژێر دەستی داعش تا ئێستا زیاتر لە30كەس كوژراون و دوایین رووداو لەچیای شەنگال كوشتنی چالاكوانێك بوو لەكۆتایی مانگی رابردوودا.  لەشەش مانگی رابردوو چوار كەس كوژراون، نوێترین رووداوی كوشتن رۆژی 30ی حوزەیران، تەرمی جەمیل سلێمان، چالاكوانی دیارو بەرپرسی راگەیاندنی ماڵی ئێزیدیان لەچیای شەنگال لەدەوروبەری كۆمەڵگای دهۆڵا دۆزرایەوە. سەعید شەمۆ خوشكەزای جەمیل سلێمان،  لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" دوای نیوەڕۆی رۆژی 30ی حوزەیران جەمیل سلێمان لەماڵ دەردەچێت دواتر ناگەڕێتەوە بۆ ماڵی خۆی، دوای كاتژمێرێك لە دەرچوونی هەواڵی كۆژرانی بڵاو دەبێتەوە، چەند كەسێك بەگولە دەیكۆژن دواتر تەرمەكەی فڕێدەدەنە دەوروبەری كۆمەڵگای دهۆڵا، تەرمەكەی رەوانەی پزیشكی داد كراو دواتر بەخاك سپێردرا" ناوبراو باسی لەوەشكرد  تائێستا دیار نیە كێ كوشتوویەتی، زیانی بۆ هیج كەسێك نەبووە، وتیشی:" شوفێرەكەی لەلایەن دەزگای ئەمنی نیشتیمانی دەستگیركراوە و لێكوڵینەوەی لەگەڵ دەكرێت".  جەمیل سلێمان، تەمەن 40 ساڵ خاوەنی دوو منداڵە، خەڵكی ناحیەی گردعوزێرە، بەڵام لەدوای 2014 لەناوەندی ناحیەی سنون دەژی. چالاكوان و بەرپرسی راگەیاندنی ماڵی ئێزدییان بووە لەچیای شەنگال و دوو مانگیشە بووەتە ئەندام لەگروپی گەنجانی ئێزیدی سەربەخۆو بەردەوام داوای ئەوەی دەكرد تەواوی هێزە چەكدارەكان لەسنوری قەزای شەنگال نەمێنن.  میرزا خەلەف، فەرماندەی پێشمەرگەیە لەمەزارگای شەرەفەدین لەچیای شەنگال لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی ئەوەی ئاشكرا كرد كە دوای ئازادكرنی شەنگال تائێستا سەرووی 30 كەس لەسنوری قەزایەكە كوژراون. میرزا خەلەف وتیشی" ئەگەر ئیدارەیەكی نوێ دابنرێت و قایمقامێكی تازە دانرا، بەدڵنیاییەوە85% رووداوەكانی كوشتن كەمدەبنەوە، چونكە شەڕ و ئاڵوزی بەردەوام لەنێوان گروپە چەكدارەكان سەرەكیترین هۆكارن بۆ زیادبوونی رووداوەكانی كوشتن". پارێزەرێكی یاسایی لەقەزای شەنگال پێیوابوو بوونی هێزی زۆری چەكدار دەسەڵاتی كارگێڕی بەتەواوی لاواز كردووە، بۆیە رووداوەكانی كوشتن زیادیان كردووە. نوری عومەر، پارێزەر لەقەزای شەنگال لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت" لەسەرەتای ئەمساڵەوە تائێستا چوار كەس كوژراون، ئەوەی زیاتر جێگای نیگەرانی ئێمەیە بكوژەكان دیارنابن ئەوەش هۆكارێكە بۆ ئەوەی كوشتن روو لەزیادبوون بكات".  نوری عومەر بەپێویستی دادەنێت كە دەزگا ئەمنییەكان و دادگاكان زیاتر كاربكەن بۆ ئاشكراكردنی تاوانبارەكان و دواتر بەپێی یاسا سزایان بدەن تاهیچ كەسێكی تر بیر لەكوشتنی كەسانی دیكە نەكەنەوە. بەڕێوەبەری ناحیەی سنون ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە رێژەی كوشتن بەراورد بەناوچەكانی دیكە رێژەیەكی زۆر نییەو شەنگال ئارامە. خودێدا چوكی، بەڕێوەبەری ناحیەی سنون لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:"رووداوەكانی كوشتن لەهەموو شوێنێك هەیە، بەڵام ئەوەندە زۆر نین و سروشتییە بەپێچەوانەوە دەزگا ئەمنیەكان لەكاتی روودانی هەر جۆرە تاوانێك بەوردی بەدواداچوون بۆ كەیسەكە دەكەن".

هاوڵاتی وتەبێژی حكومەتی هەرێم ئاماژە بەوە دەدات بەبۆنەی هاتنی جەژنی پیرۆزی قوربانەوە هەفتەی داهاتوو پشووی فەرمی دەبێت. بەبۆنەی هاتنی جەژنی پیرۆزی قوربانەوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاریدا لە رۆژی شەممە رێكەوتی ٩ی تەمووز، تاوەكو رۆژی پێنج شەممە رێكەوتی ١٤ی تەمووزی ٢٠٢٢، لە سەرجەم دامودەزگاكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان پشووی فەرمی دەبێت، جگە لە تاقیكردنەوەكانی پۆلی ١٢ی ئامادەیی وەزارەتی پەروەردە كە بەپێی خشتەی خۆیان دەبێت. د.جوتیار عادل وتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردستان ٦ی تەمووزی ٢٠٢٢   

هاوڵاتی بەڕێوەبەری گشتی وەبەرهێنانی سلێمانی ئاماژە بەوە دەدات لەو 20 هەزار یەكەیەی بڕیارە دروست بكرێت هەشت هەزارو 600 یەكەی بەركەوتەی سلێمانی و گەرمیان و هەڵەبجەو راپەڕین دەبێت. بەفەرمانی حكومەتی هەرێم بڕیارە 20 هەزار یەكەی نیشتەجێبوون لەسەرتاسەری هەرێمی كوردستان دروست بكرێت بۆ ئەوانەی كەمدەرامەتن یان خاوەنی هیچ یەكەیەكی نیشتەجێبوون نین، بۆ ئەو مەبەستەش 119 هەزارو 919 كەس فۆڕمی بەشداری كردنیان پڕكردووەتەوە كە لەو ژمارەیە 105 هەزارو 578 یان خێزاندارن و 14 هەزارو 341 كەسیان سەڵتن. عەزیز رەشید، بەڕێوەبەری گشتی وەبەرهێنانی سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" ئێمە وەكو بەڕێوەبەرایەتی گشتی وەبەرهێنانی سلێمانی ناوی ئەو وەبەرهێنەرانەمان ناردووە بۆ ئەنجومەنی وەزیران كە لەبواری یەكەی نیشتەجێبووندا كار دەكەن، حكومەتی هەرێم راستەوخۆ خۆی گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیاكانی نیشتەجێبووندا دەكات". ناوبراو باسی لەوەشكرد لەو 20 هەزار یەكەی نیشتەجێ بوونە هەشت هەزارو 600 یەكەی بەركەوتەی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەی گەرمیان و راپەڕین دەبێت، وتیشی:" ئێمە داوامانكردووە كە وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەو نیشتەجێكردن چاودێریو سەرپەرشتی كارەكانی بكات، بەڵام هێشتا هیچ رێنماییەك لەوبارەیەوە دەرنەچووە". پێشتر وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەو نیشتەجێكردن نۆ هەزار یەكەی نیشتەجێبوونی لەهەرێمی كوردستاندا دروست كردووەو بەشێكی زۆریان تەواو نەكراون، بەتایبەت ئەوانەی سنوری سلێمانی كە لەسیتەك و زرگوێز، عەزیز رەشید وتی:" سێ هەزار یەكەی تەواو نەكراو هەیە كە بڕیارە ئەوانەش دابەش بكرێت دوای تەواوكردنیان".

هاوڵاتی بە فەرمانی مەسرور بارزانی و بەبڕیاری وەزارەتی رۆشنبیری گفتوگۆو چاوپێكەوتنى  میدیایی لەگەڵ كچە مۆدیلەكان لەهەرێمی كوردستاندا قەدەغە دەكرێت و پەرلەمانتارێكی لیژنەی رۆشنبیری دەستخۆشی لە حكومەت دەكات. بەپێی ئەو بەدواداچونانەی دەست هاوڵاتی كەوتووە لە وەزارەتی رۆشنبیریو ئەنجومەنی وەزیران، بە فەرمانی مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم، بەبڕیاری وەزارەتی رۆشنبیری و چاپ و بڵاوكردنەوە چاوپێكەوتن و گفتوگۆ لەگەڵ كچە مۆدێلەكان قەدەغە دەكرێت كە تایبەتە بە ژیانی خۆیان و پرسە كۆمەڵایەتییەكان بەو پێیەی ئاسایشی كۆمەڵایەتی تێك دەدات. دوای جیابونەوەی دینا لەهاوسەرەكەی و باسكردنی تەڵاق وەك شتێكی ئاسایی ئەوەندەی دیكە حكومەتی نیگەران كردووەو بڕیارە وەزارەتی رۆشنبیری گشتاندن بۆ سەرجەم میدیاكانی بینرو بیستراو نوسراو بكات و سزاكەشیان داخستنی كەناڵەكە دەبێت. هاوڵاتی پەیوەندی كرد بە بەرپرسانی وەزارەتی رۆشنبیری ئەوەیان پشتراستكردەوەو رایانگەیاند كە بەم زوانە نوسراوەكە بڵاودەكەنەوەو چەندین خاڵی لەخۆ گرتووە كە تایبەتە بە میدیاكان. روپاك ئەحمەد، ئەندامی فراكسیۆنی كۆمەڵی دادگەری لەلیژنەی رۆشنبیری لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" بۆ خۆم وەكو پەرلەمانتار بەردەوام ئیشم لەسەر كردووە، نەك وەك لیژنەی رۆشنبیری". ناوبراو وتیشی:" لەنزیكەوە ئاگاداری ئەو بڕیارە نیم، بەڵام بەراستی دەستخۆشی لە حكومەت دەكەم بۆ بریارێكی لەوجۆرە، چونكە هەندێ كاراكتەر هەیە ئاسایشی كۆمەڵایەتیان تێكداوە". هاوكات هاوڵاتی پەیوەندی كرد بە سێ ئەندامی دیكەیلیژنەی رۆشنبیری لە پەرلەمان، سەرەرای ئەوەی كە زانیاریان هەبوو، بەڵام ئەوەیان روونكردەوە كە نایانەوێت ناویان لەپاڵ كچە مۆدێلەكاندا لەهەواڵێكدا بڵاوببێتەوە.  

سەركۆ جەمال لەسەر ڕووبەری 800 دۆنم شاخی گۆیژە لەسلێمانی سەوز دەكرێت، پرۆژەكە لەلایەن چوار كۆمپانیاوە سپۆنسەری كراوە، بەڵام تەنیا كۆمپانیای ئاسیاسێڵ پرۆژەكەی گەیاندووەتە قۆناغی كۆتایی لەو بەشەی بۆی دیاریكراوە، پرۆژەكەش بەكۆی گشتی یەك ملیۆن دۆلاری تێدەچێت. عومەر فالح، بەڕێوەبەری پەیوەندیە گشتیەكان و راگەیاندنی كۆمپانیای ئاسیاسێڵ، بە هاوڵاتی وت:" بەشێوازێكی زانستی پێشكەوتوو 22 هەزار نەمام لەگۆیژە چێندراوە، بۆ نمونە ئاودانەكە بەشێوەی هەڵسەنگاندن كراوە، ئەو شوێنە ئاوی لێ نییە بەوهۆیەوە پرۆژەیەكی ئاودانمان دروستكردووە، سیستەمێكیش بۆ شێ دانراوە، هەر شوێنێك بێ ئاو بێت بەشێوەیەكی ئەلكترۆنی ئاوی بۆ دەنێرێت، جگە لەوەی 36 پۆینتی ئاگركوژێنەوە دانراوە كە هەر گەشتیارێك لەو شوێنەدا بێت كاتی ئاگركەوتنەوە دەتوانێت بەكاریبهێنێت بەبێ ئەوەی پێویستی بە بەرگری شارستانی بێت. بەڕێوەبەری پەیوەندیە گشتیەكان و ڕاگەیاندنی كۆمپانیای ئاسیاسێڵ وتیشی: ئەو پرۆژەیە دراوەتە چەند كۆمپانیایەك، بەڵام ئەوەی بەشی ئاسیاسێڵە 200 دۆنمە لەكۆی 800 دۆنم، تەنیا ئاسیاسێڵ پرۆژەكەی دەستپێكردووە و ئێستا %90 ی كۆتایی هاتووە. وەك عومەر فالح دەڵێت: ئێستا قۆناغی سێیەمی پرۆژەكە بەڕێوەدەچێت، كە ئەو قۆناغەیە پێویستە پرۆژەكە خۆی بەڕێوەبچێت و پێویستی بە ئاودان نەبێت، جگە لەوەش بەشێوەیەكی كاتی پرۆژەكە سیاج كراوە تا زیانی پێنەگات تا كۆتایی هاتنی. بەوتەی بەڕێوەبەری پەیوەندیە گشتیەكان و ڕاگەیاندنی كۆمپانیای ئاسیاسێڵ ، ئەو پرۆژەیە دەیان هەلیكاری ڕەخساندووە، كە ئەوەش بۆ شاری سلێمانی هەم لەڕووی ژینگەیی و ئابوورییەوە سودی بۆ سلێمانی هەیە، جگە لەوەی بۆ زیاتربوونی رێژەی سەوزایی سودی هەیە. ئەو پرۆژەیە لەلایەن رێكخراوی سی دی ئۆ بەڕێوەدەبرێت، لەوبارەیەوە عەلی عوسمان بەڕێوەبەری جێبەجێكاری پرۆژەكە بەهاوڵاتی وت:"چوار كۆمپانیا بەشدارییان كردووە لە سەوزكردنی بناری گۆیژە، كە یەكێك لەوانە ئاسیاسێڵە، رێكخراوەكەی ئێمە سەرپەرشتی پرۆژەكە دەكات و ئێستا ئەو بەشەی دەستیپێكردووە بەسپۆنسەری ئاسیاسێڵە. عەلی عوسمان وتیشی: ئێمە هەركاتێك حكومەت داوامان لێبكات و كۆمپانیاكان ئامادەییان هەبێت پرۆژە بۆ خزمەتی شاری سلێمانی و هەرێمی كوردستان جێبەجێ دەكەین، ئێستا رێكخراوێكی ئیتاڵی بەڵێنی داوە بۆ بەرەنگاربوونەوەی وشكە ساڵی پرۆژەیەك جێبەجێ بكات بەڵام تائێستا دیار نییە كەی دەستپێدەكەن. پرۆژەی سەوزكردنی شاخی گۆیژە دەستپێشخەریەكی گرنگە بۆ كۆمپانیاكان بۆ زیاتر خزمەتكردنی شاری سلێمانی، ڕووبەری گشتی پرۆژەكە (800 دۆنمە )و كۆمپانیای ئاسیاسێڵ (200 دۆنم )لە بەشی خۆی سەوزكردووە،  لە بەشی كۆمپانیای ئاسیاسێڵ 22000 دار ڕوێندراون و پرۆژەكەش بە درێژایی 1400 مەتر سیاج كراوە.  تێچووی پرۆژەكە یەك ملیۆن دۆلاری ئەمریكیە و لایەنی جێبەجێكار ڕێكخراوی CDO یە، ئەو تەنكی ئاوەی كە بۆ پرۆژەكە دروستكراوە بڕی (300000 لیتر) ئاو دەگرێت و تەنها ئەو بەشەی ئاسیاسێڵ جێبەجێی دەكات زیاتر لە (450 ھەلی كار ) ی رەخساندووە. ئەو بەشەی پرۆژەكە ئاسیاسێڵ جێبەجێی كردووە چوار قۆناغ بوو كە ئێستا لەقۆناغی سێیەمدایە یەكەم: ئامادەكاری : ئەمەش پێكھاتووە لە چەند پرۆسەیەكی جیاجیا وەك شوێن دیاریكردن و جیاكردنەوە، پاكردنەوە، دروستكردنی ڕێرەوی ئاودان، دروستكردنی ئاگربڕ، ئامادەكردنی پەین و گڵ. دانانی ئاگر كوژێنەرەوە. دووەم: ڕوواندن: ڕوواندنی شەتڵ و نەمام، دروستكردنی سیاج، جیاكردنەوەی نەمام، دانانی ڕاگر بۆ نەمام، ڕشتنی دەرمانی دژە ماددەی كیمیایی. سێیەم: ئیدامەكردن چوارەم: ئاودانی نەمام، چێك كردنی ڕێرەوی ئاودان و دابینكردنی ئاو، چێك كردنی ئاگربڕ. ئەوەی لەم پرۆژەیەدا نوێیە و ئاسیاسێڵ جێبەجێی دەكات، كۆمەڵیك تازەگەری تێدا بەكارھاتووە وەك دانانی سێنسەر بۆ ئاودان كە 50سم لە ژێر گڵ و 30 سم لە سەرەوە چێكی پێویستی ئاو دەكات بۆ ڕووەكەكە و بە شێوازی كورتە نامە ئاگاداركردنەوە لێدەدات، ھەروەھا بەكارھێنانی جۆرە جێڵێك كە بە شێداری گڵەكە دەھێڵێتەوە پێویستی بە ئاو كەمتر دەكاتەوە و ھەروەھا دابینكردنی ئاو و خواردن بۆ ئاژەڵان. پرۆژەی سەوزكردنی شاخی گۆیژە لەساڵی 2019 ەوە دەستیپێكردووە، هەرئەوكات ئاوات محەمەد قایمقامی سلێمانی لەبارەی پرۆژەكەوە وتی:" دەكرێت زیاتر خزمەتی شاری سلێمانی بكەین بۆیە چیمان پێ بكرێت بۆ خزمەتی سلێمانی بەتایبەت ژینگەی شارەكە درێغی ناكەین". وتیشی: سەرەتا كە دەستمان بەسەوزكردنی چیای گۆیژە كرد 150 دۆنم زەوییمان هەبوو كە سەوز نەكرابوو، بەخۆشحاڵیەوە بە چەند قۆناغێك دەستمان بە سەوزكردنی چیاكە كردوەو تا بە تەواوی چیای گۆیژە سەوز دەكەین پرۆسەكە بەردەوامیی دەبێت.

سەركۆ جەمال بەرگری شارستانی سلێمانی ھۆكاری تەقینەوەی كافتریای لیلی لە شەقامی سالم ئاشكراكرد كە مانگی پێنجی ئەمساڵ روویدا، دەشڵێت بەرپرسیاری تەقینەوەكە دەستگیركراوە، بەوتەی سەرچاوەیەكیش لەپۆلیسی سلێمانی ئەو كەسەی تۆمەتباركراوە بەرەگەز ئێرانییە. ئاشكراكردنی كەمتەرخەمی رووداوەكەی كافتریای لیلی كە رۆژی 12 ی مانگی پێنجی ئەمساڵ تەقینەوەكە تێیدا روویدا لەكاتێكدایە، رۆژی یەكشەممە لەكافتریای كەستانە لەسلێمانی بەهۆی تەقینەوەی سیستەمی غاز پێنج كەس برینداربوون. رۆژی 12 ی مانگی 5 لە كافتریای لیلی لە شەقامی سالم لە سلێمانی تەقینەوەی غاز روویدا و بەھۆیەوە 14 هاوڵاتی بریندار بوون. رێكان جەمال وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی سلێمانی بەهاوڵاتی وت: "كەسێك كە كاری چاككردنەوەی سیستەمی غاز دەكات ھەستەوەری سیستمی غازەكەی لێكردبووەوە تا غازی زیاتر لەو سیستمە بێت و ئاگری زیاتر بكاتەوە بۆ گەشانەوەی خەڵوزی نێرگەلە، ئەوەش بۆتەھۆی پەنگخواردن و لیككردنی غازەكە و پاشان تەقینەوەی". وتەبێژی بەرگری شارستانی سلێمانی وتیشی: "ئەو كەسە دەستگیركراوەو لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا دەكرێـت". بەوتەی سەرچاوەیەكیش لەپۆلیسی سلێمانی بۆ هاوڵاتی:" ئەو كەسە كاری چاككردنەوەی سیستەمی غاز دەكات و لەلایەن خاوەنی كافتریاكەوە بۆ ئەو كارە راسپێردراوە و ئێستا كەیسەكە لەپۆلیسی سەراو رزگاری لێكۆڵینەوەی تێدا دەكرێت، ئەو كەسەش خەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستانە". سەرچاوەكەی پۆلیس وتیشی:"ئەو كەسە پاش دەستگیركردنی بۆ ماوەی پێنج رۆژ بەكەفالەت ئازادكراوە، بەڵام كەیسەكەی لەدادگایە و هێشتا لێكۆڵینەوەی تێدا دەكرێت و بریندارەكانیش سكاڵایان لەسەر تۆماركردووە، تەنها خاوەنی كافتریاكە هێشتا سكاڵای تۆمارنەكردووە". هاوكات رۆژی یەكشەممەی رابردوو لەكافتریای كەستانە لەسلێمانی بەهۆی تەقینەوەی سیستەمی غاز پێنج كەس برینداربوون، هێزە ئەمنیەكانیش دەستیان بەلێكۆڵینەوە كرد. رێكان جەمال، وتەبێژی بەرگریی شارستانیی سلێمانی لەوبارەیەوە وتی: "بەهۆی رووداوەكەوە پێنج كەس بریندار بوون كە سێ كەسیان كارمەندی بەرگریی شارستانی و دوو كەسەكەی دیكەش كارمەندی كافتریاكەن، بریندارەكان لە نەخۆشخانەن و تەندروستییان جێگیرە".  وتەبێژی بەرگریی شارستانیی سلێمانی ئەوەشی خستەڕوو: "كاتێك تیمەكانمان گەیشتوونەتە شوێنەكە هیچ ئاگرێك نەبووە، دەبوو خاوەنەكەی یان كارمەندەكان قوفڵی ئیمێرجێنسی بگرنەوە، بەڵام بەهۆی شڵەژانەوە نەیانتوانیوە ئەو كارە بكەن". بەوتەی رێكان جەمال، "ئەو قوفڵی ئیمێرجێنسیە كە دەبوو كارمەندەكان بیگرنەوە بۆ ئەوەی رێگە لە رووداوەكە بگیرێت، تەنیا دوو مەتر دوور بووە". سەبارەت بەهۆكاری ئەو جۆرە ئاگركەوتنەوانە وتەبێژی بەرگری شارستانی سلێمانی دەڵێت "بەهۆی بەرزبوونەوەی پلەكانی گەرماوە ئەم جۆرە رووداوانە روودەدەن".

هاوڵاتی وەزیری دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێم ئاشكرای دەكات كە داهاتی نەوت و ناوخۆ كەدەچێتە وەزارەتەكەیان گەیشتووەتە تریلۆنێك و 27 ملیار دینار. ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە دیدارێكدا لەگەڵ كەناڵی كەی ئێن ئێنی میدیای فەرمی بزووتنەوەی گۆڕان راگەیاند "داهاتی نەوت بۆ مووچە گەیشتووەتە 500 ملیۆن دۆلار، بەشێوەیەكی گشتیش داهاتی هەرێم زیادی كردووە". ناوبراو راشیگەیاند:"داهاتی نانەوتی گەیشتووەتە 287 ملیار دینار، هەندێ رێكاری ئیداریمان لە سلێمانی گرتووەتەبەر بۆ ئەوەی داهاتی پارێزگاكە زیاد بكەین". بەپێی وتەی وەزیری دارایی حكومەتی هەرێم 500 ملیۆن دۆلارەكەی داهاتی نەوت بە دینار دەكاتە 740 ملیار دینارو داهاتی ناوخۆش لەگەڵیدا كۆی گشتی دەگاتە تریلۆنێك و 27 ملیار دینار.  

هاوڵاتی مەلا بەختیار، ئەندامی ئەنجومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندییەكانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان دەڵێت: "مەعلوم نییە سەدر لە ١٥ی تەموز نەیقەومێنێ" مەلا بەختیار لەنوسینێكدا دەڵێت:" سەدریەكان لەسەر هێڵی سوری ناكۆكیەكان گوڕیان بەستووە، لە بەرامبەردا چوارچێوە تێگەیشتن، ئیسقانەكە لە چەندین لاوە دڕكی هەیە. بۆیە، بەرەبەرە زۆربەی چوارچێوە، ئاراستەی سیاسەتیان گۆڕی. لیستی نەسر و بیت للحكمە، لە دژواری دۆخەكە كشانەوە و ئامادە نین ببنە بەشێكی كابینەی چوارچێوە؛ هادی عامریش ناكۆكی لەتەك مالیكی هەیەو هێشتا كاندیدێكیان بۆ سەرۆك وەزیران بەتەنها نییە". هەروەها دەشڵێت:" ئێستا كە بەرە سێقۆڵیەكەی سەدریەكان و پارتی و سوننە، تێك چووە، چەند رۆژێك دیمەنە سیاسیەكە وادەبینرا گوایە، چوارچێوەی هاوئاهەنگی ئیتر سەركەوت و لە كوردستانیشدا، یەكێتی دەیباتەوە، بەڵام بەرەبەرە، دیمەنەكە هەڵگێڕدرا". ئەو بەرپرسەی یەكێتی دەشڵێت "هادی عامریش ناكۆكی لەتەك مالیكی هەیەو هێشتا كاندیدێكیان بۆ سەرۆك وەزیران بەتەنها نییە، بە هەموو ئاڵوگۆرەكانەوە، لە ناو كورسیەكانی پەرلەمان، چوارچێوە هێشتا ناتوانێ (٢٢٠) كورسی بۆ سەرۆك كۆمار دەستەبەر بكات، بۆیە لەگەڵ پارتی نەرمی دەنوێنن، هەتا پارتی و سوننەكان رابكێشن!". ئەندامەكەی ئەنجومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندییەكانی یەكێتی ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە كە" هەموو لایەكیان نیگەرانن، كە لەدوای ١٥/٧ رەوتی سەدر، لە مەدینەی سەدر، نەیقەومێنێ".  

هاوڵاتی هێڤیدار ئەحمەد، پەرلەمانتاری پارتی دەڵێت:" بەنزینە 800 دینارەكە زۆر خراپەو گوناهە بەسەر خەڵكا دابەش دەكرێت.  دەقی نوسینەكەی هێڤیدار: بەنزینا ٨٠٠ دیناری كو چ خەسلەتێن بەنزینێ تێیدا نینن گونەھەكا مەزنە بسەر خەلكێ مەدا دھێتە دابەشكرن. خەڵك ژ نەچارییا خوە دێ بەنزینا ئەرزان كڕیت، بەلێ دیفڕا دێ ئۆتۆمبێلا خوو ل سیناعێ بینیت . ئەوێ بەنزینا ٨٠٠ دینارێ كەتە سەیارا خوو، دەست كورتە و ھەر ئەوە چیتە سیناعێ و پارێن زێدەتر دێ ل ئۆتۆمبێلا خوو خەرج كەت. گونەھەكا مەزنە دائیرا سامانێن سروشتی رێكێ دەت ئەڤ بەنزین بھێتە دابەشكرن. من ژی وەكی ئەڤی خەلكێ ئەو بەنزین كرییە ئۆتۆمبێلا خوو، تێكچوو، رێڤەنەچوو، پستنێن سیارێ خرابكرن....  نوكە بەنزینا ١١٥٠ دیناراژی پاقژ نینە.  دائیرا سامانێن سروشتی ل پارێزگەھا دھۆكێ یان دزانیت ئەڤ بەنزین پیسە، یان فەحس ناكەن، یان خوو تێناگەھینن، یان ....  

هاوڵاتی سیناتۆر لینزی گرام پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی كۆبوییەوەو تێیدا دۆخی پرسی كورد لە سوریا خراوەتەروو. بەپێی راگەیەندراوی سەرۆكایەتی هەرێم، ئەمڕۆ سێشەممە 5ی تەموزی 2022، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی ‏هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە سیناتۆری ناوداری ئەمەریكی لینزی گرام ‏و شاندێكی یاوەری كرد كە لە خاتوو ئالینا ڕۆمانۆوسكی باڵیۆزی ئەمەریكا لە عیراق ‏و جەنەرال جۆن برێنان فەرماندەی هێزی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی و ژمارەیەك ‏دیپلۆماتكار و پلەدارانی سەربازیی ئەمەریكی پێكهاتبوو.‏ لە كۆبوونەوەیەكدا دۆخی عێراق و پرۆسەی سیاسیی وڵات، دوایین پێشهاتەكانی ‏شەڕی دژی تیرۆر، پەیوەندییەكانی هەولێر ـ بەغدا و گفتوگۆی چارەسەركردنی ‏كێشەكانی نێوانیان، دۆخی سووریا و پرسی كورد لەو وڵاتە، تاوتوێ كران.‏ هەروەها هەردوولا جەختیان لە گرنگیی پاراستنی ئارامی و سەقامگیریی‌ ناوچەكە كردەوە و ‏كۆك بوون لەسەر ئەوەی مەترسیی تیرۆر و سەرهەڵدانەوەی داعش هەڕەشەیەكی ‏ڕاستەقینەیە لەسەر ئارامی و سەقامگیریی‌ عیراق و سووریا و بۆ ‏بەرەنگاربوونەوەی ئەو مەترسییە، پێویستە ئارامی و سەقامگیری لە ناوچەكە ‏پارێزراو بێت و هەمووان لەم پێناوەدا هەوڵ و كۆششیان بخەنە گەڕ. هاوكات نێچیرڤان بارزانی، وێڕای دەربڕینی سوپاس و پێزانینی هەرێمی كوردستان ‏بۆ پشتگیری و یارمەتیدانی ئەمەریكا بۆ عیراق و هەرێمی كوردستان لە شەڕی دژی ‏تیرۆردا، دووپاتیكردەوە كە كلیلی سەقامگیری و چارەسەكردنی كێشەكانی عێراق، ‏چارەسەركردنی كێشەكانی هەولێر ـ بەغدا یە بە گفتوگۆو بەپێی دەستوور.‏ پەیوە‌‌ندییەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و ناوچەكە، ‏دوایین پێشهاتەكانی دۆخی ناوچەكە بەگشتی و چەند پرسێكی جێی بایەخی ‏هاوبەش، تەوەرێكی دیكەی كۆبوونەكە بوو.‏  

هاوڵاتی دەستەی وەبەرهێنانی هەرێمی كوردستان ڕایگەیاند:" دوای ئەوەی زیاتر لە119 هەزار كەس فۆڕمی وەرگرتنی شوقەی كرێنشینانیان پڕكردەوە 14 هەزاریان سەڵتن". دەستەی وەبەرهێنانی هەرێم ڕایگەیاند كە 119هەزارو 919 كەس فۆرمی كرێنشینانیان پڕكردۆتەوە كە خێزاندار 105 ھەزارو 578 كەس 88%ی پێكھێناوەو سەڵت 14 ھەزارو 341 كەس 12% پێكھێناوە. هەروەها دەستەی وەبەرهێنانی هەرێم ئاماژەی بەوەكردووە كە دوای ئەم ھەنگاوە، بەزوترینكات، دەستەی وەبەرھێنان، بەھەماھەنگی لایەنە پەیوەندیدارەكان، زەوی بۆ پڕۆژەكە تەرخاندەكەن‌و دواتر كۆمپانیای جێبەجێكار دەستنیشاندەكرێت دەستەی وەبەرھێنان بۆ سوودمەندبوون لە20 ھەزار یەكەی نێشتەجێبوون، لە17ی حوزەیرانەوە تا 4ی تەمموز فۆڕمی ئۆنڵاینی بۆ ھاوڵاتییانی كوردستان بەردەستخست‌و دوێنێ شەو كاتژمێر 12 پڕۆسەكە كۆتاییهات.  

هاوڵاتی وتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەبارەی كچە مۆدێلەكانەوە هاتەدەنگ‌ رایگەیاند:" ڕێگە نادەین كچە مۆدیلەكان كارێك بكەن شیرازەی كۆمەڵگە تێكبدرێت". جوتیار عادل وتەبێژی حكومەتی هەرێم بەمیدیای پارتی راگەیاند: "هەرپیشەیەك بەپێی یاسا كارپێكراوەكان بێت، ئێمە ڕێزی لێدەگرین، لەكوردستان یاسای ڕێكخستنی كاری سۆشیال میدیا نییە، بەڵام یاسای سزاكان هەیەو ڕێگە بەكاری نایاسایی نادەین". وتەبێژی حكومەت باس لەكچە مۆدێلەكان دەكات‌و ڕایگەیاند:"هیچ كەسێك لەسەر كاری مۆدێل ڕەوانەی وڵاتەكەی نەكراوەتەوە، بەڵام ڕێگەش نادەین كارێك بكەن شیرازەی كۆمەڵگە تێكبدرێت".  

هاوڵاتی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان داوای یەكلاكردنەوەی كاندیدی سەرۆك كۆمار لە پارتی و یەكێتی دەكەن، تۆمەتباریان دەكەن بەوەی كە یەكلانەكردنەوەی دەست و پێیانى  بەستووە كە ناتوانن حكومەت پێكبهێنن. چوارچێوەی هەماهەنگی رایگەیاند:" داوایان لە هێزە كوردییەكان كردووە كە لەپێناو تەواوكردنی مافە دەستوورییەكانی دیكە هەوڵەكانیان بخەنەگەڕ و كار لەسەر یەكلاكردنەوەی كاندیدی سەرۆكایەتی كۆمار بكەن. چوارچێوەی هەماهەنگی دوای ئەنجامدانی كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی بە ئامادەبوونی سەرجەم سەركردە و سەرۆكی فراكسیۆنە سیاسییەكانی راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا هاتووە:" داوا لە لایەنە كوردییەكان دەكەین كە كاندیدی خۆیان بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق یەكلایبكەنەوە". هەروەها سەعد مەتڵەبی سیاسەتمەداری سەربەخۆی عێراقی لەلێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندووە، ئەو دانوستان‌و لەیەكتێگەیشتنانەی لەماوەی ڕابردوودا لەنێوان هەردوو پارتی سەرەكیی كوردیی، (یەكێتی‌و پارتی)دا كراون، نەیگەیاندوونەتە ئاستی ڕێككەوتن لەسەر كاندیدێكی هاوبەش بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار. مەتڵەبی راشیگەیاند:"بەردەوامی ناكۆكییەكانی یەكێتی‌و پارتی لەسەر دیاریكردنی كاندیدێكی هاوبەش بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار لەقۆناغی داهاتوودا، وادەكات پڕۆسەی سیاسیی لەوڵاتدا زیاتر پەكیبكەوێت، نزیكترین سیناریۆ بۆ یەكلاییكردنەوەی پۆستەكە هەریەكە بەكاندیدی خۆیان بچنە كێبڕكێی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمارو سیناریۆی ساڵی 2018 دوبارەبێتەوە". هاوكات، جەودا غەزالی پەرلەمانتاری هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ڕایگەیاند:" ئەوەی زیاتر دەست‌و پێی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەستووە بۆئەوەی نەتوانێت حكومەتی داهاتوو پێكبهێنێت، ئەو دانوستانانەیە كە لەنێوان یەكێتی‌و پارتی لەسەر دیاریكردنی كاندیدی پۆستی سەرۆك كۆمار ئەنجامیان دەدەن".