دوو لیوای رژێمی بەعس لەسەر جینۆسایدکردنی بارزانییەکان دادگایی دەکرێن

هاوڵاتی ئەمڕۆ یەکشەممە 30ی حوزەیرانی 2024، وه‌زاره‌تی دارایی و ئابووری حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان رایگەیاند، سبه‌ینێ‌ ده‌رگای‌ سه‌رجه‌م بانكه‌ حكومییه‌كانی سه‌ر به‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گشتی بانكه‌ بازرگانییه‌كان داده‌خرێت و پشووی بانکییە. به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گشتی بانكه‌ بازرگانیه‌كانی وه‌زاره‌تی دارایی هه‌رێم ئەوەی خستەڕوو، ئاگاداری سه‌رجه‌م هاوڵاتیان ده‌كه‌ین سبه‌ینێ‌ دووشه‌ممه‌ 2024/7/1، پشووی بانكییه‌ له‌ سه‌رجه‌م بانكه‌ حكومییه‌كانی سه‌ر به‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گشتی بانكه‌ بازرگانییه‌كانی وه‌زاره‌تی دارایی و ئابووری هه‌رێمی كوردستان.   دەشڵێت، بۆیه‌ ده‌رگای بانك به‌ڕوی هاوڵاتییان داده‌خرێت. ئەوەشی خستەڕوو، ته‌نها فه‌رمانبه‌ران ده‌وامی ئاسایی خۆیان ده‌كه‌ن به‌مه‌به‌ستی ڕێكخستنی هاوسه‌نگی نیوه‌ی ساڵی دارایی 2024.  

هاوڵاتی لە ساڵی 2023، رووداوەکانی هاتوچۆی لە عێراق بەرزبووەتەوە، بە رێژەی 28.2%، کە بەهۆیەوە زیاتر لە سێ هەزار کەس مردوون. ئەمڕۆ یەکشەممە 30ی حوزەیرانی 2024، عەبدولزەهرە هینداوی گوتەبێژی فەرمی وەزارەتی پلاندانانی عێراق، لە راگەیەندراوێکدا رایگەیاند، ئەو رووداوانەی کە بەهۆی هاتووچۆوە لە ساڵی 2023دا تۆمارکراون گەیشتووەتە، 11 هەزار و 552 ووداو، تیایاندا سێ هەزار و 262، کەس گیانیان سپاردووە، هەروەها هەشت هەزار و 290 کەسیش بریندار بوونە. ئەوەشی ئاشکرا کرد، بە ڕێژەی 71.8%، بۆ سەرجەم پارێزگاکان جگە لە هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە. دەشڵێت، رووداوەکان لە ساڵی 2022، 11 هەزار و 523 رووداو بوونە، کە بە ڕێژەی  لە 0.3% زیادیان کردووە. گوتەبێژی پلاندانان ئاماژەی بەوەشدا، رووداوەکانی پێکدادان زۆرترین ڕێژەی تۆمارکردووە لە ماوەی ساڵی 2023دا، گەیشتووەتە شەش هەزار و 519 رووداو، هەروەها 926 رووداوی وەرگەڕان هەبووە. ئەوەشی خستۆتەڕوو، سێ هەزار و 19 کەس گیانیان لە دەستداوە و هەروەها دوو هەزار و 472 کەسیش بوونەتە  قوربانی. ئاماژەی بەوەشداوە، لە 81.9%، ئەوانەی مردوون لە رەگەزی نێرن، هەروەها 547 کەسیش لە رەگەزی مێ، مردوون، کە دەکاتە 18.1%ی کۆی ژمارەی مردووان. دەشڵێت،لە ساڵی 2023، 12 هەزار و 314 کەس برینداربووە بە بەراورد بە ساڵی 2022 کەمبووتەوە بەڕێژەی 2.9%، چونکە بریندارانی ووداوەکانی هاتوچۆ بۆ ساڵی 2022، 12 هەزار و 677 کەس بووە.  هینداوی گوتیشی، لەمانگی ئەیلوولدا هەزار و 165 رووداوی هاتوچۆ تۆمارکراوە، کە بەرزترین رێژەی رووداوەکانە بەڕێژەی سەدا 10.1، لەدوای ئەویش مانگی تشرینی یەکەم هەزار و39 ڕووداو هەبووە، دواتر لە مانگی تشرینی دووەم هەزار و34 ڕووداوی هاتوچۆ رووی داوە، کۆی گشتی رووداوەکان لە ماوەی ساڵی 2023دا 11 هەزار و 552 ڕووداو بووە.  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی جۆ بایدن بە سپۆنسەرانی پارتی دیموکراتەکانی ئەمریکا بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی دەڵێت، "راستە من شەوێکی باشم بەڕێ نەکرد [لە دیبەیتەکەیدا لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ]، بەڵام ترەمپیش خراپ بوو". بەڵێنیشیان پێدەدات، "ئەم هەڵبژاردنە دەبەینەوە". رۆژی یەکشەممە 30-6-2024، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا بەشداری لە ژمارەیەک رێوڕەسمی کۆمەک کۆکردنەوە بۆ بانگەشەی هەڵبژردنی دیموکراتەکان لە هەڵبژاردنی تشرینی دووەمی ئەمساڵ کرد. لە تەواوی ئەو سەردانیانەدا بایدن هەوڵیداوە پارێزگاری لە خراپی وەڵامەکانی لە دیبەیتەکەی رۆژی پێنجشەممەی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بکات. لەو دیبەیتەدا بایدن چەندین جار قسەکانی بیرچووەوە و چەندین هەڵەی کرد کە دەنگدانەوەی زۆری لە ئەمریکا و جیهان هەبوو. نانسی پیڵۆسی، سەرۆکی پێشووی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریکا و ژنە سیاسەتڤانی دیموکراتی ئەمریکا لەبارەی دیبەیتەکەی بایدنەوە گوتوویەتی، "بایدن باش نەبوو". کەیت بێدینگفیڵد، بەرپرسی پێشووی پەیوەندییەکانی بایدنیش لەبارەی دیبەیتەکەوە گوتوویەتی، "بە تەواوی بێ ئومێدکەر بوو". بایدن دەڵێت، تێدەگات لە نیگەرانییەکانی دوای دیبەیتەکە، بەڵام بەڵێنیش دەدات باشتر بێت. بەرپرسانی کامپەینەکەی جۆ بایدنیش دانیان بەوەدا ناوە کە ئەو سەرۆکە 81 ساڵەی ئەمریکا لە دیبەیتەکەیدا باش نەبووە، بەڵام دەشڵێن رێگە نادەن بەربژێرێکی دیکە لە جیاتی جۆ بایدن دابنرێت. باراک ئۆباما، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی بڵاویکردووەتەوە، "دیبەیتی خراپیش دەبێت". دەشڵێت، "هێشتا ئەم هەڵبژاردنە لە نێوان کەسێکدایە کە هەموو تەمەنی بۆ خەڵکی ئاسایی تەرخانکردووە و کەسێکی دیکە کە تەنیا خۆی بەلاوە گرنگە". هەر دوای چەند کاتژمێرێک لە دیبەیتەکە، بینەرانی رایانگەیاند دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا و بەربژێری هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا بردنەوەیەکی گەورەی تۆمارکرد. لە راپرسییەکدا کە لەلایەن وێبسایتی دەیتا فۆر پرۆگرێسەوە راگەیێنراوە دەڵێت، 62٪ی بینەرانی دیبەیتەکە لایان وایە ترەمپ براوە بووە و تەنیا 30٪یان دەڵێن بایدن بردوێتییەوە.

  هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی میدیای قەتەری بڵاویکردووەتەوە، بڕیارە ئەردۆغان و ئەسەد بە نێوەندگیری عێراق لە بەغدا کۆببنەوە. ئامانج لە کۆبوونەوەکە بڕیاردانە لەسەر کێشەکانی سنوور و پەناخوازانی سووریا لە تورکیا. کورد و بەڕێوبەرایەتی خۆسەریش بەشێک دەبێت لە گفتووگۆکان، ئەردۆغان ئامانجی وایە ئەسەد بە گوشارخستنە سەر رۆژاوا قایلبکات. رۆژنامەی وەتەنی قەتەری بڵاویکردووەتەوە، بەشار ئەسەد، سەرۆکی سووریا و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی تورکیا بڕیارە لە بەغدا بۆ گفتووگۆکردن لەسەر کێشەی پەناخوازان و سنوور کۆببنەوە. کۆبوونەوەکە دوای ئەوە دێت لە ساڵی 2012ـەوە پەیوەندییە دیپلۆماسییەکانی نێوان ئەو دوو وڵاتە پچڕاوە. داواکاریی تورکیا بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ سووریا کە گوایە بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان ئەو دوو وڵاتەیە، لە سەرووبەندی هەڵبژاردنی پارێزگاکانی بەڕێوبەرایەتی خۆسەر، رۆژئاوای کوردستانە کە ئێستا لەلایەن هێزەکانی سووریای دیموکراتەوە بە سەرۆکایەتی جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی بەڕێوەدەبرێت. تورکیا هەڵبژاردنی دیموکراسی و بەهێزبوونی پێگەی کورد و رۆژئاوای کوردستان بە هەڕەشە و مەترسی بۆ سەر خۆی دەزانێت. ئەردۆغان لە پەیامێکیدا بۆ ئەسەد دەڵێت، "رێگە بە پەکەکە مەدە دەوڵەت لەسەر خاکەکەت دابمەزرێنن". بەڕێوبەرایەتی خۆسەر کە لەلایەن هاوپەیمانان و ئەمریکاوە پاڵپشتییەکی بەهێز دەکرێت، رژدە لەسەر ئەوەی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان لە رۆژئاوای کوردستان بکات. بڕیاربوو هەڵبژاردنەکە 10ی حوزەیرانی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، بەڵام 6ی ئەم مانگە بڕیار درا بۆ لانیکەم دوای مانگی ئاب دوابخرێت. بە گوێرەی بەرپرسانی رۆژئاوای کوردستان، هەڵبژاردنەکە بە هۆکاری ناوخۆیی دواخراوە و پێویستیان بە ئامادەکاریی زیاترە. هەڵبژاردنەکە لە 7 پارێزگای بەڕێوبەرایەتی خۆسەر بەڕێوەدەچێت و ئامانج لێی باشتر رێکخستنەوەی سیستمی حکومڕانیی رۆژئاوایە و باشترکردنی خزمەتگوزارییەکانی هاووڵاتیانە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی ئەمڕۆ دەنگدەرانی فەرەنسا روویان لە بنکەکانی دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانیی وڵاتەکە کرد. بە گوێرەی راپرسییەکان پارتە راستڕۆکان پێشەنگن و لەم هەڵبژاردنەدا حکومەتی فەرەنسا دەگۆڕدرێت. لە 10ی حوزەیرانی ئەمساڵ، ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆککۆماری فەرەنسا داوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختەی لە فەرەنسا کرد، ئەوەش دوای ئەوەی پارتی راستڕۆکانی فەرەنسا بردنەوەیەکی لە هەڵبژاردنی ئەمساڵی پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا تۆمارکرد. ئەگەر پارتی راستڕۆکان بیبەنەوە، ئەمە جاری یەکەم دەبێت لە دوای جەنگی دووەمی جیهانییەوە دەسەڵاتی راستڕۆ فەرەنسا بەڕێوەببات. بنکەکانی دەنگدان کاتژمێر 7ی بەیانی بە کاتی هەولێر کرانەوە و لە شارە گەورەکان تاوەکو کاتژمێر 7ی ئێوارە کۆتایی دێت، لە شارۆچکە و شارە بچوکەکانیش کاتژمێر 4ی دوانیوەۆ کۆتایی دێت. "هەڵبژاردنەکە چۆن کاردەکات" هاووڵاتیان لە هەلبژاردنەکەدا 577 کورسی پەرلەمان هەڵدەبژێرن، لە گەڕی یەکەمی هەڵبژاردنەکاندا تەواوی پارتەکان بەشداری دەکەن. هەر ئەمشەو ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنەکە بڵاودەبێتەوە، بەڵام بە وردی ژمارەی کورسییەکان دیاری ناکرێت. دوو شت ئەگەری روودانیان هەیە، یەکەم ئەوەیە یەکێک لە پارتەکان راستەوخۆ لە گەڕی یەکەمدا 50 کۆ یەکی کورسییەکانی پەرلەمان بباتەوە کە پێویستە زیاتر لە 289 کورسی بێت، یان هەڵبژاردنەکە دەچێتە گەڕی دووەم؛ گەڕی دووەم 7ی تەمموزی ئەمساڵ بەڕێوەدەچێت. هەڵبژاردنەکە دابەشکراوە بەسەر ژمارەیەک بازنەدا لە تەواوی فەرەنسا. هەریەک لە پارتەکان لەو بازنانەدا بەربژێریان هەیە. لە هەریەک لەو بازنانەدا بۆ ئەوەی بەربژێرێک بتوانێت بگاتە پەرلەمانی فەرەنسا، پێویستە راستەوخۆ لە گەڕی یەکەمدا 50٪ی دەنگەکان بەدەستبێنێت. ئەگەر کەس نەیتوانی ئەو رێژەی دەنگە لە بازنەکەی خۆیدا بەدەستبێنێت، ئەوا دوو بەربژێری خاوەن زۆرترین دەنگ و هەر بەربژێرێکی دیکە کە 12.5٪ یان زیاتری دەنگی ئەو بازنەیەی بەدەستهێنابێت، دەچنە گەڕی دووەم. کێ دەیباتەوە؟ بە گوێرەی راپرسییەکان ئێستا دابەشبوونی دەنگی گەلی فەرەنسا بەسەر پارتەکاندا بەم جۆرەیە. پارتی بەرەی نیشتمانی راستڕۆی دژە کۆچبەر بە سەرۆکایەتی مارین لوپین لە پلەی یەکەمدایە و 36٪ی دەنگەکان دەباتەوە؛ هاوپەیمانیی بەرەی نوێی گەل بە سەرۆکایەتی ژان لوک میلانشۆن 28٪ی دەنگەکان بەدەست دەهێنێت و پارتی ئینسۆمبل کە پارتی دەسەڵاتە و میانڕۆیە بە سەرۆکایەتی ئیمانوێل ماکرۆن 20٪ی دەنگەکان بەدەستدەهێنێت. نزیکەی 48 ملیۆن هاووڵاتی فەرەنسی کە مافی دەنگدانیان هەیە بەشداریی هەڵبژاردنەکە دەکەن. تاوەکو کاتژمێر 12ی نیوەڕۆی ئەمڕۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکە ریکۆردی مێژوویی تۆمارکردووە. بەرنامەی پارتە پێشەنگەکان چین؟ مارین لوپێن، سەرۆکی بەرەی نیشتمانی دەڵێت، ئەگەر بەربژێرەکەی ببێتە سەرۆکوەزیرانی فەرەنسا سیستمێکی دژە کۆچبەری پەیڕەو دەکات و ئابووری فەرەنسا دەبووژێنێتەوە. وا باس دەکرێت ئاڕاستەی دیپلۆماسی و سەربازی فەرەنساش بە رووی جەنگی ئۆکراینادا بگۆڕێت. هەفتەی رابردوو رایگەیاند، رێگە نادات ئیمانوێل ماکرۆن سەربازی فەرەنسا بۆ ئۆکراینا بنێرێت. ژان میلانشۆن، سەرۆکی هاوپەیمانێتی بەرەی نوێی گەل یەکێک لە نەیار و رکابەرە سەرسەختەکانی ماکرۆنە و بە دژە ناتۆ ناسراوە. پێشبینی دەکرێت ئەگەر ئەویش بیباتەوە ئاڕاستەی سیاسی و سەربازی فەرەنسا بە شێوەیەکی بەرچاو بگۆڕێت. ئەم هەڵبژاردنە هیچ پەیوەندییەکی بە پۆستی سەرۆکایەتی فەرەنساوە نییە؛ واتە ئیمانوێل ماکرۆن بە شێوەیەکی ئاسایی تاوەکو ساڵی 2027 سەرۆکی فەرەنسایە و دەسەڵاتە یەکلاییکەرەوەکان لە ژێر دەستی خۆیدا دەمێنێتەوە، بەڵام ئەگەر ئۆپۆزسیۆن سەرۆکوەزیران دیاری بکات، دەکرێت کاریگەریی گەورە لەسەر بڕیارەکانی ماکرۆن دروست بکەن لە رێگەی پەرلەمان و شەقامی فەرەنساوە.

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد لە گرتووخانەی شاری سلێمانی ئەمڕۆ لەکاتی سەردانیکردنی گشتیی زیندانکراواندا کەسێک چەقۆی بردووەتە ژوورەوە و دوو زیندانیکراوی بریندارکردووە. ئەمڕۆ یەکشەممە 30ی حوزەیرانی 2024، سەرکەوت ئەحمەد، وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی لەبارەی رووداوەکەوە قسەی بۆ هاوڵاتی کرد و وتی، "ئەمڕۆ سەردانکردن گشتی بووە، گەنجێک لە بەشی گرتن و گواستنەوەی سلێمانی چووەتەژوورەوە و چەقۆی لە پێڵاوەکانیدا شاردووەتەوە چەقۆی یاوە لە دوو بەندکراو و برینداری کردوون". روونیشیکردەوە، "ئەو گەنجە چەقۆکەی لەناو پێڵاوەکەیدا شاردووەتەوە و کێشەی لەگەڵ دوو کەسدا هەبووە کە دەستگیرکراون بە تۆمەتی کوشتنی برای ئەو گەنجە، لەگەڵ چوونەژورەوەی چەقۆی داوە لەو دوو زیندانییە و برینداری کردوون". ئەوەشی خستەڕوو، "هەردوو زیندانییەک گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانەی شار و مەترسی لەسەر گیان و ژیانیان نییە و ئەو کەسەی هێرشەکەشی کردوە دەستگیرکراوە بەپێی مادەی 405 لە یاسای سزادانی عێراقی".

هاوڵاتی وەزیری دادی عێراق لەبارەی مووچەی فەرمانبەران و هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستانەوە زانیاری دەخاتەڕوو. ئەمڕۆ دووشەممە 30ی حوزەیرانی 2024، خالید شوانی، وەزیری دادی عێراق بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، "پرسی مووچەی فەرمانبەران و هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستان بەپێی رێککەوتن و بڕیارەکانی دادگەی فیدراڵی و حکومەت، کێشەیەکی یاسایی یان سیاسی نییە، بەڵکو بابەتەکە پەیوەندی بە وردبینیکردنی لیستەکانەوە هەیە". وەک وەزیری دادی عێراق دەڵێت، "ئەو کێشە کەمانە، هەموویان قابیلی چارەسەرکردنن"، جەختیش لەوەدەکاتەوە کە رۆژ بە رۆژ کێشەکان زیاتر بەرەو چارەسەر دەچن. وتیشی "دیوانی چاودێریی دارایی هەرێمی کوردستان و عێراق وردبینی بۆ لیستی مووچە دەکەن و بەشێوەیەکی ئاسایی مووچەی فەرمانبەران دەگاتە هەرێمی کوردستان". خالید شوانی روونکردنەوەی لەبارەی مووچەی هێزە ئەمنییەکان دا ئاماژەی بەوەکرد، "هەندێک کێشە و تێبینی هەیە لە ناوەکان و لیستەکان و وردبینیکردن لە رێگەی کۆدەوە، ئەوانەش قابیلی چارەسەرکردنن و لێکتێگەیشتنی بنچینەیی هەیە لەسەر ئەوەی بەغدا مووچەی هێزە ئەمنییەکانیش رەوانەی هەرێمی کوردستان بکات".  

هاوڵاتی ئەمڕۆ یەکشەممە 30ی حوزەیرانی 2024، ئەو ژنەی لە چەند رۆژی رابردوودا لەلایەن براکەیەوە سوتێنرا و رێژەی سووتاویەکەی لە %80 بوو بەیانیی ئەمڕۆ گیانی لەدەستدا. رۆژی سێشەممە 25ی حوزەیرانی 2024، بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی دهۆک لە راگەیەندراوێکدا دەستگیرکردنی تۆمەتبارێکی راگەیاند، کە لە خوشکەکەی داوە و ئاگری لە جەستەی بەرداوە. کوفان نوری، ئەو ژنەی کە سوتێنرا و گیانی لەدەستدا، دایکی سێ منداڵە و تەمەنی 35 ساڵ بوو و لە گەڕەکی مالتا لە دهۆک نیشتەجێ بووە.

هاوڵاتی وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی عێراق ئاشکرایکردووە، لە سەرەتاى مانگی تەمووزەوە دەستدەکرێت بە زیادکردنی مووچەی خانەنشینی کرێکاران لە عێراق. ئەمڕۆ یەکشەممە 30ی حوزەیرانی 2024، نەجم ئەلعقابی، وتەبێژی وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی عێراق بە رۆژنامەی فەرمی سەباحی راگەیاندووە، "لە سەرەتاى مانگی تەمووزەوە دەستدەکرێت بە زیادکردنی مووچەی خانەنشینی کرێکاران لە عێراق و بە گوێرەی خشتەیەکی دیاریکراو دەکەوێتە بواری جێبەجیکردنەوە". وەک ئاماژەی پێداوە، زیادکردنەکە بەبڕی 150 هەزار دینار دەبێت و ئەو خانەنشینە کرێکارانە دەگرێتەوە کە مووچەکەیان نزیکەى 350 هەزار دینارە.    وتەبێژی وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی عێراق روونیکردووەتەوە، بەپێی یاسا کەمترین مووچە 500 هەزار دینار دەبێت و زیاترین مووچەی دیاریکراویش بۆ کرێکارانى خانەنشین، 700 هەزار دینار دەبێت.

هاوڵاتی وەزارەتی ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕیاریدا هەر کەسێک ڤیدیۆی تەقەکردن لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاو بکاتەوە دەدرێتە دادگا. ئەمڕۆ شەممە 29ی حوزەیرانی 2024، د. هێمن میرانی، بەڕێوەبەری گشتیی دیوانی وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "هەر کەسێک ڤیدیۆی تەقەکردن لە تیک تۆک و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی دیکە بڵاوبکاتەوە، لەلایەن داواکاریی گشتیی سکاڵای لەسەر تۆمار دەکرێت و دەدرێتە دادگا". میرانی ئەوەشی وت، "بەسەدان کەس لەسەر ئەوەی چەکی بێ مۆڵەتیان لابووە، پێبژاردنی دارایی (غەرامە) و بەندکراون و کەیسەکانیان لای دادگایە".

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد شارەزایەکی کەشناسی ئاماژە بەوەدەدات، پلەی گەرما زیاتر دادەبەزن و تەوژمە هەوایەکی دیکەی فێنکی دەریای ناوەڕاست کاردەکاتە سەرناوچەکانمان. ئەمڕۆ شەممە 29ی حوزەیرانی 2024، شاڵاو هیدایەت، شارەزای کەشناسی بە هاوڵاتی راگەیاند، "ماوەی چەند رۆژێکە پلەکانی گەرما کەمێک دابه زینی بەخۆوە بینیوە لە ئەنجامی کشانەوەی تۆپەڵە هەوای گەرمی باکووری ئەفەریقی و لاوازبوونی نزمە پاڵە پەستۆی گەرمی وەرزی زەریای هیندی، لەئەنجامی لاواز مانەوە و کەمبوونەوەی نزمە پاڵە پەستۆی گەرمی وەرزی زەریای هیندی و هاتنی تەومە هەوایه کی تری فێنکی دەریای ناوەڕاست لە رۆژانی داهاتوودا پلەکانی گەرما زیاتر دادەبەزن". ئەوەشی وت، "رۆژانی یەکشەممە و دووشەممە پلەی گەرما بە رێژەی 1 تا 3 پلەی سیلیزی  و بۆ سێشەممەو چوارشەممە تا 4 بۆ 5 پلە دادەبەزێت". بەپێی پێشبینییەکانی ئەو کەشناسە بێت، بەدرێژایی ئەم هەفتەیە با چالاکە ناو بەناو بە زۆریش بای شەماڵ زیاتر کاتەکانی دوانیوەڕۆ بەولاوە بەخێرایی 15 تا 25 کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا.

  هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ ژمارەیەک خوێندکار لە زانکۆی ریدینگ لە بەریتانیا بە ژیریی دەستکرد وەڵامی تاقیکردنەوەکەیان بۆ مامۆستا دەنێرن. هەرچەندە زۆر بە وردی پێداچوونەوە بە وەڵامەکانیان کراوە، بەڵام نەیانزانیوە ژیریی دەستکردە و لە خوێندکارەکانی دیکە باشتر وەڵامیان داوەتەوە. ئەو خوێندکارانە کارەکەیان وەک لێکۆڵینەوە کردووە لە تاقیکردنەوەیەکی ئۆنڵاین. ویستویانە بزانن ئایا مرۆڤ لە توانایدا هەیە وەڵامی ژیریی دەستکرد لە وەڵامەکانی دیکە جیابکاتەوە. وەڵامەکان بە چات جی پی تی 4 ئامادەکراون. ئەو پرۆفیسۆرانەی بە وەڵامەکاندا چوونەتەوە، توانیویانە لەو 33 وەڵامەی بۆیان چووە، تەنیا یەک دانەیان جیابکەنەوە و 32 وەڵامەکەی دیکە لە خوێندکارە ئاساییەکان نمرەی زیاتریان هێناوە. ئەنجامدەرانی تاقیکردنەوەکە دەڵێن، دۆزینەوەکەیان ئەوە دەردەخات، ئێستا ژیریی دەستکرد دەتوانێت پێداچوونەوەی "تورینگ" بەلاڕێدا ببات. ئەو پێداچوونەوەیە لەلایەن کەسانی زۆر شارەزا و پڕ ئەزموونەوە دەکرێت. باس لەوەش دەکەن، دوای ئەم لێکۆڵینەوەیە دەبێت وریایانەتر بە پێشنیازی خوێندکاراندا بۆ وەرگیرانیان لە زانکۆکان بچنەوە. دەشڵێن، ئاگادار نەبین ژیریی دەستکرد دادوەری نێوان خوێندکاران لە سیستمی خوێندندا دەشێوێنێت. ئێستا لە زۆربەی زانکۆ پێشکەوتووەکانی جیهان تاقیکردنەوەی ئۆنڵاین لە رێگەی ناردنی وەڵامەکان بۆ پرۆفێسۆرەکان بە شێوەی ئەلیکترۆنی دەکرێت. لێکۆڵەرەکان دەڵێن، مەرج نییە بگەڕێینەوە سەر وەڵامدانەوەی دەستنووس، بەڵام دەبێت سیستمی پێداچوونەوە بە وەڵامەکانیش بتوانن لەگەڵ ئەو پێشکەوتنە زۆرەی ژیریی دەستکرددا خۆیان بگونجێنن.

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد بەرپرسی لقی دهۆکی حزبی زەحمەتکێشانی کوردستان رایدەگەیەنێت، هەبوونی تورکیا لە دەڤەری بادینان مەترسییەکی گەورەیە لەسەر هەرێمی کوردستان، ئاماژە بەوەشدەکات، تورکیا دەوڵەتێکە لەسەر بنەمای داگیرکاری بەردەوامی بە بوونی خۆی دەدات ئەمڕۆ شەممە 29ی حوزەیرانی 2024، سگڤان ئەرتیسی، بەرپرسی لقی دهۆکی حزبی زەحمەتکێشانی کوردستان لەبارەی داگیرکارییەکانی تورکیا لە سنووری قەزای ئامێدی و ناوچەکانی بادینان بە هاوڵاتی راگەیاند، "هەبوونی تورکیا لە دەڤەری بادینان مەترسییەکی گەورەیە لەسەر هەرێمی کوردستان و بە زەبر نەبێت زەحمەتە تورکیا ئەو ناوچانەی هەرێمی کوردستان چۆڵ بکات کە لەئێستادا تێیدان". ئەو بەرپرسەش پێی وایە، ئەگەر حزبە دەسەڵاتدارەکان بەرژەوەندیی خۆیان لەبەرچاونەگرن و ببنە یەک دەنگ و یەک دەست و بابەتی نەتەوەیی بهێنە پێشەوە، دەتوانن رێگری لەم داگیرکارییەی تورکیا بکەن، بەڵام حزبەکان لەبەر بەرژەوەندیی خۆیان یەکتری تۆمەتبار دەکەن. وتیشی، "تورکیا لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەوڵەتێکی داگیرکەرە، دەوڵەتێکە لەسەر بنەمای داگیرکاری بەردەوامی بە بوونی خۆی دەدات، هەروەها تورکیا هەر جێگەیەک داگیربکات بە ئاسانی دەستبەرداری نابێت، کولتوور و هونەر و زمانی خۆی دەسەپێنێت بەسەر ئەو ناوچەیەدا". ماوەی چەند رۆژێکە سوپای تورکیا بەشێوەیەکی فراوان دەستیان بە لەشکرکێشی کردووە لە ناوچەکانی قەزای ئامێدی و سنووری بادینان، حکومەتی هەرێمی کوردستان بەرامبەر ئەم لەشکرکێشییە بێدەنگی هەڵبژاردووە.

هاوڵاتی بەڕێوەبەری گشتیی بازرگانیی هەرێمی کوردستان رایدەگەیەنێت، 20 ملیار دینار پارەی گەنمی جوتیاران گەیشتە هەرێمی کوردستان و لەم هەفتەیەدا دەست بە دابەشکردنی دەکرێت. ئەمڕۆ شەممە 29ی حوزەیرانی 2024، نەوزاد کامیل، بەڕێوەبەری گشتیی بازرگانیی هەرێمی کوردستان بە میدیاکانی راگەیاند، "چەکی 20 ملیار دینار پارەی گەنمی جوتیاران گەیشتووەتە ھەرێمی کوردستان". بەپێی وتەی نەوزاد شێخ کامیل بێت، لەو پارەیە 10ملیار دیناری بۆ پارێزگای سلێمانی و شەش ملیار دیناری بۆ ھەولێر و چوار ملیار دیناریشی بۆ پارێزگای دھۆکە. ئەوەشی خستووەتەڕوو، "رێککارە کارگێڕییەکانی دابەشکردنی پارەکە تەواوکراوە و لەم هەفتەیەدا دەست بە دابەشکردنی دەکرێت". تائێستا لە سایلۆکانی هەرێمی کوردستان بڕی 292 ھەزار و 760 تۆن گەنم لە جوتیاران وەرگیراوە و پڕۆسەی وەرگرتنی گەنمیش بەردەوامە.  

هەوراز حوسێن  هاوڵاتی، سلێمانی    بەشێکی زۆر لەو دەنگدەرانەی ئەمریکا کە نەیاندەتوانی یەکلابنەوە دەنگ بە جۆ بایدن یان دۆناڵد ترەمپ دەدەن دەڵێن، بە دڵنیاییەوە دەنگ بە دۆناڵد ترەمپ دەدەن. ئەوەش دوای دیبەیتەکەی رۆژی پێنجشەممەی نێوان ئەو دوو بەربژێرەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا کە 67٪ی ئەمریکییەکان لایان وایە ترەمپ بردوویەتییەوە.  ئاژانسی رۆیتەرز چاوپێکەوتنی لەگەڵ هەندێک لە دەنگدەرانی ئەمریکا کردووە کە نیازیان وابووە دوای دیبەیتەکە خۆیان یەکلاییکەنەوە. 76٪ی ئەو دەنگدەرانە باسیان لەوەکردووە جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا کە تەمەنی 81 ساڵە لە دیبەیتەکەدا "لاواز و شەرمەزارکەر بووە و سەخت بووە تەماشای بکەن".  جینا گانۆن، ژنێکی تەمەن 65 ساڵی دانیشتووی ویلایەتی جۆرجیای ئەمریکایە، لە 2020دا دەنگی بۆ جۆ بایدن داوە و دەڵێت، "جۆ بایدن زۆر لاواز دەرکەوتووە و هەر لە سەرەتاوە شڵەژاوە. نیگەرانی من ئەوەیە دوژمنە جیهانییەکانمان جۆ بایدن بەم جۆرە ببینن". دواتر دەڵێت، "بە دڵنیاییەوە دەنگ بۆ دۆناڵد ترەمپ دەدەم".  هەرچەندە لە پێشووتردا دیبەیتی سەرۆکایەتی کاریگەرییەکی ئەوتۆی لەسەر دەنگدانی سەرۆکایەتی ئەمریکا نەبووە، بەڵام ئەم جارە بایدن و ترەمپ رێژەی دەنگەکانیان زۆر لە یەکەوە نزیکە و پێویستیان بەوەیە بۆ بوونەوە بە سەرۆکی ئەمریکا پشت بەو دانیشتووانە ببەستن کە خۆیان یەکلایی نەکردووەتەوە.    لە دیبەیتەکەدا بایدن بە بەرچاوی جیهانەوە قسەی زۆری هەڵە دەکرد و دۆناڵد ترەمپیش زۆر هێرشی کردە سەری لەسەر ئەو هەڵە قسەکردنانە. لە شوێنێکدا کاتێک پێشکەشکاری دیبەیتەکە داوا لە ترەمپ دەکات وەڵامی بایدن بداتەوە، ترەمپ دەڵێت، "تێنەگەیشتم گوتی چی لە قسەکەی کۆتاییدا، پێم وانییە خۆشی تێگەیشتبێت چی گوتووە". ئەوەش دوای ئەوەی بایدن قسەکانی بیرچووەوە و نەیزانی باسی چی دەکات.    20٪ی دەنگدەرانی ئەمریکا دەڵێن هێشتا بڕیاریان نەداوە دەنگ بە کام بەربژێری سەرۆکایەتی دەدەن. ئەوەی جۆ بایدنی زیاتر لاوازکردووە تەمەنەکەیەتی.    لە شوباتی ئەمساڵ وەزارەتی دادی ئەمریکا بڵاویکردەوە، جۆ بایدن بەهۆی دووچاری لەبیرچوونەوەی بیرەوەرییەکانی بووە.    گۆڤاری سی ئێن ئێنی ئەمریکا راپرسییەکی بڵاوکردووەتەوە، تێیدا ئاماژە بەوە دەکات، پێش دیبەیتەکە 55٪ پێیان وابووە ترەمپ باشتر دەبێت و 45٪ پێیان وابووە بایدن باشتر دەبێت. بەڵام دوای دیبەیتەکە 67٪ پێیان وابووە ترەمپ باشتر بوو و 33٪ لایان وابووە بایدن باشتربووە.    هەر بە گوێرەی سی ئێن ئێن، 48٪ی ئەوانەی بینەری دیبەیتەکە بوون دەنگ بۆ ترەمپ دەدەن و 40٪یان دەنگ بۆ بایدن دەدەن، 2٪یان نازانن دەنگ بۆ کامیان دەدەن و 11٪ دەڵێن نایانەوێ دەنگ بە هیچیان بدەن.