دوو لیوای رژێمی بەعس لەسەر جینۆسایدکردنی بارزانییەکان دادگایی دەکرێن

هاوڵاتی مەسعود بارزانی سەردانی بەغدا دەکات و لەگەڵ چەند بەرپرسێکی سیاسی کۆدەبێتەوە و لەسەر چەند بابەتێک کۆبوونەوە ئەنجام دەدات. ئەمڕۆ سێشەممە، 2 تەممووزی 2024، رۆژنامەی الشرق الاوسط ، بڵاوکردەوە دوای دابڕانێك كە ماوەی 6 ساڵی خایاند، چاوەڕوان دەكرێت مەسعود بارزانی، سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان سبەینێ‌ سەردانی بەغدا بكات. رۆژنامەکە دەشڵێت، بە پێی ئاماژەکان بێت سەردانەکە بۆ باشبوونی پەیوەندییەكانی ئێستای نێوان هەرێم و بەغدایە. ئەمش لە کاتێکدایە، سەرچاوە كوردییەكان ئاشكرایان كردووە، بارزانی رۆژی چوارشەممە دەگاتە بەغدا، بۆ ئەنجامدانی زنجیرەیەك گفتوگۆو دانوستان لەگەڵ زۆرینەی سەركردە سیاسیەكان، بۆ دانانی چارەسەری كۆتایی بۆ كێشەكانی نێوان هەردوولا. رۆژنامەی الشرق الاوسط، ئەوەشی خستۆتەڕوو، زەمینەی ناكۆییەكانی نێوان بەغداو هەولێر كۆمەڵێك پرس لەخۆ دەگرێت، لەنێویاندا شایستە داراییەكانی هەرێم و مووچەی فەرمانبەران و یاسای نەوت و گازو دۆسیەی هەڵبژاردن و، هەڵوێست لەبارەی پارێزگای كەركوك، كە تائێستا سەركەوتوو نەبووە لە هەڵبژاردنی حكومەتە خۆجێییەكەی، سەرەڕای تێپەڕبوونی 6 مانگ بەسەر هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكاندا. رۆژنامەکە ئەوەشی ئاشکرا کردووە، چاوەڕوان دەكرێت دانوستانەكانی بارزانی لە بەغدا، دۆخی شەنگال و هاتنەناوەوەی سوپای توركیا بۆ پارێزگای دهۆك و شارە كوردیەكانی تر لە خۆبگرێت.

هاوڵاتی نرخی نه‌وتی خاوی برێنت له‌ بازاڕه‌كانی جیهان جارێكی تر بەرزبۆوە ببه‌جۆرێك نرخی‌ یه‌ك به‌رمیل نه‌وتی‌ خاوی‌ برێنت له‌ 87 دۆلار نزیك ده‌بێته‌وه‌. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌‌ 2ی ته‌ممووزی 2024، نرخی‌ یه‌ك به‌رمیل نه‌وتی خاوی برێنت له‌ بازاڕه‌كانی‌ جیهان به‌رزبوه‌وه‌ بۆ 86 دۆلار و 83 سه‌نت. ئەمەش له‌ كاتێكدا دوێنێ به‌ 85 دۆلار و 42 سه‌نت فرۆشرا. جێگەی ئاماژەیە، نرخی یه‌ك به‌رمیل نه‌وتی خاوی ئه‌مریكی به‌رزبوه‌وه‌ بۆ 83 دۆلار و 53 سه‌نت، له‌كاتێكدا دوێنێ به‌ 81 دۆلار و 96 سه‌نت مامه‌ڵه‌ی پێوه‌كرا.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی ناتانیاهو دەڵێت، لە کۆتایی لەناوبردنی تەواوەتی چەکدارانی حەماس لە غەززە نزیکبوونەتەوە و جەختیشی لەوە کردەوە تاوەکو لەناوبردنی یەکجاریی ئەو بزوتنەوەیە کۆتایی بە جەنگ ناهێنن. ئێوارەی رۆژی دووشەممە 1-7-2024، بنیامین ناتانیاهو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل بە ژمارەیەک فەرماندەی باڵای سەربازیی ئیسرائیلی گوت، “لە سەردانێکم بۆ لای هێزەکانمان لە غەززە گەڕاومەتەوە. هەموو دەستکەوتە دیارەکانمانم لە شەڕەکەمان لە رەفەح بەرچاوکەوت. خەریکە دەگەینە قۆناخی کۆتایی لەناوبردنی سوپای تیرۆرستانی حەماس”. لە قسەکانیدا ناتانیاهو جەختی لەوەش کردەوە، ئامانجەکانیان هاوشێوەی پێشوو گەڕاندنەوەی بارمتەکانی ژێردەستی حەماس، دڵنیابوونەوەیە لەوەی حەماس چیدیکە هەڕەشە نییە دژی ئیسرائیل و گەڕاندنەوەی هاووڵاتییە ئاوارەکان لە باکوور و باشووری ئیسرائیلە. پێش ئەوەی ئیسرائیل هێرش بۆ سەر شاری رەفەحی باکووری غەززە بکات، ناتانیاهو رایگەیاند، رەفەح دواین پەناگەی پارێزراوی حەماسە. قسەکانی سەرۆکوەزیرانەکەی ئیسرائیل لەکاتێکدایە، مانگی رابردوو رایگەیاندبوو، قۆناخی سەختی شەڕی حەماس لە غەززە کۆتاییهاتووە. ئاماژەی بەوەشکرد دەتوانن هێزەکەیان بۆ سەرنج خستنەسەر سنووری باکووری وڵاتەکەیان لەگەڵ لوبنان بەکاربێنن.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی هێزە چەکدارەکانی مقاوەمەی ئیسلامی ئاگربەستیان دژی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق شکاند و دەڵێن، ئەگەر ئیسرائیل هێرشبکاتە سەر لوبنان، بە بەئامانجگرتنی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق چڕدەکەنەوە. راگەیێنراوی ئەو هێزە میلیشیایە دوای ئەوە دێت، لە ماوەی کەمتر لە دوو رۆژدا بەرپرسانیان لەبارەی بەرزبوونەوەی مەترسییەکانی دروستبوونی جەنگی نێوان ئیسرائیل و لوبنان کۆبوونەتەوە. رۆژی دووشەممە 1-7-2024، مقاوەمەی ئیسلامی کە هێزێکی میلیشیای نزیک لە ئێرانە رایگەیاند، “لە وەڵامی دوژمنانی زایۆنی و ئەمریکی بۆ هەڵگیرساندنی جەنگ لەسەر لوبنان و بەرگرییە ئازاکەی، لە ئەگەری ئەنجامدانی ئەم هەڕەشانە هێرشەکانمان بۆ سەریان توند دەکەینەوە”. لە ماوەی رابردوودا، چەکدارانی مقاوەمەی ئیسلامی هێرشی میدیاییان بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق زیادکردووە. باس لەوە دەکەن بە هەر جۆرێک کە پێویست بێت هەوڵیان دەرکردنی هێزەکانی ئەمریکایە لە عێراق. سەرچاوەیەکی عێراقی بە رۆژنامەی ئەخباری لوبنانیان گوتووە، هەزاران چەکداری میلیشیا جیاجیاکانی شیعە لە نێویاندا کەتایبی حیزبوڵا دەستیان بە مەشقی چڕ کردووە. بە گوێرەی سەرچاوەکە، تەواوی مەشقەکان بە سەرپەرشتی ئێران دەکرێن.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی ئۆکراینا بەهۆی کەمی و قەیرانی ژمارەی سەربازەوە لە ئۆکراینا بڕیاریداوە 27 هەزار بەندکراو کە گونجاون بۆ شەڕکردن لە بەرەکانی جەنگی وڵاتەکە لە دژی رووسیا ئازادبکات. ئەمە یەکەم جارە لە دوای نزیکەی دوو ساڵ و نیو لە جەنگ ئۆکراینا روو لە بەندینخانەکانی بۆ کۆکردنەوەی سەرباز لە سوپای وڵاتەکەدا بکات. بڕیارەکە مانگی رابردوو لەلایەن پەرلەمانی ئۆکرایناوە پەسەند کرا. بە گوێرەی ئاماری یەکێتی ئەوروپا، 42 هەزار زیندانی لە بەندینخانەکانی ئۆکراینادا هەن؛ وەزارەتی دادی ئەو وڵاتە دەڵێت، نزیکەی 27 هەزار زیندانی گونجاون بۆ ئەو ئەرکە. ئۆکراینا هیچ ژمارەیەکی دیار و روون لەبارەی ژمارە و شوێنی سەربازەکانی لە جەنگەکەی دژی رووسیادا بڵاوناکاتەوە، بەڵام فەرماندەکانی جەنگ لە ماوەی رابردوودا بە ئاشکرا ئاماژەیان بە قەیرانی کەمیی ژمارەی سەربازانی ئۆکراینا باسکردووە. رێککەوتن لەگەڵ سەربازەکان بەو جۆرەیە، دەبنە سەرباز بۆ پاراستنی وڵاتەکەیان و هیچ پاداشتێکی مادی وەرناگرن، بەڵام ئەگەر مان و نەمردن، دەتوانن ئازاد بن. سەربازێک دەڵێت، "هاندانێکی زۆر لە نێوان زیندانییەکاندا هەیە کە دەیانەوێت وەک پاڵەوانێک بگەڕێنەوە ناو خێزانەکانیان، نەک وەک زیندانییەک". زیندانییەکی دیکە دەڵێت، "کارێکی گێلانەیە لەم بەندینخانەیەدا دانیشیت و هیچ نەکەیت، هەمیشە ویستوومە شتێک بۆ ئۆکراینا بکەم و لە سوپادا ناوم بنووسن، ئەوە ئەو هەلە هاتە پێشەوە". ئەم پێشنیازە هەموو بەندکراوەکانی ئۆکراینا ناگرێتەوە؛ ئەوانەی بە تاوانی دەستدرێژی سێکسی، هەراسانکردنی سێکسی، کوشتنی دوو کەس یان زیاتر دەستگیرکراون یاساکە نایانگرێتەوە. ئەو زیندانیانەش کە بڕیارە ئازادبکرێن، پێش ئەوە پشکنینی دۆخی مێشک و لایەنی دەروونی و تەندروستییان بۆ دەکرێت. ئازادکردنی زیندانییان لەلایەن ئۆکرایناوە لەکاتێکدایە، جەنگ لە دوو مانگی رابردوودا سەختتر بۆتەوە، ئەوەش دوای ئەوەی لە سەرەتای مانگی ئایاردا رووسیا جارێکی دیکە هێرشی کردەوە سەر خارکیڤ و رووبەرێکی گەورەی کۆنترۆڵکردەوە.  

هاوڵاتی ناڕەزایەتی لە شارە داگیرکراوەکانی ژێردەستی دەوڵەتی تورک هەڵگیرساوە و هاوڵاتیان ئاڵای دەوڵەتی داگیرکەری تورکیایان لەسەر چەند دامەزراوەیەک داگرت. دژی هەبوونی دەوڵەتی داگیرکەری تورک لە هەرێمەکە، هەروەها دژی هێرشە نەژادپەرستیییەکان بەرامبەر هاوڵاتیانی سووری لە شاری قەیسەری تورکیا و دژی لێک نزیکبوونەوەکانی ئەم دواییەی نێوان ئەنقەرە و دیمەشق، ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکان لە شارەکانی باب و ڕاعی و ئەعزاز و عەفرین دەستی پێ کرد. بەپێی سەرچاوەکان و بەپێی ئەو دیمەنانەی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاوبووەتەوە، هاوڵاتیانی ناڕازی ڕێگەی سەرەکییان لە شاری باب بەڕووی بارهەڵگرە تورکییەکان داخستووە و هێرشیان کردۆتە سەر بارهەڵگرەکان. هەروەها لە شاری ئەعزاز ئاڵای تورک لەسەر بینای ناسنامە و ناوەندی پۆستەخانەی تورک داگیرا و کارمەندەکان دەرکراون. هەروەها لە شاری عەفرین خۆپیشاندەران هەڵیانکوتاوەتە سەر بنکە و بارەگاکانی سوپای تورک، چەتەکان دەستڕێژی گولـلەیان لە خۆپیشاندەران کردووە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی سوپای تورکیا لە بەشێک لە ناوچەکانی پارێزگای عەفرین لە رۆژئاوای کوردستان کشایەوە و بڕیارە ئەو ناوچانە رادەستی رژێمی سووریا بکاتەوە. رۆژی دووشەممە 1-7-2024، سوپای تورکیا لەو ناوچانەی لە رۆژئاوای کوردستان و سووریا داگیریکردبوون کشایەوە. ئەوەش دوای ئەوەی هەفتەی رابردوو رێککەوتن لە نێوان رووسیا و سووریا کرا کە تورکیا لەو ناوچانە بکشێتەوە. ئێستا خەڵکی ناڕازی بە رەچەڵەک عەرەب لە عەفرین خۆپێشاندان دەکەن و لە رێی سوپای تورکیا وەستاون کە ئەو ناوچانە بۆ رژێمەکەی بەشار ئەسەد جێنەهێڵن. میلیشیاکانی کە تا ئێستا داردەستی تورکیابوون، هێرشیانکردووەتە سەر سوپای تورکیا و خەڵکی ناڕازیی عەرەب خۆپێشاندان دەکەن تاوەکو تورکیا عەفرین جێنەهێڵێ. بەشێک لە خەڵک داوا دەکەن هێزە کوردییەکانی سووریای دیموکرات هەسەدە بگەڕێتەوە ئەو ناوچانە، تاوەکو نەچنەوە ژێر سێبەریی رژێمی ئەسەد. تورکیا، سووریا و رووسیا رێککەوتوون کە تورکیا یەک دوای یەک ئەو ناوچانەی داگیریکردووە چۆڵبکات.

هاوڵاتی ئەمڕۆ دووشەممە 1ی تەممووزی 2024، کەجەکە لەسەر تۆمەتبارکردنى پەکەکە بە سوتاندنى بازاڕەکانی هەولێر هاتە دەنگ و رایگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ئێمە پێشتر بەرگریمان لەو شارانە كردووە و شەهیدمان لە پێناویدا داوە، ئەم تۆمەتانە بۆ ویژدانی گەلی كورد و عێراق جێدەهێڵین، كە بە چاوی خۆیان شاهیدی بەرخۆدانی ئێمە بوون. دەشڵێت، ئێمە هەموو ئەو تۆمەتە بێ بنەمایانە رەتدەکەینەوە، كە هەمووان دەزانن ئەم هێرشە لە لایەن دەزگای هەواڵگری توركیا (میت) و رێكخراوی هەواڵگریی پارتی دیموكراتی كوردستان (پاراستن)وە ئەنجام دراون. دەقی راگەیەندراوەکەی کەجەکە: بۆ سەرجەم میدیاكان و ڕای گشتی لە ڕێگەی میدیاكانەوە زانیمان كە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) تۆمەتباركراوە بەوەی، كە هەندێك ئاگریان لە شارەكانی هەولێر و كەركووك و دهۆك كردووەتەوە، ئێمە ئەم تۆمەتە بێ بنەمایانە ڕەتدەكەینەوە، كە هەمووان دەزانن ئەم هێرشە لە لایەن دەزگای هەواڵگری توركیا (میت) و ڕێكخراوی هەواڵگریی پارتی دیموكراتی كوردستان (پاراستن)وە ئەنجام دراون. پەكەكە بە خۆڕاگری و هەڵوێستە پرەنسیپی و یەكگرتووەكانی بە تێپەڕبوونی كات سەلماندی، كە هێزێكە جێگەی متمانە و گەلانی كوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە،لە هەر شوێنێك گەل بەر هەڕەشە و نادادپەروەری بكەوێت، پەكەكە هەڵوێستێكی درووست وەردەگرێت و پشتیوانی گەل دەكات، ئەمڕۆش شەڕێكی توند و بێوچان لە دژی كۆلۆنیالیزمی توركیا ئەنجام دەدات، كە هەنگاو بە هەنگاو عێراق و هەرێمی كوردستان داگیر دەكات. سوپای داگیركەری تورك بە پشتیوانی و ئاسانكاریی ئیدارەی پەدەكە لە زاخۆ و دهۆك و هەولێر بێڕێزی خۆی بۆ گەلەكەمان نیشان دەدات و بە ئاشكرا بەردەوامە لە جێبەجێكردنی داگیركارییە نهێنییەكەی. سوپای داگیركەری تورك بە ئاشكرا ڕێگاكانی ناو خاكی عێراق دادەخات و خەڵك ناچار دەكات بە گەڕان و پشكنین و دڵنیابوون لە ناسنامەكانیان، گوندنشینانیش دەستگیر دەكات و بۆردوومانیان دەكات ئاوارەیان دەكات، ڕۆژانە تاوانەكانی سوپای داگیركەری تورك پەرەدەسێنێت، لە كاتێكدا پەدەكە لە ئاستی ناوخۆییدا بەردەوامە لە هاوكاریكردنی لەگەڵیدا و حكومەتەكەی سوودانیش بێدەنگ و بێ وەڵامە. سەرەڕای بەكارهێنانی چەكی قەدەغەكراو و بۆمبی كیمیایی دژی شەڕڤانان و ئەنجامدانی هەموو جۆرە تاوانێكی جەنگ و بەكارهێنانی نوێترین تەكنەلۆجیا بۆ بەرژەوەندی سوپای تورك، بەڵام گەریلای ئازادیخوازانی كوردستان بە سوود وەرگرتن لە هەموو ئەو توانایانەی لەبەردەستیاندایە، بەرەنگاری ئەم داگیركارییە دەبێتەوە، دەوڵەتی فاشیستی تورك تووشی شكستێكی سەخت دەبێتەوە. سوپای داگیركەری توركیا لەو خاڵانەی تا ئێستا داگیری كردوون، بە زەحمەت دەجووڵێت و تەنیا بە لەبەركردنی جلی هێزەكانی عێراق و پەدەكە دەتوانێت بجوڵێت، لە كاتێكدا بزوتنەوەكەمان سەركردایەتی بەرخۆدانێكی گەورە لە بەرامبەر ئەم هێرشە كۆلۆنیالیزمانەدا دەكات، بەڵام بە قووڵی ناڕازین لەو بەیاننامەیەی وەزارەتی ناوخۆی عێراق. كاتێك هێرشەكانی داعش لە عێراق دەستی پێكرد، بزووتنەوەكەمان بە هەموو توانای خۆیەوە بۆ پاراستنی خەڵكی عێراق و گەلی كورد بەبێ هیچ بەرژەوەندییەك جووڵەی كرد، بەشێوەیەكی كاریگەر بەشداریمان لە هەڵمەتەكانی ئازادكردنی ناوچەكانی هەولێر، مەخمور، كەركوك، شنگال، موسڵ لەدەست داعش كرد باجێكی قورسمان لەو ئۆپەراسیۆنانەدا دا، تەنانەت سەرۆك وەزیرانی عێراقیش بۆ ئەوە سوپاسی كردین. ئەو تۆمەتانەی كە ئێمە بازاڕ و گوندەكانی كەركوك و هەولێر و دهۆكمان سووتاندووە، هەڵبەستراوی باوەڕپێنەكراوە، ئێمە پێشتر بەرگریمان لەو شارانە كردووە و شەهیدمان لە پێناویدا داوە، ئەم تۆمەتانە بۆ ویژدانی گەلی كورد و عێراق جێدەهێڵین، كە بە چاوی خۆیان شاهیدی بەرخۆدانی ئێمە بوون. ئێمە هیچ دوژمنایەتییەكمان بەرامبەر دەوڵەتی عێراق و خەڵكی عێراقی نییە، بزووتنەوەیەك كە بۆ ئازادیی و خۆشگوزەرانی گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست تێدەكۆشێت، ئەم تۆمەتانە بوختانن لەلایەن دەزگای هەواڵگری توركیاوە، ئاشكرایە كە وەزارەتی ناوخۆی عێراق لە كاتی دەركردنی ئەم بەیاننامەیەدا لە ژێر كاریگەری ڕێنمایی هەندێك لایەندا بووە. سەرچاوەی ئەو تۆمەتانە ڕێكخراوی هەواڵگری توركیا (میت) و لقەكەی لە هەرێمی كوردستان (پاراستنە)ە، كە ڕێكخراوێكی تاوانكاری نێودەوڵەتییە و هەنگاو بە هەنگاو هەوڵی داگیركردنی عێراق و هەرێمی كوردستان دەدات، ئێمە هیچ پەیوەندییەكمان بە هیچ ڕووداوێك و چالاكیەكەوە نییە، جگە لەوانەی داگیركردنی توركیا دەكەنە ئامانج. ئێمە و هەموو عێراقییەك و كوردێك دەزانین كە دەوڵەتی داگیركەری تورك لایەنێكی سەرەكییە هێرش دەكاتە سەر سەقامگیری و ئاسایشی عێراق، بۆیە بە پێویستی دەزانین ئەم بەیاننامەیە لە وەڵامی ئەو تۆمەتانەدا دەربكەین، كە دوورن لە ڕاستییەوە و ئامانجیان بەلاڕێدابردنی بیروڕای گشتییە. داوا لە دەوڵەتی عێراق و وەزارەتی ناوخۆ دەكەین كە بەرپرسیارانە بەرامبەر ڕێنماییەكانی هەواڵگری توركیا مامەڵە بكەن و جوڵانەوەكەمان بە تۆمەتی بێ بنەما نەبەستنەوە و تاوانبارانی ڕاستەقینە ئاشكرا بكەن. هاوكات داوا لە گەلانی دیموكراسی و خۆڕاگری عێراق دەكەین كە هەڵوێستی پتەوی بەرامبەر ئەو درۆیانە بگرنەبەر، هەروەها هەنگاو بنێن بەرامبەر بەو كردار و قسەیانەی كە هەوڵی شەرعیەتدان بە داگیركاریی توركیا دەدەن. لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی سیستەمی كۆمەڵگەی كوردستان (كەجەكە)

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ پارتە چەپەکان و پارتی میانڕۆی فەرەنسا هاوپەیمانێتییەکیان بۆ گەڕی دووەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانیی فەرەنسا لە دژی پارتی راستڕۆی دژە کۆچبەری بەرەی نیشتمانی دروستکردووە. داوا لە گەلی فەرەنسا دەکەن بەربەست لەبەردەم چوونە سەر دەسەڵاتی راستڕۆکان دابنێن. دوێنێ یەکشەممە 30-6-2024، هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی فەرەنسا بەڕێوەچوو، پارتی بەرەی نیشتمانی کە پارتێکی راستڕۆی دژە کۆچبەرە بە سەرۆکایەتی مارین لوپێن پلەی یەکەمی بەدەستهێنا و توانی 33٪ی دەنگەکان بباتەوە. لە بەرامبەردا هاوپەیمانێتی بەرەی نوێی گەلی چەپ توانی 28٪ی دەنگەکان و پارتی ئونسێمبڵ بە سەرۆکایەتی ئیمانوێل ماکرۆن، توانی 20٪ی دەنگی گەلی فەرەنسا بۆ خۆی دەستەبەر بکات. هەرچەندە بە گوێرەی ئەم ئەنجامانە دەبێت پارتی بەرەی نیشتمانی لە گەڕی دووەمدا 50 کۆ یەکی 577 کورسییەکەی پەرلەمانی فەرەنسا بباتەوە، بەڵام پارتە چەپ و میانڕۆکان ئێستا چوونەتە پاڵ یەک و داوا لە لایەنگرانیان دەکەن دەنگیان بکەن بە یەک. چوونە پاڵ یەکی هاوپەیمانێتی بەرەی نوێی گەل و ئینسێمبڵ بەو جۆرەیە، هەریەک لەو دوو پارتە ئامادەن لە بازنە جیاوازەکاندا ئەگەر بەربژێرەکەیان دەنگی کەمی هێنابوو و بەربژێری پارتەکەی دیکە دەنگی زیاتری هێنابوو، ئەوا بەربژێرەکەی خۆیان دەکشێننەوە تاوەکو بەربژێرە دەنگ زۆرترەکە بتوانێت بەسەر بەربژێری راستڕۆکاندا سەرکەوێت. لە گەڕی یەکەمی هەڵبژاردنەکەدا 271 کورسیی پەرلەمان یەکلابووەتەوە، واتە 271 بەربژێر لە بازنە جیاوازەکاندا توانیویانە هەر لە گەڕی یەکەمدا 50 کۆ یەکی دەنگەکان بکاتەوە و پێشی بەربژێرەکانی دیکە بداتەوە. پارتی راستڕۆ لە دوای جەنگی دووەمی جیهانییەوە لە فەرەنسا لایەنگری لەدەستداوە و باوی نەماوە، بەڵام مارین لوپێن بە سوودوەرگرتن لە توڕەیی شەقامی فەرەنسا لە ئیمانوێل ماکرۆن، بەرزبوونەوەی تێچووی ژیان و چوونی کۆچبەری زۆر بۆ فەرەنسا، توانی ئەو بیرکردنەوە نەرێنیانە لەسەر راستڕۆکان لابەرێت.

هاوڵاتی وەزارەتی دارایی، زیاتر لە 70 ملیار دینار داهاتى نانەوتى هەرێم خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی عێراق. ئەمڕۆ دووشەممە، 1ی تەممووزی 2024وەزارەتى دارایى و ئابووریى لە راگەیەندراوێکدا رایگەیاند، رۆژی یەک شەممە 30ی حوزەیرانی 2024، بڕى 70 ملیار و 131 ملیۆن و 250 هەزار دینار خرایەسەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵی، لە لقی هەولێری بانکی ناوەندیی عێراق. دەشڵێت، پارەکە لەلایەن بەڕێوبەرایەتیی گشتیی ژمێرکاریی وەزارەتی دارایی و ئابووری نێردراوە، ئەوەش وەکو پشکی گەنجینەی فیدراڵی لە داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی ئازاری ساڵی 2024.  

هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ بە سەردانێکی فەرمی دەچێتە وڵاتی نەمسا و چەند دیدارێکی دەبێت. ئەمڕۆ دووشەممە، 1ی تەممووزی 2024، سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان به‌ سه‌ردانێكى فه‌رمى ده‌گاته‌ ڤيه‌نناى پايته‌ختى نه‌مسا.   دەشڵێت، نێچيرڤان بارزانى سبه‌ى سێشه‌ممه‌ له‌گه‌ڵ سه‌رۆككۆمار و وه‌زيرى ده‌ره‌وه‌ى نه‌مسا كۆده‌بێته‌وه‌.   لەبارەی ناوەرۆکی کۆبوونەوەکانیش ئاماژە بەوە کراوە، هەردوولا "ده‌رفه‌ت و بواره‌كانى بره‌ودان به‌ په‌يوه‌ندييه‌كانى نه‌مسا له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان و فراوانكردنى هاريكاريى هاوبه‌ش، تاوتوێ ده‌كەن."  

پێش هەڵبژاردنەکانی رۆژئاوای کوردستان چاوەڕواندەکرێت رەجەب تەیب ئەردۆغان و بەشار ئەسەد لە بەغدا کۆببنەوە. ئەمڕۆ دووشەممە 1ی تەمووزی 2024، هەریەکە لە رۆژنامەکانی (وەتەن)ی سووری و (جەریدە)ی کوێتی و شەرقولئەوسەت رایانگەیاند، چاوەڕوان دەکرێت پێش هەڵبژاردنەکەی رۆژئاوای کوردستان، سەرۆکی تورکیا و سووریا بۆ دانووستادن لەسەر چۆنێتی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوانیان لە بەغدا کۆببنەوە. بەپێی زانیارییەکانی رۆژنامەی (وەتەن)ی سووری، کە بە یەکێک لە رۆژنامە نزیکەکانی ناوەندی بڕیار لە دیمەشق دادەنرێت و ئەوەی رایگەیاندووە، کە بەمنزیکانە بەشار ئەسەد، سەرۆکی سووریا و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی تورکیا لە بەغدا کۆدەبنەوە. لە لایەکی دیکەشەوە رۆژنامەی شەرقولئەوسەت لە زاری چەند سەرچاوەیەکەوە رایگەیاندووە، کە سەرباری هەوڵەکانی مۆسکۆ بۆ نزیککردنەوەی دیمەشق و ئەنقەرە، بەڵام هێشتا پەیوەندییەکانی نێوان هەردوولا ئاڵۆزن. هەر لەسەر ئەم کۆبوونەوەیە، رۆژنامەی (جەریدە)ی کوێتی بڵاویکردەوە، کۆبوونەوە چاوەڕوانکراوەکە لەلایەن رووسیا، چین، ئێران و وڵاتانی عەرەبییەوە پشتیوانی دەکرێت. سەرچاوەکانی هەواڵ ئەوەیان خستۆتەڕوو، کە تورکیا دەیەوێت کۆبوونەوەکە دووقۆڵی و دوور لە چاوی میدیا بێت، بۆ ئەوەی لەسەر هەموو وردەکارییەکان لەگەڵ لایەنی سووریا گفتوگۆ بکەن. ئەمەش لە کاتێکدایە، کە پێشتر چەند هەوڵێکی هاوشێوەی رووسی و ئێرانی هەبوون، بەڵام سەرجەمیان شکستیان هێنا، بۆیە ئەمجارە مۆسکۆ نایەوێت هەوڵەکەی بەغداش هەمان چارەنووسی ئەوانەی پێش خۆی هەبێت. جێگای ئاماژەیە، خۆبەڕێوەبەریی باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا ئامادەکاری بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی شارەوانییەکان دەکات کە تورکیا بە توندی دژی ئەنجامدانی وەستاوەتەوە و ناوبەناویش هەڕەشەی هێرشی سەربازی دەکات بۆ رێگرتن لە هەڵبژاردنەکە.

هاوڵاتی دادگەی فیدراڵی لەبارەی کردنی ھەڵەبجە بە پارێزگای 19 ھەمینی عێراق و پێدانی شایستەی دارایی و ئیداریی بە پارێزگاکە کۆدەبێتەوە. ئەمڕۆ دووشەممە 1ی تەمووزی 2024، دادگەی باڵای فیدراڵی عێراق کۆدەبێتەوە و سکاڵایەکی تایبەت بە پارێزگابوونی ھەڵەبجە و پێدانی شایستەی دارایی و ئیداریی بەو پارێزگایە تاوتوێ دەکات. ئەمڕۆ دانیشتنی یەکەم لەسەر سکاڵایەک بەڕێوەدەچێت کە لەلایەن موسەننا ئەمین ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانەوە لەسەر سەرۆک وەزیرانی عێراق و سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران تۆمارکراوە. جێگەی ئاماژەیە، لە سکاڵاکەدا داواکراوە دادگا بڕیارێک دەربکات بۆ پابەندکردنی سکاڵالێکراوان بە کارکردن بە مادەی 141ی دەستور تایبەت بە دانپێدانان بەسەرجەم ئەو بڕیارانەی لەلایەن حکومەت و پەرلەمانی کوردستانەوە دەرکراون. ھەروەھا داواکراوە بڕیاربدرێت لەبارەی کردنی ھەڵەبجە بە پارێزگای 19 ھەمینی عێراق و پێدانی شایستەی دارایی و ئیداریی بە پارێزگاکە. جێگەی ئاماژەیە، لەئەیلولی 2009 پەرلەمانی کوردستان بە بڕیارێک ھەڵەبجەی بە پارێزگا ناساند و ساڵی 2013 بڕیارەکە لەلایەن حکومەتی ھەرێمەوە ئاڕاستەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کرا. سەرۆک وەزیرانی عێراق لە ئازاری ساڵی رابردووداو دوای پەسەندکردنی پڕۆژە یاسای بە پارێزگابوونی ھەڵەبجەی ئاڕاستەی ئەنجومەنی نوێنەران کرد، بەڵا تا ئێستا پڕۆژەکە پەسەندنەکراوە.

هاوڵاتی بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە 1ی تەمووزی 2024، کاتژمێر 1:27خولەک بە کاتی تاران، بوومەلەرزەیەک بە ریختەری 4.7و لە قووڵایی 7 کیلۆمەتر ، کرماشانی لە رۆژهەڵاتی کوردستان هەژاند. بەڕێوەبەری مانگی سووری پارێزگای کرماشان ئاماژەی بەوە داوە، بوومەلەرزەکە لە سەرپێڵ زەهاو، ئەزگلە و قەسرشیرین و سەلاس باوەجانی هەستی پێکراوە. محەمەد باقر محەمەدی، بەڕێوەبەری مانگی سووری پارێزگای کرماشان ئاماژەی بەوەداوە، بە لەبەرچاو گرتنی ئەوەی قووڵایی بوومەلەرزەکە کەم بووە پەیوەندی بە گوندەکانیشەوە کراوەو هیچ زیانێکی نەبووە.

هاوڵاتی بۆ گفتوگۆکردن لەسەر کێشەكان لەبواری گومرگ و دەروازە سنوریەکان، وەفدێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغدایە.  ئەمڕۆ دووشەممە 1ی تەمووزی 2024، وەزارەتی دارایی و ئابووری حوکمەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند: ئێوارەی رۆژی یەکشەممە 30ی حوزەیرانی 2024، وەفدێكی حکومەتی هەرێمی کوردستان, کە پێکهاتوون لە ڕێبەر ئەحمەد وەزیری ناوخۆو ئاوات شێخ جەناب وەزیری دارایی و ئابوری و, بەڕێوەبەری گشتی گومرگ و وەفدی یاوەریان گەیشتوونەتە شاری بەغدا. دەشڵێت، ئامانج لە سەردانەکە گفتوگۆکردنە لەسەر کێشەو گرفتەکانی نێوان هەرێم و بەغدا  لەبواری گومرگ و دەروازە سنوریەکان.