.jpeg)
.jpg)
هاوڵاتی حكومەتی عێراق ئیدانەی هێرشەكەی سەر سنوری ئوردن و سوریا دەكات كە بەهۆیەوە سێ سەربازی ئەمریكا كوژران. باسم عەوادی، گوتەبێژی حكومەتی عێراق راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوەو لەبەشێكیدا دەڵێت "حكومەتی عێراق ئیدانەی ئەو هێرشەی ئەمدواییە سەر سنووری سووریا و ئوردن دەكات و بەنیگەرانییەكی زۆرەوە بەدواداچوون بۆ پێشهاتە ئەمنییە مەترسیدارەكانی ناوچەكە دەكات". ئەوەشی خستوەتەڕوو "لەكاتێكدا عێراق داوای كۆتاییهێنان بەتوندوتیژی دەكات و ئامادەیی خۆی دەردەبڕێت بۆ كاركردن لەسەر داڕشتنی رێسای بنەڕەتی مامەڵەكردن بۆ ئەوەی ناوچەكە بەدووربگرێت لە كاریگەری زیاتر و رێگریكردن لە فراوانبوونی بازنەی ململانێكان". وتەبێژی حكومەتی عێراق لە راگەیەنراوەكەیدا ئەوەشی وتوە " رەنگدانەوەی ئەم پێشهاتانە هەڕەشە لەسەر ئاشتی و ئاسایشی هەرێمی و نێودەوڵەتی دەكات و هەوڵەكانی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر لاواز دەكات و بازرگانی و ئابووری و دابینكردنی وزە دەخاتە مەترسییەوە".
.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی نەوتی عێراق رەتیدەكاتەوە حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەر تێچووی بەرهەمهێنانی نەوت رێكەوتبن. عاسم جیهاد، وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق لە لێدوانێكدا رایگەیاند “شتێكی لەو شێوەیە لە ئارادا نییەو ئاگامان لێی نییە رێككەوتن كرابێت، هەر شتێك هەبێت خۆمان رایدەگەیەنین".لە رۆژی 25ـی ئازاری 2023ـەوە هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە رێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە راگیراوە، ئەوەش دوای بڕیاری دادگای ناوبژیوانی نێودەوڵەتی لە پاریس، کە دۆسیەی نێوان بەغداد و ئەنقەرەی یەکلایکردەوە و بڕیاریدا تورکیا پابەند بکرێت بە قەرەبووکردنەوەی عێراق بە بڕی ملیارێک و 400 ملیۆن دۆلار.
.jpg)
هاوڵاتی دوای ئەوەی جۆ بایدن سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا رایگەیاند ، هێرشەکەی سەر بنکەی بورجی 22 لە باکووری رۆژهەڵاتی ئەردەن لەلایەن ملێشیاکانی سەر بە ئێران ئەنجام دراوە ، دەنگی نارەزایەتی کۆمارییەکانی ناو ئەمریکا تا دێت زیاتر دەبێت و داوای گۆرزێکی سەربازی راستەخۆ بۆ سەر ئێران دەکەن. لە وەلامی ئەو داواکارییانەش ، "ئادەم ئێرلی" وتەبێژی پێشووی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا وتی :" ئەمە پرسیاری ملیۆن دۆلارییە". ناوبراو لە لێدوانیکیدا بۆ کەناڵی "ئەلعەرەبییە" ، وتی : ئەم داوایە داوایەکی رەوایە ، چونکە لە لایەکەوە گروپی حزبوڵای عیراقی بنکە و بارەگانی ئەمریکا دەکەنە ئامانج و لەلایەکی دیکەوە حوسییەکان چەند جارێک هەوڵییان داوە پاپۆرە ئەمریکییەکان بە ئامانج بگرن و سەرەرای وەڵامەکانی ئەمریکا بەڵام ئەو هێرش و پەلامارانە هێشتا بەردەوامن. هەروەها ناوبراو ئەو پرسیارەشی خستە روو کە ئاخۆ ستراتیژی ئەمریکا لە لێدانی وەکیلەکانی ئێران لە ناوچەکە سەرکەوتوو بووە ؟ "ئیتر کاتی ئەوە هاتووە زەرەروزیانەکانی دوژمن گورچکبر بن و هیڕش بکرێتە سەر ئێران" ئادەم ئیرلی وا دەڵێت. بە بروای ناوبراو تاران کووشتنی وەکیلەکانی لە ناوچەکە بەلاوە گرنگ نییە و رەنگە گەر راستەوخۆ ئێرانییەکان بکرێنە ئامانج بارودۆخەکە بگۆرێت . لەلایەن خۆیەوە لیندسی گراهام سیناتۆری ئەمریکی لەسەر واڵی تایبەتی خۆی لە پیگەی ئەلەکترۆنی "ئێکس" نووسی : هەر ئێستا لە ئێران بدەن، بە بەهێزی هێرشی بکەنەسەر. لەلایەن خۆیەوە ئێران لە رێی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی وڵاتەکەیەوە ، بێ بەری بوونی خۆی لە هەر جۆرە هێرشێک بۆ سەر بنکەی بورجی 22 راگەیاند و ناسر کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران وتی : " ئەم تۆمەتانە ، تۆمەتی سیاسین و مەبەستی سەرەکی لێیان سەروژێر کردنی راستییەکانی ناوچەکەیە". جێی ئاماژەیە هێرشەکەی سەر بنکەی بورجی 22 ، بە مەترسیدارترین هێرشی گروپە چەکدارەکانی سەر بە ئێران ئەژمار دەکرێت کە لە ئاکامدا 3 سەربازی ئەمریکی کوژران و34 سەربازی دیکەش بریندار بوون و چاودێران ترسی فراوان بوونی جەنگی نێوان ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماسییان هەیە کە لە جەنگێکی ناوچەیی بۆ جەنگێکی هەرێمی بەرفراوان کە ئێرانیش بگرێتەوە پەرە بسێنێت.
هاوڵاتی ئەمرۆ دووشەمە 29/1/2024 ئاژانسەکانی هەواڵی سوریا رایانگەیاند ، کە بەرگرییە ئاسمانییەکانی سوریا لە بەرامبەر هێرشێکی موشەکی سوپای ئیسرائیل لە باشووری دیمەشق کەوتوونەتە کار. سەرچاوەیەکی نزیک بە هاوپەیمانەکانی ئێرانیش لە سوریا بە ئاژانسی هەوالی رۆیتەرزی راگەیاند ، کە هێرشەکە بۆ سەر ناوچەیەکی تایبەت بە سوپای پاسدارانی ئێران ئەنجام دراوە. هاوکات ڕامی عه‌بدولڕه‌حمان به‌ڕێوه‌به‌ری رێكخراوی روانگه‌ی سوری بۆ مافه‌كانی مرۆڤ به سكای نیوز عه‌ره‌بی وت: "ته‌قینه‌وه‌ی به‌هێز له ده‌وروبه‌ری دیمه‌شقی پایته‌خت ڕوویاندا، كه پێده‌چێت سوپای ئیسرائیل یه‌كێك له كێڵگه‌كانی ده‌وروبه‌ری ناوچه‌ی سه‌یده زه‌ینه‌بی باشووری دیمه‌شقی كردبێته ئامانج كه به یه‌كێك له باره‌گاكانی میلیشیای حزبوڵای لوبنان و سوپای پاسدارانی ئێران داده‌نرێت". وتیشی: "به‌رگرییه ئاسمانییه‌كانی سوپای سوریا هه‌وڵی ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی مووشه‌كه‌كانیان دا و تا ئێستا هیچ زانیارییه‌ك سه‌باره‌ت به قوربانییه گیانییه‌كان نییه". هەر لەم بارەیەوە میدیا فه‌رمییه‌كانی ئێران بڵاویان كرده‌وه كه له ئه‌نجامی هێرشه‌كانی نزیك مه‌زارگه‌ی سه‌یده زه‌ینه‌ب له سوریا دوو كه‌س كوژراون و ژماره‌یه‌كی دیكه‌ش بریندار بوون. له تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانیش دیمه‌نی به‌ئامانجگرتنی باره‌گاكانی سوپای پاسدارانی ئێران له ناوچه‌ی سه‌یده زه‌ینه‌ب بڵاوكرایه‌وه:
هاوڵاتی لە کاتێکدا رۆژ بە رۆژ کێشە و ئاڵۆزییەکانی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەراست روو لە تووندی دەکات و لە ساتەوەختێکی هەستیاردا بۆ ئیدارەکەی جۆ بایدنی سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کە ئیدارەکەی زیاد لە جارێک ئەوەی راگەیاندووە بە تووندی بەرپەرچی هەر هێرشێک بداتەوە کە دەکرێتە سەر هێزەکانیان لە رۆژهەڵاتی ناوەراست و بە تایبەتیش لە عیراق و سوریا ، لە هێرشێکی ملیشیا شیعەکانی سەر بە ئێران بۆ سەر بورجی 22 و سەرسنووری ئەردەن و سوریا 3 سەربازی ئەمریکی کوژران و 34 سەربازی دیکەش بریندار بوون. چاودێرە سیاسییەکان ئەم هێرشەیان بە مەترسیدار لە قەڵەمدا و رایانگەیاند، لە دوای جەنگی ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماسی فەڵەستینی لە 7ی ئۆکتۆبەری 2023 ، ئەمە یەکەمین جارە کە ژمارەیەک سەربازی ئەمریکی بە دەستی ملیشیاکان دەکوژرێت و بە دلنیاییەوە ئیدارەکەی جۆ بایدن بێ دەنگ نابن و بە تووندی وەڵامی هێرشەکە دەدەنەوە و رەنگە ئەمجارە بە راستەخۆ ئێران بە ئامانج بگیرێت. بە تایبەتیش هێرشەکە لە کاتێکدا کراوە کە جۆ بایدن هەموو هەوڵێکی خۆی دەدا بە مەبەستی سەرکەوتن لە هەڵبژاردنە سەرۆکایەتییەکەی ئەمریکا کە بڕیارە لە مانگی نۆڤەمبەری داهاتوو بەرێوە بچێت ، و دۆناڵد ترەمپی کاندیدی کۆمارییەکان چەندین جار جۆ بایدنی بە کەسێکی دودڵ و ڕاڕا وەسف کردووە و جۆبایدنی بە باکارهێنانی شێوازە کاری فشەڵ لەبەرامبەر تاراندا تۆمەتبار کردووە . کەواتە بژاردەکانی بەردەم جۆ بایدن لە بەرامبەر هێرشەکەی ملیشیاکانی سەر بە ئێران چۆن دەبێت؟ بە بڕوای شیکار و چاودێرە سیاسی و سەربازەکان ، لە ئێستادا ئیدارەکەی جۆ بایدنی سەرۆکی ئەمریکا سی بژاردەی لە بەردەمدایە کە بریتین لە یەکەم/ هێرشێکی تووند و بەرفراوان بکەنە سەر بنکە و مۆڵگەی ملیشیاکانی سەر بە ئێران لە سوریا و عیراق . دووەم/ هێرش کردنە سەر بنکە و بارەگاکانی ئێران لە سوریا. سێیەم/ چەند بنکەیەکی سەربازی و تایبەتی لە ناخۆی ئێران بە ئامانج بگرن ، کە ئەم بژاردەیە ، بژاردەیەکی سەرەکی نییە. لەلایەن خۆیەوە "جوویل رایبون" ی نیردەی تایبەتی ئیدارەکەی ترەمپ بۆ سوریا بە رۆژنامەی "وۆل ستریت ژۆرنال" ی رایگەیاند، هێرشەکەی سەر بورجی 22 هەموو هێڵە سوورەکانی تێپەراند و دەبێت واشنتۆن بە راستەوخۆ و بە تووندی تۆڵە لە ئێران بکاتەوە ، گەر بێتو ئەم کارە ئەنجام نەدات ئەوا هێرشی ملیشیاکانی بۆ سەر هێزە ئەمریکییەکان بەردەوام دەبێت. لە لایەن خۆیەوە "ئارۆن دەیڤید میلەر" لە دامەزراوەی کارنیج بۆ ئاشتی جیهانی ئەوەی خستە روو لە ئیستادا چەند رێگەیەکی وەڵامدانەوەی هێرشەکە هەیە کە بریتین لە بە ئامانج گرتنی بەرپەرسە باڵاکانی ئێران لە سوریا و عیراق ، یان هێرشکردنە سەر پاپۆرە ئێرانییەکانی ناو کەنداوی عەرەبی . ناوبراو وتی : " لە ئێستادا ئەوەی کە پیویستە بکرێت بریتییە لەوەی کە ئیدارەکەی جۆ بایدن نامەیەکی راستەوخۆ بۆ ئیرانییەکان بنێرێت و تێیانگەیەنێت وەڵامی ئەم جۆرە هێرشانە وەلامێکی زۆر تووندتر دەبێت لە هێرشەکانی پێشووتر . هەروەها هەر لەبارەی هێرشەکەی بورجی 22 و کوژران و برینداربوونی سەربازە ئەمریکییەکان ، کۆمارییەکانی ئەمریکا داوایان لە ئیدارەکەی جۆ بایدن کرد کە هێرشێکی راستەخۆ بکاتە سەر چەن ئامانجیک لە ناوخۆی ئێران. لەمبارەیەوە "تۆم کۆتۆن" ی سیناتۆری کۆماری ویلایەتی ئەرکنساس و ئەندامی لیژنەی کاروباری سەربازی و هەوالگری ئەنجومەنی پیران ی ئەمریکا وتی : " دەبێت تۆڵەکەی ئەمریکا ، چ لە ناوخۆی ئێران و چ لە هەموو ناوچەکانی رۆژهەڵاتی ناوەراست ، تۆڵەیەکی سەربازی تووند بێت لە دژی هێزە تیرۆریستییەکانی ئێران. جێی ئاماژەیە دوابەدوای هەڵگیرسانی جەنگی نێوان ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماس لە کەرتی غەزە ، ملیشیا و گروپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران نزیکەی 160 هێرشی جۆراوجۆریان کردۆتە سەر هێزەکانی ئەمریکا لە عیراق و ئێران.
هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رەتیدەکاتەوە تاران هیچ دەستێکی لە هێرشەکەی سەر ئەمریکییەکان هەبێت و دەڵێت، "ئەو دەنگۆیانە ئامانجی سیاسییان هەیە" و ئەمریکاش تاوتوێی بژاردەکانی دەکات بۆ وەڵامدانەوە. ناسر كەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران سەبارەت بە تۆمەتەكانی سەر ئێران لە بوونی پەیوەندییان بە هێرشەكەی شەوی ڕابردووی سەر بنكەیەكی سەربازی ئەمریكا ڕایگەیاند، تاران دەستوەردانی خۆی لە هێرشەكەی شەوی ڕابردووی سەر بنكەیەكی سەربازی ئەمریكا لە نێوان ئوردن و سووریادا ڕەتدەكاتەوە، كە بووە هۆی كوژرانی سێ سەرباز و برینداربوونی ٣٠ سەربازی دیكە. ئاماژەی بەوەش كرد، ئەم تۆمەتانە ئامانجێكی سیاسییان هەیە و ئامانجیان هەڵوەشاندنەوەی ڕاستی ڕووداوەكانی ناوچەكەیە. شەوی ڕابردووهێرشکرایە سەر بنکەی تاوەر-22 ی هێزەکانی ئەمریکا لەسەر سنووری ئوردن-سووریا لە ڕێگەی فڕۆكەیەكی بێ فڕۆكەوانەوە ، كە بووە هۆی كوژرانی سێ سەرباز و برینداربوونی ٣٠ سەربازی دیكە.، بەپێی ئامارەكانی پنتاگۆن، دوو هەزار و ٩٠٠ سەربازی ئەمریكی لە بنكە سەربازییەكانی ئوردندا هەن. هاوکات بەرپرسێکی ئەمریکیش باسی لە وەڵامدانەوەی ئەو هێرشە کردو رایگه‌یاند، ئێستا بژاردەکان تاوتوێ ده‌كرێن و لە بەیاننامەیەکی پنتاگۆنیشدادا هاتووە، کە هەشت سەربازی ئەمەریکی گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانەیەکی سەربازی لە دەرەوەی ئوردن بۆ وەرگرتنی چارەسەر. لە راگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە کە پێگەی سەربازی "تاوەری 22" کە دەکەوێتە باکووری رۆژهەڵاتی ئوردن، 350 سەربازی ئەمەریکی لەخۆدەگرێت، وەک بەشێک لە هێزەکانی سوپا و هێزی ئاسمانی، کە ئەرکیان بەرەنگاربوونەوەی داعشە. لای خۆشیەوە ئوردن ئیدانەی ئەو هێرشەکەی سەر بنکەکەی ئەمەریکای کرد. ئەمە یەکەم جارە لە دەستپێکردنی شەڕی ئیسرائیل و حەماس لە 7-10-2023ـەوە سەربازی ئەمریکی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ئەنجامی هێرشی درۆنی یان مووشەکی دەکوژرێت و تائێستا هیچ گرووپ یان رێکخراوێک بە فەرمی بەرپرسیارێتی خۆی لەو هێرشە نەگرتووەتە ئەستۆ.
.jpg)
هاوڵاتی لەئەنجامی هێرشێكی درۆنی بۆ سەر بنكەیەكی سەربازی ئەمریكا لەسنوری ئەردەن – سوریا سێ سەربازی ئەمریكی كوژران و 24ی تریش بریندار بوون. جۆ بایدن، سەرۆكی ئەمریكا لەبارەی هێرشكەی بنكە سەربازییەكەیان رایگەیاند "ئەو هێرشەی كە كرایە سەر هێزەكانمان و بووە هۆی كوژرانی سێ سەربازی ئەمریكا، لەلایەن گروپە توندڕەوە پشتگیریكراوەكان لەلایەن ئێرانەوە كە كار لە سوریا و عێراق دەكەن ئەنجامدراوە". سەرۆكی ئەمریكا بەڵێنیشیدا "سزای بەرپرسانی ئەو هێرشە دەدەن كە هێزەكانی ئەمریكایان كردە ئامانج لەكاتی گونجاو و بەو رێگەیەی كە خۆیان هەڵیدەبژێرن". هاوكات وەزارەتی بەرگری ئەمریكا رایگەیاند"لەهێرشی درۆنێكدا بۆ سەر بنكەیەكی سوپای ئەمریكا لەسنوری ئەردەن - سوریا، سێ سەربازی ئەمریكا كوژران و 24 سەربازی دیكەش برینداربوون". ئەمەش یەكەم هێرشە دەكرێتە سەر هێزەكانی ئەمریكا لە ئەردەن.
هاوڵاتی وەزارەتی ناوخۆی عێراق چالاکییە ئەمنییەکانی دیواری کۆنکرێتی ناوچەی باغؤسی نێوان سنوری عێراق و سوریا ڕاگەیاند و دەشڵێت لە رێگەی ئەو دیوارەوە رێگری لە کردەوەکانی قاچاخ و چەکدارانی داعش دەکرێت، ئەرکی ئاسایشی دیوارەکەش لە دەستی هێزەکانی پاسەوانی سنور دەبێت. ئەمڕۆ یەکشەممە، عەبدولئەمیر شەمەری وەزیری ناوخۆی عێراق لە مەراسیمێکدا ئەو دیوارە کۆنکرێتییەی کردەوە کە بۆ پاراستنی ئاسایشی سنوورەکانی لەگەڵ سوریادا دروستیکردووە. لەوبارەیەوە وەزارەتی ناوخۆی عێراق رایگەیاند، ئەو دیوارە کۆنکرێتییە دەکەوێتە سنوری رۆژئاوای عێراق و رۆژهەڵاتی سوریا، بنیادنانی ئەو دیوارەش لە ریزی ئەو پتەوکارییە ئەمنییانەیە کە لەلایەن وەزارەتی ناوخۆی عێراقەوە، بۆ بەهێز کردنی ئاسایشی سنورەکان جێبەجێکراوە ئەوەشخراوەتەڕو، ئەو دیوارە هاوکار دەبێت لە رێگریکردن کردەوەکانی قاچاخ و بەرەنگاربونەوەی چەکدارانی داعش، ئەرکی ئاسایشی دیوارەکەش دەسپێردرێت بە هێزەکانی پاسەوان سنور. هاوکات بە وتەی تەحسین خەفاجی وتەبێژی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق دیوارەکە درێژەپێدەری دیوارێکی پێشووە کە دوو ساڵ لەمەوبەر کاری لەسەر کراوە، درێژییەکەی ٥٠ کیلۆمەتر دەبێت و ١٥ ملیار و ١٤٠ ملیۆن و ٤٠٠ هەزار دیناری تێدەچێت، بڕیاریشە جێبەجێکردنی دیوارەکە بەردەوام بێت تاوەکو تەواوی ٦٠٠ کیلۆمەتری سنووری عێراق و سوریا بگرێتەوە.
.png)
هاوڵاتی پۆلیسی فیدڕاڵی عێراق رایگەیاند، ئاگادارکراونەتەوە لەبارەی دەستبەسەرکردنی سێ کچ لەلایەن براکانیانەوە لە ناوچەی حوسیەنییەی پارێزگای بەغدا، ئەوانیش تیمێکیان رەوانەکردوە و سێ کچەکە ئازادکراون و براکانیان دەستگیرکراون. فەرماندەیی پۆلیسی فیدڕاڵی لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، دوای گەیشتنی زانیاری و بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو دۆخەی لە ناوچەیەدا دروستبوە، مەفرەزەیەكی پۆلیسی فیدراڵی چونەتە شوێنێ روداوەكە و هەر سێ خوشكەكانی ئازادكردوە و براكانیشیان دەستگیركراون. لە ڕاگەیەندراوەکەشدا هاتووە، بەپێی زانیارییە ئەمنییەکانی پۆلیسی فیدڕاڵی، برای ئەو سێ کچە هەستاون بە بەستنەوەیان بە زنجیر و پاشان دەستبەسەرکردنایان لە ماڵەکەیاندا، بەهۆی چەند کێشەیەکی خێزانییەوە. پۆلیسی فیدراڵ ئاماژەی بۆ ئەوە كردوە، كە بەهۆی مامەڵەی خراپ لەگەڵ خوشكەكانیاندا، نیشانەكانی لێدان و چەقۆیان پێوەدیارە و لە بارودۆخێكی سەختدا ژیاون، راشیگەیاندوە: دۆسیەكە رەوانەی لایەنی پەیوەندیدار و یاسایی كراوە بۆ سزادانی تۆمەتباران.
.jpg)
هاوڵاتی بڕیاربوو له دانیشتنی ئه‌مڕۆیدا، په‌رله‌مانی عێراق بڕگه‌ی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی په‌رله‌مان یه‌كلا بكاته‌وه، به‌ڵام دوای دواخستنی ئه‌و بڕگه‌یه هیچ بڕگه‌یه‌كی دیكه‌ی نه‌خسته به‌رنامه‌ی كاره‌كانییه‌وه و دانیشتنه‌كه‌ی بۆ سێشه‌ممه‌ی داهاتو دواخست. نوسینگەى راگەیاندنى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق لە بەیاننامەیەکدا بڵاویکردەوە؛ ئەنجومەنى نوێنەران بڕگەى هەڵبژاردنى سەرۆکێکى نوێی بۆ ئەنجومەنەکە دواخست. ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە کە ئەم دواخستنە تا ئەو کاتەیە دادگاى فیدراڵى ئەو سکاڵایانە یەکلایی دەکاتەوە کە لە کاندیدێکى ئەو پۆستە و جێگرى سەرۆکى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق تۆمار کراوە. ئەوەش لە کاتێکدایە، دواى لابردنى محەمەد حەلبوسى لە پۆستى سەرۆکى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق، تا ئێستا هیچ کەسێک بۆ ئەو پۆستە یەکلایی نەبوەتەوە و بڕیاربو ئەمڕۆ بەپێى ئەو خشتەى کارەى لەلایەن ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراقەوە بڵاوکرابوەوە، ئەو پرسە یەکلا ببێتەوە. ڕۆژی سێشەممە (14ـی تشرینی دووەمی 2023) دادگای فیدراڵی بڕیاری کۆتاییهێنان بە ئەندامێتی هەر یەکە لە محەممەد حەلبووسی و لەیس دلێمی لە پەرلەمانی عێراق هێنا و بەمەش راستەخۆ حەلبووسی لە پۆستی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق دوورخرایه‌وه. حەلبووسی لە ساڵی 2018ـەوە سەرۆکی پەرلەمانی عێراق بوو، هاوکات سەرۆکی حزبی تەقەدومە، پێشتر و بەر لەوەی ببێتە سەرۆکی پەرلەمان، لە 29ـی ئابی 2017، ئەنجوومەنی پارێزگای ئەنبار بە زۆرینەی دەنگ حەلبووسی کردە پارێزگار. بۆ هەڵبژاردنی کەسێکیش بۆ شوێنی حەلبوسی ١٣ی ئەم مانگە ئەنجومەنی نوێنەران گەڕی یەکەمی دەنگدانی بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆکی نوێی ئەنجومەنەکە رێکخست و تێیدا شەعلان ئەلکرەیم کاندیدی تەقەدووم بە بەدەستھێنانی ١٥٢ دەنگ زۆرترین دەنگی بەدەستھێنا، بەڵام دواتر گەڕی دووەمی دانیشتنەکە دواخرا.
هاوڵاتی بەسەرپەرشتی سەرۆك وەزیرانی عێراق یەكەم كۆبوونەوەی عێراق و هاوپەیمانان بۆ تاووتوێكردنی پرسی كشانەوەی هێزەكانی هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی بەڕێوەچوو. بەپێی راگەیەنراوێكی نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆك وەزیرانی عێراق، ئەمڕۆ شەممە 27ی كانوونی دووەم، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق، سەرپەرشتی دەستپێكردنی خولی یەكەمی گفتوگۆی دوو قۆڵی نێوان عێراق و ئەمریكای كرد بۆ كۆتاییهێنان بەئەركی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق. لەچەند رۆژی رابردودا فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عێراق كە یەكێكە لە دوو جێگرەكەی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەتۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردەوە " لەگەڵ ئالینا رۆمانۆوسكی باڵیۆزی ئەمریكا لە عێراق كۆبووتەوەو نامەیەكی گرنگمان لە حكومەتی ئەمریكاوە بۆ حكومەتی عێراقی پێگەیشت". وەزیری دەرەوەی عێراق ئەوەشی وتوە "نامەكە لەلایەن سەرۆك وەزیران و لایەنە پەیوەندیدارەكانەوە تاووتوێدەكرێت و هەنگاوەكانی داهاتوو لەسەر ئەو بابەتە دەگیرێتەبەر".
.jpg)
هاوڵاتی فەرماندەیی گشتی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق رایگەیاند، محەمەد شیاع سودانی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکانی عێراق لیژنەیەکی ئەمنی راسپاردوە بۆ ئەنجامدانی لێکۆڵینەوە لەسەر روداوی هێرشە موشەکییەکەی کێلگەی غازی کۆرمۆر. راگەیاندنی شانەی ئەمنی عێراق ئەمڕۆ هەینی، بڵاویكردەوە؛ بەفەرمانی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق و بۆ بەدواداچون لە هێرشەكەی دوێنێ شەوی سەر كێڵگەی گازی كۆرمۆر لیژنەیەك بۆ لێكۆڵینەوە پێكبهێنێت ئەوەشی خستوەتەڕو، حکومەتی عێراق هەوڵدەدات ژێرخانی وڵات پەرەپێبدات و بژێوییەکی شایستە بۆ هاووڵاتیان دابین بکات و ئابوریی نیشتمانی بپارێزێت، بەڵام تێکدەرەكان کێڵگەی غازی کۆرمۆریان لە باشووری پارێزگای سلێمانی، هەرێمی کوردستان بە ئامانج گرتوە. ئەوەشخراوەتەڕو، لەسەر ئەو روداوە تێکدەرانەیە، محەمەد شیاع سودانی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکانی عێراق، فەرمانی کردوە لیکۆڵینەوە لەسەر روداوەکە بکرێت و تەواوی نهێنییەکانی لە ماوەی 48 کاتژمێردا ئاشکرا بکرێت. لە راگەیەنراوەی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان باس لەوەشکراوە، سودانی داواشیکردوە، رێکاری یاسایی بەرامبەر ئەو لایەنە بگیرێتە بەر کە ئەو تاوانەی ئەنجامداوە و هەڕەشەی لەسەر پڕۆژەیەکی وزەی سنوری هەرێمی کوردستان دروستکردوە.
هاوڵاتی به‌گوێره‌ی كارنامه‌ی په‌رله‌مانی عێراق، سبه‌ی شه‌ممه ده‌نگدان له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی نوێی په‌رله‌مان و خوێندنه‌وه و په‌سه‌ندكردنی ژماره‌یه‌ك پڕۆژه‌یاسا به‌ڕێوه ده‌چێت. له كارنامه‌ی دانیشتنی رۆژی شه‌ممه 27ـی كانوونی دووه‌می 2024ـدا هاتووه، له كۆبوونه‌وه‌ی یه‌كه‌مدا سه‌رۆكی نوێی په‌رله‌مان هه‌ڵده‌بژێردرێت، كه له دانیشتنی 14ـی ئه‌م مانگه‌دا پرۆسه‌كه قۆناغی یه‌كه‌می بڕی و تێیدا شه‌علان كه‌ريم، كاندیدی حزبی ته‌قه‌دوم 152 ده‌نگ و سالم عيساوی له سیاده 97 ده‌نگیان به‌ده‌ستتهێنا، به‌ڵام به‌هۆی دروستبوونی كێشه‌وه نه‌توانرا گه‌ڕی دووه‌می ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی نوێ ئه‌نجام بدرێت. هاوكات له خشته‌كه‌دا هاتووه، دوابه‌دوای هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی نوێی په‌رله‌مان، خوێندنه‌وه و ده‌نگدان له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك پڕۆژه‌یاسا ئه‌نجام ده‌درێت. بەگوێرەی زانیارییەکانیش لە نێوان کوتلە سیاسیەکان تائێستا رێککەوتن بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆکێکی نوێ بۆ ئەنجومەنەکە نەکراوە و ئەو کاندیدانەی لە دانیشتنی رابردو زۆرترین دەنگیان بەدەستھێنا، جارێکی تر ھەڵبژاردنیان بۆ دەکرێتەوە. ڕۆژی سێشەممە (14ـی تشرینی دووەمی 2023) دادگای فیدراڵی بڕیاری کۆتاییهێنان بە ئەندامێتی هەر یەکە لە محەممەد حەلبووسی و لەیس دلێمی لە پەرلەمانی عێراق هێنا و بەمەش راستەخۆ حەلبووسی لە پۆستی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق دوورخرایه‌وه. حەلبووسی لە ساڵی 2018ـەوە سەرۆکی پەرلەمانی عێراق بوو، هاوکات سەرۆکی حزبی تەقەدومە. پێشتر و بەر لەوەی ببێتە سەرۆکی پەرلەمان، لە 29ـی ئابی 2017، ئەنجوومەنی پارێزگای ئەنبار بە زۆرینەی دەنگ حەلبووسی کردە پارێزگار. بۆ هەڵبژاردنی کەسێکیش بۆ شوێنی حەلبوسی ١٣ی ئەم مانگە ئەنجومەنی نوێنەران گەڕی یەکەمی دەنگدانی بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆکی نوێی ئەنجومەنەکە رێکخست و تێیدا شەعلان ئەلکرەیم کاندیدی تەقەدووم بە بەدەستھێنانی ١٥٢ دەنگ زۆرترین دەنگی بەدەستھێنا، بەڵام دواتر گەڕی دووەمی دانیشتنەکە دواخرا.
هاوڵاتی رۆژنامه‌ی شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت لە ڕاپۆرتیکیدا باس لە ناوەڕۆکی نامەیەکی نهینی دەکات کە لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئەمریکاوە گەیه‌نراوه‌ته حکومەتی عێراق و تیایدا به‌رپرسانی واشنتن هۆشداری ده‌ده‌ن له‌وه‌ی كه كشانه‌وه‌ی هێزه‌كانیان "بێ باج نابێت". رۆژنامه‌ی شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت، ناوه‌ڕۆكی په‌یامێكی واشنتنی بۆ به‌رپرسانی عێراقی بڵاوكردوه‌ته‌وه، كه تیایدا "شێوازی کشانەوەی هێزه‌كانی هاوپه‌یمانان له عێراق و خشتەی کاتی لەخۆگرتوه" به‌ڵام جه‌ختیكردوه‌ته‌وه كه "كشانه‌وه‌كه، ئەگەر روبدات، بێ باج نابێت". رۆژنامه‌ی شەرق ئەلئەوسەت له زاری چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كه‌وه بڵاویکردۆتەوە کە، "واشنتن نیگه‌ران نییە بچێتە قۆناغێکی نوێی پەیوەندییە دوقۆڵییەکان له‌گه‌ڵ به‌غدا، بەڵام دەڵێت بە کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانانیش لە ناوچەکە هێرشەکانیان بەرامبەر بە گروپە چەکدارەکانی لایەنگری ئێران ناوەستێت و بەردەوام دەبێت بەتایبەت ، ئه‌گه‌ر هۆکاربن لە تێکدانی ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە". بەگوێرەی سەرچاوەکان، سودانی "لایەنە گرنگەکانی" پەیامەکەی ئەمەریکای لەگەڵ سەرکردەکانی هاوپەیمانێتی چوارچێوەی هەماهەنگی هاوبەش کردووە، لەوانە "پشتڕاستکردنەوەی ئەوەی کە هێرشەکانی ئەمەریکا دژی لایەنەکانی سەر بە ئێران ناوەستێت." لە نامەکەدا هاتووە " دانوستانە تەکنیکییەکانی داهاتوو بۆ ڕێکخستنی کشانەوەی هێزە هاوپەیمانییەکان ئاسان و خێرا نابن و کاتی پێویست دەوێت بۆ دڵنیابوون لەوەی هەموو دۆسیەکانی پەیوەست بەو کشانەوەیە چارەسەر دەکرێن." هاوکات بەگوێرەی ئەو سەرچاوانە، "واشنتن لەنامەکەدا هانی بەغدای داوە بۆ تێگەیشتن و درککردن بە دەرئەنجامەکانی کشانەوەکە، لەوانەش ئەو پابەندبونە دارایی و ئابورییانەی کە هەردو وڵاتیان به‌یه‌كه‌وه بەستوەته‌وه". هەروەها سێ سه‌رچاوه‌ی ئاگادار به رۆژنامه‌كه‌یان وتوه، "له‌ئێستادا چه‌ند پارتێكی شیعە كه له‌ناو چوارچێوه‌ی هه‌ماهه‌نگیدا كاریگه‌رن، هه‌وڵده‌ده‌ن كه ئه‌و لایه‌نانه رازیی بكه‌ن كه ده‌ستیان هه‌یه له په‌ره‌سه‌ندنی گرژییه‌كان له دژی ئه‌مریكیه‌كان و هه‌وڵده‌ده‌ن له هه‌ندێك له داواكانیان پاشه‌كشه بكه‌ن". ئەمریکا 2500 سەربازی لە عێراق هەیە، راوێژکاریی و هاوکاری هێزە ناوخۆییەکان دەکات بۆ رێگریکردن لە سەرهەڵدانەوەی داعش، کە لە ساڵی 2014 دەستی بەسەر بەشێکی زۆری عێراق و سوریادا گرت و له ئێستاشدا سودانی روبەڕوی فشاری زیاتری ناوخۆیی بوەتەوە، بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، دوای ئەوەی سوپای ئەمریكا زنجیرەیەك هێرشی كرده سه‌ر گروپه چه‌كداره‌كان له وڵاته‌كه‌دا.
هاوڵاتی ڕادیۆی فەردا لە زاری بەرپرسێکی ئەمریکییەوە بڵاویکردەوە کە پێش لە هێرشی داعش بۆ رێ و رەسمی ساڵیادی قاسم سلێمانی، ئەمریکا لە پەیامێکی تایبەدا، کۆماری ئیسلامی ئاگادار کردبۆوە لە هێرشەکە. بەرپرسێکی ئەمریکایی ئەمڕۆ پێنج شەممە ٢٥کانوونی دووهەم لە لێدوانێکدا کە بە شێوەی نووسراو بۆ رادیۆ فەردای ناردووە، رایگەیاند ئێرانیان لە هێرشەکەی داعش ئاگادار کردۆتەوە. ئەو بەرپرسە کە نەیویستووە ناوەکەی ئاشکرا بکرێت بە رادیۆ فەردای گوتووە " ئەمریکا سیاسەتێکی کۆنی هەیە لە سەر بنەمای " ئاگادارکردنەوە" لە گەڵ سەرجەم دەوڵەتەکاندا ئەم سیاسەتە پەیڕەو کراوە کە وڵاتان ئاگادار ئەکرێنەوە لە هەر مەترسییەکی تیرۆر." رۆژی ٣ی کانوونی دووهەم، لە رێ و رەسمی چوارەمین ساڵیادی کوشتنی قاسم سلێمانی لە شاری کرمان، ٢ تەقینەوە روویدا و زیاتر لە ٩٠ کەس کوژران و ٢٠٠ کەس بریندار بوون دواتر داعشی خواراسان ، بەرپرسایەتی هێرشەکەی گرتە ئەستۆ.
