ئیحسان شممەری بۆ هاوڵاتی: ئەگەر ئیسرائیل هێرش بكاتە سەر عێراق حكومەتەكەی سودانی هەرەس دەهێنێت

هاوڵاتی دادگایەکى بابل سزاى لەسێدارەدانى بۆ ئەو ژنە دەرکرد کە کچێکى نۆ ساڵانى لەو پارێزگایە رفاند و لەدواى کوشتنى پارچە پارچەى کرد  ئەو کچە ناوى ریتاج بو، لە مانگی ئەیلولی 2023دا لەلایەن ئەو ژنەوە لە ناحیەى ئەسکەندەریەى باکوورى پارێزگای بابل رفێندرا و دواى ماوەیەک بە کوژراوى دۆزرایەوە کە جەستەیشی پارچە پارچە کرابو، وە هەروەها سوتێندرابوو. بەگوێرەی راگەیێندراوی ئەنجوومەنی باڵای دادوەری، ئەو ژنە لە کاتى لێکۆڵینەوەدا دانى بەوەدا ناوە کە کچەکەی کوشتووە، پارچە پارچەى کردووە و سووتاندویەتى تاوەکو تاوانەکەى بشارێتەوە.  تاوانبارەکە دراوسێى ماڵى ریتاج بووە، بەگوێرەى مادەى 406ـی یاسای سزادانى عێراقى سزاى لەسێدارەدانی بەسەردا سەپێندراوە کە تایبەتە بە کوشتى ئەنقەست.     

هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی پاکستان ئەمڕۆ پێنج شەممە ١٨-١-٢٠٢٤ لەگەڵ ئەوەی هێرشە سەربازییەکانی بۆ سەر ئێران پشتڕاست کردەوە رایگەیاند، هێرشمان کردۆتە سەر حاشارگەی تیرۆریستەکان لە پارێزگای سیستان و بەلووچستانی ئێران. دوای ئەوەی ئێران شەوی سێ شەممە هێرشی کردە سەر پاکستان بە بیانووی لێدانی بنکەکانی جەیش العدل، وەزارەتی دەرەوەی پاکستان رایگەیاند مافی وەڵامدانەوە بە هێرشەکانی ئێران بۆ خۆیان بە ڕەوا ئەزانن، لە هەمانکاتدا رێز لە سەروەری خاکی ئێران ئەگرن. هاوکات رۆژی پێنج شەممە روەیتەرز لە زاری سەرچاوەیەکی ئەمنی پاکستانییەوە نووسی، ئەو وڵاتە بە هێزەوە وڵامی هەرچەشنە هێرشێکی ئێران ئەداتەوە. ئەم بەرپرسە ئەمنیەی پاکستان رایگەیاندووە هێزەکانی ئەو وڵاتە لە بەرزترین ئاستی ئامادەباشیدان. وەزارەتی دەرەوەی پاکستان بەرە بەیانی ئەمڕۆ پێنج شەممەش رایگەیاند هێرشەکان زۆر ورد و بە پێی زانیاری لە چالاکی تیرۆریستەکان ئەنجام دراون. وەزارەتی دەرەوەی پاکستان لە راگەیاندنەکەی خۆیدا باسی لەوە کرد ژمارەیەک کەس کە ئەو وڵاتە بە تیرۆریست ناویان دەبا کوژراون. لەم راگەیاندنەدا ئاماژە بە هێرشەکانی ئێران بۆ سەر بنکەکانی جەیش العدل نەدراوە، تەنها نووسراوە " مەبەست لەم هێرشەی ئەمڕۆ دابینکردنی ئاسایش و بەرژەوەندییەکانی پاکستانە کە لە گرینگترین پرسە بۆ ئەو وڵاتە و ناکرێت بخرێتە مەترسییەوە". لە کاتێکدا پاکستان باس لە کوژرانی چەند تیرۆریست ئەکات لە خاکی ئێران، بە پێی زانیاری سەرچاوە فەرمییەکانی کۆماری ئیسلامی لەم هێرشەدا ٢ پیاو و ٣ ژن و ٤ مناڵ کوژراون و کوژراوەکان ئێرانی نین. ماڵپەڕی (حال وەش٩ کە زانیارییەکانی سیستان و بەلووچستانی ئێران بڵاو ئەکاتەوە نووسیویەتی :" زۆربەی کوژراوەکان ئەندامانی بنەماڵەی لایەنە سەربەخۆیخوازەکانی بەلووچ و دانیشتوانی گوندە سنوورییەکانن لە شاری سەراوان لانیکەم ٥ منداڵ و ٤ ژن و پیاوێک کوژراون و ژن و پیاوێکیش بریندارن. وتەبێژی گرووپی سەربەخۆییخوازی بەلووچ کە بە ( BLF) دەناسرێن،  کوژرانی ژمارەیەک لە ئەندامانی خۆی بە هۆی هێرشەکانی پاکستانەوە پشتڕاست کردۆتەوەو هەڕەشەی تۆڵە سەندنەوەی کردووە. مێجەر گەهرام بەلووچ لەم راگەیاندنەدا وتوویەتی :" ئێستە بەرەی رزگاریخوازی بەلووچ(BLF)  بێدەنگ نابێت و تۆڵەی ئەم هێرشە ئەکاتەوە، لە ئێستاوە جەنگ دژی پاکستان رادەگەیەنین. هاوکات ماڵپەڕی تەسنیم سەر بە سپای پاسداران نووسیویەتی: ناسر کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران هێرشەکانی بەرەبەیانی ٥ شەممەی پاکستان بۆ چەند گوندێکی سەر سنووری ئیدانە کردووەو داوایان لە بەرپرسانی پاکستان کردووە بە زووترین کات وەڵامدەرەوە بن لە هۆکارەکانی ئەم هێرشانە. عەلیڕەزا مەرحەمەتی، جێگری پارێزگاری سیستان و بەلووچستان رایگەیاند، کاتژمێر ٤:٣٠ بەرەبەیانی رۆژی پێنج شەممە دەنگی چەند تەقینەوەی گەورە نزیک شاری سەراوان بیستراوەو دوای لێکۆڵینەوە دەرکەوت پاکستان بە مووشەک هێرشی کردۆتە سەر گوندە سنوورییەکانی ئێران. پێشتر بەرپرسێکی باڵای پاکستان بە روەیتەرزی راگەیاندبوو هێرشێ ئاسمانیان کردۆتە سەر چەند شوێنێک لە ئێران. شەوی سێ شەممە کۆماری ئسیلامی بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان و مووشەک هێرشی کردە سەر چەند شوێنێک لە پاکستان و رایگەیاند چەند بنکەیەکی جەیش العدلیان لە خاکی پاکستان لە ناو بردووە. لە راگەیاندنێکدا گرووپی جەیش العدل رایانگەیاند بە هۆی هێرشەکانی سوپای پاسدارانەوە ٢ مناڵ کوژراون. ئەم کارە بوو بە هۆی ئەوەی پاکستان باڵیۆزی خۆی لەتاران بکێشێتەوەو بە باڵیۆزی ئێران رابگەیەنێت بۆی نییە بگەڕێتەوە بۆ پاکستان لە ئێستادا. جەلیل عەباس جەیلانی ، وەزیری دەرەوەی دەوڵەتی کاتی پاکستان رۆژی چوارشەممە ١٧-١-٢٠٢٤ لە وتووێژی تەلەفۆنی لەگەڵ حسێن ئەمیر عەبدوڵڵاهیان، وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، پاکستان بە مافی خۆی ئەزانێت وەڵامی هێرشەکانی ئێران بداتەوە.

هاوڵاتی  سەرۆك ئەركانی سوپای ئیسرائیل رایگەیاند لەئێستادا ئەگەری هەڵگیرسانی جەنگ لە سنوری باكووری ئیسرائیلەوە لە هەموو كاتەكان زیاترە. هێترسی بالیفی سەرۆك ئەركانی سوپای ئیسرائیل لە میانەی  سەردانێكیدا بۆ سەربازگەی مەشقی سەربازە یەدەكەكانی ناو سوپای ئیسرائیل لە نزیك سنووری لوبنان، ئاشكرایكرد "وڵاتەكەی بەچڕی دەستیكردووە بە ئامادەسازی لە ئەگەری هەڵگیرسانی جەنگ لە بەرەی باكووری ئیسرائیلەوە". هالیفی ئەوەشی وت "نازانم جەنگەكە كەی هەڵدەگیرسێت، بەڵام دەتوانم ئەوە بڵێم كە ئەگەری هەڵگیرسانی جەنگ لە بەرەی باكوور و سنووری لوبنانەوە لە ماوەی مانگەكانی داهاتوودا زۆر لە ماوەكانی پێشوو زیاترە". سەبارەت بەگەڕانەوەی ئەو هاووڵاتییە ئیسرائیلیانەش كە لە ئەنجامی بۆردومانەكانی نێوان سوپای ئیسرائیل و حزبوڵای لوبنانی لە ناوچەكانیان هەڵهاتون  وتی "ئەو گەڕانەوەیە پێویستی بەگۆڕانكاری گەورە هەیە لە سەر سنوورەكانمان". هەروەها سەرۆك ئەركانی سوپای ئیسرائیل ئەوەی ئاشكرا كرد كە لە جەنگی نێوان سووپاكەی لەگەڵ بزووتنەوەی حەماسی فەڵەستینی وانەو ئەزموونی زۆر فێربوون و هەڵەكانیان لە ئەگەری جەنگ لەگەڵ حزبوڵای لووبنانی دووبارە ناكەنەوە. 

سەرۆك وەزیرانی عێراق رایگەیاند هێرشەكەی ئێران پێشهاتێكی مەترسیدارە بۆ سەر پەیوەندییە پتەوەكەی نێوانمان و عێراق مافی خۆیەتی هەموو ڕێوشوێنە یاسایی و دیپلۆماسیەكانی بگرێتەبەر. بەپێی راپۆرتێكی ئاژانسی رۆیتەرز، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەكۆڕبەندی داڤۆس بەمیدیا عێراقییەكانی راگەیاندوە "هێرشەكانی ئێران بۆ سەر هەولێر دەستدرێژییەكی ڕوونە بۆ سەر سەروەری عێراق و پێشهاتێكی مەترسیدارە كە پەیوەندیی پتەوی تاران و بەغدای تێكداوە". كۆماری ئیسلامی ئێران رۆژی دووشەممە بەچەند موشەكێكی بالیستیكی زیرەكی جۆری (خەیبەر شكێنی 3) هێرشیكردە سەر هەولێرو لە ئەنجامدا چوار هاووڵاتی شەهید بوون و زیاتر لە 16 كەسی تریش بریندار بوون، سەرەڕای زیان گەیاندن بە چەندین خانوو و موڵكی خەڵكی مەدەنی كە لە دووری شەس سەد مەتر لە ماڵەكەی پێشڕەو دزەیی كە خۆی و منداڵەكەشی لە هێرشەكەدا شەهید بوون كەوتبوونە ژێر كاریگەری هێرشەكەی سوپای پاسدارانی ئێران. ئەمەش كاردانەوەی جیهانی لێكەوتەوە، هەروەها ناكۆكیەكی نا ئاسایی لەنێوان هەردوو دەوڵەتدا بەدوای خۆیدا هێنا، بەغداد وەك ناڕەزایەتیەك باڵیۆزی وڵاتەكەی لە تاران بانگهێشتكردەوە، هاوكات بەرپرسی كاروباری ئێرانیشی لە بەغداد بانگهێشتكرد. لەبەرامبەریشدا تاران پێداگریكرد كە هێرشەكە بەمەبەستی ڕاگرتنی هەڕەشە سیخوڕەكانی ئیسرائیلە بووە. لەبارەی هەڵوێستی عێراق بەرامبەر بەو هێرشەی سوپای پاسداران، سەرۆك وەزیرانی عێراق جەختی لەوەكردۆتەوە" عێراق مافی خۆیەتی هەموو ئەو ڕێوشوێنە یاسایی و دیپلۆماسیانە بگرێتەبەر كە هەیەتی وەك نەتەوەیەكی خاوەن سەروەری". ئەمەش لەكاتێكدایە ئێران لە ماوەی ڕابردوودا چەندین هێرشی لە هەرێمی كوردستان ئەنجامداوەو ڕایگەیاندوە"ئەو ناوچەیە وەك گۆڕەپانی گرووپە دابڕاو و جوداخوازەكانی  ئێرانن و بریكاری دووژمنە سەرسەختەكەی ئێرانن كە ئیسرائیلە". بۆ ئەو مەبەستەش بەغدا هەوڵی چارەسەركردنی نیگەرانییەكانی ئێرانی سەبارەت بەحزبەكانی رۆژهەڵاتی ئێران لە ناوچەكەدا داوە، لەو چوارچێوەیەشدا كاری بۆ گواستنەوەی بەشێك لە ئەندامانی هەریەك لەو حزبانە داوە لەچوارچێوەی ڕێككەوتنێكی ئەمنی لەگەڵ تاران لە ساڵی 2023دا، بەڵام هێرشەكان بەردەوامن لەژێر بیانووی جۆراوجۆردا، كە دواینیان لێدانی هەرێمی كوردستانە بە بیانوویی "سیخوڕیكردن بۆ ئیسرائیل".

هاوڵاتی لەم چەند رۆژەی رابردوودا کۆماری ئیسلامی ئێران بە بێ ئەوەی هیچ بنکە و بارەگایەکی ئەمریکی بە ئامانج بگرێت، بە مووشەک هێرشی کردە سەر 3 ووڵاتی دراوسێی خۆی کە بریتین لە "عیراق و سوریا و پاکستان" و بە بڕوای چاودێران ئێران نایەوێت کێشە و ئاڵۆزییەکانی لە گەڵ ئەمریکا لەوە زیاتر گرژی بە خۆیەوە ببینێت. بە بڕوای چاودێران ئێران سەرەرای ئەوەی بەبەردەوامی هێزەکانی ئەمریکا بە ئاژاوە نانەوە لە ناوچەکە تۆمەتبار دەکات بەڵام  لە ئێستادا خۆی لە هەموو جۆرە روبەروبوونەوەیەکی سەربازی لەگەڵ ئەمریکا بە دوور دەگرێت و ئەو ناوچانە دەپێکێت کە لە بنکە و بارەگاکانی سوپای ئەمریکییەوە دوورن. کاروکاردانەوەکانی سێ هێرشە مووشەکییەکەی ئێران هێرشەکان لە درەنگانیکی شەوی دووشەمە و نیوەرۆی سێشەمە ئەنجامدران بەم جۆرە: یەکەم/ تاران بە بیانووی بوردومانی بارەگای چەکدارە تیرۆریستییەکانی داعش بە چوار مووشەک شاری ئیدلیبی سوریای بوردومان کرد. لەدوای بوردومانەکەش سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران رایگەیاند : ئەم هێرشانە لە تۆڵەی کوژراوەکانی دوو تەقینەوەیکەی شاری کرمان ئەنجام دراون و لەو بوردومانانە بارەگای بەرپرسە سەرەکییەکانی ئەو کارە تیرۆریستییەی کرمان کراونەتە ئامانج. دووەم/ تاران بە بیانووی خاپورکردنی بنکە ئیسرائیلییەکانی ناو هەرێمی کوردستان بە 11 مووشەک هێرشی کردە سەر شاری هەولێر. دوبەدوای هێرشەکانی هەولێر، عیراق سەفیرەکەی خۆی لە تاران بۆ راوێژ بانگێشتی بەغداد کرد و مەسروربارزانیش لە میانەی کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانی لە داڤۆس رایگەیاند : وەڵامی ئەم هێرشانە دەدەینەوە، هەروەک چۆن قاسم ئەعرەجی راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی عیراق ، ئەوەی ئاشکرا کرد کە هیچ بنکە و بارەگایەکی ئیسرائیلی لە هەرێمی کوردستان بوونی نییە. سێیەم / دوای ئەو دوو هێرشەش ، ئێران بە موشەک و دروون پەلاماری دوو بارەگای " سوپای یەکسانی – جیس العدل"ی لە پاکساتاندا ، کە گروپێکی بەرهەڵستکاری بەلوچی ئێرانین  و هەوڵی جیاکردنەوەی سیستان و بەلوچستانی دەدەن لە ئێران . ئێرا ن خۆی بە دوور دەگرێت  لە کووشتنی سەربازە ئەمریکییەکان لەم بارەیەوە "ویژدان ئەبدولرەحمان"ی پسپۆر لە کاروباری ئێراندا ، هۆکاری خۆبەدوور گرتنی ئێران لەو روبەروبوونەیە خستە روو و وتی : " ئاشکرایە کە کاردانەوەو وەڵامەکانی ئێران بۆ واشنتۆن وورد و خوێندراوەن ، بەجۆری کاردانەوەکانی کوژرانی هیچ ئەمریکییەکی لێ ناکەوێتەوە، هەر لەبەر ئەمەش بە بیانووی بوونی بنکەی سیخوری "مۆساد" لە هەولێردا ، هێرشی کردە سەر ئەو شارە ، و لە هەمنکاتیشدا هێرشی کردە سەر ئیدلیب لە سوریا،  تا بەو جۆرە لەلایەک شکستەکانی خۆی پەردەپۆش بکات ، لەلایەکی دیکەوە هێز و توانای خۆی لەبەر دەم لایەنگر و پشتیوانەکانی نمایش بکات ،بە تایبەتیش دوای کوژرانی فەرماندە باڵاکانی سوپای پاسداران لە سوریا و چەند فەرماندەیەکی سەربازی حزبوڵای لووبنانی لە لایەن ئیسرائیل و ئەمریکاوە  ". لەلایەن خۆیەوە "فراس ئەلیاس"ی پسپۆر لە ئاسایشی نەتەوەیی ئێران ، هاوڕایە لەگەڵ قسەکانی "عەبدولرەحمان" و پێی وایە کە ، بەبەردەوامی ئێران هەوڵ دەدات بەجۆری وەڵام بداتەوە کە زۆر لەسەری  نەکەوێت و وەڵامەکانی نەبێتە مەترسییەکی ڕاستەقینە بۆ سەر خۆی ، بۆ ئەمەش عیراق باشترین شوێنە بۆ ئەو پەرچەکردار و وەڵامانەی عیراق و بەم جۆرە خوێندنەوە بۆ هێرشە مووشەکییەکانی ئێران بۆ سەر شاری هەولێر دەکات: یەکەم / ئاماژەیە بۆ دەستگیرۆدەیی ئێران لە بەرامبەر روبەرونەوەی راستەوخۆ لە گەڵ ئەمریکا و ئیسرائیل و لە هاوسەنگ راگرتنی هێز. دووەم/ هێرشەکانی ئێران ئەوە دەردەخەن کە ئەو وڵاتە توانای فراوان کردنی بازنەی جوگرافیایی روبەروبونەوەکانی نییە و خاکی عیراق بۆ دەرچوون لەو قەیرانە بە کار دینێت. سێیەم/ سەبارەت بەو هێرشانەش کە گروپ و میلیشیاکانی سەر بە ئێران لەناو خاکی عیراق لە دژی بنکەی هیزەکانی ئەمریکاوە ئەنجامی دەدەن ، دەچنە چوارچێوەی ستراتیژی یەکگرتنی مەیدانەکانی روبەروبونەوە و ئامانجی سەرەکی ئەو هێرشانەش ئیستینزافی هێزەکانی دوژمنە ،  نەک سەرکەوتنیکی یەکجارەکی بە سەریاندا و سەرقاڵ کردنی هێزەکانی ئەمریکا و ئیسرائیلە تا بەو جۆرە نەپرژنە سەر ئێران. چوارەم/ ئاشکرایە لە دوای کوژرانی قاسم سولەیمانی فەرماندی سوپای قودس لە ساڵی 2020 ، ستراتیژییەتی یەکگرتوویی مەیدانەکانی روبەروبوونەوە بە هۆی نەبوونی کەسێکی کاریگەری وەک قاسم سلێمانی ، فشارەکانی خۆی لە دەست داوە. لەناو بردنی ئەزموونی هەرێمی کوردستان لەلایەن خۆیەوە "عارف باوەجانی" ،سکرتێری حزبی سەربەستی کوردستان ی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی ،جەخت لەوە دەکاتەوە کە هەموو بیانووەکانی ئێران سەبارەت  بە بوونی بنکەی مۆسادی ئیسرائیلی لەناو هەرێمی کوردستان درۆیەکی گەورەیە و مەبەستی سەرەکی هیرشەکان بریتین لە : یەکەم/ لەناوبردنی ئەزموونی هەرێمی کوردستان ،تا بەو جۆرە ئەم ئەزموونە بۆ ناو کوردستانی ئیران(ڕۆژهەڵات) پەل نەهاوێت. دووەم/ ئێران وەک دوژمن لە هەرێمی کوردستان دەروانێت و پێی وایە رەنگە لە داهاتوودا ئەمریکا خاکی هەرێم بۆ هیرش کردنە سەر ئێران بەکار بهێنێت. سێیەم/ ئیران بوونی پارتە کوردییە ئۆپۆزسیۆنەکانی وڵاتەکەی لەسەر خاکی هەریمی کوردستان ، بە هەرەشەیەک دەزانێت بۆ سەر باری ئاسایشی خۆی . لە ماوەکانی پێشوودا عیراق بەمەبەستی ریگری کردن لە هیرشەکانی ئێران بۆ سەر خاکەکەی بە بیانووی بوونی ئەو گروپە ئۆپۆزسیۆنە چەکدارییانە ، ڕێکەوتنیکی لەگەڵ لایەنی ئێرانیدا بەست و ئەو هێزانەی لەسەر سنوورەکانی خۆی لەگەڵ ئیران دوور خستەوە. بە پێی وتەی لیژنەی باڵای رێکەوتنە ئەمنییەکەش، هەموو بنکە و بارەگاکانی ئەو هێزانە لەسەر سنووری ئێران دوور خراونەتەوە.

هاوڵاتی ئەمرۆ چوارشەمە، فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عیراق لە چاوپێکەوتنێکیدا لە گەڵ کەناڵی "سی ئێن ئین" ی ئەمریکی بوونی بنکە و بارەگاکانی ئیسرائیلی لەناو هەرێمی کوردستان رەت کردەوە . هەرەوەها ئەوەشی ووت: کە کێشە و ناکۆکییەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران لەسەر خاکی عیراق رەنگی داوەتەوەو لەبەر ئەوەی ئێران توانای هێرش کردنە سەر ئیسرائیلی نییە ، ئەوا لە چوار دەوری خۆی بە دوای قوربانییەکدا دەگەرێت و هەرلەبەر ئەمەش هێرشی کردە سەر هەولێر و عیراقییەکان باجی ئاڵوزی و ناکۆکییەکانی نێوان ئێران و ئیسرائیل لەلایەک و ئێران و ئەمریکا لەلایەکی ترەوە دەدەن. هەروەها وەزیری دەرەوەی عیراق بە تووندی ئیدانەی ئەو هێرشانەی کرد و وتی : سەرجەم قوربانییەکانی هێرشەکەی ئێران بۆ سەر هەولێر کوردی عیراقی بوون . لە درەنگانێکی شەوی 15 لەسەر 16 ی یەکی 2024دا ، سووپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران بە بیانووی خاپوورکردنی بنکە سیخورییەکانی ئیسرائیل لە ناو خاکی هەرێمی کوردستاندا، بە چەند مووشەکێکی بالیستی زیرەکی جۆری "خەیبەرشکێنی 3" هێرشی کردە سەر هەولێر و لە ئەنجامدا چوار هاوڵاتی گیانیان سپارد و چەند کەسێکی دیکەش بریندار بوون. دوای هێرشەکانیش وەزارەتی دەرەوەی عیراق لەسەر هێرشەکانی سەر هەولێر ، نامەیەکی نارەزایی و شکایەتییان بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی جیهانی و نەتەوە یەکگرتووەکان نارد

هاوڵاتی ئەمشەو بە مووشەکی دوورهاوێژ دوو بارەگای گرووپی چەکداری جەیشولعەدلی لە پاکستان بوردوومان کراوە. ناوەندەکانی هەواڵی کۆماری ئیسلامی رایانگەیاند شەوی سێ شەممە ١٦-١ هێرشیان کردۆتە سەر دوو بنکەی جەیش العدل لە پاکستان و لە ناویان بردووەهاوکات بە پێی هەواڵی ماڵپەڕی ئیرنا، بە مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان هێرش کراوەتە سەر بنکەکانی جەیش العدل . ماڵپەڕی تەسنیم سەر بە سپای پاسداران لەم بارەوە نووسیویەتی :" ئەو ناوچەیەی کراوەتە ئامانج ، ناوچەیەکە بە ناوی کێوی سەوز لە بەلووچستانی پاکستان کە یەکێک لە گەورەترین بنکەکانی جەیش العدل لەو ناوچەیەیە. هیچ زانیارییەک دەربارەی زیانە گیانیەکانی ئەم هێرشە بڵاو نەکراوەتەوە، بەڵام بەشی فارسی ماڵپەڕی BBC لەم بارەوە نووسیویەتی کە بە هۆی هێرشەکانی سپای پاسداران بۆ سەر بنکەکانی جەیش العدل ٦ کەس لە نزیک شاری پەنجگوور بریندار بوون. چەند رۆژ لەوە پێش و رۆژی ١٠-١ -٢٠٢٤ هێرش کرایە سەر بنکەیەکی هێزە سەربازییەکانی کۆماری ئیسلامی لە شاری راسک لە پارێزگای سیستان و بەلووچستان و جەیش العد بەرپرسایەتی ئەم هێرشانەی گرتە ئەستۆ. ئەم هێرشەی سەر خاکی پاکستان دوای هێرشەکانی دوێنێی شەوی سوپای پاسداران بۆ سەر هەرێمی کوردستان و سووریا دێت، دوێنێ شەو، سوپای پاسداران هێرشێکی مووشەکی لە دژی هەولێر ئەنجامدا، بەپێی قسەی حاجی زادە، فەرماندەی هێزی ئاسمانی سوپای پاسدارانی ئێران ١١ موشەک ئاڕاستەی هەولێر کراون، چوار موشەکیان لە کرماشان و حەوت مووشەکەکەی تر لە ئازەربایجانی شەرقییەوە ئاراستە کراون. هەر دوێنێ شەو سوپای پاسداران هێرشێکی مووشەکی لە دژی بارەگاکانی چەتەکانی داعشی لە سووریا ئەنجامدا، سوپای پاسداران ڕایگەیاند، هێرشەکەی سووریا وەک تۆڵەی تەقینەوەکەی پارێزگای کرمان ئەنجام داوە.

هاوڵاتی کاربەدەستێکی ئەمەریکی  ڕایگەیاند "لە سێیەم هێرشدا بۆ سەر حوسییەکانی یەمەن  ئەمڕۆ سێسەممە توانرا بنکەیەکی موشەکی دژە کەشتی حوسییەکان تێکبشکێنرێت" هێرشەکەی ئەمریکا دوای ئەوە هات ئێوارەی ئەمڕۆ دوبارە هێرشکرایەوە سەر کەشتییەکی بازرگانی لە لایەن ئەو گروپەوە کە لە لایەن ئێرانەوە پشگیری دەکرێن. ڕۆژنامەی واشنتن پۆستی ئەمریکی لە زاری کاربەدەستێکی ئەمریکییەوە ڕایگەیاند  ئەمشەو ١٦/١/٢٠٢٤  هێزەکانی ئەمریکا لە وڵامی هێرشی حوسییەکان بۆ سەر کەشتییەکی یۆنان هێرشی موشەکییان بۆ سەر ئەو گروپە ئەنجام داوەو وتیشی هیچ وردەکارییەکی دیکەی لەسەر هێرشەکەی ئەمەریکا نییە بەوپێیەی هێشتا ئۆپەراسیۆنەکە ئاشکرا نەکراوە. ئەم هێرشە لە کاتێکدا هات کە حوسییەکان کە لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانی دەکرێن بەرپرسیارێتی ئەو هێرشە موشەکییەیان ڕاگەیاند کە ئێوارەی ئەمڕۆ  بۆ سەر کەشتی بار هەڵگری بەکۆمەڵی زۆگرافیا لە دەریای سوور ئەنجامیاندا ، کەشتی (زۆگرافیا) کە خاوەندارییەتییەکەی بۆ وڵاتی یۆنان ئەگەڕێتەوە، ٢٤ کەسی لەسەر بووەو لە ڤیەتنامەوە بەرەو ئیسرائیل ڕۆیشتووە. ئەم هێرشەی حوسییەکان بۆ سەر کەشتی زۆگرافیا ئەوە دەردەخات کە سەرەڕای هێرشە گەورەکەی ئەمەریکا و بەریتانیا بۆ سەر گروپەکە لە ڕۆژی هەینیدا کە زیاتر لە 60 ئامانجیان لە 28 شوێنی جیاواز پێکا و بۆردومان کرد، بەئامانجگرتنی کەشتییە بازرگانییەکانی دەریای سور کۆتای نەهاتووە. سەبارەت بە هێرشەکە وتەبێژی سەربازی حوسییەکان جەنەڕاڵ یەحیا ساری لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند هێرشەکە دوای ئەوە ئەنجام دراوە کە دەستەی کەشتییەکە ڕەتیان کردۆتەوە وەڵامی ئاگادارییەکان بدەنەوە کە بۆیان نێردراوە سەبارەت بە گەشتکردنیان بۆ بەندەرێکی ئیسرائیل. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاش سەبارەت بەو هەواڵانەی کە گوایە کەشتییەکە کەلوپەلی بۆ ئیسرائیل گواستۆتەوە ڕایگەیاند کەشتییەکە لەلایەن کۆمپانیایەکی یۆنانیەوە بەڕێوەدەبرێت، هیچ بارێک لەسەر کەشتییەکە نەبووە و تەنها زیانی ماددی بەرکەوتووە.وتیشی ئەو تیمەی لەسەر کەشتییەکە بوون لە 20 ئۆکرانی و سێ فلیپینی و یەک هاوڵآتی جۆرجی پێکهاتووە. هاوکات  ئاژانسی Associated Pressیش ڕایگەیاند  کە کەشتی زۆگرافیا هێشتا لە جووڵەدایە دوای هێرشەکەی کراوەتە سەری.  

هاوڵاتی لە درێژەی هێرشی حووسییەکان بۆ سەر کەشتییە بازرگانییەکان لە دەریای سوور، ئەمڕۆ سێ شەممە ١٦-١-٢٠٢٤ دوبارە هێرشییان کردەوە سەر کەشتییەکی بازرگانی لە دەریای سوور. ئاژانسی هەواڵی روەیتەرز ئەمڕۆ سێ شەممە ١٦-١- ٢٠٢٤ لە زاری سێ سەرچاوەی کەشتیوانییەوە باسی لەوە کرد کە کەشتی ( فلەیبەر زۆگرافیا) بێ ئەوەی باری لەسەر بێت لە دەریای سوورەوە بەرەو باکوورگەشت کردووەو لە لایەن حووسیەکانەوە کراوەتە ئامانج. هاوکات بە وتەی سەرچاوەیەکی کەشتیوانی یۆنانیش، کەشتی (زۆگرافیا) کە خاوەندارییەتییەکەی بۆ وڵاتی یۆنان ئەگەڕێتەوە، ٢٤ کەسی لەسەر بووەو لە ڤیەتنامەوە بەرەو ئیسرائیل ڕۆیشتووە. ئێمبری، کۆمپانیای کارناسی و کارگێڕی دەریاوانی بەریتانی، لەمبارەوە وتوویەتی کە کەشتی فلەیبەر کە کەشتییەکی یۆنانییەو بە ئاڵای وڵاتی ماڵتەوە لە هاتووچۆدا بوو، لە کاتی رەتبوون لە دەریای سوور لە باکووری رۆژئاوای بەندەری ئەلسەلیف لە پارێزگای حەدیدەی یەمەنەوە بە مووشەک کراوەتە ئامانج. رۆژی دووشەممەش ١٥-١ ناوەندی فەرماندەیی ئەمریکا (سێنتکۆم) رایگەیاند حووسییەکان کە لە لایەن کۆماری ئیسلامییەوە پشتیوانی ئەکرێن بە مووشەکی بالستیکی دژە کەشتی هێرشیان کردۆتە سەر کەشتییەکی بارهەڵگری ئەمریکایی کە ئاڵای دوورگەکانی مارشاڵی لەسەر بووە. سێنتکۆم باسی لەوە کرد ئەم هێرشە کاتژمیر ٤ی دوای نیوەڕۆی دووشەممە بە کاتی یەمەن بووەو زیانی گیانی نەبووە.  وتیشی کە کاتژمیر ٢ی دوانیوەڕۆ بە کاتی یەمەن، هێزەکانی ئەمریکا توانیویانە مووشەکێکی بالستیکی دژە کەشتی بخەنە خوارەوە کە بەرەو کەشتییەکی بارهەڵگر هاوێژرابوو. لەم پەیوەندەدا بەرەبەیانی رۆژی هەینی ١٢-١-٢٠٢٤ دوای چەندجار ئاگادار کردنەوەی حووسییەکان لە لایەن ئەمریکا و بەریتانیا و هاوپەیمانەکانیانەوە، هێزەکانی ئەمریکا و بەریتانیا  بە هاوبەشی هێرشیان کردە سەر بنکە و شوێنەکانی حووسییەکان و بە پێی ئەو زانیارییانەی کە هێزی ئاسمانی ئەمریکا بڵاوی کردۆتەوە، ٦٠ خاڵ لە ١٦ شوێنی کە لە لایەن حووسییەکانەوە بە کار دەهێنران کراونەتە ئامانج و زیانی گەورەیان پێ گەیشتووە. ئەم هێرشانەی ئەمریکا و بەریتانیا و هاوپەیمانەکانی دوای ئەوە هات کە حووسییەکان بەردەوام بوون لە هێرش بۆ سەر کەشتییە بازرگانییەکان لە دەریای سوور و بازرگانی ئەو ناوچەیان خستبووە مەترسییەوە. حووسیەکان گرووپێکی چەکداری زەیدی سەر بە ئێرانن و لە لایەن کۆماری ئیسلامییەوە پشتیوانی ئەکرێن

هاوڵاتی  سوپای پاسدارانی ئێران لەدوای هێرشەكانی سەر هەولێر سێ راگەیەنراوی بڵاوكردووەتەوە، بەڵام زانیاری ناو راگەیەنراوەكان دژبەیەك و ناكۆكن. سوپای پاسدارانی ئێران لە 12 كاتژمێری دوای هێرشەكەی سەر هەولێر سێ راگەیەنراوی بڵاوكردوەتەوە، راگەیەنراوی یەكەم و سێیەمیاندا كە تایبەتن بە هێرشەكەی سەر هەولێر. لەڕاگەیەنراوی یەكەمدا سوپای پاسدارانی ئێران دەڵێت " هێرشەكەی هەولێر لەكاردانەوەی هێرشەكەی كرماندا ئەنجامدراوە و بنكەی سیخوڕیی و كۆبوونەوەی دژبەرانی ئێرانی تێدا كراوەتە ئامانج". بەڵام سوپای پاسداراندا لەراگەیەنراوی سێیەمیدا ئەوەی خستوەتەڕوو " ئەو شوێنانەی لە هەولێر بەئامانجیان گرتوون، بنكەی سەرەكی هەواڵگری ئیسرائیل ناسراو بە مۆسادیان تێدا بووە  بەموشەكی بالیستی كراونەتە ئامانج، هێرشەكەش لەكاردانەوەی كوژرانی سەركردەكانی سوپای پاسداران و بەرەوی مقاوەمەدا ئەنجامدراون".

هاوڵاتی  وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند هێرشەكەی سەر هەولێر لەچوارچێوەی بەرگریكردندایە لە سەروەری و ئاسایشی ئێران و بەهەموو توانای زانیاری و هەواڵگری لە ئۆپەراسیۆنێكی وردو ئامانجداردا شوێنی نەیارانمان كردە ئامانج. ناسر كەنعانی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لەبارەی هێرشەكانی سەر هەولێر راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو رایگەیاند "هەنگاوەكانی شەوی رابردوو لە پێناو بەرگری لە دەسەڵات و ئاسایشی وڵات بووەو هێرشەكان بەشێك لە سزای ئێرانە بۆ تێكدەرانی وڵات". وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ئەوەشی وتوە "ئێران بەردەوام پشتیوانی ئاشتی و سەقامگیری و ئاسایشی ناوچەكە بووەو بەمافی یاسایی و شەرعی خۆمانی دەزانین رووبەڕووی سەرچاوەكانی هەڕەشە ببێتەوە".  

هاوڵاتی  ئەو لیژنەی لێكۆڵینەوەی سەرۆك وەزیرانی عێراق بڕیاریدا لەبارەی هێرشەكەی سەر هەولێر بۆ لێكۆڵینەوەكانیان لەبەغداوە بەرەو هەولێر كەوتنەڕێ. محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق بڕیاریدا لیژنەیەكی لێكۆڵینەوە لەبارەی هێرشەكەی شەوی رابردوی سەر هەولێر پێكبهێنرێت و دوای بڕیارەكەش قاسم ئەعرەجی، راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی عێراق بەسەرۆكایەتیی لیژنەیەكی ئەمنی بەرەو هەولێر بەڕێكەوت بۆ لێكۆڵینەوە لەبارەی هێرشە مووشەكییەكەی سەر هەولێر. وەزارەتی دەرەوەی عێراق لە راگەیەنراوێكیدا ئیدانەی هێرشەكەی سەر هەولێر دەكات و رایگەیاند"حكومەتی عێراق ئیدانەی خۆی بۆ دەستدرێژییەكانی ئێران بۆ سەر شاری هەولێر دەردەبڕێت، كە بۆردومانكردنی شوێنە سەلامەتەكانی نیشتەجێبون بە موشەكی بالیستیك دەكرێت،  لەئەنجامیشدا بوە هۆی زیانی گیانی لەنێو هاوڵاتیانی مەدەنیدا". ئەوەشی خستوەتەڕوو "لەبەرچاوگرتنی ئەو وێرانكارییەی كە بەهۆی بۆردومانەكەو كەوتنەوەی ژمارەیەك قوربانی بێتاوان لە ئەنجامی بۆردومانی شوێنەكانی نیشتەجێبون، لەوانەش شوێنی نیشتەجێبونی سەرمایەداری كورد پێشڕەو دزەیی و ئەندامانی خێزانەكەی، حكومەتی عێراق ئەم هەڵسوكەوتە بەدەستدرێژی بۆ سەر سەروەری عێراق و ئاسایشی گەلی عێراق و زیانگەیاندن بە دراوسێیەتی باش و ئاسایشی ناوچەكە دەزانێت". "هەموو ڕێوشوێنە یاساییەكان بەرامبەر بە ئێران دەگیرێتەبەر، لەوانەش پێشكەشكردنی سكاڵا بۆ ئەنجومەنی ئاسایش" وەزارەتی دەرەوەی عێراق وا دەڵێت.     

هاوڵاتی لیژنەی دارایی پەرلەمانی یەكەم كۆبوونەوەكانی دەستپێكردەوەو رایگەیاند بەم زوانە بودجەی 2024 دەگاتە لیژنەكە و بە خێرایی كاروبارە پێویستە یاساییەكانی بۆ ئەنجام دەدرێت و رەوانەی پەرلەمان دەكرێت. نوسینگەی راگەیاندنی عەتوان عەتوانی سەرۆكی لیژنەی دارایی بڵاویكردەوە ئەمڕۆ 15ی كانونی دووەمی 2024، لیژنەی دارایی بە سەرۆكایەتی عەتوان عەتوانی دەستی بەكۆبونەوەكانی كردوەتەوەو لە یەكەم كۆبونەوەشیدا گفتوگۆیان لەبارەی كۆمەڵێك بابەتەوە كردوە. لەكۆبونەوەكەی ئەمڕۆیدا لیژنەی دارایی پرسی پێداچونەوەی بە كاری لیژنەكە لە وەرزی یاسادانانی پێشوو دیاریكردنی پێشەنگییەكانی قۆناغی داهاتو بەپێی بەرنامەی وزاری تاووتوێ كردوە. بەپێی راگەیەنراوەكە، لە كۆبونەوەكەدا سەرۆكی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق رایگەیاندوە "بەمزوانە بودجەی 2024 دەگاتە لیژنەكەو بە خێرایی كاروبارە پێویستە یاساییەكانی بۆ ئەنجام دەدرێت و رەوانەی پەرلەمان دەكرێت بۆ دەنگدان". "پارەی زیاتریان بۆ پارێزگاكان دابین كردوە لەپێناو جێبەجێكردنی پڕۆژە ستراتیژییەكان، چونكە پێویستە كار لەسەر نەهێشتنی پڕۆژە تەواونەكراوەكان بكرێت" راگەیەنراوەكە وا دەڵێت.     

هاوڵاتی ئەبوو عوبێدە وتەبێژی حەماس دوای چەند هەفتە دیار نەمان، دوێنێ یەکشەممە ١٤-١-٢٠٢٤ لە وتووێژێکی تەلەفیزیۆنیدا دەرکەوتوو ڕایگەیاند ژمارەیەکی زۆری بارمتەکان لە هەفتەکانی رابردوودا پێدەچێت کوژرابێتن. وتیشی، هێرشە یەک لەدوایەکەکانی ئیسرائیل هۆکاری ئەو دۆخەی بارمتەکانن و دەشڵێت ئەو بارمتانەی کە ماوەن بەردەوام مەترسیان لەسەرە. وتەبێژەکەی حەماس لە چاوپێکەوتنەکەدا باسی لەوەشکرد کە :" هەرجۆرە وتووێژێک پێش راگرتنی هێرشی سەربازی ئیسرائیلییەکان بێ کەڵکە". ئەم وتانەی وتەبێژی حەماس لە کاتێکدایە کە ئیسرائیل ڕایگەیاندووە هێشتا ١٣٦ کەس لە بارمتەکانی حەماس و هێزە هاوپەیمانەکانی حەماس هێشتا لە کەرتی غەزەدان. لە ناو بارمتەکاندا کەسانی بەتەمەن و ژن و مناڵی تێدایە. لەوانە خاتوو شیری بی باس و دوو مناڵە ساواکەی کە هێشتا بارمتەن لای حەماس، حەماس پێشتر رایگەیاندبوو کە ئەم دایک و ٢ منداڵەڵە مردوون، بەڵام ئیسرائیل هەواڵی مردنیانی  پشتڕاست نەکردۆتەوەوهەواڵی مردنیان ڕەتدەکاتەوە. ئەبوو عوبێدە لە بەشێکیتری قسەکانیدا وتی، هێرشی رۆژی ٧-١٠-٢٠٢٣ بۆ سەر ئیسرائیل وەڵامێک بووە بۆ ١٠٠ ساڵ کوشتنی بە کۆمەڵی خەڵکی ئێمە لە لایەن داگیرکەرو هاوپەیمانەکانییەوە. رۆژی ٧-١٠-٢٠٢٣ حەماس بە شێوەی کوتوپڕ هێرشی کردە سەر ئیسرائیل و لەو هێرشەدا ١٢٠٠ کەس کوژران و ٢٤٠ کەس بە بارمتە گیران. دوای ئەم رووداوە ئیسرائیلی هێرشی بەربڵاوی خۆی بۆ سەر کەرتی غەزە دەستپێکرد و تا ئێستا نزیک بە ٢٤ هەزار کەس کوژراون کە بەشی زۆریان ژن و مناڵن.

هاوڵاتی سەرۆكی دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق رایگەیاند پێویستە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لەهەمانكاتی مووچەی فەرمانبەرانی عێراق بدرێت و نابێت هیچ كێشەیەك لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێمدا ببێتە هۆی دواكەوتنی‌ مووچەی‌ فەرمانبەرانی‌ هەرێم. دادوەر جاسم محەمەد عەبود ئەلعەمیری سەرۆكی دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق لە لێدوانێكیدا رایگەیاند "لە ئێستادا دادگا سەرقاڵی لێكۆڵینەوەیە لە كۆمەڵێك دۆسیە، لەوانە پرسی مووچەی فەرمانبەران و خانەنشینانی هەرێمی كوردستان كە پرسێكی زۆر گرنگە". وتیشی‌ "دەستووری عێراق لە مادەی 14دا دووپات كردووەتەوە كە دەبێت عێراقییەكان لە مافدا یەكسان بن، ئەم یەكسانییەش ئەوە دەخوازێت كە مووچەی فەرمانبەرو خانەنشینانی هەرێمی كوردستان، لەڕووی بڕە پارەو كاتەوە بەهەمان شێوەی ئەو مووچەیە بێت كە هاوتاكانیان لە ناوچەكانی‌ تری‌ عێراق وەریدەگرن". "پێویستە فەرمانبەرێك لە زاخۆ هەمان مامەڵەی فەرمانبەرانی بەغداو تا بەسرەی لەگەڵ‌ بكرێت، چونكە مووچە ئەو بڕەیە كە بژێوی خەڵك مسۆگەر دەكات و كەرامەتیان دەپارێزێت، ناكرێت رێگە بدرێت مووچە دوابخرێت" سەرۆكی دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق وا دەڵێت. ئەوەشی خستەڕوو "پێویستە پابەندنەبونی‌ حكومەتی‌ هەرێم بەو مادەو بڕگانەی‌ لە یاسای‌ بودجەدا هاتووە، نەبێتە هۆكارێك بۆ ئەوەی‌ فەرمانبەران و خانەنشینانی هەرێم موچەكانیان دوابخرێت، چونكە ئەوان بەشێكن لە گەلی‌ عێراق". وتیشی‌ "دەبێت حكومەتی فیدراڵی كار بكات بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیە و ئێمە ئەمە بەئەركێكی نیشتمانی و كۆمەڵایەتی و مرۆیی دەزانین". سەرۆكی‌ دادگای‌ فیدڕاڵی‌ راشیگەیاند كە "نابێت هیچ كێشەیەك لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێمدا ببێتە هۆی دواكەوتنی‌ مووچەی‌ فەرمانبەرانی‌ هەرێم و پێویستە ئەو دوو لایەنە بگەنە چارەسەرێكی ریشەیی".