هاوڵاتی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، دوای ئەوەی پۆستێکی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس کرد، رووبەرووی رەخنەیەکی زۆر بوویەوە لەلایەن سەرکردەکانی ئیسرائیلەوە و ناچاربوو داوای لێبوردن بکات. لە پۆستەکەیدا ناتانیاهۆ لۆمەی سوپای وڵات و دەزگاکانی هەواڵگری ئیسرائیلی کرد کە شکستیانهێناوە لە رێگرتن لە هێرشەکەی 7ی ئەم مانگەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل کە بووە هۆی کوژرانی هەزار و 400 ئیسرائیلی و بە بارمتەگرتنی زیاتر لە 200 کەسی تر. لە پۆستەکەدا ناتانیاهۆ دەڵێت: لە هیچ کات و بارودۆخێکدا ئاگادارکردنەوە نەدراوە بە سەرۆکوەزیران ناتانیاهۆ سەبارەت بە نیازی جەنگ لەلایەن حەماسەوە. بەپێچەوانەوە، هەموو بەرپرسانی ئاسایش، بە سەرۆکی هەواڵگری سوپا و سەرۆکی دەزگاکانی هەواڵگری [ئیسرائیل] هەڵسەنگاندنی ئەوەیان کردووە کە حەماس رێکگری لێکراوە و دەیەوێت بگاتە رێککەوتن. دوای پۆستەکە، بێنی گانتز جەنەڕاڵی خانەنشین و ئەندامێکی کابینەی جەنگی ئیسرائیل داوای لە ناتانیاهۆ کرد پۆستەکەی بسڕێتەوە و سیاسەتمەداری ئۆپۆزسیۆن، یایر لاپید، هێرشی تووندی کردە سەر سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل و وتی، ناتانیاهۆ "هێڵی سووری تێپەڕاند." دواتر چەندین سەرکردەی سیاسی و حکومی وڵاتەکە هاتنە بەرەی دژ بە ناتانیاهۆوە و رەخنەی توندیان لێگرت. بەهۆی ئەو فشارانەوە سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ناچاربوو پۆستەکەی بسڕێتەوە و پۆستێکی نوێی کرد کە تێیدا وتی، "هەڵە بووم و نەئەبوو ئەو قسەیەم بکردایە بۆیە داوای لێبوردن دەکەم."
هاوڵاتی وەزیری دەرەوەی ڕوسیا سێرگی لاڤرۆڤ وتی بۆردومانکردنی ئیسرائیل بۆ سەر غەزە پێچەوانەی یاسای نێودەوڵەتییە و مەترسی دروستکردنی کارەساتێک دروست دەکات کە لەوانەیە دەیان ساڵ بخایەنێت. وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی رووسیا له چوارچێوه‌ی راگه‌یه‌ندراوێكدا داوا ده‌كات، هه‌وڵه‌كان بۆ درێژه‌دان به گفتوگۆكانی نێوان لایه‌نه ناكۆكه‌كان له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، یه‌كبخرێن و هاوکات هۆشداری له هه‌وڵی هه‌ڵگیرساندنی جه‌نگێكی دیكه‌ی گه‌وره له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست دا. وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی رووسیا ئاماده‌یی مۆسكۆی نیشاندا، بۆ به‌شداریكردن له دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌رێكی گونجاو بۆ ناكۆكییه‌كانی نێوان ئیسرائیل و فه‌ڵه‌ستین. ئەم لێدوانانەی ڕوسیا لە کاتێکدا دێت کە حەماس هەوڵدەدات هەشت هاوڵاتی ڕووسی-ئیسرائیلی لەنێو ئەو بارمتەیانە بدۆزێتەوە کە لە کاتی هێرشەکەیدا بۆ سەر ئیسرائیل گرتویانن. سێرگی لاڤارۆف باسی لەوەشکرد، " لە کاتێکدا ئێمە ئیدانەی تیرۆریزم دەکەین، بەڵام بە تەواوی ناڕازیین لەوەی بتوانن وەڵامی تیرۆریزم بدەنەوە بە پێشێلکردنی یاساکانی یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی، لەوانە بەکارهێنانی هێز بەبێ جیاوازی دژی ئەو ئامانجانەی کە خەڵکی مەدەنی لەوێن، لەوانە بارمتە گیراوەکان." لەبەرەبەیانی 7ـی تشرینی یەکەمی 2023، بزووتنەوەی حەماس هێرشی کردە سەر ئیسرائیل، کە بەگوتەی ئەو وڵاتە زیاتر لە هەزار و 400 کەس کوژراون، لەبەرامبەردا ئیسرائیل بە چڕی بۆردومانی کەرتی غەززەی کرد، به گوێره‌ی دوایین ئاماری ته‌ندروستی غەززە، حەوت هەزار و 326 فەڵەستینی کوژراون و نزیکەی 18 هەزار و 500 کەسی دیکەش برینداربوون . لە ریزی کوژراوە فەڵەستینییەکانشدا، دوو هەزار و 913 منداڵ و هەزار و 709 ئافرەت هەیە و هەزار و 650 کەسی دیکەش تا ئێستا بێسەروشوێنن. دوێنێ هه‌ینی 28ـی ئۆكتۆبه‌ری 2023، ئیسرائیل له رێگه‌ی هێرشی سه‌ربازی فراوان بۆسه‌ر غه‌ززه، دۆخی جه‌نگی له‌گه‌ڵ حه‌ماسی گه‌یانده قۆناغێكی پڕ له ئاڵۆزی ئەمەشلە کاتێکدایە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی داوای ئاگربەستێکی مرۆیی دەکات بۆ گەیاندنی یارمەتی بۆ هاوڵاتیانی مەدەنی.
هاوڵاتی ئیلۆن مەسک، خاوەنی کۆمپانیای سپەیس ئێکس و مانگی دەستکردی ستارلینک، ئینتەرنێتی بۆ رێکخراوە مرۆییە دانپێدانراوەکان لە غەززە چالاک کرد. دوای ئەوەی شەوی رابردوو هێڵەکانی پەیوەندی و ئینتەرنێت لە غەززە پجڕان، لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس کە ئیلۆن مەسک خاوەنداریەتی دەکات، بە چەندین هاشتاگ هەزارەها بەکارهێنەر داوای کاراکردنی مانگی دەستکردی ستاریلینکیان لە ئیلۆن مەسک کرد بۆ غەززە تا بتوانن بە بێ بەرامبەر ئینتەرنێت بەکاربهێنن. بەهۆی پجڕانی ئینتەرنێتەوە چەندین رێکخراوی مرۆیی لە غەززە نەیاندەتوانی کارەکانیان بە باشی بەڕێوە بەرن و یارمەتی بریندارەکان بدەن و هاوکاری بگەیەنن بە ئاوارەکان. دواجار ئیلۆن مەسک لە پۆستێکیدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاند، "ستارلینک پشتگیری لە پەیوەندی گەیاندن دەکات بە رێکخراوە مرۆییە دانپێدانراوە نێودەوڵەتییەکان لە غەززە."
هاوڵاتی کۆشکی سپی رایگەیاند هیچ سنورێک بۆ ئیسرائیل دیاری ناکەن و هێڵی سووری بۆ دانانێن لە هێرشەکانیدا بۆ سەر کەرتی غەززە لەکاتێکدا ئیسرائیل ئۆپەراسیۆنی ئاسمانی بۆ سەر غەززە فراوان کردووە. جۆن کیربی وتەبێژی کۆشکی سپی سەبارەت بە فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنی ئاسمانی ئیسرائیل و چڕکردنەوەی هێرشەکانی بۆ سەر کەرتی غەززە رایگەیاند، "ئێمە هێڵی سوور بۆ ئیسرائیل دیاری ناکەین، هەر لە سەرەتاوە گفتوگۆمان لەگەڵ کردوون کە چۆن هێرشەکان دەکەن، نیگەرانییەکانمان نەشاردووەتەوە سەبارەت بە قوربانی مەدەنی و زیانی لاوەکی، هەروەها ئەو رێگەیەی هەڵیدەبژێرن بۆ ئەنجامدانی کارەکانیان، هاوڕێ بۆ ئەوەیە و ئێمەش هاوڕێین." شەوی رابردوو ئیسرائیل بە چڕی بۆردومانی کەرتی غەززەی کرد و رایگەیاند ئۆپەراسیۆنەکەیان فراوان کردووە. بەیانی ئەمڕۆ سوپای وڵاتەکە رایگەیاند بە 100 فڕۆکە هێرشەکانی شەوی رابردوویان ئەنجامداوە. بەپێی هەواڵی میدیا ناوخۆییەکانی فەڵەستین بۆردومانی شەوی رابردوو چڕترین بۆردومان بوو لەکاتی دەستپێکی شەڕەوە ئەمەش دوای ئەوەی کە بە تەواوی هێڵەکانی پەیوەندی و ئینتەرنیت لە غەززە پچڕان. تا ئێستا بەهۆی بۆردومانەکانی ئیسرائیلەوە، زیاتر لە حەوت هەزار فەڵەستینی کوژراون.
هاوڵاتی لە نەتەوە ئەگرتووەکان پرۆژەیاسایەک بەزۆرینەی دەنگ تێپەڕی بۆ راگەیاندنی ئاگربەست لە غەززە کە تێیدا عێراق دەنگی نەدا. لە پرۆژەیاساکەدا ١٢٠ وڵات دەنگیاندا بە بەڵێ و ١٤ وڵاتیش دژی بوون کە بریتی بوون لە ئەمریکا، ئیسرائیل، نەمسا، کرواتیا، هەنگاریا، تۆنگۆ، پاراگوای و چەند وڵاتێکی تر. هاوکات ٤٥ وڵاتیش هیچ دەنگێکی بەڵێ یان نەخێریان نەدا کە ئەمانە بەشێکی بوون: ئەڵمانیا، ئوستورالیا، فینلەندا، هندستان، عێراق، یۆنان، ئیتاڵیا، یابان، هۆڵەندا، پۆڵەندا، کۆریای باشور، سوید، تونس، ئۆکرانیا و بەریتانیا. پرۆژەیاساکە داوای بەپەلە راگەیاندنی ئاگربەست دەکات لە غەززە لەگەڵ ئازادکردنی تەواوی خەڵکی مەدەنی و پارێزگاریکردن لە دامەزراوە مەدەنی و نێودەوڵەتییەکان و کردنەوەی رێڕەوی سەلامەت بۆ هاوکاری مرۆیی. هەرچەندە پرۆژەیاساکە دەستپێشخەرییەکی سیمبولییە بەڵام پشتگیری زۆری کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەردەخات بۆ فەڵەستین لەسەروبەندی هێرشی ئیسرائیلدا.
هاوڵاتی نزیکەی دوو کاتژمێرە بە تەواوەتی هێڵی ئینتەرنێت لە کەرتی غەززە پچڕاوە و ئیسرائیلیش دەستیکردووە بە بۆردومانێکی چڕ لە ناوچەکە. میدیا ناوخۆییەکانی فەڵەستین و بەشێك لە میدیا جیهانییەکان رایانگەیاندووە کە دوای پجڕانی ئینتەرنێت، ئیسرائیل دەستیکردووە بە بۆردومانێکی چڕ کە لەسەرەتایی شەڕەوە وڵاتەکە هێندە بەچڕی کەرتی غەززەی بۆردومان نەکردووە. کەناڵی بی بی سی بەریتانی رایگەیاند کە کۆمپانیای پالتێل، کە کۆمپانیایەکی فەڵەستینییە بۆ پەیوەندیکردن، پچڕانی تەواوەتی پەیوەندی و هێڵەکانی ئینتەرنێتی پشتراستکردووەتەوە. هاوکات گروپی نێتبلۆک، کە چاودێری هێلەکانی ئینتەرنێت دەکات، رایگەیاند پەیوەندی لە کەرتی غەززە بەتەواوەتی نەماوە. لەلایەکی ترەوە رێکخراوە مرۆییەکان توانای پەیوەندیکردنیان بە تیمەکانیانەوە نەماوە لە غەززە و رێکخراوی مانگی سوری فەلەستینی دەڵێت، لەگەڵ تیمەکانی لە کەرتی غەززە پەیوەندی پچڕاوە. لە راگەیاندراوێکی رێکخراوەکەدا هاتووە، "ئێمە زۆر نیگەرانین لەوەی تیمەکانمان ناتوانن بەردەوام بن لە گەیاندنی خزمەتگوزارییە پزیشکییەکانیان بەتایبەتی لەوکاتەوەی پچڕانی ئینتەرنێت و پەیوەندی کاریگەری کردووەتەسەر ژمارەی فریاگوزاری خێرا و رێگری کردووە لە گەشتنی ئەمبولانسەکان بۆ لای بریندارەکان."
هاوڵاتی وەزارەتی تەندروستیی غەززە دوایین ئاماری گیانلەدەستدانی ئەو هاوڵاتییانەی بەهۆی بۆردوومانەکانی ئسیرائیلەوە گیانیان لەدەستداوە بڵاوکردەوەو ڕایگەیاند، تاوەکو ئێستا لانیکەم 7326 کەس گیانیان لەدەستداوە. ئەمڕۆ هەینی، 27ـی تشرینی یەکەمی 2023، تەندروستیی غەززە لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا لە بەردەم نەخۆشخانەی شیفای کەرتەکە راگەیاند، سێ هەزار و 38 کەس لەوانەی گیانیان لەدەستداوە منداڵن و هەزار و 726 کەسیش ژنن، 414 کەسی بەتەمەنن. تەندروستیی غەززە دەشڵێت، 18 هەزار و 967 کەسی دیکەش بریندار بوون. هەر لەم بارەیەوە ڕێكخراوی ته‌ندروستی جیهانی بڵاویکردەوە ، مه‌زه‌نده ده‌كه‌ن تا ئێستا هه‌زار كه‌س له ژێر داروپه‌ردوی باڵه‌خانه و خانوه روخاوه‌كانی غه‌ززه‌دابن كه ناسنامه‌یان نه‌زانراوه. ئه‌شره‌ف قودره وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی له كه‌رتی غه‌ززه رایگه‌یاند، هه‌ر جۆره گومانێك له لایه‌ن واشنتنه‌وه سه‌باره‌ت به‌و ئامارانه‌ی كه سه‌باره‌ت به ژماره‌ی قوربانیانی كه‌رتی غه‌ززه له ئه‌نجامی بۆردومانی به‌رده‌وامی ئیسرائیل ده‌خرێنه‌ڕون ره‌تده‌كه‌نه‌وه. ئه‌نجومه‌نی په‌یوه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا و ئیسلامی سه‌ركۆنه‌ی لێدوانه نامرۆڤانه‌ی جۆو بایدنیان كرد كه تیایدا گومانی خسته سه‌ر ژماره‌ی كوژراوان له كه‌رتی غه‌ززه. رۆژی حەوتی تشرینی یەكەمی ٢٠٢٣باڵی سەربازی بزوتنەوەی حەماسی فەڵەستینی لەكەرتی غەزەوە زیاتر لەپێنج هەزار مووشەكی ئاڕاستەی ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی ئیسرائیل و ناوچە جولەكە نشینەكان كردو تەلبەندی سنووری نێوان كەرتی غەزەو كۆمەڵگە جولەكەنشینەكانی بڕی و شەڕ دەستی پێکرد و تا ئێستا بەردەوامە
هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، واشنتن پشتگیری لە راگەیاندنی ئاگربەستێک ناکات کە رێ بە حەماس بدات "خۆی رێکبخات" و بەردەوام بێت لە هێرشەکانی بۆ سەر ئیسرائیل. ماتیو میڵەر، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە لێدوانێکیدا بۆ کەناڵی بی بی سی بەریتانی رایگەیاند، ئەمریکا پشتگیری لە ئاگربەستێک ناکات کە رێ بە حەماس بدات، "خۆی رێکبخاتەوە و بەردەوام بێت لە ئۆپەراسیۆنی تیرۆرستی دژی ئیسرائیل." ماتو میڵەر وتیشی، جگە لە هێرشەکەی 7ی تشرینی یەکەم "حەماس رۆژانە مووشەک هەڵدەدات، ئەمڕۆ و دوێنێش مووشەکی هەڵداوە کە هاوڵاتی سڤیلی لە ئیسرائیل بە ئامانج گرتووە" بۆیە دژی هەر هەر ئاگربەستێک دەبن کە رێیان بدات بەردەوام بن لەم ئۆپەراسیۆنانە. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا باس لەوە دەکات کە ئەوان پشتگیری لەو ئاگربەستە کاتییە مرۆییە دەکەن کە رێ بدات هاوکاری مرۆیی بگەیەنرێت، "بۆیە ئێمە بە سەختی کارمان کرد بۆ کردنەوەی دەروازەی سنوری رەفەح لە باشوری غەززە." لەبارەی کوژرانی بارمتە ئیسرائیلییەکانەوە کە حەماس رایگەیاندووە تا ئێستا 50 بارمتە بەهۆی هێرشەکانی ئیسرائیلەوە کوژراون، میڵەر ئەوەی پشتڕاستنەکردەوە کە ئاخۆ ئەو 50 کەسە هاوڵاتی ئەمریکی تێدا بووبێت. حکومەتی ئیسرائیل لەنوێترین ئاماریدا کە رایگەیاندووە دەڵێت، لە ئێستادا 224 کەس وەک بارمتە لەدەست حەماسدان. بەهۆی جەنگەوە لەنێوان حەماس و ئیسرائیل کە ماوەی نزیکەی سێ هەفتەیە بەردەوامە، هەزار و 400 ئیسرائیلی و نزیکەی حەوت هەزار فەڵەستینی کوژراون.
هاوڵاتی لۆید ئۆستن، وەزیری بەرگری ئەمریکا رایگەیاند دوو پێگەی هێزە چەکدارەکانی نزیک لە ئێرانیان لە سوریا کردووەتە ئامانج وەک وەڵامێک بۆ ئەو هێرشانەی کردوویانەتە سەر هێزەکانیان لە رۆژهەڵاتی سوریا. لە راگەیاندراوێکدا لۆید ئۆستن دەڵێت، دوو کۆگای چەک و تەقەمەنی لە رۆژهەڵاتی سوریا کرایە ئامانج کە لەلایەن گرووپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران بەکارهاتوون. بەپێی هەواڵێکی روانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ، بەرەبەیانی ئەمڕۆ فڕۆکەی جەنگی ئەمریکا چوار هێرشی کردووەتە سەر دوو پێگە لە پارێزگای دێرەزوو و ئەو پێگانە یەکێکیان بنکەیەکی میلیشیا ئێرانییەکانە لە ناوچەی مەیادین و ئەوی تریش پێگەیەکی میلیشیاکانی سوپای پاسدارانە لە بیابانی حەلعەشارا. لۆید ئۆستن لەسەر ئەنجامدانی هێرشەکان باسی لەوە کردووە کە وەڵامی ئەو زنجیرە هێرشە سەرنەکەوتووانەی گروپە میلیشیاکانی نزیک لە ئێران بووە کە لە عێراق و سووریا، هێزەکانی ئەمریکای لە 17ی تشیرینی یەکەمەوە کردووەتە ئامانج کە لەو هێرشانەدا بەڵیندەرێکی سەربازیی ئەمریکی گیانی لەدەستداوە و 21 سەربازی تریش بە سووکی برینداربوون. لەدوای 7ی ئەم مانگەوە کە حەماس هێرشی کردەسەر ئیسرائیل، هێرشەکان بۆ سەر بنەکەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا زیادیکردووە و چەندین جار بە ئامانج گیراون. تەنانەت لە سەرەتایی ئەم هەفتەیەوە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا هۆشداریدا بە هاوڵاتییانی کە سەردانی عێراق نەکەن بەهۆی ناسەلامەتی وڵاتەکەوە بۆ هاوڵاتییانی ئەمریکی لەم کاتەدا.
هاوڵاتی بەڕێوەبەری رێکخراوی خۆراک و دەرمان لە ئیران لە نوێترین دەرکەوتنیدا ڕایگەیاند " ئێستا ئێران بۆ زیاتر لە ٥٠ وڵاتی دونیا دەرمان ئەنێرێت". حەیدەر محەممەدی بەرێوەبەری رێکخراوی خۆراک و دەرمان ئەمڕۆ پێنج شەممە ٢٦ی تشرینی یەکەم ڕایگەیاند دەرمانی کوالیتی بەرز بۆ زیاتر لە پەنجا وڵاتی جیهاند هەناردە دەکەین. لەگەڵ ئاشکراکردنی ژمارەی ئەو وڵاتانەی ئێران هەناردەی دەرمانی لەگەڵ دەکاتحەیدەر محەمەد باسی لە کوالێتی دەرمانەکان کرد و ڕایگەیاند ، کێشەمان نییە لە دروستکردنی دەرمان بە کوالێتی بەرز. ئەوەشی ڕونکردەوە گەر کێشەیەک هەبێت لە هەندێک نموونەی کەمدایەو پێویستە لێی بکۆڵینەوە. ئەم قسانەی بەڕێوەبەری رێکخراوی خۆراک و دەرمان لە کاتێکدایە هاوڵاتیانی ئێران زۆرجار باسی کوالێتی نزمی دەرمانە ئێرانییەکان ئەکەن کە کاریگەری لەسەر چارەسەرکردنی نەخۆشی نییە ودەڵێن ناچارن بە بڕە پارەیەکی زۆر پەنا بۆ دەرمانی بیانی بەرن. هاوکات دەربارەی کەمبونەوەی دەرمان لە دەرمانخانە دەوڵەتییەکان ڕایگەیاند :" هۆکاری کەمبوونی دەرمان بە هۆی ئەوەوەیە دەرمانخانە دەوڵەتییەکان قەرزدارن، بەڵام دەرمانخانە ئەهلییەکان وەها کێشەیەکیان نییە".
.jpg)
هاوڵاتی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه رایگه‌یاند، تاران پێشوازی له فراوانكردنی مه‌ودای شه‌ڕ له ناوچه‌كه‌دا ناكات و هۆشداریشیدا كه ئه‌گه‌ر شه‌ڕی غه‌ززه به‌رده‌وام بێت ئێمه ناتوانین ئاگره‌كه ڕابگرین، له‌ئێستاشدا حه‌ماس به‌مه‌رجی ئازادكردنی شه‌ش هه‌زار فه‌ڵه‌ستینی ئاماده‌یه بارمته‌كان ئازادبكات. رۆژی حەوتی تشرینی یەكەمی ٢٠٢٣باڵی سەربازی بزوتنەوەی حەماسی فەڵەستینی لەكەرتی غەزەوە زیاتر لەپێنج هەزار مووشەكی ئاڕاستەی ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی ئیسرائیل و ناوچە جولەكە نشینەكان كردو تەلبەندی سنووری نێوان كەرتی غەزەو كۆمەڵگە جولەكەنشینەكانی بڕی و شەڕ دەستی پێکرد و تا ئێستا بەردەوامە و وڵتانی جیهان بوون بە دووبەشەوەو هەریەکەو لایەنگری لایەنێکی جەنگەکە دەکات، لەم پەیوەندەدا ئەمریکا یەکێکە لەو وڵاتانەی بەردەوام پشتگیری ئیسرائیل دەکات و ئامادەی دابینکردنی هێز و کەرەستەی جەنگییە ئەمەش ئێرانی توڕەکردووە و بەردەوام لێدوانی دژ بە یەک بڵاودەکەنەوە. لەم پەیوەندەدا حوسێن ئەمیر عەبدوڵڵاهیان، وەزیری دەرەوەی ئێران ئەمڕۆ پێنجشەممە، 26ـی تشرینی یەکەمی 2023، لە بارەگای نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیویۆرک ڕایگەیاند، ئیسرائیل "وڵاتێکی دەستدرێژیکار و داگیرکارە و گەلی فەلەستین مافی ئەوەی هەیە بەرگریی لەخۆی بکات و وڵاتێک دروستبکات." وتیشی، "بزووتنەوەی حەماس ئامادەیە لەبەرامبەر ئازادکردنی 6 هەزار گیراوی فەلەستینی، تەواوی بارمتەکان ئازاد بکات." وەزیری دەرەوەی ئێران لەكۆبوونەوەی نەتەوە یەكگرتووەكان ئەوەشی ڕونکردەوە، بەشداربوونی راستەوخۆی ئەمریكا لەگەڵ ئیسرائیل بۆ هێرشەكانی سەر غەززە پێشێلكردنی پەیماننامەكانی نەتەوە یەكگرتووەكانە. باسی لەوەشكرد هەر ئاساییبوونەوەیەكی پەیوەندییەكان لەگەڵ ئیسرائیل لەم رەوشەدا شكستخواردووە. حسێن ئه‌میر عه‌بدولهه‌یان هۆشداریدا له‌وه‌ی ئه‌گه‌ر جینۆساید له غه‌ززه به‌رده‌وام بێت، ئه‌مریكا له ئاگره‌كه ڕزگاری نابێت و له‌باره‌ی بارمته‌كانیشه‌وه وتی، "حه‌ماس ئاماده‌یه بۆ ئازادكردنی زیندانیانی مه‌ده‌نی، له‌به‌رامبه‌ریشدا ده‌بێت جیهان پشتیوانی له ئازادكردنی شه‌ش هه‌زار زیندانی فه‌ڵه‌ستینی بكات، به‌پێی یاسا نێوده‌وڵه‌تییه‌كانیش فه‌ڵه‌ستینییه‌كان مافی خۆیانه خه‌بات بكه‌ن بۆ به‌ده‌ستهێنانی سه‌ربه‌خۆیی، له‌وانه‌ش خه‌باتی چه‌كداری". ئه‌وه‌شی رونكرده‌وه، هه‌ركه‌سێك بیه‌وێت شه‌ڕه‌كه فراوان نه‌كات، ده‌بێت فشار بخاته سه‌ر ئیسرائیل بۆ ئه‌وه‌ی شه‌ڕه‌كه‌ی له‌سه‌ر غه‌ززه ڕابگرێت.
هاوڵاتی وتەبێژی کەتیبەی قەسام، لقی سەربازی حەماس، رۆژی سێشەممە ٢٣ی تشرینی یەکەم رایگەیاند دوو بارمتەیان ئازاد کردووە کە دوو ژنی بەتەمەنی ئیسرائیلین. ئەبو عوبەیدە وتەبێژی قەسام وتی، «ئەو دوو ژنە بەنێوەندگیری قەتەرو میسرو وەک کارێکی مرۆڤدۆستانە ئازاد کراون، ئێمە بڕیارماندا لەبەر دۆخی تەندروستی دوو ژنە ئازاد بکەین، هەرچەندە دوژمن ئامادە نەبوو رۆژی هەینی رابردوو ئەم دوو کەسە وەربگرێتەوە». کەناڵی ١٢ی تەلەفیزیۆنی ئیسرائیل لەمبارەیەوە ئەڵێت، «ئەم دوو کەسە، پیرو بەساڵاچوون و بنەماڵەکەیان ئاگادار کراونەتەوە کەئازادکراون». بەپێی راپۆرتی رادیۆ فەردا، ئەو دوو بارمتە ئازادکراوە ناویان یۆخباد لیفشیتس تەمەن ٨٥ ساڵ و نۆریت کۆپەر تەمەن ٨٠ ساڵن. ئەمە لەکاتێکدایە عوددەد لیفشیتس، هاوسەری یۆخباد لیفشیتس، یەکێکی تر لەو کەسە بەتەمەنانەیە کە لەلایەن حەماسەوە بەبارمتە گیراوەو سەرەڕای تەمەنی زۆری ئازاد نەکراوە. بەپێی هەواڵی کەناڵی ١٣ی تەلەفیزیۆنی ئوسترالیا، عوددەد لیفشیتس، تەمەن ٨٦ ساڵ، رۆژنامەنووسێکی چەپە کە لە رۆژنامەی (داوار) دەینووسی و بەدرێژایی دەیان ساڵ پشتیوانی لەفەلەستینییەکان دەکرد. دوای ئازادبوونی، یۆخباد لیفیشیتس لەکۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لە تەلئەبیب باسی لە ئەزمونی خۆی کرد لەوکاتەی بارمتە بووە لای چەکدارانی حەماس و وتی کە لەسەرەتاوە کاتێک گیراوە ئازاری دراوە، بەڵام بەشێوەیکی گشتی مامەڵەی باشی لەگەڵ کراوە. «مامەڵەی چەکدارەکان زۆر دۆستانە بوو، بیریان لەهەمووشتێک کردبووەوە، تەنانەت پاکوخاوێنی ژنانەش، کەگەیشتینە ئەوێ، پێیان وتین ئەوان بڕوادارن بەقورئان و ئازاری کەس نادەن، هەروەها ئێمە رێک وەک ئەوان دەژیاین لەتونێلەکاندا»، لیفیشیتس وای وت. هاوکات رۆژی هەینی ٢٠ی تشرینی یەکەم، کەتائیبی قەسام بەنێوەندگیری قەتەر دوو هاوڵاتی ئەمریکی کە لەهێرشی ٧ی تشرینی یەکەم رفێندرابوون، ئازاد کران. یەهوودیت رەعنان ژنێکی تەمەن ٥٩ ساڵ و کچەکەی بەناوی ناتالی، دوو هاووڵاتی ئەمریکی بوون، کە لەلایەن حەماسەوە ئازاد کران. ئازادکردنی ئەم دوو هاووڵاتییە ئەمریکییە لەلایەن جۆبایدنەوە پێشوازی لێکراو بایدن سوپاسی دەوڵەتی قەتەری کرد بەوەی نێوەندگیری کردووە بۆ ئازادی ئەم دایک و کچە و خوازیاری ئەوە بوو سەرجەم بارمتەگیراوەکان ئازاد بکرێن. هاوکات ئێمانۆئێل ماکرۆن، سەرۆک کۆماری فەرەنسا وتی، هەموو هەوڵی خۆمان دەدەین بەوەی هاووڵاتیانی فەرەنسی ئازاد بکرێن. چەند کەس بارمتەن لەلای حەماس؟ زۆرجار زانیاری دژ بەیەک دەدرێت لەسەر ژمارەی ئەو کەسانەی لای حەماس بارمتەن. نە حەماس خۆی زانیاری دروست دەدا بەدەستەوەو نە سەرچاوە ئیسرائیلییەکان زانیارییەکانیان وەک یەکە. کەناڵی تەلەفیزیۆنی کانی ئیسرائیل رۆژی پێنجشەممە ١٩ی تشرینی یەکەم، لەزاری سەرچاوە سەربازییەکانەوە رایگەیاند وا دەخەمڵێندرێت ٢٠٠ کەس لەلایەن حەماسەوە رفێندرابێتن، ٣٠ کەسیان مناڵ و تازەلاون، ٢٠ کەسیان بەساڵاچوون و تەمەنیان سەرووی ٦٠ ساڵە. حکومەتی ئیسرائیلش خۆی دەڵێت ژمارەی بارمەتەکان ٢١٠ کەسن. لەهەمانکاتدا حەماس باس لەوە ئەکات ٢٠٠ کەسی وەک بارمتە لەلایە و ٥٠ کەسی تریش لەلایەن گرووپە چەکدارەکانی ترەوە بەدیل گیراون. حەماس باس لەوە دەکات بەهۆی هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیلەوە بۆ سەر غەزە ٢٠ کەس لەو کەسانەی بەبارمتە گیراون کوژراون. بەڵام زانیاری تری لەم بارەوە بڵاونەکردووەتەوە. بارمتە گیراوەکان خەڵکی کوێن؟ ئەو کەسانەی بەبارمتە گیراون هاووڵاتی وڵاتانی جیاوازن، دەیان وڵات ئێستا نیگەرانی هاووڵاتییەکانی خۆیانن کە بەشی زۆریان لەکۆنسێرتێکی مۆسیقادا گیران. هەرچەند زۆربەی زۆری ئەو کەسانەی بە بارمتە گیراون هاووڵاتی ئیسرائیلین، بەڵام بارمتە گیراوەکان سەر بەنەتەوەی جیاوازن. ئەمریکا جەیک سەلیڤان، راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی کۆشکی سپی، رۆژی سێشەممەی رابردوو، ١٧ی تشرینی یەکەم، رایگەیاند لانیکەم ٢٠ هاووڵاتی ئەمریکی لەشەوی هێرشەکەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیلەوە بێسەروشوێنن، بەڵام نازانرێت چەند کەسیان دیلی دەستی حەماسن. جەیم ریش ، سێناتۆری کۆماریخواز هەر ئەو رۆژە بەمیدیاکانی راگەیاند ١٠ کەس لەو کەسانەی لای حەماس دیلن، هاووڵاتی ئەمریکین. دواتر راگەیەندرا ١٢ کەس لەئەندامانی بنەماڵەی رەعنان، کەرۆژی هەیینی دایک و کچێکیان لێ ئازادکرا، لەلایەن حەماسەوە لەهێرشەکەدا رفێندراون. هێشتا ١٠ کەسی تر لەئەندامانی ئەو بنەماڵەیە لای حەماس دەستبەسەرن. تایلەند تایلەند رایگەندووە ١٧ هاووڵاتی ئەو وڵاتە لەناو بارمتەگیراوەکاندان. بەشی زۆری هاووڵاتیانی تایلەندی کە بەدیل گیراون کرێکارن و وەک کرێکار کاریان کردووەو لەکاتی دیلگرتنیشیان خەریکی کاری خزمەتگوزاری ئەو کۆنسیرتی مۆسیقایە بوون کە بەڕێوەدەچوو. ئەڵمانیا رۆژی سێشەممە ١٧ی تشرینی یەکەم، وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا رایگەیاند کە هەشت هاووڵاتی ئەو وڵاتە کەژمارەیەکی زۆریان لەکیبۆتسێکدا بوون، بەبارمتە گیراون. ئەرجەنتین رۆژی پێنجشەممە ١٩ی تشرینی یەکەم، ئالبێرتۆ فێرناندێز، سەرۆک کۆماری ئەرجەنتین رایگەیاند ١٦ هاووڵاتی ئەرجەنتینی کە بۆ سەفەر لەئیسرائیل بوون لە رۆژی هێرشەکەی حەماسدا لەلایەن حەماسەوە بەبارمتە گیراون. بەریتانیا وتەبێژی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا دوو رۆژ دوای هێرشی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل، رایگەیاند لەو هێرشەدا لانیکەم نۆ هاوڵاتی ئەو وڵاتە کوژراون و حەوت کەس بێسەروشوێنن کەپێدەچێت لەناو بارمتەکاندا بن فەرەنسا فەرەنسا تائێستا بەڕوونی ئاشکرای نەکردووە چەند کەس لەهاووڵاتیانی ئەو وڵاتە لەلایەن حەماسەوە رفێندراون و بەبارمتە گیراون. بەپێی زانیارییەکان حەوت هاوڵاتی فەرەنسی کە لەکۆنسێرتەکەدا ئامادە بوون بێسەروشوێنن و گومان دەکرێت لای حەماس بارمتە بن. هۆڵەندا دەوڵەتی هۆڵەندا رایگەیاندووە هاووڵاتییەکی ئەو وڵاتە، ئۆفیر ئێنگێڵ، تەمەن ١٨ ساڵ، لەکیبۆتسێک لەئیسرائیل رفێندراوەو گوێزراوەتەوە بۆ غەزە. پورتوگال چوار هاووڵاتی پورتوگالی- ئیسرائیلی کە لەئیسرائیل بوون و لەڕۆژی هێرشەکەدا لەکۆنسێرتەکە بەشداربوون بێسەروشوێنن و گومان دەکرێت ئەو چوارهاووڵاتییە پورتوگالییە بارمتە بن. شیلی و ئیسپانیا بەپێی زانیارییەکان هاووڵاتیەکی شیلی- ئیسرائیلی بەناوی دافنێ گارکۆڤیچ و هاژینەکەی کەخەڵکی ئیسپانیایە، دیلی دەستی حەماسن. ئیتاڵیا ئیتاڵیا رایگەیاندووە دوو هاووڵاتی ئیتاڵی- ئیسرائیلی لەدوای هێرشەکە بێسەروشوێنن و پێدەچێت لەناو بارمتەکاندا بن. حەماس و بەشی سەربازی حەماس، دەربارەی ئەو کەسانەی کەهاووڵاتی وڵاتانی ترن و لەو هێرشەدا رفێندراون، رۆژی ١٤ی تشرینی یەکەم رایگەیاند ئەوانە میوانن و هەرکات دۆخی سەر زەوی گونجاو بێت، ئازاد دەکرێن. بارمتەکان لەکوێن؟ ئەوەی کەبارمتەکان لەکوێ دەستبەسەرن خۆی بووە بەجێی پرسیار، ئاخۆ لەچ دۆخێکدان بووە بەجێی نیگەرانی بنەماڵەکانیان و وڵاتانی رۆژئاوایی و رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ خوازیاری ئەوەن بارمتەگیراوەکان ببینن، بەڵام تائێستا حەماس مۆڵەتی دیداری پێنەداون. حەماس هەوڵی ئەوەیە نیگەرانییەکان بڕەوێنێتەوە، بەتایبەت سەبارەت بەو کەسانەی هاووڵاتی وڵاتانی ئەوروپی و ئەمریکین. بەڵام دوای کۆنگرە رۆژنامەوانییەکەی لیفیشیتس، بەشێک لەو گومانانە رەوینەوە بەهۆی ئەوەی بەوردی باسی لەدۆخی بارمتەکان کرد. ژنە تەمەن ٨٥ ساڵەکە سەرەتای دەستگیرکردنی باس کردو وتی، «خەڵکێکی زۆر هاتنە ناو ماڵەکانمان، فەرقی گەنج و پیریان نەکرد، زۆر ناخۆش بوو. ئێمەیان گواستەوە بۆ تونێلەکان، چەندین کیلۆمەترمان بڕی لەقوڕاودا. سیستمێکی گەورەی تونێل هەبوو، وەک تۆڕی جاڵجاڵۆکە». هەروەها لیفیشیتس باسی لەوەکرد کە بەردەوام پزیشکیان بۆ ناردوون بۆ ئەوەی ئاگاداریان بن و رفێنەرەکان مامەڵەیان زۆر باش و مرۆڤدۆستانە بووە. «لەسەر سیسەم دەخەوتین، ئەوان جەختیان لەوە دەکردەوە هەموو شتێک پاکوخاوێن بێت، جەختیشیان دەکردەوە کە نەخۆش نەکەوین، هەر دوو رۆژ یان سێ رۆژ جارێک دکتۆر سەردانی دەکردین». هەفتەی رابروو حەماس ڤیدیۆیەکی بڵاوکرەوە کە لەو ڤیدیۆیەدا، پەرەستارەکان خەریکی چارەسەرکردنی برینی باڵی پەرەستارێکی ٢١ ساڵەی فەرەنسی- ئیسرائیلین بەناوی میا شام. ئەم پەرەستارە فەرەنسی- ئیسرائیلییە لەمیوانییەکدا بەدیل گیراوە. بەرپرسانی ئیسرائیلی باس لەوە دەکەن تائێستا زانیاری تەواویان لەسەر شوێنی دەستبەسەربوونی بارمتەو دیلەکان لەبەردەستدا نییە. بەرپرسانی فەرمی ئیسرائیل باس لەوە دەکەن رەنگە زۆربەی زۆری دیلەکان لەتۆنێلەکاندا کە لەژێر زەوی لێدراون دەسبەسەربن، ئەو شوێنەی کەئیسرائیلییەکان پێی دەڵێن میترۆی غەزە. ئاژنسی هەواڵی رۆیتەرز لەزاری سەچاوەیەکی ئاگاداری حەماسەوە، کەنەیویستووە ناوی ببرێت نووسیویەتی :» بارمتەکان لای ئێمە پارێزراون، ئەوان کارتێکی گرنگن بەدەستمانەوە بۆ پاراستی خەڵکەکەی خۆمان، ئیسرائیلییەکان پێویستە لەپێناو پاراستنی کەسانی خۆشیاندا بێت هێرشەکانیان رابگرن». هەڵوێستی وڵاتەکان دەربارەی بارمتەکان بنیامین نتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، گال هێرش، جەنەراڵێکی خانەنشینکراوی راسپاردووە بەوەی زانیاری تەواو دەبارەی بارمتەکان و ونبووەکان کۆبکاتەوەو سەرپەرشتی هەموو کارەکان بکات بۆ رزگارکردنیان. سەرچاوەیەکی ئاگادار بە رۆیتەرزی راگەیاندووە، قەتەرییەکان هەوڵیان ئەوەیە نێوەندگیری بکەن بۆ ئازادکردنی ئەو ژن و منداڵانەی کەدیلی دەستی حەماسن لەبەرامبەردا ٣٦ ژن و منداڵی فەلەستینی کە لەزیندانەکانی ئیسرائیلدان ئازادبکرێن. تائێستا دەرنەکەوتووە ئاخۆ ئەم ئاڵوگۆڕی دیلە سەردەگرێت یان ناو پێناچێت بەمنزیکانە رووبدات. هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا، رۆژی سێشەممە ١٧ی تشرینی یەکەم رایگەیاند ئەنقەرە لەگفتۆگۆدایە لەگەڵ حەماس بۆ ئازادکردنی بیانییەکان، مەدەنییەکان و مناڵان. هاکان فیدان بەئاژانسی ئەنادۆڵی تورکی رایگەیاندووە، ئەمریکا و ئەڵمانیا داوایان لەتورکیا کردووە یارمەتیان بدات بۆ ئازادکردنی هاووڵاتییەکانیان. جۆبایدن، سەرۆک کۆماری ئەمریکا دەربارەی ئەو هاووڵاتییە ئەمریکیانەی کەدیلی دەستی حەماسن رایگەیاند، ئەمریکا هەموو هەوڵی خۆی دەدات بەوەی هاووڵاتیانی لەدەست حەماس رزگار بکات. واشنتن گرووپێکی بچووک لەشارەزایانی چالاکییە تایبەتەکانی ناردووەتە ئیسرائیل بەوەی هاوکاری رێکخراوە ئەمنییەکانی ئیسرائیل بکەن و پلان دابنێن بۆ ئازادکردنی دیلەکان.
هاوڵاتی نزیک دەبێتەوە لەسێ هەفتە کە تانک و سەربازەکانی ئیسرائیل لەسنوری غەززە چاوەڕێن، ئەرکی ئەوان وەک دیاریکراوە داگیرکردنی کەرتی غەززەو لەناوبردنی توانستی سەربازی حەماس و نەهێشتنی دەسەڵاتیەتی. دوای زیاتر لەدوو هەفتە لەئۆپەراسیۆنە لەناکاوەکەی بزوتنەوەی حەماس کەتێیدا هەزارو ٤٠٠ کەس کوژران و زیاتر لە ٢١٠ بارمتەش گیران، بەشێکی زۆر لەخەڵکی ئیسرائیل پرسیاری ئەوەیان لا دروست بووە ئاخۆ حکومەتی وڵاتەکەیان چاوەڕێی چییە. رۆژنامەی نیویۆرک تایمز لەڕاپۆرتێکدا ئەوەی ئاشکراکرد کەواشنتن فشار لە تەلئەبیب دەکات هێرشە زەمینییەکەی بۆ سەر غەززە دوابخات تاکاتی زیاتر بدرێت بەدەستەوە بۆ ئازادکردنی بارمتەی زیاترو گەیشتنی هاوکاری مرۆیی بۆ غەززە، هەروەها بۆ گەیشتنی کەلوپەلی سەربازی زیاتری ئەمریکا بۆ ناوچەکە. میدیاکانی ئیسرائیل پڕە لە راپۆرت و شیکاری لەسەر ناکۆکی و ئەو خاڵە جیاوازییانەی هەیە لەناو حکومەت و سەرکردایەتی سیاسی لەگەڵ سوپای وڵاتەکە. بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، لەمێژە خۆی ئەوەی نەشاردووەتەوە کە سەرکێشی سەربازی مەترسیدارەو لەئێستاشدا بڕیاری نەداوە کەئایا کەی بڕیاری هێرش دەدات. رۆژنامەی تایمز ئۆف ئیسرائیل لە راپۆرتێکیدا ئەوەی ئاشکراکردووە کەسوپای ئیسرائیل پێیوایە بۆ ئەوەی ئامانجی حکومەتی وڵات بەدەستبهێنیت لەجەنگی دژی حەماسدا دەبێت سوپا بەزووترین کات ئۆپەراسیۆنەکەی دەستپێبکات. ئیسرائیل دەڵێت ئامانجی سەرەکی جەنگەکە تێکشکان و لەناوبردنی ژێرخانی حەماسەو سوورە لەسەر ئەوەی بزوتنەوەکە لەناوبەرێت دوای هێرشەکەی حەوتی ئەم مانگە. لەدوای هێرشەکەوە ئیسرائیل بەچڕی دەستی بە بۆردومانی غەززە کردووەو بەپێی ئاماری وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین، تائێستا زیاتر لەپێنج هەزار کەس لەغەززە کوژراون و زیاتر لە ١٥ هەزار کەسیش بریندارن. رۆژنامەی تایمز ئۆف ئیسرائیل لەڕاپۆرتەکەیدا باس لەوە دەکات کەسوپای ئیسرائیل ئەوەی بەحکومەتی وڵاتەکە راگەیاندووە کە بەتەواوی ئامادەیە بۆ ئۆپەراسیۆنەکەی لەکەرتی غەززەو بڕوای وایە کەئەو ئامانجە بەدیدەهێنێت کە بۆی دیاریکراوە، تەنانەت لەسەر حسابی قوربانییەکی زۆری سەربازەکانی و لەسەروبەندی هێرشەکانی حزبوڵای لوبنانی لەباکوری وڵاتەکەوە. بەڵام سوپای ئیسرائیل ترسی ئەوەی هەیە حکومەت هەرگیز فەرمانی ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنەکە نەدات یان بۆ ماوەی زۆر دوایبخات. لە راپۆرتەکەی تایمز ئۆف ئیسرائیل هاتووە کە سەبارەت بەبارمتەکان، سوپای وڵاتەکە ئامادەکاری کردووە بۆ ئەگەری ئۆپەراسیۆنی رزگارکردن لەسەروبەندی ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنە زەمینییەکەدا. بەپێی راپۆرتەکە، سوپای ئیسرائیل نیگەرانی ئەوەیە کە تازیاتر حەماس بارمەتە ئازاد بکات سەرکردایەتی سیاسی وڵاتەکە ئۆپەراسیۆنەکە دوابخەن. لەشەوی هەیینی رابردوو حەماس دوو بارمتەی ئەمریکی رزگارکردو دواتریش لەدووشەممەی رابردوو دوو بارمتەی تری ئازادکرد. بەپێی هەندێک راپۆرتی میدیا جیهانییەکان ئەم هەنگاوەی حەماس بووەتە هۆی دواخستنی ئۆپەراسیۆنەکە، بەڵام سوپای ئیسرائیل پێیوایە ئەگەر ئۆپەراسیۆنەکە ئەنجامبدرێت ئەوا حەماس زیاتر فشاری دەکەوێتەسەر کە بارمەتەی زیاتر ئازاد بکات. بەپێی راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمز، بەرپرسانی ئەمریکا داوایان لەئیسرائیل نەکردووە کە کۆتایی بەئۆپەراسیۆنەکە بهێنێت، بەڵکو ئامۆژگاری ئەوەی داوە کەچاوەڕێ بکات و واشنتن بەتەواوی پشتگیری ئیسرائیل دەکات لەئامانجەکەیدا کە لەناوبردنی حەماسە. لەسەر سنوری غەززە، جەنەڕاڵ هێرزی هالڤی، سەرۆکی ئەرکانی سوپای ئیسرائیل، لەنوێترین لیدوانیدا ئەوەی ئاشکراکرد کەسوپا ئامادەیە بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنەکەو بەهۆی هەندێ هۆکاری ستراتیجی ئەنجامدانی دواکەوتووە، دەشڵێت کە هێرشەکەی حەماس «واقیعی ئێمەی گۆڕی». لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا هالڤی وتی کە حەماس «پەشیمانە» لەو هیرشەی کردی بۆ سەر ئیسرائیل و «سوپا ئامادەیە بۆ ئۆپەراسیۆنی زەمینی و لەگەڵ سەرکردەی سیاسی وڵات بڕیار لەچوارچێوەو ساتی قۆناغی داهاتوو دەدەین». «ئەوەی لە ٧ی تشرینی یەکەم روویدا هەرگیز لەسەرەتای دامەزراندنی دەوڵەتەوە رووینەداوە، بۆیە پێویستی بەگۆڕانکاری بناغەیی هەیە لەواقیعی ئەمنیماندا، ئەوە باجی دەبێت لەوانەش دریژخایەنی جەنگەکە». بەپێی راپرسییەکەی رێکخراوی ئیسرائیل دیموکراسی، لەدوای هێرشەکەی حەماسەوە متمانە بەحکومەتی ئیسرائیل لەنیو خەڵکی وڵاتەکە بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزیوە بەجۆرێک کە لە ٢٠ ساڵی رابردوودا شتی وا رووینەداوە. راپرسییەکە بەشێوەیەکە کەتەنها لەسەدا 28%ی هاووڵاتیانی جوولەکە و عەرەبە ئیسرائیلییەکان متمانەیان بەکابینەکەی بنیامین ناتانیاهۆ هەیە دوای ئۆپەراسیۆنەکەی حەماس لە ٧ی ئەم مانگە. رۆژنامەی نیویۆرک تایمز لە راپۆرتێکی تریدا ئاماژە بەوە دەکات، لەکاتێکدا کە بەشێک لەخەڵکی ئیسرائیل داوی ئەوە دەکەن ئۆپەراسیۆنەکە زوو ئەنجام بدرێت، بەڵام بەشێکی تر داوای ئەوە دەکەن پەلە نەکرێت و ژیانی سەربازان بەهەند وەربگیرێت بەشێوەیەک کەکاتی زیاتر بدرێت بەهێزی ئاسمانی تا تونێلەکانی حەماس لەناوببات و سەربازی ئیسرائیلی بەئاسانی بچنە ناو غەززەوە. بەشێک لەو شیکەرەوانە پێیانوایە کەئەوە مانای ئەوەیە کە رەنگە هەرگیز ئۆپەراسیۆنەکە نەکرێت چونکە زۆر مەحاڵە کە تونێلەکان تەنها لەڕێی هیزی ئاسمانییەوە لەناوببرێن بەوپێیەی ئیسرائیل چەندین ساڵە بۆردومانی غەززە دەکات و نەیتوانیوە تونێلەکان لەناوببات تەنها بەشێکی کەمیان نەبێت کەنزیک دەبنەوە لە ٣٢ تونێل. رۆژنامەی نیویۆرک تایمز دەڵێت، ئیسرائیل ئەم کاتەی بەکارهێناوە تا زیاتر زانیاری هەوڵگری کۆبکاتەوە و لێکۆڵینەوە لەگەڵ ئەو چەکدارانەی حەماس بکات کە لەخاکی ئیسرائیلدا گیراون، بەڵام مەترسی لەم دواخستنەش بوونی هەیە. نیویۆرک تایمز ئاماژەی بەوە کردووە کە لەگەڵ تێپەڕبوونی هەر رۆژێک رەنگە ئیسرائیل پشتگیری نێودەوڵەتی کەمببێتەوە بۆ ئۆپەراسیۆنەکە بەهۆی ئەوەی کە رۆژ بەڕۆژ ژمارەی کوژراوانی فەڵەستین زیاد دەکات و قەیرانی مرۆیش لەغەززە تادێت خراپتر دەبێت. لەسەر دواکەوتنی ئۆپەراسیۆنەکە، ئیمانیۆل ناهشۆن، بەرپرسێکی باڵای ئیسرائیل لەوەزارەتی دەرەوەی وڵاتەکە بەسکای نیوزی بەریتانی راگەیاندووە کەکارێکی «خراپ نییە» بەهۆی ئەو قەیرانەی کەدروستبووە لەسەر بارمەتەکان. ئەو دیپلۆماتکارە ئیسرائیلیە دەڵێت، هێرشەکەی حەماس ئامانج لێی تۆقاندنی خەڵکی ئیسرائیل و پەلەقاژەکردنی سەرکردە سیاسی و سەربازییەکانی وڵاتەکە بوو تاخێرا سەرباز بنێرنە نێو غەززەوە. ئەمەش وایدەکرد کەسوپای ئیسرائیل «بکەوتایەتە هەموو ئەو تەڵەو داوانەوە کە حەماس بەوردی دایڕشتبوو»، بەرپرسەکەی ئیسرائیل وادەڵێت. ناهشۆن پێیوایە ئەو کاتەی کەچاوەڕێیان کردووە «خراپ نەبووە» چونکە کاتی پێویستیان هەبووە لەدۆخەکە تێبگەن و وریابن. بەرپرسەکەی ئیسرائیل دەشڵێت سوپای وڵاتەکە کاتی خۆی بۆ ئامادەکاری وەردەگرێت هەروەک چۆن هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش کاتی خۆی وەرگرت بۆ هێرشکردنەسەر رێکخراوە تیرۆریستییەکە. «شتێکی خراپ نییە ئەگەر کاتی خۆت وەرگریت بەتایبەتی ئەگەر کاتێک بارمتە لەبابەتەکەدا هەبێت»، ناهشۆن وات وت.
هاوڵاتی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، خۆیان ئامادە دەکەن بۆ داگیرکردنی غەززە بەبێ ئەوەی هیچ وردەکارییەک لەسەر کات و بەرێوەچوونی ئۆپەراسیۆنەکە بخاتەڕوو. ناتانیاهۆ لە نوێترین وتاریدا وتی بڕیاری چوونە نێو غەززە لەلایەن حکومەتەوە دەدرێت و ئەوەی کردوومانە تەنها سەرەتایە. "تا ئێستا هەزارەها تیرۆرستمان کوشتووە و ئەمە تەنها سەرەتایە، ئێمە لە ئامادەکاریداین بۆ داگیرکارییەکی زەمینی، روونکردنەوە لەسەر کەی و چۆن نادەم و لەسەر ئەوەش زانیاری نادەم کە چ حساباتێک دەکەن کە رای گشتی لێی ئاگادار نییە"، ناتانیاهۆ وای وت. سێ هەفتەیە ئیسرائیل بۆردومانی چری کردووەتەسەر کەرتی غەززە لەدوای هێرشەکەی حەماس لە 7ی ئەم مانگەوە کە بووە هۆی کوژرانی هەزار و 400 ئیسرائیلی. لە بۆردومانەکانی ئیسرائیلیشدا زیاتر لە شەش هەزار و 500 فەڵەستینی کوژراون. سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل کە تا ئێستا بەرپرسیارییەتی ئەو شکستە ئەمنییەی نەگرتووەتە ئەستۆ کە بووە هۆکاری هێرشەکەی حەماس وتی هەموو ئەوانەی دەستیان هەبووە لەوەدا بەرپرسیاریەتیان دەدرێتە پاڵ. ناتانیاهۆ لەسەر شکستەکەی سوپای ئیسرائیل دەڵێت، "ئەو ئابڕووچوونە تێروتەسەلی لێکۆڵینەوەی لێدەکرێت و هەمووان دەبێت وەڵام بدەنەوە بەمنیشەوە، بەڵام ئەوە دوای جەنگ روودەدات."
هاوڵاتی پێگەی هەواڵی ئەمیرکەبیر بڵاویکردووەتەوە، سەرۆکایەتی زانکۆی ئەمیرکەبیر لە تاران 100 کەس لە چالاکانی خوێندکاری ئەو زانکۆیەی دەرکردووە و لە مافی خوێندن بێبەری کراون. دوو هەفتە لەمەوبەر 50 خوێندکاری ئەو زانکۆیە بانگ کرابوونە بەشی ئەمنی زانکۆ و لێپرسینەوەیان لەگەڵ کراوەو هەڕەشەی دەرکردنیان لێکراوە. لە ساڵی رابردوودا و پاش دەستپێکی شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی و بەشداری چالاکانەی زانکۆ و خوێندکاران لەو شۆڕشەدا، سەدان مامۆستای زانکۆ و خوێندکار بە هۆی بەشداریکردنیان لە خۆپیشاندانەکان، یان پشتیوانیکردن لە خواستی خۆپیشاندەران لەسەر کار دەرکراون و بەشێکی زۆریان وڵاتیان بەجێ هێشتووە.
.jpg)
.jpg)
