پەروین بوڵدان: ئ.ۆج.ەلان ئومێدى زۆری بە پرۆسەی ئاشتی هەیە

هاوڵاتی رێكخراوی نەتەوەیەكگرتوەكان بۆ منداڵان (یونیسێف) رایگەیاند بەلای كەمەوە رۆژی منداڵێك لە لوبنان دەكوژرێت. یونسێف لە بەیاننامەیەكدا بڵاویكردەوە لە رۆژی چواری ئەم مانگەوە بەهۆی بەردەوامی جەنگی نێوان حزب ولڵاَ و ئیسرائیل، رۆژی منداڵێك بەلای كەمەوە لە لوبنان دەكوژرێت و دەبێتە قوربانی. رونیشیكردەوە لە چواری تشرینی یەكەمی ئەم ساڵەوە رۆژی منداڵێك لە لوبنان دەكوژرێت و دەی دیكەش بریندار دەبن و بە دەیان هەزار منداڵی دیكەش كە لە بۆردومانەكان رزگاریان بووە، دووچاری تەنگە نەفەسیەكی توند بوونە، بەهۆی بەرزبوونەوەی توندوتیژی و پشێویەوە. فڕۆكە جەنگیەكانی ئیسرائیل لە 23ی ئەیلولی رابردوو بۆردومانی باشوری لوبنان و بەیروتی پایتەخت دەكەن و لە یەكی ئكتۆبەری ئەم مانگەشەوە سوپای ئیسرائیل لەشكركێشیەكی چڕی بۆ سەر باشوری لوبنان دەستپێكردوە.

هاوڵاتی دەسەڵاتی خۆجێی لە حەسەكەی ڕۆژئاوای کوردستان لەبەیاننامەیەکدا ڕەخنەی لە بێدەنگیی نێودەوڵەتی گرت لە بەرامبەر ئەو تاوانانەی کە هێزەکانی تورکیا ئەنجامیان داوە، بەپێی ئامارێکیش تورکیا ۱۰۳۱ هێرشی ئەنجامداوە، كە لە ئەنجامدا ۱۷ شەهیدی لێكەوتۆتەوە و ٦٥ كەسیش برینداربوونە. كە ۱۱۸ هێرشی بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بووە و ۲۰ هێرشی فڕۆکەی جەنگی و ۸۹۳ هێرشیش لە رێگای تۆپخانەكانەوە ئەنجامدراوە. لەبەیاننامەکەدا ئاماژەی بەوەشکراوە، بۆردوومانەکە بووەتە هۆی نەگەیشتنی سووتەمەنی بۆ ناوەندە خزمەتگوزارییەکان، ئەمە جگە لەوەی كە سووتەمەنی بەڕێژەیەكی "بەرچاو" کەم بووەتەوە. هەروەها لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەش کراوە، نانەواخانەکان و كۆگاكانی ئارد بۆردوومان كران کە کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر ئابووری ناوچەكە كردووە و بووە هۆی کۆچ کردنی خەڵكی ناوچەكە. پێشوتریش بەڕێوەبەرایەتی خۆسەر لە ڕۆژئاوای کوردستان وتبوى هێرشەکانی تورکیا سەقامگیری ناوچەكە تێکدەدات و هەڕەشە لە هەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر دەکات کە لەلایەن هێزە ئەمنییەکانە و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی ئەنجامدەدرێن. هاوکات داواشی لە هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و رووسیا و هەموو دەزگاكانی مافی مرۆڤ كرا کە درک بە کاردانەوەکانی ئەم دەستدرێژییە بکەن، و هەنگاویش بنێن بۆ ڕاگرتنی و دروستكردنی لێژنەیەكی لێکۆڵینەوە بۆ لێپرسینەوە لە تاوانباران. ئەوەشخراوەتە ڕوو تورکیا ۱۰۳۱ هێرشی ئەنجامداوە، كە لە ئەنجامدا ۱۷ شەهیدی لێكەوتۆتەوە و 65 كەسیش برینداربوونە. كە ۱۱۸ هێرشی بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بووە و ۲۰ هێرشی فڕۆکەی جەنگی و ۸۹۳ هێرشیش لە رێگای تۆپخانەكانەوە ئەنجامدراوە. بۆردوومانەکەی تورکیا وێستگەکانی کارەبای ناوچەکانی قامشلۆ، كۆبانێ، عامودێ، و ترپە سپی، لەكارخست و بوە هۆی پچڕانی كارەبا لە زیاتر لە ۱۵۰ هەزار خێزان، ئەمەش جگە لەوەی كە ئەو ناوچانە بێ ئاو دەبن.

ئامادەكردنی هاوڵاتی: - بڕیارە ئەمڕۆ سەرۆكێكی نوێ‌ بۆ پەرلەمانى عێراق هەڵيژێردرێت - تائێستا فڕاكسیۆنە سیاسیەكان نەگەیشتونەتە هیچ رێكەوتنێك سەبارەت به هەڵبژاردنی سەرۆكێكی نوێ‌ بۆ پەرلەمانی عێراق - هەوڵێك هەیە بۆ یەكلایی كردنەوەی پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی عێراق بە دوو رێگا - هەڵنەبژاردنی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پێشێلكاری دەستور و یاسای ئەنجومەنی نوێنەرانه   دوای نزیكەی ساڵێك لە مشتومڕ و چاوەڕوانی، بڕیارە ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق سەرۆكێكی نوێ‌ بۆ پەرلەمان هەڵبژێرێت. زیا هیندی پەرلەمانتاری عێراق لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند لە دانیشتنی ئەمڕۆی پەرلەمانی عێراقدا سەرۆكێكی نوێ‌ بۆ پەرلەمان هەڵدەیژێردرێت. لەلایان خۆیەوە عارف حەمامی پەرلەمانتاری عێراق دووپاتیكردەوە، هەڵبژاردنی سەرۆكێكی نوێ‌ بۆ پەرلەمانی عێراق زۆر گرنگە كە ماوەیەكی زۆرە ئەم بابەتە بە هەڵواسراوی ماوەتەوە، چونكە ناكرێت پەرلەمان بەبێ‌ سەرۆك بەردەوام بێت، بەڵام تائێستا فڕاكسیۆنە سیاسیەكان نەگەیشتونەتە هیچ رێكەوتنێك سەبارەت بەم بابەتە. عەدنان جحێشی ئەندامی فڕاكسیۆنی موبادەرە ئاشكرای كرد هەوڵێك هەیە بۆ یەكلایی كردنەوەی پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی عێراق بە دوو رێگا، یەكەمیان سالم عیساوی و مەحمود مەشهەدانی دەچنە گێبڕكیەوە و كامیان زۆرترین دەنگیان بە دەستهێنا پۆستەكە وەردەگرێت، رێگاكەی تریش ئەوەیە عیساوی و مەشهەدانی بكشێنەوە و كاندیدی یەكلاكەرەوە دەستنیشان دەكەن یان پڕۆگرامی ناوخۆی پەرلەمان هەموار دەكەنەوە. تاڵب معماری ئەندامی فڕاكسیۆنی تەقەدوم  وتی: ئێمە وەك فڕاكسیۆنی تەقەدوم بە 55 پەرلەمانتارەوە رێكەوتووین لەسەر یەك كەسایەتی بۆ پۆستی سەرۆكی پەرلەمان و چوارچێوەی هەماهەنگیش پاڵپشتمانە. ئەحمەد روبەیعی سەرۆكی فڕاكسیۆنی نەهجی وەتەنی رایگەیاند تاكو ئێستا گفتوگۆكان لە نێوان فڕاكسیۆنە سیاسیەكان بەردەوامن بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكێك بۆ پەرلەمانی عێراق و هیوادارین لە دانیشتنەكەی ئەمڕۆدا ئەم بابەتە یەكلایی بكەینەوە. محەمەد مەجید ساعدی پارێزەر و پسپۆڕی یاسایی دەڵێت: هەڵنەبژاردنی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پێشێلكاری دەستور و یاسای ئەنجومەنی نوێنەران و پڕۆگرامی ناوخۆی ئەنجومەنەكەیە و دەبوو لە دوای ئەوەی بە رەسمی ئەنجومەنی نوێنەران لە بڕیارەكەی دادگای فیدڕاڵی ئاگادار كرایەوە بە كۆتایی پێهێنانی ئەندامێتی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی پێشوو، راستەوخۆ لەیەكەم دانیشتندا سەرۆكێكی بۆ پەرلەمانی عێراق هەڵبژاردایە.

هاوڵاتی    سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کارنامەی دانیشتنی سبەینێ پێنجشەممەی بڵاوکردەوە کارنامەکە تەنیا یەک بڕگە لەخۆ دەگرێت کە ئەویش هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمانە. پێشوتر ڕۆژی دوو شەممەی ڕابووردوو چوارچێوەی هەمئاهەنگی شیعەکان ڕایگەیاندبوو پێنجشەممە دوایین وادەیە بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمان. لایەنە سوونییەکان هێشتا ناکۆکی خۆیان لەسەر ئەو پۆستە بەلادا نەخستووە. پێشووتر 6 لایەنی سوونە بەسەرۆکایەتی حزبەکەی محەممەد حەلبووسی سەرۆکی لەکارلادراوی پەرلەمان ڕایانگەیاندبوو یان دەبێت هەموو لایەنەکانی تر کاندیدەکانیان بکشێننەوەو مەحمود مەشهەدانی بکەنە سەرۆک، یاخود هەر لایەنەو کاندیدی خۆی پێشکەشبکات و بڕواتە دەنگدانەوە.  سەرۆکی پەرلەمانی عێراق پشکی سوونەکانە، پێشتر محەممەد حەلبووسی سەرۆک بوو، بەڵام بەبڕیارێکی دادگای فیدڕاڵی لە ڕۆژی 14 تشرینی دووەمی 2023 لەکارلادرا.

هاڵاتی ئەمڕۆ شەممە، ٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، وەزارەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند، بە توندی ئیدانەی ئەو هێرشەی ئیسرائیل بۆ سەر ژمارەیەک لە پێگەی سەربازیی لە ئێران دەکەین، ئەوە دەستدرێژی و پێشێلکردنی ئاشکرای یاسا نێودەوڵەتییەکان و جاڕنامەی نەتەوە یەکگرتووەکانە، بەتایبەتی بنەمای پێشگرتن لە هەڕەشەکان، یان بەکارهێنانی هێز دژی یەکپارچەی خاکی و سەروەری نیشتمانی دەوڵەتەکان. دەشڵێت، هەروەک چۆن لە لایەن دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە چەندان جار جەختی لەسەر کراوەتەوە، ئێران پێی وایە بە پشت بەستن بە مافە دەستوورییەکانی خۆی، مافی بەرگری شەرعی لە خۆی هەیە، وەک لە مادەی ٥١ی جاڕنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان دا هاتووە. لە بەشێکی بەیاننامەکەشدا هاتووە، بە پشتبەستن بە هەموو توانا ماددییەکانی خۆی و گەلەکەی لە پێناو بەرگری لە ئاسایش و بەرژەوەندییەکانی ژیان و بەرپرسیارێتی خۆی بەرامبەر بە ئاشتی و ئاسایشی ناوچەی، بەرپرسیارێتی تاکەکەسی و دەستەجەمعی دووپات دەکاتەوە لە هەموو وڵاتانی ناوچەکە بۆ پاراستنی ئاشتی و سەقامگیریی ناوچەکە، سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ هەموو وڵاتانی ئاشتیدۆست لە ناوچەکە و دەرەوەی ناوچەکە کرد. وەزارەتەکە ئاماژەی بەوەشداوە، گومانی تێدا نییە، بەردەوامی داگیرکاری و پێشێلکاری نایاسای و تاوانکارییەکانی سوپای ئیسرائیل لە ناوچەکەدا، بەتایبەتی تاوانەکانی دژ بە گەلی فەلەستین و دەستدرێژیەکانی بۆ سەر لوبنان بە پشتیوانی هەمەلایەنەی سەربازی و سیاسی ئەمەریکا و هەندێک لە وڵاتانی ڕۆژئاوای هۆی سەرەکی گرژی و نا ئەمنیی لە ناوچەکەدا پێک دەهێنن. ناوبراو جەختی لە هەنگاوی خێرا و بەپەلەی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بۆ ڕاگرتنی جینۆساید، شەڕ و دەستدرێژی دژی غەززە و لوبنان و سنووردارکردنی سوپای ئیسرائیل کردەوە.  

هاوڵاتی ئەمڕۆ شەممە، ٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، دەستەی کەشناسی عێراق ڕایگەیاند، پیشبینی دەکرێت، لە یەکەم ڕۆژەکانی مانگی تشرینی دووەمی داهاتوو، هەورە تریشقەی بەهێز زۆرینەی ناوچەکانی عێراق دەگرێتەوە. دەستەی کەشوهەوای عێراق ئاماژەی بەوەش کرد، بەپێی پێشبینییەکان، هەینی داهاتوو باران دەست پێ دەکات و ئەگەری هەیە سێ ڕۆژ لەسەریەک بەردەوام بێت

هاوڵاتی فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سوریای دیموکرات ڕایگەیاند، ئامانجی تورکیا کۆتاییهێنانە بە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر و ئەگەر لە هێرشەکانی بەردەوامبێت وەڵامیان دەبێت. ئەمڕۆ شەممە، ٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سوریای دیموکرات، پەیامێکی لەبارەی بۆردوومانەکانی تورکیا بڵاوکردەوە و ئەشکرایکرد، ئامانجی هێرشەکانی تورکیا کۆتاییهێنانە بە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر و تێکدانی ئاسایش و سەقامگیریی ناوچەکە. ئەەشی خستۆتەڕوو، هیچ پەیوەندییەکیان بە ڕووداوەکانی ئەنقەرەوە نییە، کە تیایدا هێرشکرایە سەر ناوەندێکی سەربازیی سوپای تورکیا. ئاماژەی بەوەشدا، هیچ چالاکییەکیان لە تورکیا و باکووری کوردستان ئەنجامنەداوە و ئەگەر تورکیاش لەسەر هێرشەکانی بەردەوامبێت، وەڵاممان دەبێت.

هاوڵاتی ئەمڕۆ هەینی ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، ئۆزگور ئۆزەل، سەرۆکی پارتی کۆماری گەل "جەهەپە" دژایەتیی خۆی بۆ چوونی عەبدوڵا ئۆجەلان بۆ پەرلەمانی وڵاتەکەی و پێشکەشکردنی وتارێک دەربڕی. دەڵێت، هێنانی ئۆجەلان بۆ پەرلەمان بۆ ئەوەی پەیامی هەبێت، بیرۆکەی دەوڵەت باخچەلییە و کارێکی ناچاریی نییە کە هەر دەبێت ڕووبدات. ئاشکرایکرد، دەکرێت لەو شوێنەی تێیدایە و زیندانی ئیمراڵییە، دۆخی بۆ بڕەخسێندرێت و بانگەوازی خۆی بدات. هاوکات ئۆزەل لەبارەی هۆکاری ڕەتکردنەوەی بیرۆکەکەی باخچەلی دەڵێت، ئێمە ناتوانین ببین بە بەشێک لە کارێک کە ڕووی تەماشاکردنی رووخساری کەسوکاری شەهیدەکانمانی نەبێت. سەرۆکی جەهەپە ئاماژەی بەوەشدا، ئێمە تاوەکو ئێستا نازانین ئەو پرۆسەیەی روودەدات چییە و با ئەردۆغان باسی بکا و ڕوونی بکاتەوە. ئۆزەل پشتیوانی خۆی بۆ هەر هەنگاوێک بە ئاراستەی ئاشتی دەربڕی و گوتی، دژایەتیی پرۆسەیەک ناکەن ئاشتیی بۆ تورکیا بهێنێت و چەکدانان بڕەخسێنێت.

هاوڵاتی ئەمڕۆ هەینی ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، خەمیس خەنجەر سەرۆکی هاوپەیمانی سیادە، بانگهێشتی ڕەسمی بۆ سەرجەم لایەنە سوننەکان ناردووە بۆ ئەوەی بەمەبەستی یەکلاییکردنەوەی پۆستی سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کۆبوونەوەیەک لە بەغدا ئەنجامبدەن. سەرۆکی هاوپەیمانی سیادە دەڵێت، بە پشتبەستن بە گفتوگۆ و پەیوەندییە بەرفراوانەکان لەگەڵ سەرکردەی هێز و لایەنە سیاسییەکانی عەرەبی سوننە، کە لە چەند ڕۆژی رابردوودا ڕوویانداوە، هاوپەیمانیی سیادە، بانگهێشتی ئەو لایەنانە دەکات بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەیەک. داواش دەکات ئەو کۆبوونەوەیە لە دوو ڕۆژی داهاتوودا ئەنجامبدرێت بۆ گفتوگۆکردن لەسەر دۆخی ناوخۆی سوننە و تاوتوێکردنی پرسی سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و ڕێککەوتن لەسەر پشتگیریکردنی کەسایەتییەک کە نوێنەرایەتیی زۆرینەی سوننەکان بکات. ئەوەشی خستۆتەڕوو، داوا لە لایەنەکان دەکەین ڕێز لە هەڵبژاردنی زۆرینەی سوننەکان بگرن.

  هاوڵاتی ئەمڕۆ هەینی ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، هالیفى سوپا سالاری ئیسرائیل،  لە میانى بەسەرکردنەوەى هێزەکانیان لە باکوورى وڵاتەکەى، ئاشکرایکرد، دواى لەناوبردنی ژمارەیەک لە سەرکردەکانى حیزبوڵا، ئەگەرى ئەوە هەیە لە بەرەى باکوور بگەینە کۆتاییەکەى یەکلاکەرەوە لەگەڵ حیزبوڵا و جەنگ کۆتاییبێت. هاوکات، نزیکەى مانگێکە سوپاى ئیسرائیل، ئۆپراسیۆنێکى سەربازى بۆ سەر باشوورى لوبنان و ناوچەکانى باشوورى بەیروت دەستپێکردووە و رۆژى ٢٨ی ئەیلوول، حەسەن نەسروڵا ئەمیندارى گشتیى حیزبوڵاى لە بۆردوومانێکدا لە باشوورى بەیروت کوژرا. جێگەی ئاماژیە، بە گوێرەى ئامارى بەرپرسانى لوبنان، بەهۆى بۆردوومانەکانى ئیسرائیلەوە زیاتر لە دوو هەزار و ٥٠٠ کەس کوژراون و یەک ملیۆن کەسیش ئاوارەبوون.

هاوڵاتی ١. ناوچەی شەهید دەلیل، ڕۆژئاوای زاب؛ ڕۆژی ٢٤ی تشرینی یەکەم کاتژمێر ١١:٣٠ خولەک، سەربازانی داگیرکەر هەوڵیان دا بەرەو تونێلەکانی گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی بەهار پێشڕەوی بکەن. هێزەکانی پاراستنی گەل چاودێری ئەو جموجوڵانەی داگیرکەریان کرد و دواتر هێرشیان کردە سەریان. سەرەتا هێزەکانی پاراستنی گەل بە چەک و نارنجۆکی تاکەکەسی ئەفسەری یەکەکەیان کردە ئامانج، پاشان هێرشیان کردەسەر یەکەی سەربازانی داگیرکەر. هێرشی هێزەکانی پاراستنی گەل بووە هۆی کوژرانی ٤ داگیرکەر و برینداربوونی ٢ کەسی دیکە. هێزەکانی پاراستنی گەل ناسنامەی فەرماندەی یەکەکەیان ئاشکرا کرد کە ناوی یوسفە. هێزەکانی پاراستنی گەل کاتێک بەرەو لاشەی داگیرکەرەکان پێشڕەوییان کرد، دەستیان بەسەر چەکێکی تاکەکەسی لە جۆری HK-٤١٦ و ٣٠ فیشەک و چەکێکی لەیزەر و گڵۆپێکی دەستی تایبەت بەو چەکە و دوو چەقۆ و گوللەبەندێکی هێرشبەری پارێزەر و ٣ گەنجینە و تەلەفۆنێک و واکی تۆکی لە جۆری ئاسێلسان و چەندین بەڵگەنامەدا گرت. ڕۆژی ٢٤ی تشرینی یەکەم کاتژمێر ١١:٤٠ خولەک، هێزەکانی پاراستنی گەل، لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی ئێف ئێم، هەندێک تەقەمەنی سەر بە تورکیای داگیرکەریان لەناوبرد. ٢. دەڤەری خاکورک؛ لە ٢٤ی ئۆکتۆبەر کاتژمێر ٠٢:١٠خولەک،  شەڕڤانانی یەکینەکانی ژنانی ئازاد بە چەکی قورس حەشارگەی سەربازانی داگیرکەریان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی مەسکن کردە ئامانج. ٣. ناوچەی مەتینا؛ لە ٢٤ی تشرینی یەکەم کاتژمێر ١٢:٣٠ خولەک، شەڕڤانانی یەکینەکانی ژنانی ئازاد بە چەکی نیمچە ئۆتۆماتیکی سەربازانی داگیرکەریان لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە سێری مەتینا کردە ئامانج و یەکێکیان لێکوشتن. لە ٢٥ی تشرینی یەکەم کاتژمێر ٠٨:٠٠ شەڕڤانانی یەکینەکانی ژنانی ئازاد بە چەکی نیمچە ئۆتۆماتیکی سەربازانی داگیرکەریان لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە سێری مەتینا کردە ئامانج و یەکێکیان لێ بریندارکردن. ٤. هێرشەکانی سوپای داگیرکەری تورکیا بە تەقەمەنی قەدەغەکراو؛ لە ٢٤ی ئۆکتۆبەر تونێلەکانی مەیدانی بەرخۆدان لە گردی ئێف ئێم لە ناوچەی شەهید دەلیل لە ڕۆژئاوای زاب جارێک بە تەقەمەنی قەدەغەکراو بۆردوومانکران. ٥. هێرشەکانی سوپای داگیرکەری تورکیا؛ لە ٢٤ و ٢٥ی ئۆکتۆبەردا ٨ جار هێرش کرایە سەر گۆڕەپانەکانی شێخان و سێلی و پیپاڵا و سوردی لە قەندیل و ٣ جاریش مەیدانەکانی بەرخۆدانی سونینە و بەربازنە لە خاکۆرک بۆردوومانکران. مەیدانەکانی گردی مەسکن و شەهید ئەسلان و سیداری و گردی ڕەشید ، سیانی و ئارگنی و مام نێگیر لە کاری ١١ جار بۆردوومانکران. کە کۆی گشتی دەکاتە ٢٢ هێرشی ئاسمانی. لە ٢٤ی ئۆکتۆبەردا ٦ جار گۆڕەپانی بەرخۆدانی سەنینە و گردی شکیف و شەهید شەریف لە خاکورک بۆردوومانکران. هەروەها گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی بەهار لە ڕۆژئاوای زاب ٥ جار بە هەلیکۆپتەری هێرشبەر بۆردوومانکران. کە کۆی گشتی دەکاتە ١١ هێرشی ئاسمانی. ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەکانی پاراستنی گەل

هاوڵاتی ئەمڕۆ هەینی، ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی بووەمەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند، پلەی گەرما بەراورد بە دوێنی یەک بۆ دوو پلە بەرز دەبێتەوە. راشیگەیاند، سبەی بەراورد بە ئەمڕۆ یەک بۆ دوو پلەی دیکە بەرز دەبێتەوە.   لەم بارەوەیەوە شاڵاو هیدایەت، شارەزای کەشناسی ئاشکرایکرد، هەرچەند پلەی گەرما بەرز دەبێتەوە، بەڵام بە شەوان گۆڕانکاری ئەوتۆ روونادات و هەر هەست بە سەرما دەکرێت.   شاڵاو هیدایەت لەبارەی بارانبارینیشەوە ئاماژی بەوەکرد، کۆتایی ئەم مانگە و بەتایبەت سەرەتای مانگی داهاتوو، بارانی باش لە عێراق و هەرێمی کوردستان دەبارێت و لە زۆرینەی ناوچەکان پەڵە دەدات.    

هاوڵاتی فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل موراد قەرەیلان ڕایگەیاند دەوڵەتی تورک بە پشتگیری هەرێمی و نێونەتەوەیی، بە هەموو پێکهاتەکانی خۆیەوە، ٩ ساڵە دژی کورد درێژە بە شەڕ دەدات، گوتی، نەیتوانی لەم شەڕەدا ئەنجامی دڵخوازی خۆی بەدەست بهێنێت.   فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل موراد قەرەیلان ڕایگەیاند، دەوڵەتی تورک بۆ ئەم هاوینە دەیگوت "ئەم هاوینە بازنەکە تەواو دەکەین"، تیشکی خستەسەر کۆتایی مانگی تشرینی یەکەم و گوتی: "لە نزیکترین کاتدا ئێمە قوفڵەکە دادەخەین" و دەستنیشانی کرد کە دەوڵەتی تورک ناتوانێت لەمەدا سەربکەوێت. قەرەیلان جەختی کردەوە، شەڕ بەردەوامە، نە گەمارۆیەک ڕوویداوە، نە قوفڵ داخراوە. قەرەیلان دەربارەی گفتوگۆکانی ئەنقەرە گوتی: "وەک تەڤگەر ئێمە دژی پرۆسەی چارەسەری دیموکراتیک نین. بەڵام ڕێگە نادەین بە سیاسەتی فریودان کە بە تاکتیکی شەڕی تایبەت بەڕێوەدەبرێت. بێگومان هەلومەرجەکان گۆڕاون و ڕابردوو دووبارە نابێتەوە. بێگومان ئەگەر ڕەوشێکی باش بێتەکایەوە کە بەرژەوەندی تورکیا لەبەرچاو بگرێت، وڵاتپارێزی ڕاستەقینە بگرێتەخۆ و لەسەر ئەم بناغەیە هەندێک هەنگاوی نوێ بگیرێتەبەر، لایەنی کوردیش ناڵێت نەخێر بۆ ئەمە، بەڵام دووبارە هەنگاو نانێت بۆ سەر مێزێکی شل. ئەگەر هەوڵەکان لە چوارچێوەی ئازادی ڕێبەر ئاپۆدا نەبن، هیچ کاریگەرییەکیان نابێت. بێگومان وەک ڕێبەر ئاپۆش دەستنیشانی کرد، پەکەکە و سیاسەتی یاسایی_دیموکراتیکی کورد خاوەنی ڕۆڵی گرنگن لە چارەسەردا. ئەوەی ڕژێم دەیکات تاکتیکی سوکە، تاوەکو لایەنێک دژی ئەویتر بدات بە شەڕدا. پێویستە ئەمە نەکەن. ڕۆڵی هەر پێکهاتەیەکی کورد لەبەرچاو بگیرێت. فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل (نەپەگە) موراد قەرەیلان قۆناغ بە قۆناغ باسی کرد، لایەنی تورک کە دەیگوت لە تشرینی دووەمدا "قوفڵەکە دادەخەین" و ئێستە چۆن لەنێو تەڵەیەکدا گیری خواردووە، چۆن دەستی کردووە بە هەوڵدان بۆ ڕزگاربوون لەم تەڵەیە، ئەوەی بیرهێنایەوە ڕژێمی شەڕی تورک پلانی دانابوو لە ساڵی ٢٠٢١ هەموو بنکەکان، لە گارەوە تا قەندیل و هەموو جێگەیەک لە ڕێگەی تەکنیکەوە لەماوەی مانگێکدا لەناوببات. قەرەیلان دووپاتی کردەوە، بەرخۆدانی کورد بەردەوامە، گوتی: "لە باکوور نەیتوانی کۆتایی بە پەکەکە بهێنێت یان پەرشوبڵاوی بکات، نەیتوانی هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا لەناوببات، نەیتوانی هەرێمەکانی وەک شەنگال و کەمپی مەخمور چۆڵ بکات، نەیتوانی شۆڕشی ڕۆژئاوا و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری بە تەواوەتی تەسفیە بکات و درێژە بە داگیرکاری بدات. فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل (نەپەگە) موراد قەرەیلان ئاماژەی بەوە کرد، دەوڵەتی تورک ئیتر ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالانی وەک موخاتەب قبووڵ کردووە؛ هەروەها ڕۆڵی داوە بە سیاسەتی دیموکراتیک و یاسایی، گوتی، ناتوانرێت پاشەکشە لەمە بکرێت و ناکرێت ببێتە بابەتی گفتوگۆ. قەرەیلان ڕایگەیاند بانگەوازەکەی دەوڵەت باخچەلی هەرچەند بەگوێرەی زیهنیەتی خۆی خاوەنی ناوەڕۆکێکی ناعەقڵانییە و لای گەلی کورد هەرگیز قبووڵ ناکرێت، بەڵام بانگەوازێکە تێیدا ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالانی وەک موخاتەب قبووڵ کردووە و لێدوانەکەش بەو هۆیەوە دراوە. قەرەیلان گوتی: "ڕاستییەکە ئەمەیە، ئەگەر نزیکایەتییەکە بەگوێرەی ئەم ڕاستییە بێت، وەڵامی خۆی لای کورد دەبینێتەوە". هێرشەکانی سوپای تورک دژی کورد بە ڕاگەیاندنی سەرلەنوێی شەڕ لە ٢٥ ی تەمموزی ٢٠١٥ دەستی پێ کرد، لە ١٤ ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ بە هێرشی داگیرکاری بۆ سەر برادۆست و خواکورک گەیشتە قۆناغی دەسپێک. لە ١١ ی ئاداری ٢٠١٨ ناوی "پێداگری" لێ نرا. پەنچە ١ و ٢ و ٣ کە ٢٧ ی ئایاری ٢٠١٩ دەستی پێ کرد و پاش شکستی لە گارە، دوای "پەنچە کاپلان"، "شیمشەک" و "یەڵدرم" لە ١٦ی حوزەیران، لە ١٧ی نیسانی ٢٠٢٢ بەدواوە لەژێر ناوی "پەنجە-قوفڵ" بەردەوامە. ئەوەندەی لە دەرەوە دەبینرێت، لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ەوە سوپای تورک بەگوێرەی کۆنسێپتی داگیر بکە، نیشتەجێ بە و گۆڕەپانی داگیرکردن فراوان بکە، دەجووڵێتەوە. هێزی سەربازی، ئامێری شەڕ، لۆجیستی، نزیکبوونەوە لە شوێنەکانی نیشتەجێبوون، پەیوەندی و هاوکاری لەگەڵ هێزە هەرێمییەکان بەپێی ئەم کۆنسێپتە ئەنجام دەدرێت. بە دڵنیاییەوە لەم پڕۆسەیەدا چەکی ئاسایی لە هەندێک شاری باکور بەکارهێنرا و سێ هەرێمی گرنگی ڕۆژئاوا داگیرکران. ئێمە باسی شەڕێکی سەراپاگیر دەکەین کە ٩ ساڵە بەردەوامە. ئەم بەرخۆدانەی کورد وایکرد لایەنی تورک بڵێت با ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە پەرلەمان قسە بکات. ئێمە لەسەر ئەم بابەتانە لەگەڵ فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل (نەپەگە) موراد قەرەیلان قسەمان کرد. بەگوێرەی ئەو گفتوگۆیانەی لە ئەنقەرە لەلایەن دەوڵەت باخچەلییەوە دەستیان پێ کرد، بە بەشی کۆتایی چاوپێکەوتنەکە لەگەڵ قەرەیلان دەست بە بڵاوکردنەوەی بەشی سەرەتا دەکەین. پێش ئەوەی داواتان لێ بکەین هەڵسەنگاندن بۆ قۆناغە گرنگەکانی ٩ ساڵی دوایی بکەن، سەرەتا با بپرسین، چ حکومەتێک لەبەرامبەر ئێوەدایە و دەیەوێت چ بکات؟ گرنگە سەرەتا بە کورتی هەڵسەنگاندن بۆ ئاست و ئامانجی حوکمڕانی لەناو سیستەمی دەوڵەتی تورکیادا بکەین. ئەو دەسەڵاتەی کە لە دوای سیناریۆی کودەتای کۆنترۆڵکراو لە ١٥ی تەمموزی ٢٠١٦ پێکهێنرا، کە بۆ جێبەجێکردنی 'پلانی ڕووخاندن'ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ دانرا، بەڵام لە بنەڕەتدا بناغەکەی لە ساڵی ٢٠١٥ دانرا، دەسەڵاتێکی ئاسایی نییە. لەم دەسەڵاتەدا باڵی ڕاست و چەپ لە ناو دەوڵەتدا بە ڕۆحی نەتەوەپەرستی_نەژادپەرستی کۆبوونەوە و ڕێککەوتن، بەم شێوەیە ئەم دەسەڵاتە دامەزرا. بە هەماهەنگی ئەردۆگان، ئاکەپە و مەهەپە و ئەرگەنەکۆن و لایەنگرانی کزل ئەلما کۆبوونەوە و بە پشتگیری ئەم هێزانە حکومەت دامەزرا، ئەم شێوە حکومەت و دەسەڵاتداریی و حکومەتی شەڕە کە لە ساڵانی ١٩٤٠ ـەوە هەیە و لە هیچ حکومەتێک ناچێت، هەموو ڕێبازێکی شەڕی تایبەت بەکاردەهێنێت. سەرچاوە ئایدۆلۆژییەکەی، ئیتیحاد تەرەقییە ئامانجە سەرەکییەکەی ئەوەیە لە دیزاینکردنەوەی نوێی ڕۆژهەڵاتی ناویندا ڕێگە نەدات کورد ببێتە خاوەن جێگەیەک، نەبێتە خاوەن ستاتۆیەک و بە داگیرکردنی سنوورەکانی میساقی میللی تورکیا بکاتە هێزێکی هەرێمی. دەسەڵاتداریی شەڕ کە بەشێوەیەکی سەرەکی پشت دەبەستێت بە قڕکردنی گەلی کورد، خاوەنی ستراتیژێکی شاراوەیە کە دەیەوێت تورکیا فراوان بکات. ڕژێمێکی فاشیستی قڕکەرە کە لە ڕێکخستنی هەڵگری ئەم ئامانجە پێکدێت. چوارچێوە ئایدۆلۆژییەکەی کەمالیزم نییە، بەڵکو هێڵی ئیتیحاد تەرەقییە. ئەو حکومەتەی پشت بەم زیهنیەتە دەبەستێت، دەیەوێت سیستەمێکی سەربازیی و پۆلیسی فاشیست_نەژادپەرست بهێڵێتەوە. حکومەتێکە کە لایەنی سیاسی و کۆمەڵایەتی و پەروەردە و ئابووری و دیپلۆماسی و هتد، بەگوێرەی شەڕ ڕێکدەخات. ئەوەی ٩ ساڵە دەیەوێت بیکات بۆیە ئەو شەڕەی ئەمە ٩ ساڵە لە کوردستان دەیکات، لە شەڕەکانی ساڵانی پێشوو ناچێت، شەڕێکی فراوانتر و سەرتاسەرییە و هەموو هێزی دەوڵەت بەکارهاتووە. دەسەڵاتی تورک بە خستنەڕووی ڕەوشی جیۆپۆلەتیکی و جیۆستراتیژی تورکیاشەوە، هەموو شتێک دەخاتە پێش، لەنێوان هێزە نێونەتەوەییەکاندا یاری دەکات و هەوڵدەدات پشتیوانیان لێ وەربگرێت، بەمەش هەوڵدەدات لەم شەڕەدا سەربکەوێت. ئامانجی کۆنکرێتی ئەو پێکدێت لە تەواوکردن و لەناوبردنی پەکەکە لە باکوور؛ لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا ناوەندەکانی فەرماندەیی پەکەکە پەرشوبڵاو بکات، هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا لەناوببات، شوێنەکانی وەک شەنگال و کەمپی مەخمور تەسفیە بکات، شۆڕشی ڕۆژئاوا و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی دیموکراتیکی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بە تەواوەتی تەسفیە بکات و ئەوێ داگیر بکات. لەسەر ئەم بناغەیە دەوڵەتی تورک لە هەموو لایەکەوە خۆی ئامادەکرد، لەسەر بناغەی تەسفیەکردنی تەڤگەری ئاپۆیی لە هەر چوار پارچە، ئامانجی ئەوە بوو هەموو دەسکەوتەکانی کورد لەناوببات. لەم پێناوەدا، ٩ ساڵە هەموو هێزی خۆی بەکاردەهێنێت و شەڕێکی سەرتاسەری بەڕێوەدەبات. لایەنی تورک دەڵێت لە سەرانسەر "سنووری باشوور" بە قووڵایی ٣٠_٤٠ کیلۆمەتر "ڕێڕەوی ئەمنی" دروست دەکات، وەزیری بەرگری تورک یەشار گولەر گوتی "ئەم هاوینە گەمارۆکە تەواو دەکەین"، سەرۆککۆماری تورک لە ١٣ ی تشرینی یەکەم گوتی "لە هەرێمی جووڵەی پەنچە لە باکووری عێراق، لە نزیکترین کاتدا قوفڵەکە دادەخەین". ئایا مەبەستی ئەوان لەڕووی جوگرافی و شەڕەوە چییە؟ بەڕاستی لە ئاستێکی وەهادان؟ بەرپرسانی دەوڵەتی تورک هەرچەند باسی "ناوچەی ئارام" بە درێژایی ٣٠_٤٠ کیلۆمەتر بکەن، ئامانجی سەرەکییان ئەوەیە، سەرەتا  قەندیل و هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا و هەموو هێزەکانمان لەناوببەن، ئەو دەڤەرانە داگیر بکات و پاشان سنوورەکانی میساقی میللی کۆنتڕۆڵ بکات و بیخاتە ژێر دەستی خۆیەوە. مەبەست لە ٤٠ کیلۆمەتر، گارەیە. شتێکی وەها بوونی نییە. لەم ڕەوشەدا، سوپای تورک لە حەفتانین ٨ کیلۆمەتر لە سنوورەکەوە هاتووەتە هەرێمەکە و داگیرکارییەکی وەهای کردووە. هەروەها لە مەتینا دەیەوێت گۆڕەپانێک بە نزیکەی ٢٠ کیلۆمەتر داگیربکات، بەڵام هێشتا شەڕ بەردەوامە و نەگەیشتووەتە ئامانجە داگیرکارییەکەی. لە ڕۆژئاوای زاپ شەڕ و بەرخۆدانێکی مەزن هەیە. لە ڕۆژهەڵاتی زاپ تا کورەژارۆ هێڵێکیان داگیر کردووە. دوورییەکەی لە سنوورەوە نزیکەی ٢٠ کیلۆمەترە. لە خواکورکیش گۆڕەپانەکانی داگیرکاری بەش بەشن. لەشێوەی قۆڵێکدا بەرەو ناوەوە پێشڕەوییان کردووە. تا گۆڕەپانی لیلکانێ داگیرکاری دەوڵەتی تورک هەیە، بەڵام لە هەمان گۆڕەپان گەریلاش هەیە. لەم شوێنە مەودای پێشڕەویی ٢٠ کیلۆمەترە. نەیانتوانیوە گۆڕەپانی خنێرێ داگیربکەن. ئەمساڵ تا گۆڕەپانێک پێشڕەوییان کردووە، بەڵام خنێرێ هێشتا لەژێر دەستی گەریلایە مەبەستی ئەوان لە داخستنی قوفڵ ئەگەر ئەم گۆڕەپانانەیە کە لە هەندێک شوێن ٨ کیلۆمەتر و لە هەندێک شوێن نزیکەی ٢٠ کیلۆمەتری داگیرکراوە، لەم گۆڕەپانانە لە سێ دەڤەر هێشتا شەڕ بەردەوامە. واتە لە مەتینا و ڕۆژئاوا زاپ و لە هێڵی خنێرێ_خواکورک گەریلا هەیە. شتێک لە شێوەی "تەواوکردنی گەمارۆ" و "داخستنی قوفڵ" هێشتا بەدی نەهاتووە. ئەردۆگان لە ١٣ ی تەمموز ئامانجێکی خستەپێشی خۆی، ڕەنگە پلانەکەی ئەوانیش بەم شێوەیە بووبێت، بەڵام سوپای تورک نەیتوانی بگاتە ئامانجەکەی، ڕاستییەکە بەم جۆرەیە. ئەگەر مرۆڤ بڕوانێتە هێزی دوژمن و پشتگیرییەکان، هەروەها بڕوانێتە سەختی و زەحمەتییەکانی بەردەم گەریلا، چۆن دەتوانێت ئەم ڕەوشە پێناسە بکات؟ بۆ گەلی کوردستان، ب ئەو مرۆڤانەی باوەڕیان بە تێکۆشانی ئازادیی کوردستانە، دەتوانن چی بڵێن؟ ئەمڕۆ ڕۆژهەڵاتی ناوین دەکوڵێت. جەنگی جیهانیی سێیەم لە هەرێمەکە دژواتر بووە و دژوارتریش دەبێت. هێزە هەژموونخوازە جیهانییەکان بەم شەڕە دەیانەوێت سەرلەنوێ هەرێمەکە دیزاین بکەنەوە. هێزە داگیرکەرەکان لە کوردستان، بەتایبەت ڕژێمی ئاکەپە_مەهەپە_ئەرگەنەکۆن هەوڵدەدەن لەم دیزاینە نوێیەی هەرێمەکەدا هیچ جێگەیەک بە کورد نەدرێت، کورد بێ ستاتۆ بهێڵنەوە، ئەمەش واتای قڕکردنە. هەموو هەوڵەکانی ئێستە لەم چوارچێوەیەدایە. ئەوەی لە ئێستەدا لە هەموو شت زیاتر پێویستمانە، کۆمەلگەیەکی ڕێکخراو و یەکێتییە. یەکێتی دیموکراتیکی نەتەوەیی لە کوردستان و یەکێتیی هێزە دیموکرات_چەپ_سۆسیالیستەکانی گەلانی هەرێمەکە، زۆر پێویستە. لەکاتێکی وەهادا شوێنگرتنی پەدەکە لەپاڵ ڕژێمی فاشیست_قڕکەر لە تورکیا جۆرێکە لە کەمئەندامی، تێکۆشان گەیشتووەتە ئاستێک، گەلەکەمان گەیشتووەتە ئاستێک لە هۆشیاری و ڕێکخستن. بۆیە هەلومەرجەکە لە هەموو کاتێک زیاتر لە ئێمە دەخوازێت هەموو ئاستەنگەکانی بەردەممان لاببەین و هێڵی تێکۆشانی شۆڕشگێڕی بنیات بنێین. ئەم شەڕە کە لە هەرێمەکەدا بە شێوەیەکی بێ بەزەییانە و بە کۆمەڵکوژیی بەڕێوەدەچێت، کۆمەڵێک گۆڕانی بنەڕەتیش بەدوای خۆیدا دەهێنێت. هاوکات لەگەڵ هەندێک لایەنی مەترسیداری ئەم پرۆسەیە، دەرفەت و سوودی زیاتریش دەبێت. پێویستە بەناوی گەلی هەرێمەکەوە دژی ئەو هێزانەی دەیانەوێت هەرێمەکە بخەنە ناو تاریکییەوە، ئێمە هێڵی بەرخۆدانی دیموکراتیکی شۆڕشگێڕیی بەهێز پێشبخەین. پێویستە دەستی ڕێبەر ئاپۆ بەهێز بکەین لەم ڕووەوە ئەو زەمینەی ڕووداوەکان تێیدا ڕوودەدەن و کاریگەری زیاتری لەسەرە، کوردستانە. لەم ڕەوشەدا پرسی هەرە جیددی ئەوەیە کە سیستەمی گۆشەگیری و ئەشکەنجەدان لەسەر ڕێبەر ئاپۆ بەردەوامە. کەمپینەکان لە دژی ئەمە بەڕێوەچوو، ئەو تێکۆشانەی کە لەسەر ئاستی نەتەوەیی و نێونەتەوەیی بە شێوازی جیاواز ئەنجامدرا جێگەی ڕێزن، بەڵام لە بەردەم تێکۆشانەی کە ڕێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی بەهێزی دەکات، لاواز دەمێنێت. لەم بابەتەدا ناتوانین بڵێین بەرپرسیارێتی خۆمان لە ئاستێکی پێویستدا جێبەجێ دەکەین. هەڵوێستی ئێمە لەبەردەم ڕێبەرێتیدا هەڵوێستێکی جێگەی ڕەخنەیە. پێویستە بە پراکتیکی بەهێز لەسەر هێڵی ڕاست ڕەخنە لە خۆمان بگرین. چ وەک تەڤگەر و چ وەک گەل، دەبێ وەڵامێکی بەهێز بە ڕاستییەکانی ڕێبەر ئاپۆ بدەین، بارگرانییەکەی سووک بکەین و دەستی بەهێز بکەین. ئەمە ئەرکی سەرەکی ئێمەیە. تا زیاتر سەرنج بخەیەنە سەر ئەمە، زیاتر لەم ڕووەوە سەردەکەوین، ئەوکاتە دەتوانین وەڵامگۆ بین بۆ ڕووداو و پێشهاتەکانی وڵاتەکە و هەرێمەکە. بەڵێ بۆ چارەسەری دیموکراتیک، نا بۆ تاکتیکی شەڕی تایبەت دەسەڵاتی ئاکەپە-مەهەپە لەم دواییانەدا هەندێک بابەتیان تاوتوێ کرد. وەک ئەوەی پڕۆسەیەک هەبێت گفتوگۆ دەکەن، بەڵام هیچ نەگەیشتووەتە لای ئێمە، لای کورد. ئێمە وەک تەڤگەر دژی پرۆسەی چارەسەری دیموکراتیک نین. پاش ئەو هەموو ئەزموونەش، ڕێگە بە سیاسەتی فریودان نادەین کە لە چوارچێوەی تاکتیکی شەڕی تایبەتدا ئەنجام دەدرێن. بە دڵنیاییەوە هەلومەرجەکان گۆڕاون، ڕابردوو دووبارە نابێتەوە. ئەوە ڕاستە. پێشتر جیددییەت و پێداگری نەبوو. لە لایەک دەوڵەت تورک لەگەڵ ڕێبەرمان کۆدەبووەوە و دەیگوت "چارەسەرێک دەکەین"، لەلایەکی دیکەوە بڕیاری لەسەر 'پلانی لەناوبردن" دەدا و خۆی بۆ شەڕ ئامادە دەکرد. لە کۆتاییدا ئەو ڕێککەوتنە هاوبەشەی کە لە ئەنجامی گفتوگۆکاندا دروست بوو، ڕەتکرایەوە. پاش ئەوەی ڕێککەوتنەکە لە کۆشکی دۆڵمەباخچە خوێنرایەوە لە نیسان دەبوو ڕێبەر ئاپۆ بانگی کۆکردنەوەی کۆنگرەی پەکەکەی بکردایە و بانگی بەئەنجامگەیاندنی ئەم پرۆسەیەی بکردایە. کاتێک ئامادەکاری بۆ ئەمە دەکرا، تەیب ئەردۆگان ڕێککەوتنەکەی ڕەتکردەوە و نکۆڵی لێ کرد، گۆشەگیری و شەڕی سەپاند. ڕاستییەکە بەم جۆرەیە. ئێستە هەندێک دێن و وەها قسەدەکەن وەک ئەوەی شتێکی نوێ هەبێت. لەلایەکی ترەوە خۆی دەردەخات و هەڕەشە دەکات. ئێمە درێژە بە تێکۆشانی خۆمان دەدەین و پێویستمان بە کەس نییە. پێویستە کەس حیساباتی هەڵە نەکات هەروەها لە هەندێک گفتوگۆدا هەندێک کەس دێن و دەڵێن "ئێمە پەکەکەمان لەناو سنوورەکانمان لاوازکردووە و کۆتاییمان پێ هێناوە. تەنها لە عێراق و سوریا ماون". ئەمە دوورە لە ڕاستییەوە و هەڵخەڵەتاندنە. ئێمە بە شێوەیەکی ستراتیژی بیرمان دەکردەوە و لە باکووری کوردستان بە ئەنقەست تا ڕادەیەکی دیاریکراو نەرمیمان پیشاندا. ئەوانەی ئەم نزیکایەتییەی ئێمە بە لاوازی دەبینن، سبەی دەبینن کە چەندێک خۆیان فریوداوە. بە گشتی هێزی ئێمە تەنانەت لە 10 ساڵ لەمەوبەر بەهێزترە. لە باکور ڕەنگە جووڵەی گەریلا کەمێک کەم بوبێتەوە، بەڵام نابێت کەس لەم بابەتەدا فریو بخوات. زەمینەمان بەهێزە، توانامان هەیە، سەنگەرمان هەیە. دەوڵەتی تورک ٤-٥ ساڵە دەڵێت لە باکوور تەواومان کردووە؛ ئەمە درۆیەکی گەورەیە. جگە لە ئیلایەتێک یان دوو ئیلایەتی ناسەرەکی، هێزەکانمان لە هەموو شوێنێک سەنگەرەکانیان دەپارێزن. کەواتە با کەس هەڵە حیساباتی هەڵە نەکات. ئەوانەی حیساباتی هەڵە دەکەن خۆیان زەرەر دەکەن. لایەنی کورد ناڵێت نا، بەڵام هەنگاونانێت بۆ سەر مێزێکی شل بێگومان ئەگەر ڕەوشێکی وەها بێتەکایەوە کە بەرژەوەندی تورکیا لەبەرچاو بگرێت، وڵاتپارێزی ڕاستەقینە بگرێتەخۆ و لەسەر ئەم بناغەیە هەندێک هەنگاوی نوێ بگیرێتەبەر، لایەنی کوردیش ناڵێت نەخێر بۆ ئەمە، بەڵام دووبارە هەنگاو نانێت بۆ سەر مێزێکی شل. دەبێت هەمووان بزانن، ئەگەر هەوڵەکان لە چوارچێوەی ئازادی ڕێبەر ئاپۆدا نەبن، هیچ کاریگەرییەکیان نابێت. نەوەک هاوشێوەی ڕابردوو، ئەگەر بە ڕێبازێکی نوێ نزیکایەتیی بۆ پرۆسەکە هەبێت، پێویستە نزیکایەتییەکە لەم چوارچێوەیەدا بێت. پێویستە نزیکایەتی بەرامبەر ڕێبەر ئاپۆ لە چوارچێوەی یاسای ماندێلا بێت، دیالۆگ بکرێت، بەم شێوەیە چارەسەرێکی هەمیشەیی بۆ پرسەکە دەدۆزرێتەوە. پێویستە پەنا بۆ تاکتیکی سوک و هەرزان نەبەن بێگومان وەک ڕێبەر ئاپۆش دەستنیشانی کرد، پەکەکە و سیاسەتی یاسایی_دیموکراتیکی کورد خاوەنی ڕۆڵی گرنگن لە چارەسەردا. ئەوەی ڕژێم دەیکات تاکتیکی سوکە، تاوەکو لایەنێک دژی ئەویتر بدات بە شەڕدا. پێویستە ئەمە نەکەن. ئەگەر ڕۆڵی هەر پێکهاتەیەکی کورد لەبەرچاو بگیرێت، نزیکایەتییەکی وەها هەبێت، ئەوکات کێشە نابێت. دەوڵەتی تورکیا خۆی پێشتر ڕێبەر ئاپۆ و پەکەکەی وەک موخاتەب لە چارەسەری پرسی کورد قبوڵ کردبوو. هەروەها ڕۆڵی دابوو بە سیاسەتی دیموکراتیک و یاسایی. ئێستا ناتوانێت پاشەکشە لەمە بکرێت و گفتوگۆ لەسەر ئەمە نیەتێکی باش نابێت. دەوڵەت بۆ ماوەی سێ ساڵ "کۆبوونەوەی ئۆسلۆ"ـی لەگەڵ کێ کرد؟ کۆبوونەوەکانی ئیمراڵی لەسەر چ بناغەیەک ئەنجامدا؟ دەوڵەت لەبەرئەوەی عەبدوڵا ئۆجالانی وەک موخاتەب قبووڵ کرد، ئەم کۆبوونەوانەی درێژە پێدا. دەوڵەت باخچەلی وەک موخاتەب لێی دەڕوانێت بانگەوازەکەی دەوڵەت باخچەلی هەرچەند بەگوێرەی زیهنیەتی خۆی خاوەنی ناوەڕۆکێکی ناعەقڵانییە و لای گەلی کورد هەرگیز قبووڵ ناکرێت، بەڵام بانگەوازێکە تێیدا ڕێبەر ئاپۆ وەک موخاتەب قبووڵ کردووە.  ڕاستییەکە ئەمەیە، بەبێ دیتنی ئەم ڕاستییە، بە وەستان لەسەر ڤێرژنێکی جیاواز، چارەسەر نایەتەدی. ڕاستییەکە بەم جۆرەیە، ئەگەر نزیکایەتییەک بەگوێرەی ئەم ڕاستییە هەبێت، بێگومان لەلای کوردەوە وەڵام وەردەگرێت. ئەگەر وەها نەبێت و لە چوارچێوەی هەوڵێکدا بێت بۆ ڕزگاربوون لە تەنگاویی وەک نزیکایەتییەکی تاکتیکی، ئەوا هیچ ئەنجامێکی نابێت. بێگومان لایەنی کورد تێربووە لەم مانۆڕە تاکتیکییانە. وەک ئەنجام دەمەوێت دووپاتی بکەمەوە، گەریلاکانی ئازادی کوردستان هەرگیز ڕێگە بە تاکتیکی شەڕی تایبەت نادەن. لەم سەردەمە مێژووییە گرنگەدا، لە هەر کاتێک زیاتر بە پێداگرییەوە ڕۆڵی خۆی لەسەر هێڵی ڕێبەر ئاپۆ دەگێڕێت و ئەرکی شایستەی خۆی جێبەجێ دەکات. بەو ئەزموونەی پشت دەبەستێت بە پێرفۆرمانسی ئایدۆلۆژی و سیاسی و سەربازی، بەرخۆدانێکی بەهێزتر دەکات و سەرکەوتن مسۆگەر دەکات.  

هاوڵاتی تورکیا جارێکی دیکە سنووری چەند گوند و شارێکی ڕۆژئاوای کوردستانی بۆردوومان کرد و بەهۆیەوە منداڵێک گیانی لەدەستدا و دوو منداڵی دیکە بریندار بوون.   بەپێی زانیارییەکان درەنگانی شەوی ڕابردوو و سنووری گوندێکی مەنبج لە لایەن سوپای تورکیا بۆردوومان کرا ئامانجی هێرشەکە نەخۆشخانەیەک و سایلۆیەک بووە لە کۆبانی و لە هێرشی سەر سایلۆکەدا 7 کرێکار بریندار بوون.

هاوڵاتی ئەمڕۆ چوارشەممە، ٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، هاوسەرۆکایەتی کۆنسەی بەڕێوەبەریی کۆما جڤاکێن کوردستان-کەجەکە، لە بارەی ئەنجامدانی دیدار لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجالان و پێشهاتە نوێیەکان ڕاگەیاندراوێکی بەپەلەی بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند، پابەندبوونی خۆی بەو پڕۆسەیە نیشاندەدات کە عەبدوڵڵا ئۆجەلان پێشکیشیکردووە و دەشڵیت، نوێنەری چارەسەری دیومکراسیانەی دۆزی کورد، عەبدوڵڵا ئۆجەلانە و ئاشتیی لە تورکیاش بە گەڕانەوە بۆ ئۆجەلان بەرقەرار دەبێت. دەقی ڕاگەیاندراوەکەی کەجەکە: لە ڕۆژی چوارشەمە لە مانگی تشرینی یەکەم چاوپێکەوتنێک لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ ئەنجام درا، هەندێک پەیام کە ڕێبەر ئاپۆ دەیویست لەگەڵ ڕای گشتیی بەش بکرێت، بڵاوکرایەوە، دوای پێنج ساڵ چاوپێکەوتن لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ زۆر گرنگە، لەم چاوپێکەوتنەدا هەواڵ وەرگرتن لە ڕێبەر ئاپۆ ئێمە، گەلەکەمان و دۆستانمانی زۆر دڵخۆش کرد، بەڵام وەک ڕێبەر ئاپۆ ڕوونی کردەوە، گۆشەگیریت نەڕەویوەتەوە و بەردەوامە. دەبێت مەرج و هەلومەرجی تەندروستی، ئاسایش و کاری ڕێبەر ئاپۆ دابین بکرێت. ڕێبەر ئاپۆ بە ڕوونی دیاری کرد کە بەرپرسیارێتی مێژوویی خۆی جێبەجێ دەکات و ڕایگەیاند کە ئەگەر هەلومەرجەکان دابین بکرێن، ئەو ڕۆڵی خۆی لە چارەسەری سیاسیی دیموکراتی کێشەی کورد دەگێڕێت، دەبێت ئەم هەڵوێستە لەلایەن هەموو کەسێکەوە باش تێبگەیەنرێت، ئەوانەی کە بۆ ئاشتیی و چارەسەریی کێشەکە هەڵوێست دەردەبڕن، بانگەواز دەکەن و پشتگیری دەکەن دەبێت نزیکبوونەوەی پێویست بۆ ئەم هەڵوێستەی ڕێبەر ئاپۆ نیشان بدەن، بۆ ئەمەش پێش هەر شتێک دەبێت هەلومەرجی تەندروستی، ئاسایش و کار دابین بکرێت، هەتا ئەم هەلومەرجانە دابین نەکرێن و لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ هەلومەرجی دیالۆگ و دانوستانی خێرا دروست نەکرێت، ڕاست نییە کە چاوەڕێ بکرێت ڕێبەر ئاپۆ ڕۆڵی خۆی بگێڕێت و بە نیەتی باش هەڵناسەنگێندرێت. دڵنیاکردنەوەی ئاشتیی بە قبوڵکردنی ڕێبەر ئاپۆ وەک لایەن دەکرێت لایەنی چارەسەری دیموکراتی کێشەی کورد ڕێبەر ئاپۆیە، ئاشتیی لە تورکیاش بە قبوڵکردنی ڕێبەر ئاپۆ وەک لایەن دەکرێت، ئێمە وەک تەڤگەر لەو بڕوایەداین کە دیموکراتیبوونی تورکیا بە چارەسەری دیموکراتی کێشەی کوردەوە بەستراوەتەوە، چارەسەری کێشەی کوردیش بە دیموکراتیبوونی تورکیاوە بەستراوەتەوە و چەندین جار ئەم هەڵوێستەمان نیشان داوە. ئامانجگرتنی ڕۆژئاوا پارادۆکسێکی گەورەیە دەوترێت کە چالاکییەکەی لە ئەنقەرە ئەنجام درا لەلایەن تەڤگەرەکەمانەوە کراوە، ئەگەر ئەم چالاکییە لەلایەن هێزەکانی ئێمەوە کرابێت، هەپەگە ڕاگەیاندنی پێویست دەدات، بەڵام وەک دەیانەوێت وا نیشان بدرێت، بە دڵنیاییەوە هیچ پەیوەندییەکی ئەم چالاکییە بە پرۆسەی پێشکەوتنەوە نییە. سەرکەوتن و پێشکەوتن بە تێکۆشان دێتە دی دەبێت گەلەکەمان و دۆستانمان بە زانینی ئەم ڕاستییە هەڵسوکەوت بکەن، هەموو ئەو شتانەی کە تا ئێستا بەدەستمان هێناوە بە تێکۆشان هاتوونەتە دی، هەموو پێشکەوتنەکانی کە ئێمە بەدیمان هێناوە، ئەنجامی تێکۆشانی ئێمەیە، لەمەودوا هەموو سەرکەوتن و پێشکەوتنەکان کە ئێمە بەدەستی دەهێنین بە تێکۆشان دەبێت، دەبێت ئێمە بەم هۆشیارییە مێژووییە هەڵسوکەوت بکەین و پێشخستنی تێکۆشان بکەینە بنەما.22:13