کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی پشتیوانی خۆيان بۆ عێراق دووپاتکردەوە

هاوڵاتی  رەجەب تەیب ئەرۆدغان، سەرۆککۆماری تورکیا، لە وتارێکیدا هەڕەشەی توندی لە ئیسرائیل کرد و رایگەیاند سوپای وڵاتەکە پێویستە "بەهۆش خۆی بێتەوە" پێش ئەوەی سوپایەکی بەهێز رووبەرووی بێتەوە.  لە نوێترین وتاریدا دژی ئیسرائیل، سەرۆککۆماری تورکیا وتی، "ئیسرائیل، کە دڵ و قاچی هاتوونەتە لەرزە لەبەرامبەر کۆمەڵێک مەدەنی غەززە، ئەگەر رووبەرووی سوپایەکی راستەقینەوە و بەهێز ببێتەوە ئەوا پارچە پارچە دەبێت." ئەردۆغان لەدرێژەی قسەکانیدا باسی لەوەش کرد، "ئێمە هیوادارین ئیسرائیل بەهۆش خۆی بێتەوە پێش ئەوەی دەرئەنجامێکی ئاوا بەئازار رووبدات." لەسەرەتایی دەستپێکی جەنگەوە لەنێوان حەماس و ئیسرائیل، سەرۆککۆماری تورکیا هەڵوێستی توند دەنوێنیت بەرامبەر ئیسرائیل و زۆرجار بەراستەوخۆ ناوی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دەهێنێت و هەڕەشەی لێدەکات، لەدواین هێرشیشیدا وتی کە ناتانیاهۆ "قەسابی غەززە"یە و لەسەر ئەوە دادگایی دەکرێت.  ئەم هەڵوێستەی سەرۆککۆماری تورکیا لای زۆرێک بە هەڕەشەی راستەقینە لێکنادرێتەوە و دەڵێن کە ئەمە تەنها بۆ نمایشە ئەگەرنا تورکیا و وڵاتانی عەرەبی ناتوانن بەرامبەر ئیسرائیل بوەستنەوە.  ئیسرائیل چەندین جار وەڵامی ئەردۆغانی داوەتەوە و دواین وەڵامی توندیش لەلایەن ناتانیاهۆی سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلەوە بووە کە مانگی رابردوو وتی، "ئێمە گوێت لێناگرین تۆ گوندەکانی سنوری تورکیا بۆردومان دەکەیت."  نزیکەی دوو مانگە جەنگی حەماس و ئیسرائیل بەردەوامە و بەپێی ئاماری سوپای ئیسرائیل تا ئێستا 401 سەربازی وڵاتەکە کوژراوە، ئەمە جگە لەو هەزار و 200 کەسەی تر کە کوژراون. هاوکات بەهۆی بۆردومانە چڕەکانی ئیسرائیلەوە بۆ سەر کەرتی غەززە، نزیکەی 16 هەزار کەس کوژراون کە ئاماری کوژرانی مەدەنی و چەکداری حەماس پێکەوە لەلایەن وەزارەتی تەندروستی فەڵەستینەوە هەژمارکراون.

هاوڵاتی ئەمڕۆ بنکەی سەربازی ھەریر لە ھەولێر و بنکەی سەربازی "عەین ئەسەد" لە ئەنبار بە فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوان کرانە ئامانج. گرووپی مەقاومەی ئیسلامی عێراق لەبارەی هێرشەكەی ئەمڕۆی سەر بنكەی سەربازیی هەریر لە سنووری پارێزگای هەولێر ڕاگەیاندراوێكی بڵاو كردەوە. لە ڕاگەیاندراوەكەدا هاتووە، كەمێك پێش ئێستا لە ڕێگەی فڕۆكەیەكی بێ فڕۆكەوانەوە هێرشیان كردووەتەوە سەر بنكەی سەربازیی هەریر لە سنووری پارێزگای هەولێر و ڕاستەوخۆ ئامانجەكەیان پێكاوە، تا ئێستا ژمارەی زیانە گیانى و ماددییەكان دیار نییە. ئەمە لە كاتێكدایە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ گرووپی مەقاومەی ئیسلامی عێراق بنكەی سەربازیی عەین ئەسدی كردە ئامانج. ھاوکات، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا پنتاگۆن رایگەیاند، لە دوای دەستپێکردنی شەڕی ئیسرائیل و حەماس زیاتر لە ٧٥ جار ھێرشکراوەتەوە سەر ھێزەکانیان لە عێراق و سوریا و بەوھۆیەوە ٦٢ کەس برینداربوون.     

هاوڵاتی ئەمیر سەعید ئیرەوانی، نوێنەری هەمیشەیی کۆماری ئیسلامی لە نەتەوەیەکگرتووەکان، بە ناردنی نامەیەکی فەرمی بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان نووسیویەتی:" ئێران دەستی نەبووە لە هیچ هێرشێکدا بۆ سەر هێزە سەربازییەکانی ئەمریکا". بە پێی راپۆرتی میدیاکانی حکومەتی ئێران کە ئەمڕۆ سێ شەممە ٥ی کانوونی یەکەم بڵاو کراوەتەوە، ئیرەوانی لە نامەکەیدا ئاماژەی بە وتەکانی نوینەری هەمیشەیی ئەمریکا لە ئەنجومەنی ئاسایش داوە کە رۆژی ٢٨ی کانوونی دووهەم ئێرانی بەوە تاوانبارکرد کە دەستی هەیە لەو هێرشانەدا. لیندا تۆماس گرینفێڵد، لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشدا، هێرشی میلیشیاکانی سەر بە ئێرانی لە سووریا و عێراق بۆ سەر بنکەکانی ئەمریکا لەو وڵاتانە سەرکۆنە کرد و ئێرانی بە بەرپرس زانی لەم هێرشانەدا. لەگەڵ دەستپێکی جەنگی غەزە، هێرشی میلیشیاکانی سەر بە ئێران لە سووریا و عێراق و یەمەن و لوبنان بۆ سەر بنکەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی لە ناوچەکە زیاتر بووە. رۆژنامەی واشنگتۆن پۆست رۆژی دووشەممە ٤ی کانوونی یەکەم بە پشت بەستن بەو بەڵگانەی لە لایەن وەزارەتی بەرگری ئەمریکاوە بڵاو کراوەتەوە، باسی لەوە کردووە بنکەکانی ئەمریکا لە ١٧ی تشرینی یەکەمەوە لانیکەم ٧٦ جار لە لایەن میلیشیاکانی سەر بە ئێرانەوە کراوەتە ئامانج. لە ئێستادا نوێنەری هەمیشەیی کۆمار ئیسلامی لە نەتەوە یەکگرتووەکان بە ناردنی نامەیەک بۆ ئەنجومەنی ئاسایش باسی لەوە کردوە :" کۆماری ئیسلامی هیچ دەور و نەخشێکی نەبووە لە هەموو ئەو هێرشانەدا". هاوکات لە نوێترین رووداودا، ناوەندی فەرماندەیی هێزەکانی ئەمریکا ( سێنتکام) رایگەیاند، حووسیەکان کە لە لایەن ئێرانەوە پشتیوانی ئەکرێن، رۆژی یەکشەممە هێرشیان کردۆتە سەر سێ کەشتی بازرگانی لە ئاوەکانی دەریای سوور و لە لایەن کەشتییەکی سەربازی ئەمریکییەوە وەڵام دراونەتەوە. سێنتکام لە راگەیاندنێکدا رۆژی دووشەممە ٤ی کانوونی یەکەم، نووسی:" هەرچەند دڵنیایە ئەم هێرشانە لە لایەن حووسییەکانەوە ئەنجام دراوە، بەڵام ئەم گرووپە بە تەواوەتی لە لایەن ئێرانەوە پشتیوانی ئەکرێن و بە بێ پشتیوانی ئیرانییەکان حووسیەکان ناتوانن ئەم هێرشانە بکەن."

هاوڵاتی  وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند هیچ بەڵگەیەکیان لانییە بیسەلمێنیت ئیسرائیل بەئەنقەست کەسانی مەدەنی لە غەززە دەکوژێت، دەشڵێت، هێشتا زووە بڕیار بدەن لەسەر ئەوەی ئاخۆ ئیسرائیل هەوڵی تەواوەتی دەدات بۆ پاراستنی مەدەنی. لە رۆژی هەینییەوە کە ئاگربەست کۆتایی هاتووە نزیکەی 900 کەس لە هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە کوژراون و چەندین جار بەرپرسانی ئەمریکا داوایان لە ئیسرائیل کردووە کە قوربانی مەدەنی لە هێرشەکانیدا کەم بکاتەوە. تا ئێستا لەماوەی نزیکەی دوو مانگی جەنگدا زیاتر لە 15 هەزار کەس لە غەززە کوژراون. ماتیو میڵەر، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لەسەر هەوڵەکانی ئیسرائیل بۆ کەمکردنەوەی قوربانی مەدەنی لە هێرشەکانیدا رایگەیاند، "هێشتا زۆر زووە کە هەڵسەنگاندێکی یەکلاکەرەوە بکەین، ئیسرائیل داوای لە ملیۆنەها خەڵک کردووە کە ناوچەیەکی تایبەتی چۆڵ بکەن و رێنمایی تایبەتی دەرکردووە بۆ خەڵکی مەدەنی کە بگوازنەوە نەک تەواوی شارێک چۆڵی بکەن، بۆیە ئەمەش بەرەوپێشچوونە و لە پێش ئەوەی رویداوە باشترە." میڵەر لە درێژەی قسەکانیدا باسی لەوەشکرد، واشنتن هیچ بەڵگەیەکی بەردەست نەکەوتووە کە بیسەلمێنیت ئیسرائیل بە ئەنقەست مەدەنی دەکوژێت، بەڵام وتیشی کە ئەوان چاوەڕێی مردنی خەڵکی مەدەنیش دەکەن چونکە "بەداخەوە ئەوە بۆ هەموو جەنگێک راستە."

هاوڵاتی فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا لە راگەیاندراوێکدا ئاشکرای کردووە، ئەمڕۆ چوار هێرش کراوەتە سەر سێ کەشتیە بازرگانیەکەی باشووری دەریای سوور. ئەمڕۆ دووشەممە(4-ی کانوونی یەکەمی 2023)، فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا ئاشکرای کرد، چوار جار هێرشکراوەتە سەر سێ کەشتیی بازرگانیی باشووری دەریای سوور کە 14 وڵات بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ئەم هێرشانە زیانی “سووک”یان بە یەکێک لە کەشتییەکان گەیاندووە و لە راگەێنراوی سوپای ئەمریکادا هاتووە، کە کەشتیی تێکشکێنەری “ئارلی بیرک یو ئێس ئێس کارنی” وەڵامی سەرجەم ئەو هێرشانەی داوەتەوە و ئەو مووشەکانەی لەلایەن حوسییەکانەوە ئاراستە کراون، خستۆتە خوارەوە. درەنگانی ئێوارەی دوێنێ، گروپی حوسییەکانی یەمەن رایانگەیاند، کەشتییەکانی “یونیتی ئێکلۆڤەر” و “نەمبەر ناین”یان لە دەریای سووردا ، بە مووشەکێکی دەریایی و فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی دەریایی کردۆتە ئامانج، لە راگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەکراوە، کە ئەو دوو کەشتییە “ئیسرائیلین”. لەم بارەیەوە، فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا رایدەگەیەنێت، کەشتیی یۆنتی ئێکسپلۆرەر، کەشتیەکی بارهەڵگرە و ئاڵای(جزر ئەلبهاما)ی بەرزکردۆتەوە کە بەریتانیا خاوەندارێتی دەکات و دەریاوانانی دوو وڵات کاری لەسەر دەکەن، کەشتیی کارنی لە دەریای سووردا لە ئەرکدا بووە کاتێک هێرشکراوەتە سەر کەشتیی یۆنتی ئێکسپلۆرەر. هێزەکانی ئەمریکا ئاشکرای دەکەن، نزیکەی کاتژمێر 12 ی نیوەڕۆ، کەشتیی کارنی کە لەنێو ئاوی نێودەوڵەتی بووە، هەستی بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان کردووە کە لە ناوچەکانی حوسیەکانی سەر بە یەمەنەوە هەڵدراون، بەڵام توانیویانە فڕۆکەکە بخەنە خوارەوە، هەر بە پێی زانیاریەکانی فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا، فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکەی حوسیەکان بەرەو کەشتیی کارنی نێردراوە لەگەڵ ئەوەی فڕۆکەکە هیچ ئامانجێکی دیار نەبووە، بۆیە هیچ زیانێک بەر کەشتیەکە و تیمی دەریاوانی کەشتیەکە نەکەوتووە. فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا ئاشکرای کردووە، کاتژمێر 12:35 خولەکی نیوەڕۆ، کەشتیی یۆنتی ئێکسپلۆرەر بە فرۆکەیەکی بێفڕۆکەوان لەلایەن حوسیەکانەوە لێیدراوە، بەڵام کەشتیی کارنی وەڵامی داوای بە هاناوەچوونی کەشتیەکەی وەرگرتووە و هەر لەو کاتەدا فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی خستۆتە خوارەوە. کاتژمێر3:30 ی پاش نیوەڕۆ، کەشتیی(ئێم ڤی سۆڤی9)، بە مووشەک هێرشی کرایە سەر و، کاتژمێر 4:30 ی پاش نیوەڕۆش، کەشتیی ( ئێم ڤی سۆڤی 2) داوای هاواکاریکرد پاش ئەوەی بە مووشەکێک هێرشی کراوەتە سەر کە تیمی دەریاوانی هەشت وڵات کاری لەسەر دەکەن، کەشتیی کارنی وەڵامی خێرای داوای هاوکاریەکانی دایەوە و فرۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی کە بەرەو کەشتیەکە دەهات، خستە خوارەوە. ئەمریکا دەڵێت ئەم هێرشانە “بە تەواوی لەلایەن ئێرانەوە سەرپەرشتی کراون”، و “مەترسی راستەوخۆ” بۆ سەر بازرگانی نێودەوڵەتی و ئاسایشی دەریایی پێکدەهێنن و ژیانی تیمە نێودەوڵەتییەکانی نوێنەرایەتی وڵاتانی جیهانیان خستۆتە مەترسییەوە. راشیانگەیاند کە ئەمریکا بە هەماهەنگی تەواو لەگەڵ هاوپەیمانەکانی و هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان شێوازەکانی وەڵامدانەوەی گونجاو لەبەرچاو دەگرن.

هاوڵاتی  گروپی مقاوەمەی ئیسلامی رایگەیاند لە هێرشێکی ئەمریکادا بۆ سەر هیزەکانیان پێنج چەکدارییان کوژراوە. چەند کاتژمیرێک لەمەوبەر چەند سەرچاوەیەکی ئەمنی بە ئاژانسی رۆیتەرزیان راگەیاند کە هێرشەکە فڕۆکەی ئەمریکی بووە تێیدا 5 ئەندامی گروپێکی چەکداری نزیک لە ئێران کوژراون. ئاژامسی رۆیتەرز ئەوەشی خستووەتەڕوو کە هێرشەکە لەکاتێکدا بووە کە ئەو گروپە خۆیان ئامادەکردووە بۆ ئەنجامدانی ‌هێرشی مووشەکی بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق. گروپی مقاوەمی ئیسلامی هێرشەکەی پشتڕاست کردەوە و لە راگەیاندراوێکدا بڵاویکردەوە، پێنج چەکداریان لە رووبەڕوونەوە لەگەڵ هێزەکانى ئەمریکا کوژراوە.  لەدوای 17ی تشرینی یەکەم مقاوەمەی ئیسلامی چەندین جار هێرشی کردووەتەسەر هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و چەند هێرشی بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لە ئەستۆ گرتووە.  هاوکات ئەمریکا لە وەڵامی ئەو هێرشانە، چەندین جار هێرشی کردووەتەسەر هێزەکانی نزیک لە ئێران لە عێراق و سوریا.

هاوڵاتی  ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز رایگەیاند لە هێرشێکدا بۆ سەر گروپێکی چەکداری عێراق لە کەرکوک پێنج کەس کوژراون کە گروپێکی چەکداری نزیک ئێرانە. چەند سەرچاوەیەکی ئەمنی بە ئاژانسەکەیان راگەیاندووە کە گومان دەکرێت هێرشەکە فڕۆکەی ئەمریکی بووبێت کە تێیدا 5 ئەندامی گروپێکی چەکداری نزیک لە ئێران کوژراون. هاوکات کەناڵی ئەلیەومی عێراقی رایگەیاندووە، هێرشەکە لەکاتێکدا بووە کە ئەو گروپە خۆیان ئامادەکردووە بۆ ئەنجامدانی ‌هێرشی مووشەکی بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق.  

هاوڵاتی  وەزارەتی بەرگری ئەمریکا (پنتاگۆن) رایگەیاند کەشتییەکەی جەنگی ئەمریکی و کۆمەڵێک کەشتی بازرگانی تر لە دەریای سوور هێرشیان کراوەتەسەر، بەبێ ئەوەی ئاماژە بە ئەنجامدەری هێرشەکە بکات. پنتاگۆن لە راگەیاندراوێکدا دەڵێت، "ئاماگان لەو راپۆرتانە هەیە کە ئاماژە بە هێرش دەکەن بۆ سەر کەشتی یو ئێس ئێ کارنی و چەند کەشتییەکی بازرگانی تر لە دەریای سوور و زانیاری زیاتر رادەگەیەنین لەو بارەیەوە لەکاتی بەدەستگەشتنی زانیاری نوێ." پێش چەند کاتژمیرێک سوپای بەریتانیا رایگەیاند هێرشیکی گوماناوی درۆنی و تەقینەوەیەک لە دەریای سوور روویداوە، بەبێ ئەوەی زانیاری تر بخاتەڕوو. لە راگەیاندراوەکەدا پنتاگۆن ئاماژەی بە ئەنجامدەری هیرشەکە نەکردووە، بەڵام لەچەند هەفتەی رابردوودا حوسییەکانی یەمەن چەند زنجیرە هێرشێکییان بۆ سەر ئەو کەشتییانە ئەنجامداوە کە لە دەریای سوورن ئەمە جگە لە هێرشی درۆنی و مووشەکی بۆ سەر ئەو ئامانجانەی کە گروپەکە بە ئامانجی ئیسرائیلی ناوی دەبات.

هاوڵاتی وەزارەتی نەوتی عێراق ڕایدەگەیەنێت لە ھەوڵدان بۆ دەستپێكردنەوەی ھەناردەی نەوتی ھەرێمی كوردستان و تێپەڕاندنی كێشە یاسایی و تەكنیكی و داراییەكانی ئەو بابەتە، پەرلەمانتارێكی عێراقیش نهێنییەكی دوایین كۆبوونەوەی وەفدی هەرێم و بەغدا ئاشكرادەكات. عاسم جیھاد وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق، لەبارەی دەستپێكردنەوەی ھەناردەی نەوتی ھەرێمی كوردستان، رایگەیاند: حكومەتی عێراق سوورە لەسەر دەستپێكردنەوەی ھەناردەی نەوت لە رێگەی بەندەری جیھانی توركیا و پەلەكردن لەو پڕۆسەیە. وتیشی: لە ھەوڵی چڕدان بۆ چارەسەركردنی كێشە یاسایی و تەكنیكی و داراییەكانی تایبەت بە گرێبەستە نەوتییەكانی كۆمپانیاكان لەگەڵ ھەرێمی كوردستان، چونكە ئەو گرێبەستانە جیاوازن لە گرێبەستەكانی وەزارەتی نەوتی عێراق و پێویستە فۆڕمی گرێبەستە نەوتییەكان بگونجێت لەگەڵ سیاسەتی وەزارەتی نەوت. لەلایەن خۆشیەوە ئینتیسار جەزیری، ئەندامی لیژنەی نەوت و گاز لە پەرلەمانی عێراق ڕایگەیاند: وەفدی كوردی كە بەم دواییانە سەردانی بەغدای كردووە، باسی دۆسیەی یاسای نەوت و گازی كردووە و لە كاتێكدا ئەم پرسە لەژێر دەسەڵاتی حكومەتی فیدراڵییە و ڕێككەوتنی لەسەر نەكراوە. ئەو پەرلەمانتارەی عێراق ڕاشیگەیاندوە: كۆبوونەوەكەی نێوان سەرۆك وەزیران و وەفدی كوردی لە بەغدای پایتەخت لەبارەی چەند دۆسییەك بووە، یەكێك لەوانە هەناردەكردنی نەوتی كوردستان و یاسای نەوت و گاز بووە، بەڵام هیچ ڕێككەوتنێك لەبارە یاسای نەوت و گاز نەكراوە. ئینتیسار جەزیری ئاماژەی بەوەش كردووە، ئەم یاسایە لە ئێستادا لە بەرنامەی كابینەكەی حكومەتی فیدراڵی دایە، بە ڕێككەوتن لەگەڵ لایەنە سیاسییەكاندا، بەڵام تا ئێستا هیچ پێشكەوتنێكی نوێ سەبارەت بە یاساكە دەرنەكەوتووە. كۆتایی ئاداری ئەمساڵ، دوای بڕیارێكی دادگای ناوبژیوانیی نێودەوڵەتی لە پاریس، ھەناردەی نەوتی ھەرێمی كوردستان لە رێگەی توركیاوە راگیرا و تائێستا دەستیپێنەكردووەتەوە.  

هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری عێراق دەنگۆی بەقاچاغ بردنی چەك لە بەندەرەكانیەوە بەرەو هەرێمی كوردستان ڕەتدەكاتەوە، ڕاشیدەگەیەنێت، ئەو بارە چەكە خۆیان هاوردەیان كردووە و خەریكی ڕێكارە یاساییەكانن وەزارەتی پەرگری عێراق لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردووەتەوە: لە بەرامبەر ئەو هەواڵە ناڕاست و بێ بنەمایەی لە هەندێک سایت و سۆشیال میدیا بڵاوکراونەتەوە، کە باس لەوە دەکەن، چەک لە بەندەرەکانی عێراقەوە بەرەو کوردستانی عێراق بە قاچاغ دەهێنرێت، دەمانەوێت لەم بارەوە ئەمانەی خوارەوە ڕوون بکەینەوە: یەكەم: ئەو چەکانەی لەناو کۆنتێنەرەکانی ناو بەندەری ئوم قەسردا دۆزراونەتەوە ئەو چەكانەن، کە لەلایەن وەزارەتی بەرگرییەوە هاوردەکراون بەپێی گرێبەستی (FMS) کە لەنێوان وەزارەتی بەرگری و ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ئەنجامدراوە. دووەم: بەپێی ئەو ڕێکارانەی، کە لە بەندەرەکانی پەیوەست بە لابردنی ئەو کۆنتێنەرانەی کە بە مەترسی نیشانە کراون لە بەندەرەکانی دەریاوە کارپێکراون؛ بۆ پاراستنی سەلامەتی، لیژنەیەکی باڵاتر هەبوو لە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان، کە دەستیان بە کارەکانی کرد بۆ چۆڵکردنی ئەو کۆنتێنەرانە، داوای لیستی کۆنتێنەرە مەترسیدارەکان لە بەرێوەبەرایەتی بەندەر دەکات، لەڕاستیدا ئەوەشیان بۆ دابینکرا، لەنێویاندا کۆنتێنەرەکانی سەر بە وەزارەتی عێراق بەپێی مانیفێستەکە وەک دەفری مەترسیدار نیشانە کراوە و دوای پشکنینی ئەم دەفرانە دەرکەوت تۆپەکانی سەر بە وەزارەتی بەرگری تێدایە. سێیەم: دوای پشکنینی ئەم کۆنتێنەرانە لەلایەن لیژنەیەکی هاوبەشەوە گەڕێنرانەوە بۆ بەندەر و لە بنکەی پۆلیسی بەندەر ڕاگیران تا نوێنەری وەزارەتی بەرگری گەیشتن. بۆ تەواوکردنی ڕێکارەکانی و وەرگرتنی؛ پەیوەست بوون بە وەزارەت. چوارەم: هاوکاریی زۆر لە نێوان وەزارەتی بەرگری و دەسەڵاتی دەروازە سنوورییەکان هەیە سەبارەت بە دەستبەسەرداگرتنی کۆنتێنەرەکان تا ئەو کاتەی ڕێکارە پێویستەکان بۆ چۆڵکردنیان تەواو دەبێت، لە بەرامبەریشدا ستایشی ئەو ڕۆڵە گەورەیە دەکەین، کە ئەندامانی دەستەی دەروازە سنوورییەکان گێڕاوە، بە سەرکردایەتی لەلایەن سەرۆکی دەسەڵات، لیوا عومەر ئەلوائیلی، بۆ ئەو هەوڵە زۆرانەی کە داویانە لە پاراستنی دەفرەکان. وەزارەتی بەرگری عێراق لەكۆتایی ڕاگەیەندراوەكەیدا جەختیشی كردۆتەوە، وەزارەت پشتڕاستی دەکاتەوە، کە مافی یاسایی خۆی دەپارێزێت وەڵامی هەرکەسێک بداتەوە، کە هەوڵی زیانگەیاندن بە ناوبانگی ئەم دامەزراوە دێرینە بدات و دەسەڵاتی دادوەری عێراق دوا ناوبژیوانی ئەم بابەتە دەبێت.

هاوڵاتی بەپێی هەواڵێكی ئاژانسی سانای فەرمی سوریا، بەرەبەیانی رۆژی شەممە دووی کانوونی یەکەم، ئیسرائیل هێرشی کردووەتە سەر چەند ناوەچەیەکی نزیک دیمەشقی پیتەختی ئەو وڵاتە. سانا ئەوەشی خستووەتەڕوو: کاتژمێر ١:٣٠ سیستەمی دژە هێرشی ئاسمانی سووریا، توانی چەند هێرشێکی ئیسرائیلییەکان پووچەڵ بکاتەوە.  لەلایەن خۆشیەوە وتەبێژێکی سەربازیی سووریا رایگەیاندووە ئەم هێرشانە لە بەرزاییەکانی جۆڵانەوە کراوەتە سەر سووریا و تەنها زیانی ماددی هەبووە. بەوتەی ڕێكخراوی چاودێری مافی مرۆڤی سوویا، لەم هێرشەدا بنکەکانی ئەو گرووپانەی سەر بە ئێرانن لە باشووری دیمەشق کراوەتە ئامانج.  ئەم هێرشە لە کاتێکدایە کە بەرەبەیانی رۆژی هەینی راگرتنی کاتی جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماس دوای هەفتەیەک کۆتایی هات و سوپای  ئیسرائیل بەردەوامە لە هێرشەکانی خۆی لە غەززە. لە حەوتی تشرینی یەکەمەوەو دوای دەستپێکی جەنگی ئیسرائیل- حەماس، هێرشەکان بۆ سەر سووریا لە لایەن ئیسرائیلەوە زیاتر بووە. رێكخراوی چاودێری مافی مرۆڤی سووریا رۆژی یەکشەممە ٢٦ی تشرینی دووەم رایگەیاند، هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل فڕۆکەخانەی دیمەشقی کردۆتە ئامانج و دوای چەند کاتژمێرێك لە دەستپێکردنەوەی فڕین لە فڕۆكەخانەكە جارێكی دیكە ئیسرائیل هێرشیكردۆتەوە سەری. ئەم دامەزراوەیە کە چادێری گۆڕانەکانی سووریا دەکات و بنکەکەی لە بەریتانیایە رایگەیاند، لەم هێرشەدا ئەم فڕۆکەخانەیە زیانی گەورەی بەرکەوتووە و تەنها چەند کاتژمیرێك دوای دەستپێکردنەوەی کار و باری ئەم فڕۆکەخانەیە، جارێکیتر لە کار کەوتووە. لە هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ فڕۆکەخانەکانی دیمەش و حەلەب لە رۆژانی ١٢ و ٢٢ی تشرینی یەکەمدا، هەر دوو فڕۆکەخانە گەورەكەی سووریا لە کار کەوتن.

هاوڵاتی  ئاژانسی هەواڵی تەسنیمی ئێرانی بڵاویکردەوە سەرۆک ئەرکانی سوپای پاسدارانی ئێران لەگەڵ شاندێکی باڵای سەربازی سەردانی عێراق دەکات و لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئەمنی و سیاسی وڵاتەکە کۆدەبێتەوە.  ئاژانسی هەواڵی تەسنیم دەڵێت، محەممەد باقری، سەرۆک ئەرکانی سوپای پاسدارانی ئێران سەرکردایەتی شاندێکی باڵای سەربازی دەکات کە بەنیازن سەردانی عێراق بکەن، بەڵام ئاژانسەکە کاتی سەردانەکەی بڵاونەکردووەتەوە. هەروەها باس لەوەش کراوە کە سەردانەکە لەسەر داواکاری سەرۆک ئەرکانی سوپای عێراق بووە و ئەجێندای سەردانەکە بریتییە لە کۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسانی باڵای سیاسی و سەربازی عێراق سەبارەت بە هەماهەنگی هەرێمی و دوولایەنە. سەرۆک ئەرکانی سوپای پاسدارانی ئێران سەردانی دامەزراوە سەربازی و بەرگرییەکانی عێراقیش دەکات. لەدوای هەڵگیرسانی شەڕی حەماس و ئیسرائیل لە 7ی ئۆکتۆبەر، بەرپرسانی سیاسی و سەربازی ئێران سەردانەکانیان بۆ وڵاتە دراوسێ و هاوپەیمانەکانیان زیادیکردووە.

هاوڵاتی  سوپای ئیسرائیل رایگەیاند لە کاتی کۆتاییهاتنی ئاگربەستەوە زیاتر لە 400 پێگەی لە کەرتی غەززە بۆردومان کردووە، وەزارەتی تەندروستی فەڵەستینیش دەڵێت، تا ئیستا 240 کەس بەهۆی بۆردومانەکانی ئیسرائیلەوە کوژراون لەدوای تەواوبوونی ئاگربەست.  ماوەی دوو رۆژە ئاگربەستی حەوت رۆژەی نێوان حەماس و ئیسرائیل کۆتایی هاتووە کە لە 24ی مانگی رابردوو دەستیپێکرد و تێیدا 60 بارمتەی ئیسرائیلی لەبەرامبەر 180 زیندانی فەڵەستینی ئازادکران.  رۆژی هەیینی ئاگربەست کۆتای پێهات و جەنگ دەستپێکردەوە، سوپای ئیسرائیل دەڵێت، هێزەکانی دەریایی، ئاسمانی و زەمینی ئیسرائیل زیاتر لە 400 پێگەیان بە ئامانج گرتووە لەوانە، چەند ناوچەیەک لە خان یونس لە غەززە.  بەپێی راگەیاندراوەکەی سوپای ئیسرائیل، فڕۆکەکانی سوپا مزگەوتێکیان لە باکوری غەززە بۆردومان کردووە کە لەلایەن گروپی جیهادی ئیسلامی وەک ناوەندێکی فەرماندەیی بەکارهێنراوە. هاوکات، وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاندووە، لەکاتی دەستپێکردنەوەی شەڕەوە تا ئێستا 240 کەس بەهۆی هێرشەکانی ئیسرائیلەوە گیانیان لەدەستداوە و زیاتر لە 650 کەسیش بریندار بوون. 

هاوڵاتی لەكاتێكدا لەپێنج ڕۆژی ڕابردوودا و لەمیانی پرۆسەی ئاڵوگۆڕكردنی زیندانیەكان لەنێوان ئیسرائیل و گروپەكانی چەكدار لەفەلەستین تائێستا بەهۆیەوە 180 فەلەستینی لەزیندانەكانی ئیسرائیل ئازادكراون، كە بەشێكیان ژن و منداڵن، بەڵام ژمارەیەك زیندانی فەلەستین هەن كە ئیسرائیل ڕەتیدەكاتەوە ئازادیان بكات یەكێك لەوانە زیندانێكی هەتا هەتاییە و ساڵانێكە لەلایەن ئیسرائیلەوە دەستبەسەركراوە. یەكێك لەو ناوانە، (ئیبراهیم ئەبو موخ) ە كە ئەندامی بەرەی ڕزگاری فەلەستینە و سێیەم كۆنترین زیندانی سیاسییە لەجیهان، هاوكات 26 زیندانی دیكەی فەلەستینی هەن كە ئیسرائیل ئامادەنیە ئازادیان بكات. ئیبراهیم ئەبو موخ لەشاری 1948 لەشاری باقەی ڕۆژئاوای فەلەستین لەدایكبووە كە ئێستا ئەو شارە سەر بە شاری حەیفایە و پێشتر سەر بە شاری تولكەرەمی فەلەستین بوو، بەڵام لەساڵی 1961 ئیسرائیل كۆنترۆڵی كرد، ئیبراهیم منداڵ بووە كە باوكی مردووە بۆیە بەبێ باوكی گەورە بووە و دواتر لەتەمەنی پێنج ساڵی نێردراوەتە خانەی بێسەرپەرشتان لەبەیت لەحم، دواتر لە تەمەنی 16 ساڵی چاوی بەخوشكەكەی دەكەوێتەوە دواتر ئیبراهیم بۆ تەواوكردنی خوێندن دەست بە كاری نەقاری دەكات. كاتێك دەچێتە زانكۆ بیری چەپ وەردەگرێت و پەیوەندی بەبەرەی ڕزگاری فەلەستینەوە دەكات و بەشداری كردووە لە چەند كردەوەیەكی چەكداری دژ بە سوپای ئیسرائیل. لەساڵی 1985 سەربازێكی ئیسرائیلی بەناوی موشێ تەمام دەڕفێنێت، دواتر ئەو سەربازە دەكوژرێت، دواتر دەزگای مۆسادی ئیسرائیل لەساڵی 1986 ئیببراهیم بەتۆمەتی كوشتنی دەستگیردەكات و وەك پلانداڕێژەر و جێبەجێكاری پرۆسەی ڕفاندنی ئەو سەربازە ئیسرائیلیە دەیناسێنێت و هاوكات كەسێكی ئامۆزاشی لەگەڵ دەستگیردەكرێت، بەڵام ئیبراهیم دان بەكوشتنی ئەو سەربازە ئیسرائیلیەدا نانێت وە پاشان 40 ساڵ زیندانیكردنی بۆ دەردەچێت. بەهۆی بڕیاری زیندانیكردنیەوە بۆماوەی 40 ساڵ، ئیبراهیم لەهاوسەرەكەی جیادەبێتەوە و لەزیندان دەست دەكات بەخوێندن و پاشان دەست دەكات بەوتنەوەی وانەكانی ئینگلیزی و عیبری لەزیندانەكە، بەڵام 37 ساڵە ئیسرائیل ڕەتیدەكاتەوە لەبەرامبەر هیچ ئاڵوگۆڕكردنێكی زیندانیان ئیبراهیم ئازاد بكات.  

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی کوالیتی کۆنتڕۆڵی ئەفغانستان، رایگەیاند دەیان تەنکەر بەنزینی بێ کوالێتی ئێرانی، گەڕاندۆتەوە. رۆژی پێنج شەممە ٣٠ تشرینی دووهەم، بەڕێوەبەرایەتی کوالیتی کۆنترۆڵی تالیبان، لە پەیامێکدا لە تویتەر، نووسی بە گشتی ٢٤ تەنکەری بەنزینی بێ کوالێتی ئێرانیان لە رێگای (بەندەری میل فراە) گەڕاندۆتەوە بۆ ئێران و ئامادە نەبووە وەریبگرێت. وتوشێتی، بازرگانەکانی بەنزینی ئاگادار کردۆتەوە لە هاوردە کردنی بەنزینی کوالێتی نزم خۆیان بپارێزن، بە پێچەوانەوە سزا ئەدرێن و" هەموو هەوڵی ئێمە ئەوەیە خەڵکی ئەفغانستان بەنزینی ستاندارد بەکار بهێنن." تالیبان پێشتریش زۆرجار بەری بەوە گرتووە بەنزینی کوالێتی نزمی ئێرانی بچێتە ئەو وڵاتەوەو سێپتەمبەری رابردوو ٤٨ تەنکەری بەنزینی ئێرانی گەڕاندەوە بۆ ئێران. بە پێی بەڵگەیەکی نهێنی وەزارەتی نەوتی ئێران کە رادیۆ فەردا بڵاوی کردۆتەوە، ٨٠٪ بەنزینی ئێران ستانداردی یۆرۆ ٤ و یۆرۆ ٥ی نییە. لە لایەکیترەوە، هەموو رۆژێک ١٠ میلیۆن تەن ماددەی کیمیایی، ئارۆمتیک و ماددەی "ئێم تی بی ئەی" کە هۆکاری شێرپەنجەیە، ئەکرێتە ناو بەنزینی ئێرانەوە. لە هاوینی ساڵی رابردووەوە ئێران کێشەی بەنزینی هەیە و بۆ قەرەبووکردنەوەی و هەروەها باشترکردنی سووتاندنی بەنزینەکەی، ئەو ماددە کیمیایانە ئەکاتە ناو بەنزینەکەیەوە. لەم پەیوەندەدا، بەنزینی خراپ و ناستاندارد، سووتاندنی مازووت و بەکارهێنانی زۆری گازۆئێل لە پیشەسازی و وزەخانەکانی کارەبدا، گرینگترین هۆکاری پیسی هەوان لە ئێران.