هاوڵاتی ئاژانسی فرانس پرێس لە سەرچاوەیەکی ئاگادارەوە بڵاویکردەوە بەڕێوەبەرانی دەزگای ھەواڵگری ئەمریکا و ئیسرائیل لە دەوحەن و پرسی ئاگربەستێکی درێژخایەن لەگەڵ لێپرسراوانی میسر و قەتەر تاوتوێدەکەن. ئاژانسی فرانس پرێس لە سەرچاوەیەکی ئاگادارەوە بڵاویکردەوە، رۆژی سێشەممە ولیەم بێرنز، بەڕێوەبەری دەزگای ھەواڵگریی ئەمریکا و دەیڤید بارنیاع، بەڕێوەبەری ھەواڵگری ئیسرائیل (مۆساد) لە دەوحە لەگەڵ محەمەد عەبدولرەحمان ئالسانی، سەرۆکوەزیرانی قەتەر کۆبوونەتەوە، لەو کۆبوونەوەیەدا لێپرسراوانی میسریش ئامادەبوون. ئاماژەی بەوەشکردوە، لەسەر پێشنیازی سەرۆکوەزیرانی قەتەر، بەڕێوەبەرانی ھەواڵگری ئەمریکا و ئیسرائیل زنجیرەیەک کۆبوونەوە لە دەوحە ئەنجامدەدەن و تیایدا باس لە قۆناغەکانی دوایی کۆتاییھاتنی ئاگربەست لە غەززە و تاوتوێی مەرجی لایەنەکانیش بۆ رێککەوتنێکی ئاگربەستی درێژخایەن دەکەن. ئاگربەستێکی کاتی بۆ ماوەی چوار ڕۆژ لە نێوان ئیسرائیل و حەماس لە ٢٤ی تشرینی دووەم دەستی پێ کرد، ڕێککەوتنێک بۆ ئازادکردنی ١٥٠ فەلەستینی لە زیندانەکانی ئیسرائیل لەبەرامبەر ٥٠ بارمتەی ئیسرائیلی کە لەلایەن حەماسەوە دەستگیرکراون، هەروەها ئاگربەستی کاتی لە غەزە بۆ دوو ڕۆژی دیکە درێژ کرایەوە. ڕێککەوتنی چوار رۆژە کرا لە نێوان حەماس و ئیسرائیل بۆئەوەى دیلەکان ئاڵوگۆڕ بکرێن و هاوکاری مرۆیی بچێتە غەزە. بە گشتی لە دوای راگەیاندنی ئاگربەستەکەوە، تاوەکو ئێستا حەماس ٥٨ دیلی ئیسرائیلی و بیانی ئازادکردوون و لە بەرامبەردا ئیسرائیل ١٥٠ بەندکراوی فەلەستینی ئازادکردووە.
هاوڵاتی ئیسرائیل دەڵێت، حەماس 11 بارمتەی ئیسرائیلی رادەستی خاچی سووری نێودەوڵەتی کردووە و حەماسیش دەڵێت، چاوەڕێن ئەمشەو 33 بەندکراوی فەلەستینی ئازاد بکرێن. ئەرکی وەرگرتنی بارمتەکانی ژێر دەستی حەماس و گەیاندنەوەیان بە سوپای ئیسرائیل، بە خاچی سووری نێودەوڵەتی سپێردراوە. ههر ئهمشهو حكومهتی ئیسرائیل رایگهیاند: بزووتنهوهی حەماس 11 بارمتەی ئیسرائیلی رادەستی خاچی سووری نێودەوڵەتی کردووە و حەماسیش چاوهڕوانه ههرئەمشەو 33 بەندکراوی فەلەستینی ئازاد بکرێن. ماڵپەڕی "واینت"ی ئیسرائیلی بڵاویکردەوە، بەپێی دوایین زانیارییەکان ئەو 11 بارمتەیەی لەلایەن بزوتنەوەی حەماسەوە ئازادکراون ژن و مێردێک و نۆ منداڵ و ژنی دیکەن. هەروەها بەوتەی بهرپرسانی بزووتنهوهی حەماس، 33 بەندکراوە فەڵستینییەکەش، 30 کەسیان منداڵن و سیانەکەی دیکەش ژنن. ئهوهش لهكاتێكدایه كه ئهمڕۆ ماجد بن محهمهد ئهنساری، وتهبێژی وهزارهتی دهرهوهی قهتهر ئێوارهی ئهمڕۆ دووشهممه له بهیاننامهیهكدا رایگهیاند: لهچوارچێوهی نێوهندگیریی بهردهوام لهنێوان ئیسرائیل و بزووتنهوهی حهماس، گهیشتینه رێككهوتن بۆ درێژكردنهوهی ئاگربهستی بۆ دوو رۆژی دیكه له كهرتی غهززه. هاوكات بزووتنهوهی حهماس درێژكردنهوهی ئاگربهستهكهی پشتڕاستكردهوهو رایگهیاند دوای گفتوگۆكردنیان لهگهڵ بهرپرسانی میسر و قهتهر، رێككهوتون به ههمان مهرجهكانی ئاگربهستی پێشوو، دوو رۆژی دیكه ئاگربهستهكه درێژ بكهنهوه. ئەمڕۆ رۆژی چوارەمی ئاگربەستی نێوان حەماس و ئیسرائیلە کە دوو رۆژی دیکەش درێژکرایەوە، تائێستا 39 ئیسرائیلی و 117 فەلەستینی لەلایەن هەردوولاوە ئازادکراون.
هاوڵاتی وهزارهتی نهوتی عێراق ئهمڕۆ دوشهممه ئاماری ههناردهی نهوتی بۆ مانگی (تشرینی یهكهم/10)ی 2023 بڵاوكردهوه و بهگوێرهی ئامارهكهش، داهاتی مانگی رابردو زیاتر له نۆ ملیار و 500 ملیۆن دۆلار بوه. وهزارهتی نهوت لهڕاگهیهندراوێكدا بڵاویكردهوه، بهپێی ئاماری كۆتایی كۆمپانیای بهبازاڕكردنی نهوتی عێراق (سۆمۆ)، بڕی ههناردهی نهوتی خاو له مانگی مانگی (تشرینی یهكهم/10)ی 2023 گهیشته 109 ملیۆن و 454 ههزار و 589 بهرمیل، كۆی گشتی داهاتهكهشی نۆ ملیار و 593 ملیۆن و 634 دۆلار بوه. بەپێی راگەیێندراوی وەزارەتی نەوتی عێراق، تێکڕای نەوتی خاوی هەناردەکراو لە کێڵگەکانی نێوەڕاست و باشووری عێراق لە مانگی رابردوودا گەیشتە 108 ملیۆن و 50 هەزار و 360 بەرمیل، هاوکات لە گەیارە ملیۆنێک و 30 هەزار و 501 بەرمیل و هەناردەکراوە، هەروەها 464 هەزار و 728 بەرمیل نەوت هەناردەی ئوردن کراوە. وەزارەتی نەوتی عێراق دەڵێت، هەر بەرمیلێکی ئەو نەوتە بە تێکڕا بە 87,577 دۆلار فرۆشراوە. وهزارهتی نهوتی عێراق ئاشكراشیكردوه، كۆی بهرههمی ههناردهكراوی عێراق لهلایهن 38 كۆمپانیای جیهانیهوه كڕدراون، له بهندهرهكانی بهسڕه و خور زوبێر، ههروهها لهڕێگهی كۆگای مۆدێرنی كهركوك و گهیارهوه بهتانكهر فرۆشراوه.
هاوڵاتی ناوەندی فەرماندەیی هێزەکانی ئەمریکا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست (سێنتکۆم) رایگەیاند لە لایەن حووسییەکانی یەمەنەوە هێرشی مووشەکی کراوەتە سەر کەشتی سەربازی (یو ئێس ئێس مەیسین). بەپێی زانیارییەکانی ناوەندی فەرماندەیی هێزەکانی ئەمریکا، کەشتی سەربازی (یو ئێس ئێس مەیسیۆن) بۆ یارمەتی کەشتی بازرگانی سەنتراڵ پارک، کە هەوڵی رفاندنی درابوو، چبووە کەنداوی عەدەن. بەرەبەیانی دووشەممە ٢٧ی تشرینی دووەمی 2023، لە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی حووسییەکانەوە هێرشی مووشەکی کراوەتە سەر ئەم کەشتییە سەربازییە و دوو مووشەکی بالستیکی بەرەو کەشتییەکە هەڵدراوە و سێنتکۆم دەڵێت، مووشەکەکان لە دووری ١٠ میلی کەشتییەکە خراونەتە خوارەوە و هیچ زیانێکی ماددی و گیانی نەبووە. بە پێی زانیارییەکانی سێنتکۆم، کەشتی مەیسیۆن، پێش هێرشەکە توانیبووی رێگری بکات لەوەی کەشتی سێنتراڵ پارک لە لایەن هێرشبەرەکانەوە بڕفێندرێت. بە پێی ئەم راپۆرتە، دوای نزیکبوونەوەی کەشتی ئەمریکایی (یو ئێس ئێس مەیسیۆن) لە کەشتی بازرگانی سێنتراڵ پارک کە ئاڵای لیبریای لەسەر بوو و سەر بە کۆمپانیای زودیاکە، ٥ کەسی هێرشبەری چەکدار هەوڵی هەڵاتنیان دا. بەڵام دەستگیرکراون. سێنتکۆم ئاماژەی بە ناسنامەی چەکدارەکان نەداوە، بەڵام رایگەیاندووە ئەم ٥ کەسە دەستگیرکراون. بە پێی راگەیاندنی زۆدیاک، هیچ زیانێک بە کەشتی سێنتراڵ پارک کە بارەکەی "ئەسید سۆلفۆریک" بووە نەگەیشتووەو ٢٢ کەس لە ناو کەشتییەکەدا بوون کە هاوڵاتی وڵاتانی، بولگاریا، تورکیا، جۆرجیا، ڤیەتنام، هیندستان و رووسیا و فیلیپینن، بە تەندروستی تەواوەوە لە کەشتییەکەدا. دەوترێت، کەشتی سێنتراڵ پارک سەر بە کۆمپانیای زودیاکە کە بازرگانی ئیسرائیلی بە ناوی (ئەیال ئۆفێر) خاوەنی ئەو کۆمپانیایە. هەفتەی رابردوو، حووسییەکانی یەمەن، دەستیان بە سەر کەشتییەکی بازرگانیدا گرت لە دەریای سوور کە دەوترێت سەر بە ئیسرائیلە.
هاوڵاتی سوپای ئیسرائیل رایگەیاند 14 بارمتەی تری ئیسرائیل لەلایەن حەماسەوە ئازادکراون و رادەستی رێکخراوی خاچی سوری نێودەوڵەتی کراون. سوپای ئیسرائیل دەڵێت، بەپێی ئەو زانیارییانەی لە رێکخراوی خاچی سوورەوە بەدەستیان گەشتووە، 14 بارمتەی ئیسرائیلی و سێ بارمتەی بیانی رادەستی رێکخراوەکە کراون. ئەمە بەشی سێیەمی ئازادکراوەکانی ئیسرائیلە لەلایەن حەماسەوە و لە دوو رۆژی رابردووشدا 26 بارمتەی ئیسرائیلییان ئازادکرد. تا ئێستاش نزیکەی 80 فەڵەستینی ئازادکراون. ئاگربەستەکەی نێوان ئیسرائیل و حەماس تەنها دوو رۆژی ماوە و دەبێت تا کۆتایی ئاگربەست حەماس 50 بارمتە ئازاد بکات لەبەرامبەر ئازادکردنی 150 زیندانی فەڵەستینی لەلایەن ئیسرائیلییەوە.
هاوڵاتی کەشتییەکی تری ئیسرائیلی لە کەنداوێکی یەمەن دەستی بەسەرداگیرا و هێشتا هیچ گروپ و لایەنێک بەرپرسیارییەتی هێرشەکەی لە ئەستۆ نەگرتووە. ئاژانسی ئەسۆشیەتد پرێسی ئەمریکی رایگەیاند کەشتی سێنتراڵ پارک لە کەنداوی عەدەن لە یەمەن دەستی بەسەرداگیراوە کە لەلایەن کۆمپانیای زۆدیاک ماریتایمەوە بەرێوەدەبرێت. بەپێی زانیاری ئاژانسەکە، کۆمپانیای زۆدیاک ماریتایم لەلایەن ئیال ئۆفەر، ملیاردرێرێکی ئیسرائیلییەوە خاوەندارییەتی دەکرێت. لە راگەیاندراوێکدا کۆمپانیاکە دەڵێت، "کاری لەپیشینەمان سەلامەتی ئەو 22 کارمەندەیە کە لە کەشتییەکەدا بوون و کاپتنەکەی تورکییە و کارمەندەکانی تریش خەڵکی چەند وڵاتێکی ترن، لەوانە رووسی، ڤێتنامی، بولگاری، هندی، جۆرجی و هەروەها فلیپینی." ئەو ناوچەیەی تێیدا کەشتییەکە دەستی بەسەرداگیراوە لەژێر دەسەڵاتی حوسییەکانی یەمەندا نییە و لەژیر کۆنترۆڵی حکومەتی یەمەندایە کە لەلایەن سعودییەوە پشتگیری دەکرێت. تا ئیستا هیچ لایەنێک دەستبەسەرداگرتنی کەشتییەکەی لە ئەستۆ نەگرتووە. ئەمە سێیەم کەشتییە لەکاتی سەرهەڵدانی جەنگی حەماس و ئیسرائیلەوە لە یەمەن دەستی بەسەردا دەگیرێت و هەفتەی رابردوو حوسییەکانی یەمەن دەستیان بەسەر کەشتی گالاکسی لیدەردا گرت و تا ئیستاش کەشتییەکە ئازاد نەکراوە.
هاوڵاتی دوای ئەوەی لەلایەن دەستەی باڵای نیشتمانیی لێپرسینەوە و دادپەروەریی عێراق تۆمەتی بەعیسبوونی درایە پاڵ، ئەمڕۆ یەکشەممە 26-11-2023 نەجم جبووری، پارێزگاری نەینەوا دەستلەکارکێشانەوەی لە پۆستی پارێزگاری نەینەوا پێشکەش بە محەممەد شیاع سوودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق کرد ئەویش پەسندی کردووە. شێروان دوبەردانی، ئەندامی ئەنجۆمەنی نوێنەرانی عێراق بە هاوڵاتی وت: " دوای ئەوەی نەجم جبوری دەستلەکارکێشانەوەکەی پێشکەشکرد ئەمڕۆ دووشەممە لە لایەن سەرۆک وەزیرانی عێراقەوە دەستلەکارکێشانەوەی قبۆڵ کرا". وتیشی، " لەشوێنێ نەجم جبوری، عەبدولقادر دەخیل بەشێوەی وەکالەت دەست بەکاردەبێت تا دوای هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکان و دواتر، ئەنجومەنێکی نوێ دەست بەکاردەبن و دواتر پارێزگارێکی تازە لەئەنجۆمەنی پارێزگا هەڵدەبژێردرێت". نەجم جبووری پارێزگاری نەینەوا، نامەی دەستلەکارکێشانەوەی خۆی لە پۆستەکەی پێشکەش بە محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق کردبوو،بەگوێرەی نامەکەی کە ئاراستەی سوودانی کراوە، جبووری دەڵێت: "بە لەبەرچاوگرتنی تەواونەکردنی رێکارەکان بەپێی یاسای دەستەی باڵای نیشتمانی بۆ "پرسیار و دادپەروەری" بەهۆی دەنگنەدانی ئەنجومەنی نوێنەران بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران بە ژمارە (23583)ی ساڵی 2023، و بە پابەندبوون بە یاسا و دەستوور، دەستلەکارکێشانەوەی خۆم لە ئەرکەکانی پۆستی پارێزگاری نەینەوا پێشکەش دەکەم." هەر لەوبارەوە، ئەحمەد جبووری، ئەندامی پەرلەمانی عێراق کە نزیکە لە نەجم جبووری لە پەیجی فەیسبووکی خۆی وێنەیەکی خۆی و نەجم جبووری داناوە و نووسیویەتی، "رێز لە بڕیاری دەستلەکارکێشانەوەکەت دەگرین." نەجم عەبدوڵڵا ئەلجبوری، لە 28 تشرینی یەکەمی ساڵی 1956، لە ناحیەی گیارەی سەر بەپارێزگای نەینەوا لە دایکبووە، لە خێزانێکی سوننە مەزهەبە و لە هۆزی گەورەی ئەلجبورییە.
هاوڵاتی وەزارەتی پەروەردەی عێراق رایگەیاند، زیاتر لە دو ملیۆن قوتابی بۆ ئەمساڵی خوێندن بەشێوەی مانگانە پارەیان بۆ دابین دەکرێت. کەریم سەید وتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی عێراق رایگەیاند، ناوی زیاتر لە دوو ملیۆن قوتابی و خوێندکار تۆمارکراوە تاوەکو لە ساڵی خوێندنی ٢٠٢٣-٢٠٢٤ بە شێوەی مانگانە بڕێک پارە وەربگرن. وتیشی، ناوی قوتابییەکان بە هەماهەنگی نێوان وەزارەتی پەروەردە و فەرمانگەی تۆماری شایستەکان تۆمار کراوە و وەزارەتی کاروباری کۆمەڵایەتیش لە دیاریکردنی خوێندکارەکان هاوکار بوە. ئاماژەی بەوەشکرد، پێداچوونەوە و وردبینی بۆ ناوی خوێندکارەکان کراوە و رەوانەی لایەنی پەیوەندیدار کراوە، بۆ ئەوەی دەست بە دابەشکردنی ئەو بڕە پارەیەی خوێندکاران و قوتابییان بکرێت. ئەوەش لە کاتێکدایە لە یاسای بودجەی ساڵی 2023 بڕێک پارە بە شێوەی مانگانە بۆ ئەو قوتابی و خوێندکارانە تەرخانکراوە، کە بەخێوکەرەکانیان موچەی تۆڕی پاراستنی کۆمەڵایەتی وەردەگرن، بڕە پارەکەش بۆ قوتابیانی قۆناغی سەرەتایی 30 هەزار دینارە، بۆ خوێندکارانی ناوەندی و ئامادەییش 50 هەزار دینارە.
هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر رایگەیاند، حەماس 13 بارمتەی تری ئیسرائیلی ئازادکردووە و رادەستی رێکخراوی خاچی سووری نێودەوڵەتی کردووە. هاوکات سوپای ئیسرائیلیش ئەوەی پشتراستکردەوە کە بارمتەکان بەرێوەن بۆ خاڵی سنوری رەفەح لەنێوان کەرتی غەززە و میسر. دانیاڵ هەگاری، وتەبێژی سوپای ئیسیرائیل ڤیدیۆیەکی بڵاوکردووەتەوە و رایگەیاندووە کە ئامادەکاری دەکەن بۆ پێشوازی کردن لە ئازادکراوەکان. ئازادکردنی ئەم بارمتانە لە چوارچێوەی بەشی دووەمی رێککەوتنەکەی نێوان حەماس و ئیسرائیلە بەنێوەندگیری قەتەر و میسر کە بەپێی رێککەوتنەکە دەبێت ئیسرائیلیش 39 زیندانی فەڵەستینی ئازاد بکات. تەواوی رێککەوتنەکە ئاگربەستێکی چوار رۆژییە لەگەڵ رێدان بە چوونە ناوەوەی بارهەڵگری هاوکارییە مرۆییەکان بۆ کەرتی غەززە و ئاڵوگۆڕی 50 بارمتەی ئیسرائیلی لەبەرامبەر 150 زیندانی فەڵەستینی. لە بەشی یەکەمی ئاڵوگۆڕی بارمتە و زیندانییەکاندا لە رۆژی هەیینی، 13 بارمتەی ئیسرائیل لەبەرامبەر 39 زیندانی فەڵەستینی ئازادکران.
هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر رایگەیاند ئاڵوگۆڕی بارمتە ئیسرائیلییەکان و زیندانییە فەڵەستینییەکان دەستپێدەکاتەوە دوای ئەمڕۆ دواخرا. ماجید ئەنساری، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاند، ئەمشەو 13 بارمتەی ئیسرائیل و حەوت بیانی دەستی حەماس ئازاد دەکرێن لەبەرامبەر ئازادکردنی 39 فەڵەستینی لە زیندانییەکان. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر دەشڵێت کێشەکە چارەسەر کراوە لەرێی نێوەندگیری قەتەر و میسرەوە دوای ئەوەی حەماس رایگەیاند کە ئیسرائیل پابەند نییە بە ئاگربەستەکەوە. پێش چەند کاتژمێرێک بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند بەشی دووەمی بارمتەکان ئازاد ناکات بەهۆی ئەوەی ئیسرائیل ئاگربەستی پێشێل کردووە و رێگری کردووە لە چوونی بارهەڵگرە مرۆییەکان بۆ نیو غەززە و لە 345 بارهەڵگر تەنها 65 بارهەڵگر چوونەتە نێو غەززەوە. لە بەشی یەکەمی ئاڵوگۆڕی بارمتە و زیندانییەکاندا لە رۆژی هەیینی، 13 بارمتەی ئیسرائیل لەبەرامبەر 39 زیندانی فەڵەستینی ئازادکران.
هاوڵاتی فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق دەستگیرکردنی دوان لە ئەنجامدەرانی تاوانی کۆمەڵکوژی سەربازگەی سپایکەری راگەیاند کە ماوەی نۆ ساڵ بوە خۆیان شاردۆتەوە و لە وڵاتێکی دراوسێ نیشتەجێبون. لە راگەیەندراوێکدا کە ئەمڕۆ هەینی بڵاوکراوەتەوە، فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان دەڵێت: لە بەردەوامی هەوڵی دەزگا ئەمنییەکان بۆ دۆزینەوەی ئەنجامدەرانی تاوانی سپایکەر و دەستگیرکردنیان، لە ئۆپەراسیۆنێکی تایبەتدا توانیان دوان لە ئەنجامدەرانی ئەو تاوانە لە یەکێک لە وڵاتانی دراوسێ دەستگیر بکەن، کە ماوەی نۆ ساڵە خۆیان شاردوەتەوە. ئهوهشیخستهڕو، هێزه ئهمنییهكان و دهزگا ههواڵگرییهكان و بهڕێوهبهرایهتییهكانمان بهڵێنیان داوه به گهلی عێراقیمان بهدواداچون بۆ تاوانباران و تیرۆریستان بكهن و تۆڵهیان لێ بكهنهوه و كار بۆ پاراستنی ئهم وڵاته بكهن. رۆژی 12ی (حوزهیران/6)ی 2014 نزیكهی ههزار و 700 خوێندكاری سهربازگهی سپایكهر له پارێزگای سهڵاحهدین لهلایهن چهكدارهكانی داعشهوه بهدیل گیران و پاشانیش ڤیدیۆی كوشتنیان بڵاوكرایهوه و سهرجهمیان گولهبارانكران و كۆمهڵكوژكران. تائێستاش لەسەر ئەو روداوە، دادگای ناوەندی تاوانەکانی عێراق لە کۆی 48 تۆمەتبار 40 تاوانباری بە ئەنجامدانی تاوانی سپایکەر بە لەسێدارەدان سزاداوە.
هاوڵاتی گروپی مقاوەمەی ئیسلامی رایگەیاند، هێرشیان کردووەتە سەر بنکەی سەربازی عەین ئەسەد لە پارێزگای ئەنبار و لەگەڵ سەربازانی ئەمریکی رووبەرووبونەتەوە و لە ئەنجامیشدا کەسێکیان لیکوژراوە و "ژمارەیەک سەربازی ئەمریکیش کوژراون." مقاوەمەی ئیسلامی یەکێکە لەو گروپانەی کە لەدوای 7ی ئۆکتۆبەرەوە چەندین جار هێرشی مووشەکی و درۆنی کردووەتە سەر بنکەی سەربازی عەین ئەسەد و بنکەی سەربازی ئەمریکییەکان لە فرۆکەخانەی هەریر لە هەرێمی کوردستان. لە راگەیاندراوێکدا گروپەکە دەڵێت، رووبەرووبونەوەی نزیک لەگەڵ سەربازانی ئەمریکی لە بنکەی عەین ئەسەد روویداوە و بە چەکی ئاڕ پی جی هێرشیان کردووەتەسەر قولـلەکانی بنکە سەبازییەکە و لەئەنجامی رووبەرووبونەوەکەدا کەسێکیان لێکوژراوە و چەند سەربازێکی ئەمریکیشیان "کوشتووە." گروپەکە دەشڵێت، چەندین گوللـە هاوەن و چەکی سووک و قورسیان لە هێرشەکەدا بەکارهێناوە. تا ئێستا حکومەتی عێراق و ئەمریکا هێرشەکەیان پشتڕاستنەکردووەتەوە بەڵام وێبسایتی شەفەق نیوزی عێراقی لە زاری سەرچاوەیەکی ئەمنی هێرشەکەی پشتڕاستکردووەتەوە و دەڵێت،رووبەرووبونەوەی چەکداری لەنێوان سەربازانی ناو بنکەکە و ژمارەیەکی نەزانراوی چەکدار رویداوە. بەهۆی هێرشە بەردەوامەکانی گروپەکانی نزیک لە ئێران بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا، ئەمریکا چەند جارێک بە فڕۆکەی جەنگی ئەو گروپانەی بە ئامانج گرتووە و دواین هێرشیشی لە رۆژی چوارشەممە 22ی تشرینی دووەمی 2023 بوو کە چەند بارەگایەکی سەربازی حەشدی شەعبی بە ئامانج گرت.
هاوڵاتی دوو بومەلەرزەی بەهێز لە پارێزگای مەلاتیای باکوری کوردستان روویدا و خەڵکی پارێزگاکە بۆ سەلامەتی خۆیان هاتوونە سەر شەقامەکان. سهرۆكایهتی ئیدارهی كارهسات و باری لهناكاوی توركیا رایگەیاند، دوو بومەلەرزەی یەک لەدوای یەک ئێوارەی ئەمڕۆ لە پارێزگای مەلاتیا رویداوە بە گوڕی 5.2 پلەی رێختەر و 4.7 پلەی رێختەر. بەپێی ئیدارەکەی تورکیا، بومەلەرزەی یەکەم لە کاتژمیر 5:46 خولەک رویداوە و قوڵای بومەلەرزەکە 6.99 کم بووە و بومەلەرزەی دووەمیش لەکاتژمێر 5:49 خولەک رویداوە کە قوڵاییەکەی 6.36 کم بووە. هێشتا نازانرێت زیانەکانی بومەلەرزەکان چین، بەڵام لە چەندین ڤیدیۆی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دەردەکەوێت کە خەڵکی پارێزگاکە بەهۆی ترسێکی زۆرەوە لە روودانی بومەلەرزەی تر هاتوونە سەر شەقامەکان و جەنجاڵی دروست بووە. تورکیا یەکێکە لەو وڵاتانەی کە زۆرجار بومەلەرزە تێیدا روودەدات بەهۆی ئەوەی لەسەر هێڵی پلێتی ئەنادۆڵە کە ناوچەیەکی پڕ بومەلەرزەیە. لە سەرەتایی ئەمساڵەوە لە 6ی شوباتی 2023 بومەلەرزەیەکی بەهێز لە تورکیا رویدا و بەهۆیەوە زیاتر لە 50 هەزار کەس گیانیان لەدەستدا.
هاوڵاتی وتەبێژێکی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر رایگەیاند ئاگربەستی نێوان حەماس و ئیسرائیل سبەینی کاتژمیر 7ی بەیانی دەکەوێتە بواری جێبەجێکردنەوە و لەسەرەتاوە 13 بارمتەی دەستی حەماس ئازاد دەکرێن. ماجید ئەنساری، وتەبێژێکی قەزارەتی دەرەوەی قەتەر ئەمڕۆ پێنجشەممە 23ی تشرینی دووەمی 2023، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند ئاگربەستەکەی نێوان حەماس و ئیسرائیل سبەینێ هەیینی لە کاتژمێر 7ی بەیانی (کاتژمێر 8 بەکاتی هەرێمیی کوردستان) دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوە. ماجید ئەنساری باسی لەوەشکرد لە قۆناغی یەکەمدا 13 بارمتەی دەستی حەماس لە کاتژمیر 4ی دوانیوەڕۆی هەمان رۆژ ئازاد ەکرێن کە هەندێکیان ژنن و هەندێکیان منداڵن و ئەم پرۆسەیە بۆ چەند رۆژێک بەردەوام دەبێت تا ئازادکردنی دیلەکان تەواو دەبێت. وتەبێژەکەی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر ئاماژەی بەوەکرد کە بارمتەکان دەدرێنە دەست رێکخراوی مانگی سوور و بۆ ئەوەیە کە سەلامەتییان پارێزراو بێت لە ناوچەی جەنگدا. ئەمە لەکاتێکدایە کە بەپێی رێککەوتنەکەی حەماس و ئیسرائیل بەنێوەندگیری قەتەر، 50 بارمتەی ئیسرائیلی لەبەرامبەر 150 زیندانی فەڵەستینی ئازاد دەکرێن و ئاگربەستەکەش بۆ ماوەی چوار رۆژ دەبێت. لەماوە 46 رۆژی جەنگدا زیاتر لە 14 هەزار کەس لە فەڵەستین و هەزار و 200 کەس لە ئیسرئیل کوژران.
ئەو گروپانەی سەر بە ئێرانن کامانەن کە هێرش دەکەنە سەر بنەکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا؟
هاوڵاتی رۆژی شەممە ١٨ی تشرینی دووهەم، وەزارەتی بەرگری ئەمریکا ( پێنتاگۆن) رایگەیاند لە ماوەی مانگێکدا لەنێوا (١٨/١٠/٢٠٢٣) بۆ ١٨/١١/ ٢٠٢٣، لەعێراق و سوریا ٦١ جار هێرش کراوەتەسەر بنکەکانیان ، ٢٩ هێرشیان لەعێراق و ٣٢ هێرشیان لەسوریا بووە. وەزارەتی بەرگری ئەمریکا رایگەیاند بەشی زۆری هێرشەکان بەرپەرچ دراونەتەوە، بەڵام بەهۆی ئەم هێرشانەوە ٦٠ هاووڵاتی ئەمریکی بەسووکی برینداربوون. بەپێی راپۆرتێکی دەنگی ئەمریکا، لەماوەی دەستبەکاربوونی جۆ بایدن وەک سەرۆکی ئەمریکا لەسەرەتای ساڵی ٢٠٢١ەوە، ١٥٠ جار هێرشکراوەتە سەر بنکەکانی ئەمریکا لەعێراق و سوریا. رۆژی ١٦ی تشرینی دووهەم، سابرینا سینک جێگری وتەبێژی کۆشکی سپی رایگەیاند لەدوای ٧ی تشرینی یەکەم و دەستپێکی جەنگی حەماس- ئیسرائیل، هێرشەکان بۆ سەر بنکەکانی ئەمریکا لەسوریاو عێراق زیاتر بووەو ئەم وتەبێژەی کۆشکی سپی، لەقسەکانیدا باسی لەوەکرد ئەم هێرشانە لەلایەن هێزەکانی سەر بەکۆماری ئیسلامی لەعێراق و سوریا ئەنجامدەدرێن. لەم راپۆرتەدا هەوڵدەدرێت زانیاری دەربارەی ژمارەیەک لەو گرووپانە بخرێنەڕوو کەوەک پارێزەرەکانی بەرژەوەندییەکانی ئێران دەناسرێن و دژی ئەمریکا و بەرژەوەندییەکانی لەسوریاو عێراق چالاکی دەکەن. کەتائیبی حزبوڵڵای عێراق ئەم دەستەیە ساڵی ٢٠٠٧ و لەشاری عەممارە لەباشووری عێراق و لەیەکگرتنی چەند تاقمێکی میلیشیا پێکهات کەدوای رووخانی رژێمی سەدام حسێن دروست ببوون. ئەم تاقمانە بریتی بوون لە لەشکری ئەبولفەزل ئەلعباس، کەتیبەکانی کەربەلا، زەید بن عەلی، عەلی ئەکبەرو سەجاد. کەتیبەکانی حزبوڵڵای عێراق خۆی وەک «رێکخراوی جیهادی ئیسلامی بەرگریکار» دەناسێنێت و لەماڵپەڕی فەرمی خۆیاندا نووسیویانە « ویلایەتی فەقیه « باشترین رێگایە بۆ « دەسەڵاتدارێتی ئیسلام لەسەردەمی غەیبەت»دا، کە ئاماژەیە بەباوەڕی شیعەکان کەئیمامی مەهدی، ئیمامی دوانزەیەمی شیعەکان لەغەیبەتدایە و پێش کۆتایی جیهان دێتەوەو دەسەڵاتی جیهان دەگرێتە دەست. کەتیبەکانی حزبوڵڵای عێراق پەیوەندی رێکخراوەیی راستەوخۆیان لەگەڵ ئێران هەیەو شکستپێهێنانی پلانە ئەمریکی- ئیسرائیلییەکان لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەئەرکی خۆیان دەزانن. چەکدارەکانی ئەم تاقمە لەیەکەم دەستە چەکدارەکان بوون کە لەگەڵ هێزەکانی سەر بە حکومەتی سوریا لەساڵی ٢٠١١ دژ بەخۆپیشاندەران وەستانەوەو هەوڵیان بۆ مانەوەی بەشار ئەسەد داوە. کەتیبەکانی حزبوڵڵای عێراق، بەپێچەوانەی گرووپە میلیشیا شیعەکانی تری عێراق، هەیکەلی ریکخراوەیی دیاریکراویان نییە. ئەحمەد موحسن فەرەج ئەلحەمیداوی، رێبەری ئەم گرووپە دەکات، کەسێک کە تائێستا هیچ وێنەو ڤیدیۆیەکی بڵاونەکراوەتەوە. ئەبو مەهدی موهەندس، کەوێڕای قاسم سلێمانی، فەرماندەی پێشتری سوپای قودس، لەلایەن ئەمریکاوە کوژرا، یەکێک بوو لەدامەزرێنەران و فەرماندەکانی کەتیبەکانی حزبوڵڵای عێراق. کەتیبەکانی حزبوڵڵای عێراق باڵی سیاسی نییە، بەڵام بەشێکن لەهێزەکانی بەرەی یەکگرتووی میلیشیا شیعەکان کە بەحەشدی شەعبی دەناسرێن. ئەم تاقمە بەرپرسیاریەتی دەیان هێرشی بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لەعێراق و سوریا و هێرش بۆ سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لەبەغدا گرتووەتە ئەستۆ. ئەم تاقمە لە لیستی گرووپە تیرۆریستییەکانی ئەمریکادایە. کەتیبەکانی حزبوڵڵا جگە لەعێراق بنکەیان لەسوریاو لەپارێزگای دێرەزوور هەیە لەڕۆژهەڵاتی سوریاو لەو بنکانەوە زۆرجار هێزەکانی ئەمریکایان لەسوریا کردووەتە ئامانج. ساڵی ٢٠١١ خەمڵێندراوە کە ١٠ هەزار کەس چەکداری ئەم گرووپەن و هەر چەکدارێک مانگانە ٣٠٠ بۆ ٥٠٠ دۆلار وەردەگرێت، بەڵام دەستپێکی جەنگی داعش و هەروەها پەیوەستبوونیان بەحەشدی شەعبی وایکردووە لەئێستادا ژمارەیان زۆر زیاتر بێت و مووچەی مانگانەشیان زیاترە. بزووتنەوەی ئەلنجەبا (النجبا) بزووتنەوەی النجبا، وێڕای کەتیبەکانی حزبوڵڵای عێراق، رۆڵێکی گرینگیان هەبوو لەجەنگی سوریاو بەتایبەت لەشەڕی شاری حەلەب، لەساڵی ٢٠١٥. ئەم تاقمەش سەر بەهێزەکانی قودسی سوپای پاسدارانەو لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانی ماددی و چەک و چۆڵ دەکرێت و هەروەها لەلایەن سوپای پاسدارانەوە راهێنانیان پێدەکرێت. بزووتنەوەی النجبا، پەیوەندی نزیکی هەیە لەگەڵ سەرجەم ئەو گرووپانەی تری نزیک ئێران. دامەزرێنەری ئەم گرووپە (اکرم الکعبی)یە، کەپێشتر یەکێک بوو لەفەرماندە دیارەکانی (جیش المهدی)، گرووپێکی شیعەی سەر بەموقتەدا سەدر. (اکرم الکعبی) دوای جیابوونەوە لەم گرووپە، پەیوەست بوو بەگرووپی (عصائب اهل حق)ەوە و دواتر بزووتنەوەی النجبای دامەزراند. ئەمریکا ساڵی ٢٠١٥ بزووتنەوەی النجبای خستە لیستی تیرۆرەوە. بەڵام ئەمە نەبوو بەهۆی کەمبوونەوەی چالاکییەکانی ئەم رەوتەی سەر بەئێران. مانگی تشرینی ٢٠١٥ (اکرم الکعبی) لەگفتوگۆیەکی تەلەفزیۆنیدا وتی :» ملکەچی هەر فەرمانێکە کە لەلایەن عەلی خامنەیی رێبەری کۆماری ئیسلامییەوە دەربکرێت، تەنانەت ئەگەر ئەم فەرمانە رووخانی دەوڵەتی عێراق یان بەشداریکردن بێت لەجەنگی دەرەوەی سنوورەکان بێت». عەسائیبی ئەهلی حەق گرووپی عەسائبی ئەهلی حەق، کەدامەزرێنەرەکەی (قەیس خەزعەلی)یە وەک «بەرگری ئیسلامی لەعێراق» ناوی دەبات، لەدڵی رەوتی سەدرەوە لەدایکبوو. دامەزرێنەرو رێبەرایەتییەکەی بەشێکبوون لەکادێرەکانی رەوتی سەدر بەڵام لەم رەوتە جیابوونەوە. ئامانجی ئەم گرووپە، وەستانەوەیە دژی داگیرکاری ئەمریکا لەعێراق. ئەم گرووپە بەرپرسایەتی بەشێکی زۆر لەهێرشەکان دژی هێزە ئەمریکاییەکان لەعێراقیان گرتووەتە ئەستۆ. ساڵی ٢٠٠٤و دوای ئەوەی باڵی سەربازی رەوتی سەدر کە بە(جیش المهدی) ناسراوە، لەگەڵ دەوڵەتی کاتی عێراق و سوپای ئەمریکا رێککەوت و ئاگربەستیان راگەیاند، بەناڕەزایەتی بەم رێککەوتنە لەم گروپە جیابووەوەو بەردەوامبوو لەجەنگ دژی هێزەکانی ئەمریکا لەعێراق. ئەم گروپە سەرەتا هەر لەعێراق چالاکی دەکرد، بەڵام دواترو دوای ٢٠١١، بەشێکی لەچالاکییەکانی خۆی گواستەوە بۆ سوریا. هێزەکانی ئەم گروپەش لە جەنگی ناوخۆی سوریا بەشداریان دەکردو پشتیوانییان لە حکومەتی ئەسەد کرد. عەسائیبی ئەهلی حەق وێڕای گروپەکانی تری سەر بەئێران لەلیستی ئەو رێکخراوانەدان کە لەلایەن ئەمریکاوە بە تیرۆریست ناسراون. مانگی ٣ی ٢٠٠٧ راگەیەندرا کە نزیک بەسێ هەزار چەکداری هەیە، بەڵام مانگی ٦ی ٢٠١١ راگەیەندرا بەشی زۆری هێزەکانیان عێراقیان جێهێشتووەو کەمتر لە ١٠٠٠ کەس لەهێزەکانیان لەعێراق ماونەتەوە. رێکخراوی بەدر رێکخراوی بەدر، وەک دایکی هەموو گروپە شیعەکان لەعێراق دەناسرێت و سەر بەکۆماری ئیسلامییە و راستەوخۆ لەسوپای پاسداران فەرمان وەردەگرن. ئەم رێکخراوە، رێکخراوێکی سیاسی، کۆمەڵایەتی و سەربازییە. رێکخراوی بەدر ساڵی ١٩٨٢ لەئێران و لەژێر چاودێری، محەممەد باقر الحکیم و لەلایەن سوپای پاسدارانەوەو وەک لقی سەربازی (المجلس اڵاعلی للپورە الإسلامیە فی العراق- ئەنجومەنی باڵای شۆڕشی ئیسلامیی لەعێراق) دامەزرا. ئەندامانی ئەم گروپە ئەو هاووڵاتییە شیعە عێراقیانەی دژبەری سەدام حسێن بوون کە نیشتەجێی ئێران بوون و هەروەها بەشێک لە دیلە جەنگییەکانی جەنگی ئێران- عێراق کەشیعە بوون بوو ( تۆبەکارەکان) ناویان دەبرا. رێکخراوی بەدر، لەجەنگی هەشت ساڵەی ئێران- عێراق شانبەشانی هێزەکانی ئێران دژی ئەرتەشی عێراق شەڕیانکرد. لەو سەردەمەدا ئەبو مەهدی موهەندس، یەکێک بوو لەفەرماندە باڵاکانی رێکخراوی بەدر. لەئێستادا هادی عامری، وەک کەسی یەکەمی ئەم رێکخراوە دەناسرێت. دوای رووخانی سەدام حوسێن لەساڵی ٢٠٠٣، گرووپی بەدر وەک رێکخراو خۆی ناساندو ناوی خۆی گۆڕی بۆ ( رێکخراوی بەدر بۆ بونیادنانەوەو گەشەپێدان). ساڵی ٢٠١٢ لەمجلس اسلامی عراق جیابووەوەو پاڵێوراوی خۆی دیاریکرد بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق. لەساڵی ٢٠١٤ ژمارەی هێزەکانیان بە ١٠ هەزار کەس خەمڵێندرا کەهەزارو ٥٠٠ کەسیان شانبەشانی هێزەکانی سوپای پاسداران لەسوریا دژی دژبەرانی بەشار ئەسەد دەجەنگان. کەتیبەکانی سەید شوهەدا ساڵی ٢٠١٣ و بەناو پارێزگاری لەمەزارگە پیرۆزەکانی شیعەکان لەهەموو دونیا دامەزرا. لەشەڕی ناوخۆی سوریا بەشداریکردوەو پشتیوانی لە رژێمی ئەسەد کردووە. لە سوریا بنکەکانیان زیاتر لەباشوری دیمەشق بووەو پارێزگارییان لەمەزارگەی زەینەب دەکرد. ئەم گروپە هەروەها ٢٠١٤ لەشەری الشیخ مسکین دا بەشداریکردووە. کەتیبەکانی سید الشهدا، پەیوەندی نزیکی لەگەڵ رێکخراوی بەدر هەیە. سەرایا خۆراسانی سەرایا خۆراسانی، ساڵی ١٩٩٥ لەئێران و لەلایەن حەمید تەقەوی یەکێک لە ئەفسەرەکانی سوپای پاسدارانەوە دامەزرا. دواتر تەقەوی ساڵی ٢٠١٥ و لەسەردەمی شەڕی داعش لە تکریت، لەلایەن داعشەوە کوژرا. رەگی ئەم گرووپە دەگەڕێتەوە بۆ کەتیبەی کەڕاڕ کەساڵی ١٩٨٦ و لەسەردەمی جەنگی عێراق- ئێران دامەزرا. ئەم کەتیبەیە شانبەشانی هێزەکانی ئێران دژی سوپای عێراق شەڕی دەکرد. ئەم کەتیبەیە لەلایەن یاسن ئەلموسەوی، یەکێک لە یاریدەدەرەکانی محەممەد باقر ئەلحکیمەوە بەڕێوە دەبرا. بەڵام ساڵی ١٩٩٥ ئەم کەتیبەیە گەورەتر بوەو لەلایەن حەمید تەقەوییەوە ناوی نرا سەرایا خوراسانی. دوای رووخانی رژێمی سەدام حسێن، بەشێک لەم رێکخراوە حزبێکی سیاسییان دروستکرد بەناوی « گلیعە الخراسانی» و لەهەڵبژاردنی پەرلەمانی وەک بەشێک لەبەرەی یەکگرتووی دەوڵەتی یاسا بەسەرۆکایەتی نوری مالکی بەشدارییان کرد. ساڵی ٢٠١٣ سرایا الخراسانی، وەک لقی سەربازی حزبی گلیعە الخراسانی، ناسرا. هێزەکانی ئەم گروپە بەشداریان هەبوو لەجەنگی ناوخۆی سوریا بۆ بەرگریکردن لە بەشار ئەسەد. ئەم گروپە لۆگۆی سوپای پاسدارانی لەسەر ئاڵاکەی خۆی داکوتاوەو بەئاشکرا خۆی بەشوێنکەوتووی عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێران دەناسێنێت و رایانگەیاندووە لەسوپای پاسداران و عەلی خامنەیی فەرمان وەردەگرن. ژمارەی هێزەکانی بە سێ هەزار کەس دەخەمڵێندرێت و لەچوار یەکەی سەربازی پێکهاتوون. یەکەکانی نوخبە مانگی ٥ی ٢٠٢١ ، رۆیتەرز راپۆرتێکی بڵاوکردەوە و لەو راپۆرتەدا باسی لەوە کرد ئێران سەدان کەسی لە هێزەکانی میلیشاکانی خۆی هەڵبژاردوەو لەڕێگای ئەوانەوە، یەکەی بچووکتری نوخبەی دروستکردووە. لەم راپۆرتەی رۆیتەرزدا ئاماژە بەوە دراوە ئەندامانی گروپە نوخبەکان ساڵی ٢٠٢٠ بەشێوەی زۆر نهێنی لەلایەن ئەفسەرەکانی سەر بە سوپای پاسدارانەوە راهێنانیان پێکراوە لەسەر چۆنییەتی بەکارهێنانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی جەنگی و سیخوڕی و هەروەها شەڕی سایبەری. لەم راپۆرتەدا ئاماژە بەوە دراوە ئێران دەیەوێت قەرەبووی شکستەکانی بکاتەوە لە رێکخستنی تاقمەکانی سەر بەخۆی دوای مردنی قاسم سلێمانی، لەبەرئەوەی ئیسماعیل قائانی، فەرماندەی ئێستای هێزەکانی قودسی سەر بەسوپای پاسداران، ئەو بڕشت و کاریگەرییەی قاسم سلێمانی نییە لەناو ئەم گروپانەدا. لەلایەکەوە بەرپرسانی ئێران لەسەر ئەو باوەڕەن، ئەم تاقمە نوخبەو بژاردەیە کەمتر دزە دەکرێتە ناویان و بەهۆی لێهاتووییان لەبەکارهێنانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان باشتر دەتوانن لە بەرژوەندییەکانی دوژمنانی تاران بدەن. بەپێی هەندێ راپۆت، ئەم تاقمە راستەوخۆ لەلایەن ئەفسەرەکانی سوپای قودسەوە بەڕێوە دەبرێت و بەرپرس و فەرماندەی عێراقی نییەو سەرجەم فەرماندەو بڕیاردەرەکانی ئێرانین. ئەم تاقمە لەسوریا و عێراق چالاکییان هەیەو دژ بە بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لەسوریا و عێراق ئۆپەراسیۆنیان هەیە. بەڵام تائێستا کەسە یەکەمەکانی ئەم رێکخراوە نەناسراو ماونەتەوە. بەشێکی تر لەو هێزانەی کە سەر بەئێرانن بریتین لە: 1-قوات اسد اللە الغالب في العراق والشام 2-سرایا الزهرا 2-سرایا السلام 3-حزب اللە الثائرون 3-لواء ابوالفضل العباس 4-لواء کفیل زینب 5-لواء عمار بن یاسر 6-کتائب درع الشیعە