.jpeg)
هاوڵاتی ئەمڕۆ چوارشەممە وتەبێژی حکومەتی عێراق ئیدانەی هێرشەکەی ئەمریکای بۆسەر گروپە چەکدارەکانی عێراق کرد و ڕایگەیاند پێشێلکارییەکی تەواوی خاکی عێراقە.و میدیا جیهانییەکان دەڵێن لە هێرشەکەدا کوژراو بریندار هەیە. باسم عەوادی، وتەبێژی حکومەتی عێراق نیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ له راگه‌یه‌ندراوێكدا باسی له‌وه‌كردوه، "حکومەتی عێراق جەخت لەوە دەکاتەوە مامەڵە لەگەڵ ئەو هەڵکشانەی ئەم دواییە دەکات کە لە ماوەی دوو ڕۆژی ڕابردودا لە گۆڕەپانی عێراقدا ڕویداوە، وەک هەڵکشانێکی مەترسیدار کە پێشێلکارییەکی قبوڵنەکراو بۆ سەر سەروەری عێراق لەخۆدەگرێت، لە هەمو بارودۆخێکدا پابەندین بە پاراستن و بەرگریکردن بە پێی ئەرکە دەستوی و یاساییەکانی حکومەت". ئاماژه ی به وەشداوە، "هێرشەکە بەبێ ئاگاداری دەزگاكانی حكومەتی عێراق ڕوویدا، ئەمەش پێشێلكردنی ڕوونی سەروەرییە و هەوڵێكە بۆ تێكدانی دۆخی ئاسایش و سەقامگیری ناوخۆیی و بە پێی سەروەری دەستووری عێراق و یاسا نێودەوڵەتییەكان قبوڵكراو نییە". هەر بە پێ راگەیندراوەكە جەخت لەوە كردوەتەوە" كە بوونی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق پشتیوانی لە كاری هێزە چەكدارەكانمان دەكات لە ڕێگەی مەشق و ڕاهێنان و ڕاوێژكردنەوە، و ئەوەی كە ڕوویدا پێشێلكردنی ئاشكرای ئەو ئەركەیە كە ئەندامانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە پێناویدا بوونیان هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش لە خاكی عێراقدا، بۆیە داوا دەكرێت بە شێوەیەكی تاكلایەنانە هەڵسوكەوت نەكات و پابەند بێت بە سەروەریی عێراق و بە هیچ شێوەیەك قبوڵی پێشێلكردنی ناكرێت". ئەم لێدوانە دوایئەوەهات ئەمڕۆ، فەرماندەیی ناوەندیی سوپای ئەمریکا - سێنتکۆم رایگەیاند، "بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە وەڵامی راستەوخۆی هێرشی ئێران و گرووپەکانی سەر بە ئێران بۆ سەر هێزەکانمان و هێزەکانی هاوپەیمانان، هێرشمان کردە سەر دوو بنکەی ئەو گرووپانە لە عێراق." سەبارەت بە شوێنی هێرشەکە سێنتکۆم دەڵێت، لە ناوچەی جورف سەخەری بەغدا بووە و گرووپێکی حەشی شەعبییان کردووەتە ئامانج. هاوکات لەسەر هێرشەکە ئاژانسی ڕۆیتەرزیش بڵاویکردەوە، هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر ناوچەی جورف ئەلنەسری لە باشوری بەغدا کوژراوی لێکەوتوەتەوە، به‌ڵام فەرماندەیی سەربازیی ناوەندی ئەمریکا (CENTCOM) ئەنجامی هێرشەکانی رانەگەیاندوە. ئاژانسی فرانس پرێسیش له‌زاری سه‌رچاوه‌یه‌كی ئه‌منی حكومه‌تی عێراقه‌وه بڵاویکردۆتەوە، پێنج ئه‌ندامی حزبوڵای عێراق له هێرشێكی ئاسمانیدا له‌ناوچه‌ی جورف ئەلنەسری کوژراون، هاوكات چوار كه‌سیش برینداربون.
هاوڵاتی وه‌زاره‌تی دارایی عێراق رایگه‌یاند، دابەشکردنی مووچەی مانگی ١١ دەستپێدەکات و بودجەی پێویست بۆ بانکەکان نێردراوە بۆ دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەران، ئەمەش لەکاتێکدایە مووچەخۆرانی هەرێم مووچەی مانگی نۆیان وەرنەگرتووە. وه‌زاره‌تی دارایی له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێكدا بڵاویكرده‌وه، ئەمڕۆ سێشەممە 21ی تشرینی دووەمی 2023، به‌شی ژمێریاری وەزارەتی دارایی ده‌ستیكردوه به ناردنی بودجه بۆ مووچه‌ی فه‌رمانبه‌ران بۆ مانگی 11. هەموو مانگێک حکومەتی عێراق لە 20-25ی مانگ مووچەی سەرجەم فەرمانبەرەکانی دابەش دەکات. ئەمە لەکاتێکدایە کە فەرمانبەرانی هەرێم تا ئێستا چاوەڕێی مووچەی مانگی نۆن و هێشتا گوژمەی سێیەمی 700 ملیار دینارەکە نەگەشتووەتە هەرێمی کوردستان. دوێنی دووشەممە پیشەوا هەورامانی، وتەبێژی حکومەتی هەرێم، لەبارەی گوژمەی سێیەمی 700 ملیار دینارەکە وتی،"بەپێی وادە دەبێت تا کۆتایی ئەم هەفتەیە یان ناوەڕاستی هەفتەی داهاتوو 700 ملیارەکە بخرێتە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان" کە بڕیارە بۆ مووچەی مانگی نۆ دابەش بکرێت. تا ئێستا روون نییە کە بۆ مانگەکانی 10 و 11 و 12 چ میکانیزمێک بەکاردەهێنرێت بۆ دابەشکردنی مووچە و حکومەتی عێراقیش هیچ بڕیارێکی نەداوە کە قەرزی تر بۆ هەرێمی کوردستان بنێرێت. پێشتر نەمرین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق بە هاوڵاتی راگەیاند کە هەرێم و بەغدا رێککەوتنێکی نوێ ئەنجام دەدەن چونکە "گەڕی ئەمجارەی دانوستانەكانی نێوان هەرێم و بەغدا جیاواز دەبێت و رێكەوتنی نوێ لەبارەی پرسی مووچەوە ئەنجام دەدرێت." وتەبێژی حکومەتی هەرێم لەسەر رێککەوتنێکی نوێ ئاماژەی بەوە کرد، "لەسەرەتای ساڵی داهاتوو ئێمە بەدوای ئەوە ناگەڕێین مووچەی مانگ و دوو مانگمان بۆ بنێرن، دەمانەوێت چارەسەرێکی بنەڕەتی بۆ ئەم کێشەیە بدۆزرێتەوە و کۆتایی پێ بهێندرێت؛ نەک مانگانە دوو سێ جار شاند بچێت تاوەکو مووچەی مانگێک بنێرن."
هاوڵاتی بەرپرسانی بزوتنەوەی حەماس رایانگەیاند نزیکبوونەتەوە لە رێککەوتنێک لەگەڵ ئیسرائیل بۆ راگەیاندنی ئاگربەست و ئاڵوگۆڕی بارمتە ئیسرائیلییەکان بە زیندانییانی فەڵەستینی. ئیسماعیل هەنییە، سەرۆکی مەکتەب سیاسی حەماس، بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندووە نزیکن "لە گەشتن بە رێککەوتنێکی ئاگربەست" لەرێی نێوەندگیری قەتەرەوە. ئیسماعیل هەنییە هیچ وردەکارییەکی باس نەکردووە بەڵام بەرپرسێکی تری حەماس بەناوی عیزەت ئەلریشق بە کەناڵی جەزیرەی راگەیاندووە دانوستانەکان لەسەر ئەوەن کە ئاگربەستکە بۆ ماوەی چەنێک بێت و هاوکاری مرۆیی بنێردرێت بۆ غەززە لەگەڵ ئاڵوگۆڕکردنی بارمتە ئیسرائیلییەکان بە زیندانییانی فەڵەستینی. هاوکات دوێنێ دووشەممە جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، گەیشتن بە رێککەوتنی ئازادکردنی ئەو بارمتانەی لەلایەن هێزەکانی سەر بە بزوتنەوەی حەماسەوە گیراون نزیکبووەتەوە. لەرۆژی 7ی ئۆکتۆبەر حەماس زیاتر لە 240 کەسی بە بارمتە گرت و لە هێرشەکەشیدا بۆسەر کۆمەڵگە نیشتەجێبوونەکانی ئیسرائیل هەزار و 200 کەس کوژران. ماوەی زیاتر لە 40 رۆژە جەنگ بەردەوامە و بەهۆی بۆردومانە چڕەکانی ئیسرائیلەوە تا ئێستا 13 کەس لە فەڵەستین کوژراون.
هاوڵاتی سەرۆک کۆماری تورکیا رایگەیاند، لە رێگەی ئۆپەراسیۆنی "چنگ"ی هێزەکانیانەوە توانیویانە ئاسایشی سنورەکانیان لەگەڵ عێراق بپارێزن و دەشڵێت، "شەوێک لە ناکاو دێین." رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆ (دووشەممە، 20-11-2023)ـی کابینەی حکومەتی تورکیا رایگەیاند،“بەو ئۆپەراسیۆنانەی لە باکووری سووریا ئەنجامماندان، ئەو رێڕەوە تیرۆرەمان وردوخاش کرد، کە هەوڵدەدرا لە باشووری سنوورەکانمان دروستبکرێت.” وتیشی، "هاوشێوەی قودس و موسڵ قەرەباغ لە ناو دڵمانە." سەرۆککۆماری تورکیا باسی غەززە و موسڵیشی کرد و وتی "لە دڵی ئێمەدا قەرەباخ و غەززە هەمان پێگەیان هەیە، هاوشێوەی حەلەب، تەرابلووس و موسڵ، کە جیایان ناکەینەوە، هەروەها شاری دێرینی خۆشمان کە قودسە وەکو ئەوان دەبینین.'' باسی لەوەشکرد، ئیسرائیل ئەو وڵاتانەی پشتیوانی لێدەکەن تەواوی کەرەستە جەنگییەکانیان لە دژی منداڵ و ژنان بەکاردەهێنن و ویژدانی مرۆڤایەتی دادگاییان دەکات، ئەگەر وەڵامیان بۆ ئەوە نەبێت کە لە غەززە رودەدات، ئەوا ناتوانن رێگری لە داگیرکاری زیاتر بکەن.
هاوڵاتی وتەبێژی حکومەتی عێراق رایگه‌یاند، محەمەد شیاع سودانی، سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق دەست لەکارکێشانەوەی وەزیرانی پلاندانان و پیشەسازی و رۆشنبیری رەتکردەوە کە هەرسێکیان لە پارتەکەی محەممەد حەلبوسین. دوای ئەوەی 14ی ئه‌م مانگه، دادگای فیدڕاڵی بڕیاریدا ئەندامێتی محه‌مه‌د حەلبوسی له په‌رله‌مان هەڵبوەشێنێتەوە بەتۆمەتی "ساختەکردنی نامەی دەستلەکارکێشانەوەی پەرلەمانتار لەیس دلێمی"، هەر سێ وەزیری پلاندانان و پیشەسازی و رۆشنبیری کە لە پارتی تەقەدومن کە هەمان پارتی محەممەد حەلبوسییە، نامەی دەستلەکارێشانەوەیان پێشکەشی سودانی کرد. باسم عەودای، وتەبێژی حکومەتی عێراق له راگه‌یه‌ندراوێكدا باسی له‌وه‌كردوه، کە سودانی نامەی دەستلەکارکێشانەوەکانی رەتکردووەتەوە و دەستبەجێ وەزیرەکان دەست بەکار کردن دەکەنەوە لەپێناو "پشتیوانیکردن و بەردەوامیدان بە سەقامگیری سیاسی بە شێوەیەک کاریگەری لەسەر یەکگرتوی کۆمەڵگا نەبێت و کەشێکی سەقامگیر دابین بکات، کە بەشداربێت لە جێبەجێکردنی بەرنامەی حکومەت بە ئامانجی بەرەوپێشبردنی بنیاتنان و گەشەپێدان."
.jpg)
هاوڵاتی بەرپرسێکی باڵای کۆشکی سپی رایگەیاند، ئەگەری رێککەوتن بۆ ئازادکردنی ژمارەیەک لە بارمتەکانی لای حەماس لە هەموو کات زیاترە و رەنگە جەنگ بۆ ماوەیەی زۆر رابگیرێت. بە پێی هەواڵێکی ئاژنسی رۆیتەرز، جۆن فاینەر، جێگری راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی کۆشکی سپی رایگەیاند، ئەگەری رێککەوتن بۆ ئازادکردنی ژمارەیەک لە بارمتەکان، کە زیاترن لە ١٢ کەس، بوونی هەیە و ئەمەش رەنگە ببێتە هۆی راگرتنی جەنگ بۆ ماوەیەکی زۆر و هەروەها ئەگەری دابەشکردنی یارمەتییە مرۆییەکان لە غەززە. رۆژی یەکشەممە و رۆژێک دوای ئەوەی بەرپرسانی ئیسرائیلی و ئەمریکی، راپۆرتی رێککەوتنێ رۆژنامەی واشنتن پۆستیان بە درۆ خستەوە، جەنگ لە نێوان ئیسرائیل و حەماس پەرەیسەند. هێزەکانی حەماس رۆژی یەکشەممە رووبەڕووی هێزەکانی ئیسرائیل بوونەوە کە هەوڵیان ئەدا دزە بکەنە گەورەترین کەمپی ئاوارەکانی غەزەوە. فاینەر دەربارەی گفتوگۆکان بۆ راگرتنی جەنگ راگەیاندووە، "ئەوەی لە ئێستا ئەتوانم بیڵێم ئەوەیە بەشێک لە ناکۆکییەکان لە گفتوگیەکی زۆر ئاڵۆز و زۆر هەستیاردا کەمتر بووەتەوە." هاوکات مایکڵ هێرتزۆگ، باڵیۆزی ئیسرائیل لە ئەمریکا لە وتووێژ لەگەڵ کەناڵی تەلەفیزیۆنی (NBC ) وتی، "ئیسرائیل هیوادارە ژمارەیەکی بەرچاو لەو کەسانەی لای حەماس بارمتەن، لە رۆژەکانی داهاتوودا ئازاد بکرێن". جێگری راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی کۆشکی سپی لە بەشێکی تری لە قسەکانیدا وتی تا ئەو کاتەی لەسەر هەموو خاڵەکان رێککەوتن نەکرێت، هیچ رێککەوتنێک نەکراوە و "گفتوگۆی هەستیاری لەم چەشنە رەنگە لە دوایین ساتدا شکست بهێنێت." حەماس لە کاتی هێرشی 7ی تشرینی یەکەم بۆ باشووری ئیسرائیل، نزیکەی 240 کەسی بە بارمتە گرت کە بەشێکی زۆریان هاوڵاتی ئەمریکی و ئەوروپین. لە هێرشەکەی حەماسدا هەزار و 200 هاوڵاتی ئیسرائیلی بە دەستی هێزەکانی حەماس کوژران و دواتریش کە ئیسرائیل بۆردومانی دەستپێکرد بۆ سەر غەززە و تا ئێستاش بەردەوامە، زیاتر لە 12 هەزار فەڵەستینی کوژراون.
هاوڵاتی وتەبێژی سەربازیی حوسییەکانی یەمەن دەستبەسەرداگرتنی ئەو کەشتییەی راگەیاند کە خۆی دەڵێت، ئیسرائیلییە هەرچەندە ئیسرائیل نکوڵی لێدەکات. وتەبێژی حوسییەکان وتیشی بەردەوام دەبن لە بەئامانج گرتنی هەر کەشتییەک کە ئیسرائیل خاوەندارییەتی بکات. ئێوارەی ئەمڕۆ یەکشەممە 19ی تشرینی دووەمی 2023، میدیاکانی نزیک لە حوسییەکانی یەمەن رایانگەیاند حوسییەکان دەستیان بەسەر کەشتییەکی ئیسرائیلیدا گرتووە بەناوی گالاکسی لیدەر لە دەریای سوور. پێشتر ئۆفیسی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل هەواڵەکەی پشتڕاستکردەوە و رایگەیاند 25 کەس لە ناو کەشتییەکەدا بوونیان هەبووە کە خەڵکی جیاوازی چەند وڵاتێکن لەوانە، بولگاری، فلیپینی، مەکسیکی و ئۆکرانی، بەڵام هیچ ئیسرائیلییەکی تێدا نییە. لە راگەیاندراوەکەی ئۆفیسی سەرۆکوزیرانی ئیسرائیل هاتووە کە کەشتییەکە هی ئیسرائیل نییە بەڵکو بەریتانییە و لەلایەن تیمێکی یابانییەوە بەڕێوە دەبرێت. ئۆفیسی ناتانیاهۆ ئیدانەی دەستبەسەرداگرتنی کەشتییەکەی کرد و رایگەیاند "کردەیەکی تیرۆری" ئێرانە کە گوزارشتە لە "زیادبوونی کردەی شەڕەنگێزی ئێران دژی هاوڵاتییانی جیهانی ئازاد." یەحیا سەریع، وتەبێژی سەربازیی حوسییەکانی یەمەن لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا باسی لەوە کرد کە ئەو کەشتییەی دەستیان بەسەردا گرتووە ئیسرائیلییە و هۆشداریشیدا کە هەر کەشتییک هی ئیسرائیل یان هەر لایەنێکی تر بێت کە پشتگیری لە ئیسرائیل بکات دەبێتە ئامانجی حوسییەکانی یەمەن. یەحیا سەریع وتیشی، "بەردەوام دەبین لە ئۆپەراسیۆنەکانمان دژی ئیسرائیل هەتا تاوانە قێزەونەکانی دژی خەڵکی فەڵەستین کۆتایی پێ دەهێنێت." هاوکات لەسەر خاوەندارییەتی کەشتییەکە، ئاژانسی ئەسۆشیەتد پرێسی ئەمریکی رایگەیاندووە بەرپرسانی ئیسرائیلی سوورن لەسەر ئەوەی کەشتییەکە خاوەندارییەتی بۆ بەریتانیا دەگەڕێتەوە و لەلایەن کۆمپانیایەکی یابانییەوە بەرێوەدەبرێت، بەڵام داتابەیسەکانی هاتوچۆی کەشتیوانی ئەوە دەردەخەن کە خاوەنی کەشتییەکە کۆمپانیای "رەی کار کاریرس"ە کە لەلایەن ئەبراهام ئونگارەوە دامەزراوە و ئەو پیاوە یەکێکە لە دەوڵەمنترین کەسەکانی ئیسرائیل.
هاوڵاتی ئۆفیسی سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند ئەو کەشتییەی لەلایەن حوسییەکانەوە دەستی بەسەردا گیراوە هیچ هاوڵاتییەکی ئیسرائیلی تێدا نییە، بەڵام میدیایەکی ئەمریکی رایگەیاندووە کە خاوەندارییەتی کەشتییەکە دەگەڕێتەوە بۆ کۆمپانیای یەکێک لە دەوڵەمەندترین کەسەکانی ئێسرائیل. ئێوارەی ئەمڕۆ یەکشەممە 19ی تشرینی دووەمی 2023، حوسییەکانی یەمەن رایگەیاند دەستیان بەسەر کەشتییەکی ئیسرائیلیدا گرتووە بەناوی گالاکسی لیدەر لە دەریای سوور. ئۆفیسی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل هەواڵەکەی پشتڕاستکردەوە بەبێ ئەوەی بڵێت کەشتییەکە ئیسرائیلییە و رایگەیاند 25 کەس لە ناو کەشتییەکەدا بوونیان هەبووە کە خەڵکی جیاوازی چەند وڵاتێکن لەوانە، بولگاری، فلیپینی، مەکسیکی و ئۆکرانی، بەڵام هیچ ئیسرائیلییەک تێدا نییە. ئۆفیسی ناتانیاهۆ ئیدانەی دەستبەسەرداگرتنی کەشتییەکەی کرد و رایگەیاند "کردەیەکی تیرۆری" ئێرانە کە گوزارشتە لە "زیادبوونی کردەی شەڕەنگێزی ئێران دژی هاوڵاتییانی جیهانی ئازاد." هاوکات سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، کە دەستبەسەرداگرتنی ئەو کەشتییە "روداوێکی ترسناکە کە لێکەوتەی جیهانی دەبێت." لەسەر خاوەندارییەتی کەشتییەکە، ئاژانسی ئەسۆشیەتد پرێسی ئەمریکی رایگەیاندووە بەرپرسانی ئیسرائیلی سوورن لەسەر ئەوەی کەشتییەکە خاوەندارییەتی بۆ بەریتانیا دەگەڕێتەوە و لەلایەن کۆمپانیایەکی یابانییەوە بەرێوەدەبرێت، بەڵام داتابەیسەکانی هاتوچۆی کەشتیوانی ئەوە دەردەخەن کە خاوەنی کەشتییەکە کۆمپانیای "رەی کار کاریرس"ە کە لەلایەن ئەبراهام ئونگارەوە دامەزراوە و ئەو پیاوە یەکێکە لە دەوڵەمنترین کەسەکانی ئیسرائیل.
هاوڵاتی رۆژنامەی هائارتزی ئیسرائیلی بڵاویکردەوە کە لە لێکۆڵینەوەکانی پۆلیسی ئیسرائیل و دەزگا ئەمنییەکانی تری وڵاتەکە دەرکەوتووە هەلیکۆپتەرێکی ئیسرائیلی چەند کەسێکی لە ئاهەنگە میوزیکییەکەی رۆژی 7ی ئۆکتۆبەر کوشتووە لەو کاتەی چەکدارانی حەماس هێرشەکەیان کردووە، دەشڵێت، حەماس زانیارییان لەسەر ئاهەنگەکە نەبووە و "بەرێککەوت" هێرشییان کردووەتە سەری. لەرۆژی 7ی ئۆکتۆبەر، بزوتنەوەی حەماس ئۆپەراسیۆنێکی دژی ئیسرائیل راگەیاند بە ناوی "تۆفانی ئەقسا" و پێنج هەزار مووشەکی ئاراستەی وڵاتەکە کرد لەماوەی 20 خولەکدا. دواتر چەکدارانی حەماس دیوارە ئاسنینە زیرەکەکەی ئیسرائیلیان تێپەڕاند و چوونە نێو ڤیستیڤاڵێکی میوزیک بەناوی ڤیستیڤاڵی میوزیکی نۆڤا کە تێیدا چوار هەزار و 400 کەس بەشداربوون. سوپای ئیسرائیل دوای هێرشەکە رایگەیاند کە بەشێکی زۆر لە ئامادەبووان بەدەستی حەماس کوژراون و لەدواین ئاماریش کە بڵاویکردووەتەوە رایگەیاندووە، 364 کەسی ناو ڤیستیڤاڵەکە کوژراون لەکۆی گشتی هەزار و 200 کەس کە لەو رۆژەدا بەدەستی چەکدارانی حەماس کوژران. دوای زیاتر لە مانگێک، رۆژنامەی هائارتز، کە رۆژنامەیەکی باوەڕپێکراوی ئیسرائیلییە، راپۆرتێکی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت، هەڵسەنگاندنەکانی چەند بەرپرسێکی باڵای ئەمنی ئەوە دەردەخەن کە حەماس زانیاری لەبارەی ڤیستیڤاڵەکەوە نەبووە و "بەرێکەوت" هێرشی کردووەتە سەر دوای ئەوەی لەرێی پەڕەشووت و درۆنەوە پێی زانیوە، واتە زانیاری پێشوەختەیان نەبووە لەسەری تا پلانی بۆ دابنێن. رۆژنامەکە دەڵێت کە هەڵسەنگاندنەکە لە لێکۆڵینەوە لە چەند چەکدارێکی حەماس و لێکۆڵینەوەی خودی پۆلیس سەرچاوەی گرتووە لەگەڵ چەند شتێکی تردا و دەرکەوتووە کە نیازی حەماس هێرشکردنە سەر چەند کیبوتز (کۆمەڵگەی نیشتەجێبوون) بووە لە نزیک سنوری غەززە. هاوکات سەرچاوەیەکی پۆلیس ئەوەی بە رۆژنامەکە وتووە کە لێکۆڵینەوەکان دەریدەخەن، هەلیکۆپتەرێکی سوپای ئیسرائیل کاتێک گەشتووەتە شوێنی روداوەکە تەقەی لە چەکدارانی حەماس کردووە و لە چەند بەشداربوویەکی ڤیستیڤاڵەکەشی داوە. لەکۆتایی مانگی رابردوودا، ماڵپەڕی گرەیزۆن باسی لەوە کرد کە ژمارەیەک لە کوژراوەکانی ڤیستیڤاڵەکە لەلایەن هەلیکۆپتەرێکی سوپای ئیسرائیلەوە بووە کاتێک سوپا ویستوویەتی چەکدارانی حەماس دووربخاتەوە و زیاتر پێشڕەوی نەکەن، بۆیە چەند کەسێکی ئیسرائیلیش کوژراون. ماڵپەڕەکە باسی لەوە کردووە کە گرتە ڤیدیۆییەکان و وێنەکانی نێو تۆڕە کۆمەڵاییەتییەکان دەریدەخەن کە بەشێک لە قوربانییەکان و ئۆتۆمبێلەکانی ناوچەکە سووتاون، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە بۆردومان کرابن و فیشەک ئاسەواری سوتان بەجێناهێڵێت.
هاوڵاتی وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین بڵاویکردەوە ژمارەی کوژراوانی کەرتی غەززە بەهۆی بۆردومانەکانی ئیسرائیلەوە گەیشتووەتە 12 هەزار و 300 کەس. ئەمڕۆ شەممە 18ی تشرینی دووەمی 2023، وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند لە سەرەتای جەنگی حەماس- ئیسرائیلەوە لە 7ی تشرینی یەکەمەوە، 12 هەزار و 300 کەس لە غەززە کوژراون کە پێنج هەزاریان منداڵ و سێ هەزار و 300 کەسیان ژنن. هاوکات ئەوەش هاتووە کە هەر لە هەمان ماوەدا، 30 هەزار کەس بریندار بوون. پێشتر وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاندبوو ئیتر ناتواێت ئامارێکی دروست لە کوژراوان و بریندارەکان بداتە بەدەستەوە و بەهۆی جەنگەوە ناکرێت تەرمەکان ببینرێنەوە.
هاوڵاتی هەردوو کەناڵی بی بی سی بەریتانی و سی ئێن ئێن-ی ئەمریکی گومانیان هەیە لەسەر بەڵگەکانی سوپای ئیسرائیل لە پیشاندانی چەک و کەلوپەلی سەربازی حەماس لەناو نەخۆشخانەی شیفا لە غەززە و دەڵێن، "بەڵگەکان دەستکاریکراون." سوپای ئیسرائیل لە رۆژی چوارشەممە 15ی تشرینی دووەمی 2023 چووەتە نێو نەخۆشخانەی شیفا لە غەززە و پێشتر لە مانگی رابردوو ڤیدیۆیەکی ئەنیمەیشنی بڵاوکردەوە کە رایگەیاندبوو، لەژێرزەمینی نەخۆشخانەی شیفادا ناوەندی فەرماندەیی حەماس بوونی هەیە و تونێلێکی حەماس لەژێر نەخۆشخانەکەدایە، بەڵام تا ئێستا هیچ بەڵگەیەکی لەسەر ئەوە بڵاونەکردووەتەوە. دوای رۆژێک لە چوونە نێو نەخۆشخانەکە لەلایەن سەربازانی ئیسرائیلەوە، سوپای ئیسرائیل ڤیدیۆیەکی حەوت خولەکی بڵاوکردەوە کە تێیدا جۆناسان کۆنریکوس، وتەبێژی نێودەوڵەتی سوپای ئیسرائیل، قسە دەکات و چەند بەڵگەیەک دەخاتەڕوو و دەڵێت، چەک و کەلوپەلی سەربازی چەکدارانی حەماسن و نەخۆشخانەکەیان بەکارهێناوە. لەدوای بڵاوکردنەوەی ئەم ڤیدیۆیە، سوپای ئیسرائیل رێگەی بە تیمی رۆژنامەوانی کەناڵی فۆکس نیوزی ئەمریکی و بی بی سی-دا تا بچنە نێو نەخۆشخانەکە و دیمەنی چەک و کەلوپەلە سەربازییەکان بگوازنەوە. هەردوو کەناڵی بی بی سی و سی ئێن ئێن شیکارییان بۆ ڤیدیۆکان کردووە و بۆیان دەرکەوتووە کە دەستکاری و گۆڕانکاری لە بەڵگەکاندا بوونیان هەیە. سی ئێن ئێن کە شیکاری بۆ ڤیدیۆکەی سوپای ئیسرائیل و دواتر گرتەکانی بی بی سی و فۆکس نیوز کردووە دەڵێت، "لە بەشێكی ڤیدیۆکەدا کە بەرپرسە سەربازییەکی ئیسرئیل دەچێتە ژورێکەوە و لە پشت ئامێرێکی ئێم ئاڕ ئای کەلوپەلی سەربازی بوونی هەیە، جانتایەک و فیشەک و تەنها یەک کڵاشینکۆف دەبیندرێت، بەڵام لە ڤیدۆکانی دوو کەناڵەکەدا کڵاشینکۆفەکان زیاد دەبن بۆ دوو کڵاشینکۆف کە نازانرێت کڵاشینکۆیفی دووەم لە کوێوە هاتووە و بۆچی لە ڤیدیۆکەی سوپای ئیسرائیلدا بوونی نییە." سی ئێن ئێن دەڵێت، "ئەمە ئاماژەیە بۆ ئەوەی چەکەکان خروانەتە ئەوێ پێش ئەوەی تیمە رۆژنامەوانییەکان بگەن." هاوکات بی بی سی هەمان بەڵگە دووبارە دەکاتەوە و دەڵێت، لەکاتی چوونی "پەیامنێرەکەمان بۆ ژوری ئامێری ئێم ئاڕ ئایەکە دوو کڵاشینکۆف بەدیدەکرێت" لەکاتێکدا پێشتر یەک دانە بووە. بی بی سی دەڵێت، ڤیدیۆکەی سوپای ئیسرائیل لە کاتژمێرەکەی جۆناسان کۆنریکوس دەردەکەوێت کە لە دوانیوەڕۆ گیراوە لە کاتژمێر 1:17 خولەک، بەڵام سی ئێن ئێن باس لەوە دەکات ئەو کاتەی تیمە میدیاییەکان رێگەیان پێدراوە بچنە نەخۆشخانەکەوە، پەیامنێرەکەی فۆکس نیوز دەڵێت: ئێستا نیوەی شەوە. بەشێکی تر لە بەڵگەکانی بی بی سی کە گومانی خستووەتە سەر ڤیدیۆکەی سوپای ئیسرائیل ئەوەیە کە دەڵێت، سەرەتا سوپای ئیسرائیل لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی خۆی ڤیدیۆکەی پۆست کردووە و دواتر سڕیویەتییەوە و دواتر پۆستی کردووەتەوە، هاوکات وتەبێژەکەی سوپای ئیسرائیل لە ڤیدیۆکەدا دەڵێت، "ئەم ڤیدیۆییە بەبێ دەستکارییە و ئیدیت نەکراوە، یەک گرتەیە"، بەڵام بی بی سی لە بەشێکی گرتە ڤیدیۆییەکەدا روونی دەکاتەوە کە ڤیدیۆکە دەستکاری کراوە بەوپێیەی لەو گرتەیەدا وتەبێژەکە پشتی لە کامێرایە بەڵام لەپڕێکدا دوور دەکەوێتەوە و دەچیتە دەرەوەی ژورێکی نەخۆشخانەی شیفا. بی بی سی و سی ئێن ئێن داوایان لە سوپای ئیسرائیل کردووە کە روونکردنەوە بدات لەسەر چەکەکان کە بۆچی لە ڤیدیۆکەی سوپادا جیاوازی هەیە لەگەڵ ڤیدیۆی تیمە رۆژنامەوانییەکان، سوپای ئیسرائیل پیی وتون: بەهۆی ئەوەیە چەکی زیاتر و کەلوپەلی زیاتری تیرۆرستان لەو رۆژەدا دۆزراونەتەوە.
.jpg)
هاوڵاتی پەرلەامانی عێراق لەسەر داوای 50 پەرلەمانتار دانیشتنی نائاسایی خۆی دەستپێکرد. فەرمانگەی میدیای پەرلەمانی عێراق بڵاویکردەوە، موحسین مەندەلاوى، جێگری سەرۆکى پەرلەمان کارەکانی دانیشتنی نائاسایی خولی پێنجەمی هەڵبژاردن لەسەر داوای 50 پەرلەمانتار کردەوە و 173 پەرلەمانتار ئامادەی کۆبوونەوەکەن. هاوکات كاروان یاروەیس، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، كەمێك پێش ئێستا كۆبوونەوەی نائاسایی ئەنجومەنی نوینەران تایبەت بە خویندنەوەی دووەم و گفتوگۆ لەسەر هەمواری یاسای كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق بە ئامادەبوونی 173 پەرلەمانتار دەستیپێیكرد. وتیشی، بەپێی هەموارەكە تەمەنی ئەنجومەنی كۆمسیاران لەسەر داوای فەرمیی ئەنجومەنی كۆمسیاران بۆ ماوەی شەش مانگ درێژدەكرێتەوە تابتوانرێت سەرپەرشتیی هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی پارێزگاكانی عێراق و پەرلەمانی كوردستان بكەن. ئەمە لەکاتێکدایە کە دادگای فیدڕاڵی لە رۆژی سێشەممەی رابردوو بڕیاری دوورخستنەوەی محەمەد حەلبوسی لە پۆستی سەرۆکی پەرلەمان و ئەندامێتی پەرلەماندا دوای ئەوەی سەلمێنرا کە "ساختەکاری" لە بەڵگەنامەدا کردووە.
هاوڵاتی لە ئەنجامی بۆردومانی قوتابخانەیەکی کەرتی غەززە کە کرابووە پەناگە بۆ خەڵکی فەڵەستین 50 کەس کوژران، حەماس دەڵێت ئیسرائیل بۆردومانەکەی کردووە و سوپای ئیسرائیلیش رەتیدەکاتەوە. وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین بڵاویکردەوە بەهۆی بۆردومانێک بۆ سەر قوتباخانەی فەخوورە لە باکوری غەززە کە دەکەوێتە کەمپی پەنابەرانی جەبەلییە، 50 کەس کوژراون. حەماس رایگەیاندووە کە هێرشەکە ئیسرائیل ئەنجامیداوە و بەراورد لە نێوان باکور و باشوری غەززە ناکات و هەموو ناوچەیەک بۆردومان دەکات، بەڵام سوپای ئیسرائیل دەڵێت لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە دەکەن و رەتیدەکەنەوە ئەوان هیرشەکەیان ئەنجام دابێت.
هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا (پنتاگۆن) رایگەیاند لەماوەی مانگێکدا 61 هێرش کراوەتەسەر بنکە سەربازییەکانیان لە عێراق و سوریا. بەپێی هەواڵی چەند میدیایەکی ئەمریکا، پنتاگۆن رایگەیاندووە لە 17ی مانگی رابردووەوە 61 هێرش کراوەتە سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا و 60 کارمەندی ئەو بنکانە بە سووکی برینداربوون، لەو هیرشانەش 29 هێرشیان لە عێراق بووەو 32 هێرشیان لە سوریا بووە. لە راپۆررتێکی دەنگی ئەمریکادا هاتووە کە بەشێکی زۆری ئەو هێرشانە لەلایە سوپای ئەمریکاوە بەرپەرچدراونەتەوە یاخود شکستیانهێناوە لەوەی بگەن بە ئامانجەکانیان. تا ئێستا چەندین جار ئەمریکا وەڵامی ئەم هێرشانەی داوەتەوە و هێرشی کردووەتەسەر سەربازگەی هێزەکانی نزیک لە ئێران لە سوریا. دەنگی ئەمریکا لە زاری دوو بەرپرسی پنتاگۆنەوە باس لەوەش دەکات کە لەو کاتەوەی بایدن بووەتە سەرۆکی ئەمریکا، هێزەکانی نزیک لە ئێران 150 جار هێرشیان کردووەتە سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا.
هاوڵاتی ئاژاسنی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا سزای بەسەر کۆمەلێک گروپی چەکداری عێراقی سەر بە حزبوڵادا سەپاند و بە ئەنجامدەری هێرشی سەر هێزەکانی ئەمریکا تۆمەتباریان دەکات. لە ماوەی رابردو هێزەکانی ئەمریکا و هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی 58 جار لە رێگەی هێرشی ئاسمانییەوە لە سوریا و عێراق بە ئامانج گیران، هێرشەکانیش لە دوای نیگەرانییە هەرێمییەکانی جەنگی نێوان غەززە و ئیسرائیل دەستی پێکرد. وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا دەڵێت، ئەو گروپە چەکدارانە لە لایەن سوپای پاسدارانی ئێرانەوە راهێنانیان پێ دەکرێت، یارمەتی دارایی دەدرێن و پاڵپشتی دەکرێن. دەشڵێت،ئەو گروپانە ئەنجامدەری ژمارەیەکی زۆر لەو هێرشانەیە ئێستا دەکرێنە سەر بنکەکانی ئەمریکا و هاوبەشەکانی لە عێراق و سووریا. لە نێوان ئەو کەسانەی لەلایەن وەزارەتی گەنجینەوەی ئەمریکاوە سزایان بەسەردا سەپێنراوە، ئەندامێکی دەستەی دروستکردنی بڕیاری کۆمەڵە چەکدارییەکە و بەرپرسی کاروباری دەرەکی و فەرماندەی سەربازی هەیە، کە ئەمریکا تۆمەتباریان دەکات بەوەی لەگەڵ سوپای پاسداران راهێنانیان بە چەند جەنگاوەرێک کردوە.
