هێمن مەحموود هێشتا حەماسەت و خرۆشانی جەماوەری شیعە مەزهەب بۆ یادی چلەی ئیمام حسێن بەتەواوەتی نەڕەویوەتەوەو خەڵكانێكی زۆر لەكوچەو كۆڵانەكانی كەربەلادا ماونەتەوەو ئەو شوێنە پیرۆزەی مەزهەبەكەیان جێنەهێشتووە، كەچی قەیرانی سیاسی جارێكی تر دوای كپبوونەوەی بۆ ماوەیەكی كاتی بەهۆی ئەو مەراسیمانەوە خەریكە سەرهەڵدەداتەوەو لایەنە ناكۆكەكان جەنگی لێدوانی ئاگرینیان لەدژی یەكتری دەستپێكردووەتەوەو هەموویان دەیانەوێت پێش رووداوەكان بكەون و ئارامی دوای زریان خەریكە كۆتایی دێت. چاودێران باس لەوەدەكەن چوارچێوەی هەماهەنگی بەهۆی گفتوگۆكردن لەگەڵ سەدرو دووبارە كاندیدكردنەوەی مستەفا كازمی بۆ سەرۆك وەزیرانی عێراق ناكۆكیی تێكەوتووەو ئەگەری هەڵوەشاندنەوەیان هەیە. موقتەدا سەدر كە بەپیاوی هەڵوێستە سیاسییە جیاوازو كتوپڕەكان ناسراوە، لەماوەكانی رابردوودا توانیویەتی شەقامی عێراقی بەدەستەوە بێت و هەر ماوە ناماوەیەك چ بەخۆپیشاندان و چ بەپەلاماردانی پەرلەمان بێت بوونی خۆی بسەلمێنێت، بەتایبەت لەوەتەی پەرلەمانتارەكانی لەپەرلەمان كشاندووەتەوە هەڵوێستەكانی دژ بەتەواوی پرۆسەی سیاسی وەرگرتووەو چەندین جار رایگەیاندووە دەبێت ئەمجۆرە لەحوكمڕانی كۆتایی پێ بێت. هەرچەندە موقتەدا سەدر لەچەندین لێدوانی پێشووتریدا دژی كاراكردنەوەی پەرلەمان و پێكهێنانی حكومەتە لەلایەن نەیارەكانیەوە، بەڵام بەپێی بۆچوونی چاودێرانی دۆخی عێراق ئەم كارەكتەرە سیاسییە هەمیشە لەپاڵ توندییەكانی خۆیدا دەروازەیەكی بۆ دانوستان و گفتوگۆ لەگەڵ نەیارەكانیدا هێشتووەتەوەو لەدواجاردا پەنای بۆ بردووەو لەسێ وێستگەی ژیانی سەدردا ئەمە بەڕوونی دەبینین، بۆ نموونە لەڕووداوو شەڕەكانی ساڵەكانی 2004 و 2007 و 2008 لەگەڵ نەیارەكانیدا لەهەڵوێستەكانی پەشیمان بووەتەوە. لەئێستاشدا جۆرێك لەئاماژەكانی رێككەوتن بەدیدەكرێت بەتایبەت بڕیاروایە رۆژی ٢٨ی ئەم مانگە دادگای باڵای فیدراڵیی لەعێراق بڕیار لەسەر سكاڵایەك بۆ تانەدان لەبارەی پەسەندكردنی دەستلەكاركێشانەوەی ئەندامانی فراكسیۆنی رەوتی سەدر لەئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بدات و پێشبینی دەكرێت بڕیار لەسەر نایاسایی بوونی پەسەندكردنی ئەو دەستلەكاركێشانەوانە بدات. لەلایەكی ترەوە دوای ئەوەی سەركردەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی رایانگەیاندبوو، دوای چلەی ئیمام حوسێن كۆبوونەوەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەستپێدەكاتەوە (كە لە ٢٣ی تەمموزی رابردووەوە كۆنەبووەتەوە) رێكارەكانی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمارو سەرۆكی حكومەت دەستپێدەكەن، ئەمەش وەك هەنگاوی یەكەم بۆ پێكهێنانی كابینەی داهاتووی حكومەتی نوێی عێراق. لەنوێترین هەڵوێستیشدا چوارچێوەی هاماهەنگی رۆژی 19ی ئەیلوولی 2022 بە ئامادەبوونی سەرجەم سەركردەكانی لەشاری بەغدا كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی كردو لەبەیاننامەیەكدا جەخت دەكاتەوە كە محەممەد شیاع سودانی، تاكە كاندیدیانە بۆ پۆستی سەرۆكوەزیرانی عێراق، جگە لەوەش هەموو دەنگۆكان رەتدەكەنەوە كەگوایە كاندیدەكەیان دەگۆڕن. ئەوە لەكاتێدایە چەند سەرچاوەیەك دەڵێن: هادی عامری و حەیدەر عەبادی، جەختیان لەدانوستان لەگەڵ رەوتی سەدر كردووەتەوەو هەڕەشەیان كردووە ئەگەر لایەنی بەرامبەریان بەسەرۆكایەتی نوری مالیكی هەوڵی سەپاندنی بۆچوونی خۆی بدات، لەچوارچێوەی هەماهەنگی دەكشێنەوە. ئەو سەرچاوانە كە بەڕۆژنامەی «عەرەبی جدید»یان راگەیاندووەو ناوەكانیان ئاشكرانەكراوە، باس لەوە دەكەن، كەچوارچێوەی هەماهەنگی بەسەر دوو گرووپ دابەشبووە، یەكەمیان بەسەرۆكایەتی نوری مالیكی سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، قەیس خەزعەلی سكرتێری گشتی عەسائیب ئەهلی حەق و عەمار حەكیم سەرۆكی رەوتی حیكمەو گرووپی دووەم بەسەرۆكایەتی هادی عامری سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح، حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی پێشووترو فاڵح فەیاز سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی، كەئەم گرووپە بەردەوام تەئكید لەدانوستان لەگەڵ رەوتی سەدر بەسەرۆكایەتی موقتەدا سەدر، «بەدوور لەدۆڕاوو براوەو سەپاندنی ئەمری واقع»، دەكاتەوە، بەڵام گرووپی یەكەم بەسەركردایەتی نوری مالیكی، سوورن لەسەر پێكهێنانی حكومەت بەسەرۆكایەتی محەمەد شیاع سودانی، بەڵام لایەنی دووەمی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی ئەمەی رەتكردووەتەوە. لەنوێترین زانیاریشدا رۆژنامەی (شەرقولئەوسەت) لەزاری چەند سەرچاوەیەكەوە ئاشكرای كردووە كاندیدكردنی (مستەفا كازمی) بۆ ویلایەتی دووەمی سەرۆك وەزیرانی ناكۆكی خستۆتە ناو چوارچێوەی هەماهەنگییەوە، بەجۆرێك ئەوانەی كەزیاتر مەیلیان بۆ ئێران هەیە وەك نوری مالیكی و قەیس خەزعەلی دژی كاندیدكردنەوەی كازمین، بەڵام بەرەیەكی تر كە عەمار حەكیم نوێنەرایەتیان دەكات لەگەڵ دانانەوەی كازمیدایەو پێیان وایە هێنانە پێشەوەی ناوی كازمی وادەكات گفتوگۆكان لەگەڵ موقتەدا سەدردا زیاتر بەرەوپێشەوەبچن. رۆژنامەكە لەزاری چەند سەرچاوەیەكەوە ئەوەشی وتووە كە لەئێستادا ئەو بەرەیەی پێیان باشە كازمی ببێتەوە بەسەرۆك وەزیران و دەیانەوێت بڕوا بەئێران بهێنن تا رەزامەندی لەسەر كازمی بدات. رۆژی 5ی ئەیلوول لەكۆبوونەوەی دیالۆگی نیشتمانیی سەركردە سیاسییەكانی عێراق بڕیادرا لیژنەیەكی تەكنیكی پێكبهێندرێت بۆ وەرگرتنی بۆچوونی لایەنەكان لەبارەی پرسی هەڵبژاردنی پێشوەخت و هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان، بەڵام تاوەكو ئێستا بەفەرمی رەوتی سەدر بڕیاری نەداوە بەشداری لەو لیژنەیەدا بكات. لەبەرەكەی تری نەیاری موقتەدا سەدریشەوە، نوری مالیكی سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا داوای كاركردنەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و دەستپێكردنەوەی گفتوگۆكان بۆ پێكهێنانی حكومەت دەكات و ئاماژەی بەوەدەكات، دوای بریارەكەی دادگای فیدراڵی قۆناغێكی نوێ هاتووەتە ئاراوەو چیتر دۆخەكە پێویستی بەدەستپێشخەری نییە بۆ یەكلاییكردنەوەی دۆخی سیاسی، بەڵكو گرنگە لەئێستادا هەوڵەكان بۆ پێكهێنانی حكومەتێك لەسەر بنەمای سازانی نیشتمانی چڕبكرێنەوە تاخزمەتگوزاری بۆ هاووڵاتیان و پاراستنی ئارامی سیاسی و ئەمنی بۆ وڵات دابینبكات. ئەمە لەكاتێكدایە مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەپەیامێكدا رایگەیاند، «عێراق و عێراقییەكان شایستەی ئەوەن كە قوربانییان لەپێناودا بدەین.» دشڵێت، «عێراق بەقەیرانێكی سیاسیدا تێدەپەڕێت كە رەنگە لەدوای ساڵی 2003ـەوە قورسترین بێت.» ئەمەش وەك ئاماژەیەك بۆ ئەو قەیرانە قوڵەی نزیكەی ساڵێكە عێراقی گرتووەتەوە. بەپێی راپۆرتی میدیایەكی ئەمریكیش عێراق نزیك دەبێتەوە لەلێواری شەڕێكی ناوخۆیی شیعەكان، گۆڤاری «فۆرین پۆلسی» ئەمریكی پێی وایە، ململانێی ئەمدواییەی عێراق دەربارەی هەژموونی ئێرانە لەعێراق و ركابەری توندی نێوان ئێران و موقتەدا سەدر ئایندەی عێراق دیاری دەكات. ئاماژەی بۆ ئەوەشكردوە رووداوە توندوتیژییەكانی ئەمدواییە خراپترین ململانێی شیعیی نێوخۆییە لەعێراق لەماوەی چەند ساڵێكدا، چونكە زۆرینەی شیعە لەدوای رووخانی رژێمی بەعس لەساڵی 2003 بەشێوەیەكی گەورە یەكدەنگ بوون. هاوكات بزووتنەوەی (نازل ئاخوز حەقی)، كە خۆی بەهەڵقوڵاوی خۆپێشاندانەكانی تشرینی ساڵی 2019 دژی حكومەت و لایەنە سیاسییەكانی عێراق ناودەبات، رایگەیاند، لەمانگی داهاتووەوە خۆپێشاندانی ناڕەزایەتیی تشرینییەكان دژی سیاسەتمەدارانی عێراق دەستپێدەكەنەوەو وابڕیارە لە 01-10-2022ـەوە خۆپێشاندانی لایەنگرانی خۆپێشاندانەكانی تشرینی ساڵی 2019 لەعێراق دەستپێبكەنەوە؛ بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی دژی لایەنە سیاسییەكان و دۆخی سیاسیی . لەئاستی حزبە كوردستانییەكانیشدا هەرچەندە پارتی دیموكراتی كوردستان لەپێشووتردا لەبەرەی سەدرییەكان بوو، بەڵام بەپێی زانیارییە میدیاییەكان وەفدێكی چوارچێوەی هەماهەنگی سەردانی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتییان كردووەو جۆرە نیمچە رێككەوتنێكیان ئەنجامداوە بەجۆرێك كە پارتی دەنگ بەكاندیدی محەمەد شیاع سوودانی كاندیدی چوارچێوەی هەماهەنگی بدات لەبەرامبەر ئەوەی سودانی بەڵێنی ئەوەی داوە كێشەی نەوت و غاز لەگەڵ هەرێم چارەسەربكات. رۆژنامەی شەرقولئەوسەت لەزاری چەند سەرچاوەیەكەوە بڵاویكردووەتەوە: كە گۆڕانكاری جەوهەری لەدانوستانی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستاندا رویداوەو تاڕادەیەك یەكلابووەتەوە ئەو دوو حزبە بەدوو كاندیدەوە بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار ناچنە بەردەم پەرلەمانی عێراق، پارتی‌و یەكێتی رێككەوتوون لەسەر زیندوكردنەوەی بەرەی یەكگرتووی كورد هاوشێوەی پێشتر، ئەم بەرە دووقۆڵییە سەرەتا لەسەر هاوكێشەی سیاسی نوێی هەرێمی كوردستان دانوستان دەكات نەك لەسەر پۆستی سەرۆك كۆمار، ئاماژەشی بۆ ئەوەشكردووە: دانوستانی نێوان پارتی‌و یەكێتی لەقۆناغێكی پێشكەوتوودایە‌و هەردوو حزبەكە گەیشتوونەتە فۆرمۆلەیەكی نوێ، ئەوەش بەوەی پۆستی سەرۆك كۆمار بكرێت بەیەكێك لەدەرچەكانی یەكلاكردنەوە نەك پێشەكی دانوستانەكان.
هاوڵاتی دوای ئه‌وه‌ی دوێنێ شه‌و له كه‌ناراوه‌كانی سووریا، یه‌ختێكی په‌نابه‌ران نوقومبوو، ژماره‌ی قوربانیان گه‌یشته 73 كه‌س. حه‌سه‌ن غه‌باش وه‌زیری ته‌ندروستی سووریا، به ئاژانسی فرانس پرێسی راگه‌یاند، ژماره‌ی ئه‌و كۆچبه‌رانه‌ی كه له نزیك كه‌ناراوه‌كانی ته‌رتووس گیانیان له‌ده‌ست داوه، گه‌یشته 73 كه‌س. هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند، نزیكه‌ی 20 په‌نابه‌ری دیكه‌ی رزگاربوو له نه‌خۆشخانه‌ی باسل له ته‌رتووس چاره‌سه‌ری وه‌رده‌گرن. به‌هۆی خراپی گوزه‌رانه‌وه، ساڵانه له لوبنان هه‌زاران كه‌س وه‌ك كۆچبه‌ر له رێی ده‌ریاوه روو له قوبرس ده‌كه‌ن و به‌شێكیان به‌هۆی ژێرئاوكه‌وتنی یه‌خته‌كانیان گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن.
هاوڵاتی له‌ئێستادا خۆپیشاندان و ناره‌زاییه‌كان به‌رامبه‌ر گیانله‌ده‌ستدانی "ژینا ئه‌مینی" فراواتر بووه‌و زیاتر له ٨٠ شاری ئێران و رۆژھه‌ڵاتی كوردستانی گرتووه‌ته‌وه، له خۆپیشاندانه‌كانیشدا ٣٢ كه‌س گیانیان له ده‌ستداوه كه ١٦یان خه‌ڵكی رۆژھه‌ڵاتن. شه‌وی رابردوو له خۆپیشاندانه‌كانی شاری كرماشان (مینوو مه‌جید) ژنه چالاكوانی رۆژھه‌ڵاتی كوردستان گیانی له‌ده‌ستداو له‌شاره‌كانی ئه‌نزه‌لی و سنه و مه‌ریوانیش شه‌رِ و رووبه‌رووبونه‌وه له‌نێوان خۆپیشانده‌ران و ھێزه ئه‌منییه‌كانی ئێران روویدا و له ٨٥ شاریش به‌رده‌وام خۆپیشاندان و نارِه‌زایی ده‌ربرِین ھه‌یه. دژی گیانله‌ده‌ستدانی ژینا ئه‌مینی كچه كورده‌كه‌ی سه‌قز، ماوه‌ی حه‌وت رۆژه خۆپیشاندان و نارِه‌زایی له له شاره‌كانی ئێران و رۆژھه‌ڵات و وڵاتانی ئه‌وروپا و چه‌ند وڵاتێكی تر به‌رده‌وامه و له‌سه‌ر ئاستی نێوده‌وڵه‌تیش كاردانه‌وه‌ی فراوانی سیاسی به‌دوای خۆیدا ھێناوه. به‌پێی دوایین ئاماریش، ٣٢ خۆپیشانده‌ر كوژراون و زیاتر له ٧٥٠ی تر برینداران، ھاوكات سێ ئه‌ندامی ھێزه ئه‌منییه‌كان به چه‌قۆ كوژراون.
.jpg)
بەپێی راپۆرتێک کە ماڵپەڕی ئێندێپێندێنتی فارسی بڵاوی کردۆتەوە، لە درێژەی داخستن و هاک کردنی ماڵپەڕەکانی سەر بە کۆماری ئیسلامی، بەرەبەیانی ئەمڕۆ پێنج شەممە ٢٢ی سێپتەمبەر، ماڵپەڕی دامەزراوەی سەرۆک کۆماری ئێران و ماڵپەڕی هەواڵنیری خوێندکارانی ئێران داخران. پێشتریش ژمارەیەک لە ماڵپەڕەکان لەوانە ماڵپەڕی دەنگ و رەنگی کۆماری ئیسلامی، ماڵپەڕی پزیشکی داد، هاک کراوبوون. گرووپی هاککەری "ئانانیمۆس" رایگەیاندوە، بۆ پشتیوانیکردن لە خەڵکی ئێران و بە ناڕەزایەتی بە سەرکوتی خەڵک ئەم ماڵپەڕانەی داخستووەو رایانگەیاندووە هەموو ئەوانە لە ئەنتێرنێت دەسڕنەوە کە دژی خەڵکی ئێرانن.
هاوڵاتی سه‌رۆك وه‌زیران مسته‌فا كازمی له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی ئێران ئیبراهیم ره‌ئیسی باسیان له هاوكاری دووقۆڵی كرد و جه‌ختیان له‌سه‌ر كاركردنی خێرا به‌رێكه‌وتنی تایبه‌ت له‌نێوان هه‌ردوو وڵات سه‌باره‌ت به‌چاره‌سه‌ریه‌كانی كێشه‌كانی كه‌شوهه‌وا كرده‌وه. نووسینگه‌ی راگه‌یاندنی سه‌رۆك وه‌زیران له‌راگه‌یندراوێكدا رایگه‌یاند" له‌په‌راویزی كاره‌كانی كۆمه‌ڵه‌ی گشتی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان كه‌ئێستا له‌شاری نیۆیۆرك به‌رێوه‌ده‌چێت، سه‌رۆك وه‌زیران مسته‌فا كازمی چاوی كه‌وت به‌ئیبراهیم ره‌ئیسی سه‌رۆكی كۆماری ئیسلامی ئێران وپێكه‌وه باسیان له‌په‌یوه‌ندی دوو قۆڵی و میكانیزمه‌كانی به‌هێزكردنیان و گرنگترین پرسه هه‌رێمایه‌تییه‌كان كرد. هه‌روه‌ها وتی" له‌دیداره‌كه‌دا ئاماژه به‌رۆڵی گرنگی عێراقیان دا له‌دابینكردنی ئارامی و سه‌قامگیری ناوچه كه وه‌كو چاره‌سه‌ركردنی ناكۆكیه‌كانی نێوان ده‌وڵه‌تان به‌پشتبه‌ستن به‌سیاسیه‌تی دیالۆگ و ئارامكردنه‌وه ونزیككردنه‌وه‌ی راو بۆچوونه‌كان تاگه‌یشتن به‌ئاشتی و ئارامی ناوچه‌كه، هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌شی دا كه‌هه‌ردوولا ته‌كیدیان له‌سه‌ر گرنگی به‌رده‌وامی دووقۆڵی له‌نێوان هه‌ردوو وڵاتی هاوسۆزی له‌ته‌واوی بواره‌كان كرده‌وه به‌تایبه‌تی له‌بواری ئابووری و ئه‌منی و رۆشنبیری و وزه و هه‌ماهه‌نگی بۆ رووبه‌ربوونه‌وه‌ی كێشه‌كانی گۆرینی كه‌شوهه‌وا وخێراكردنی كاركردن به‌رێكه‌وتنی نێوان هه‌ردوو وڵات سه‌باره‌ت به‌كێشه‌كانی كه‌شوهه‌وا و چاره‌سه‌ریه‌كانی. به‌پێی راگه‌یندراوه‌كه ره‌ئیسی جه‌ختی له‌سه‌ر پشتگیری خۆی بۆ پێكهێنانی حكومه‌تێكی عێراقی سه‌قامگیر كردۆته‌وه و ده‌ستپێشخه‌ری كازمی سه‌باره‌ت به‌دیالۆگی نیشتیمانی بۆ چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانی سیاسی به‌رز نرخاندووه.
.jpg)
هاوڵاتی له‌ماوه‌ی چه‌ند رۆژی رابردوودا چه‌ندین حاڵه‌تی توشبوون به په‌تای كۆلێرا له سوریا تۆمار ده‌كرێت. له‌و باره‌یه‌وه رێكخراوی ته‌ندروستی جیهانی هۆشداریی ده‌دات و ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات حاڵه‌ته‌كانی توشبوون به كۆلێرا رۆژ دوای رۆژ له سوریا زیاتر ده‌بێت و پێویسته رێگری له بڵاوبوونه‌وه‌ی زیاتری ئه‌و په‌تایه بكرێت. رێكخراوه‌كه ئاماژه بۆ ئه‌وه‌شده‌كات، پێویسته خه‌ڵك كه‌متر سه‌ردانی سوریا بكه‌ن و خۆیان له‌و په‌یایه بپارێزن، كه‌له‌ئێستادا بوه‌ته هه‌ڕه‌شه له‌سه‌ر ئه‌و وڵاته‌و ده‌یان كه‌س توشی كۆلێرا بوون چه‌ند كه‌سێكیش به‌و په‌یتایه گیانیان له‌ده‌ستداوه.
هاوڵاتی راوێژکاری ئابووری سەرۆک وەزیرانی عێراق ئاشکرای دەکات کۆی گەشەی بەرهەمی ناوخۆ بۆ ئەمساڵ پێشبینی نەکراو بووە و زیادی کردووە. مەزهەر محەمەد ساڵح ڕاوێژکاری ئابووری سەرۆک وەزیرانی عێراق لە نوێترین لێدوانیدا ئاشکرای دەکات بە گوێرەی خەمڵاندنەکانی بانکی جیهانی، گەشەی کۆی بەرهەمی ناوخۆ لەمساڵدا سەدا 9 دەبێت. هەروەها ئەوەشی ئاشکراکرد رێژەی گەشەی ئابووری بۆ ئەمساڵ پێشبینی نەکراو بووە و بە گوێرەی خەمڵاندنەکانیان بەرزبوونەوەی رێژەی گەشە لە ساڵانی ئایندەش بەردەوام دەبێت. ئەو ڕاوێژکارە پێی وایە، ڕێژەی گەشەی ئابووری بۆ ئەمساڵ پێشبینی نەکراوەو هۆکەشی بۆ بەرزبوونەوەی ئاستی بەرهەمهێنان و نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهان دەگەڕیتەوە، کە جەنگی ئۆکرانیا و رێککەوتنی ئۆپێک پڵاس وایکرد نرخی نەوت بۆ بەرزترین ئاستەکانی بەرزبێتەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە رێژەی گەشەی ئابووری عێراق لە سەردەمی بڵاوبوونەوەی پەتای کۆرۆنا بۆ سالب 11 دابەزی، کاتێکدا سەرجەم کەرتە ئابوورییەکان بۆ ماوەی نزیکەی شەش مانگ پەکیان کەوت. لە کۆتایدا مەزهەر محەمەد ساڵح ئاماژەی بەوەدا پێشبینی دەکات، رێژەی گەشە لە ساڵی داهاتوو سەدا 4 تاوەکو سەدا 5 بێت.
هاوڵاتی لەلێدوانێکی ڕۆژنامەنوسیدا بەڕێوەبەری کۆمپانیای فرۆشتنی نەوتی خاوی عێراق ناسراو بە سۆمۆ رایگەیاند، داوایان لە کۆمپانیا جیهانییەکان کردووە نەوتی خاو لە هەرێمی کوردستان نەکڕن، حکومەتی هەرێمی کوردستانیش ناچارە بڕیارەکەی دادگەی فیدراڵی جێبەجێ بکات. لەوبارەیەوەعەلا یاسری، بەڕێوەبەری کۆمپانیای سۆمۆ، شەوی رابردوو 19/9/2022، بە ئاژانسی فەرمیی هەواڵەکانی عێراقی راگەیاندووە: بەپێی بڕیارەکەی دادگەی فیدراڵی هەموو ئەو گرێبەستانەی کە حکومەتی هەرێمی کوردستان واژووی کردوون بۆ دەرهێنان و هەناردەکردنی نەوت پووچەڵن. عەلا یاسری وتی: وەزارەتی نەوت رێکاری گرتووەتەبەر بۆ گواستنەوەی ئەم دۆسیەیە بەتەواوەتی (دۆسیەی نەوتی هەرێمی کوردستان) بۆ ژێر دەسەڵاتی حکومەتی فیدراڵی، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەم هەنگاوەی لا پەسەند نەبوو، بۆیە وەزارەتی نەوت رێکاری یاسایی گرتەبەر". بەڕێوەبەری کۆمپانیای سۆمۆ دەڵێت: حکومەتی هەرێمی کوردستانیش ناچارە بڕیارەکەی دادگەی فیدراڵی جێبەجێ بکات. دەشڵێت: کۆمپانیای سۆمۆ داوای لە هەموو کۆمپانیا جیهانییەکان کردووە نەوتی خاو لە هەرێمی کوردستان نەکڕن. بە وتەی بەڕێوەبەری کۆمپانیاکە ساڵی رابردوو هەرێمی کوردستان، رۆژانە نزیکەی 420 هەزار بەرمیل نەوتی خاوی هەناردە کرد، بەڵام ئەمساڵ بڕی هەناردەی رۆژانەی دابەزیوە بۆ 355 هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا. بەڕێوەبەری کۆمپانیای سۆمۆ دەڵێت:حکومەتی هەرێمی کوردستان نەوتی خاو بە نرخێکی کەمتر دەفرۆشێت بەراورد بە نرخی فرۆشتنی نەوت لە لایەن حکومەتی فیدراڵەوە، جیاوازیی نێوان هەردوو نرخەکە 16 بۆ 20 دۆلار دەبێت بۆ هەر بەرمیلێک.
هاوڵاتی له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانی نەینەوای حەشدی شەعبی ئەنجامی ئۆپەراسیۆنەکانی چەند ڕۆژی ڕابردووی لە پارێزگاکە خستەروو ، ھاوکات سەرکەوتنی ئۆپەراسیۆنەکانی لە نەینەوا و قووڵایی بیابان لە تیرۆر پشتڕاستکردەوە. ئه‌مڕۆ دوو شه‌ممه"مستەفا عەوادی" سەرۆكی ئەركانی فەرماندەییەکە لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند"هێزێكی لیوای 44 حەشد بە پاڵپشتی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەكانە ھاوبەشەکان و بەڕێوەبەرایەتییەکانی هەواڵگری و زرێپۆش و ئاسایش و تەقەمەنی و ئەندازیاری مەیدانی و لیوای 21 و 25، فەوجی ئەرکی تایبەت، و فڕۆکەوانی سوپا، ئۆراسیۆنێکی چەند رۆژەیان ئەنجامدا. عەوادی راشیگەیاند"ئۆپەراسیۆنەکە بە پشت بەستن بە زانیاری هەواڵگری بوو ، سەبارەت بە دزەکردنی گروپەکانی داعش لە سوریاوە بۆ قووڵایی بیابانەکانی نێوان نەینەوا و سەڵاحەدین و ئەنبار . ئاماژەی بەوەشدا "کە ئۆپەراسیۆنەکان سەرکەوتوو بوون لە کوشتنی ژمارەیەکی زۆر لە چەکدارانی داعش و دەستبەسەرداگرتنی ئۆتۆمبێل و ئامێری تەقینەوەکانیان کە ئامادەکرابوون بۆ تەقینەوە. وتیشی"حەشد پشتی بە زانیارییە گرنگەکانی هاوڵاتیان بەستوە،کە ڕەنگدانەوەی متمانەی گەورەیە لە نێوان هاوڵاتیان وحەشد وھێزە ئەمنییەکانی تر. جەختیشیکردەوە لەوەی کە خەڵکی نەینەوا دڵنیا دەکاتەوە لە بێتوانایی دوژمن جارێکی دیکە هێرش بکاتە سەر شارەکە. ھەروەک دووپاتیشیکردەوە کە سەلامەتی لە دەستی حەشد و هێزە ئەمنییەکاندایە کە بەردەوام دەبن لە ئۆپەراسیۆنی چالاکانە بۆ کۆتاییهێنان بە پاشماوەکانی داعش و مانەوە خۆ حەشاردانیان لە بیابانەکانی ناوچەکە.
هاوڵاتی وه‌زاره‌تی دارایی عێراق بانكه‌كانی راسپارد كه له‌ئه‌مڕۆوه ده‌ستبه‌دابه‌شكردنی مووچه‌ی مانگی ئه‌یلول بكه‌ن. وه‌زاره‌تی دارایی بانكی شاره‌كانی ناوه‌ڕاست و خوارووی عێراقی راسپارد كه له ئه‌مڕۆوه دووشه‌ممه، ده‌ستبه‌دابه‌شكردنی مووچه‌ی مانگی نۆ ( ئه‌یلول ) بكه‌ن. ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه، له‌هه‌رێمی كوردستان تائێستا دابه‌شكردنی مووچه‌ی مانگی هه‌شت ( ئاب) كۆتایی نه‌هاتووه‌و چه‌ند وه‌زاره‌تێك تائێستا مووچه‌ی مانگی ئاب-یان وه‌رنه‌گرتووه.
موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر ستایشی بنكە جەماوەرییەكانی كرد و ڕایگه‌یاند شانازیتان پێوه‌ده‌که‌م. موقته‌دا سەدر ڕێبه‌ری ڕه‌وتی سه‌در لە تویتێكدا لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر رایگەیاندووە : زۆر شانازی دەكەم كە خوای گەورە بە خۆشەویستی بنكە جەماوەریەكان بەرەكەتی پێبەخشیم و باشترینیان كردوون بە دیار و نیشانەكانی گوێڕایەڵی بۆ ئەوەی لە فەرمان و قەدەغەكردنەكان لانەدەن. ئاماژەی بەوەشكردووە : داواكارم لە خودای باڵادەست لە خۆشەویستی و خزمەتكردنیاندا سەقامگیرم بكات، و وامان لێبكات ئێمە و ئەوانیش بەڕێبازی باوك و باپیرە چاكەكاندا بڕۆین، بۆ ئاشتی و ئاشتەوای) و لە هەموو زیانێك بیانپارێزێت.
هاوڵاتی له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا وەزارەتی کارەبای عێراق رایگەیاند کە بەرھەمھێنانی کارەبا، بەرزرترین ئاستی تۆمارکردووە و گەیشتوووتە ٢٤ ھەزار و ٤٧ میگاوات. راگەیاندنی وەزارەتی کارەبای عێراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەداوە کە سیستەمی کارەبای عێراق لە مێژوویی دامەزراندنییەوە، بەرزترین ئاستی بەرھەمھێنانی تۆمارکردووە و گەیشتووەتە ٢٤ ھەزار و ٤٧ میگاوات و لەئێستادا سەقامگیریی بەرز و بەرچاو ھەیە لە دابینکردنی کارەبادا بۆ ھاووڵاتییان. راشیگەیاندووە کە لە میانی رۆژانی داھاتوودا لە رێگای وێستگەکانی سەڵاحەددین، رومێلە، میسان و بەسرە بۆ بەرھەمھێنانی کارەبا، ھەزار میگاواتی دیکە بۆ تۆڕی کارەبای نیشتمانیی زیاد دەکرێت. لە راگەیەندراوەکەدا جەختکراوەتەوە لەسەر ئەوەی کە وەزارەتی کارەبا بەردەوامە لە جێبەجێکردنی پلان و پڕۆژەکانی تایبەت بە بەرھەمھێنانی کارەبا لەڕێگای دامەزراندنی وێستگەکانی وزەی خۆر، ھەروەھا بەیەکبەستنەوەی تۆڕەکانی کارەبا کە دەبێتە مایەی سەقامگیرییەکی گەورە بۆ تۆڕی کارەبای نیشتمانیی. حکوومەتی عێراق رایگەیاندووە کە بۆ پڕکردنەوەی پێدوایستیی هاووڵاتیان، دامەزراوە و کەرتی پیشەسازی پێویستییان بە ٣٠ ھەزار میگاوات کارەبا ھەیە.
به‌هۆی ئه‌و ژماره زۆره زیاره‌تكاره‌ی كه بۆ چله‌ی ئیمام حوسێن هاتوونه‌ته عیراق رووداوه‌كانی هاتوچۆ به‌گشتی له‌عێراق زیادیان كردوه. له‌و باره‌یه‌وه عه‌مید زیاد قه‌یسی به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی هاتوچۆی عێراق راگه‌یاندوه، له‌ماوه‌ی 20 رۆژی رابردوودا به‌هۆی هاتنی ژماره‌یه‌كی زۆر زیاره‌تكار بۆ عێراق رووداوه‌كانی هاتوچۆ زیادیان كردوه. وتیشی: له‌ماوه‌ی چله‌ی ئیمام حوسێن دا نزیكه‌ی 20 رووداوی هاتوچۆ روویانداوه‌و چه‌ندین كه‌سیش گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و برینداربوون. ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو: به‌شێكی زۆری رووداوه‌كان به‌هۆی پابه‌ندنه‌بوونی رێنماییه‌كانی هاتوچۆوه بووه كه له‌لایه‌ن شۆفێرانه‌وه پشتگوێ خراون و زیاد له‌پێویست تیژڕه‌وییان كردوه.
.jpg)
هاوڵاتی ھه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی سوریا ده‌ستیپێكرد و ئیداره‌ی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریش به‌شداری ناكات. به‌پێی میدیا ڕه‌سمییه‌كانی سوریا، ٧ ھه‌زار و ٣٤٨ ناوه‌ند له ته‌واوی شار و شارۆچكه‌كانی سوریا ئاماده‌كراون بۆ ده‌نگدان و ٥٩ ھه‌زار و ٤٩٨ كاندیدیش كێبڕكێ ده‌كه‌ن بۆ بردنه‌وه‌ی ١٩ ھه‌زار و ٨٦ كورسی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان. ئیداره‌ی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری باكور و خۆرھه‌ڵاتی سوریاش رایگه‌یاندووه، رێگه‌ناده‌ن به به‌ڕێوه‌چوونی ئه‌و ھه‌ڵبژاردنه له‌ناوچه‌كانی ژێر ده‌ستیان. له سوریا ھه‌زار و ٤٧٠ یه‌كه‌ی ئیداری ھه‌یه و به‌سه‌ر ١٤ پارێزگا و ١٥٨ شار و ٥٢٧ شارۆچكه و ٧٢٦ شاره‌وانی دابه‌ش كراون. بڕیاره ھه‌ڵبژاردنه‌كه سه‌عات ٧ی ئیواره كۆتایی بێت و به‌پێی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كانیش زیاتر له ٨ ملیۆن ھاووڵاتی سوری له وڵاتانی دراوسێ و ئه‌وروپان. وێنه.. سایتی سانا
هاوڵاتی به‌پێی به‌یاننامه‌یه‌کی وه‌زاره‌تی بازرگانی عێراق وادەی کۆتایی دابەشکردنی سەبەتەی خۆراکی ڕاگەیاندرا، هاوکات باس لە پەرەپێدانی میکانیزمێک کرا بۆ ڕاگرتنی کارتی بەشەخۆراکی خێزانە دەوڵەمەندەکان. له‌وباره‌یه‌وه نوسینگەی راگەیاندنی وەزارەتی بازرگانی به ئاژانسی فه‌رمی عێراقی ڕاگه‌یاندووه" یاسای ئاسایشی خۆراک تا بەرواری (12/31) سەبەتەی خۆراکی دابینکردووە و لەو بەروارەوە کۆتایی دێت، بەڵام دەکرێت عەمبارکردنی فریاگوزاری بۆ دابین بکرێت, بۆ ماوەی دوو بۆ سێ مانگی ساڵی داهاتوو لە ڕێگەی دەرچەیەکی خەرجکردن بەپێی میکانیزمێک. ئاماژەی بەوەشکرد" میکانیزمێک ھەیە بۆ ڕاگرتنی کارتی بەشەخۆراکی خێزانە دەوڵەمەندەکان،بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتەکان و فەرمانگەکانی دەوڵەت،کە ڕاگرتنەکە بەپێی داهاتی مانگانەی هاوڵاتی دیاری بکرێت، ئەویش بە ئامادەکردنی کارتی ئەلیکترۆنی ، کە سوودی دەبێت بۆ باشترکردنی و زیادکردنی کەرەستەی دیکە بۆ سەبەتەی خۆراک بۆ ئەوەی سەبەتەیەکی یەکگرتوو بێت بۆ هاوڵاتیان ، بەتایبەتی خێزانە هەژارەکان. ھەروەک ئاماژەی بەوەشکرد" کە بە هەماهەنگی وەزارەتەکانی دەوڵەت، وەزارەتی بازرگانی و کۆمپانیای گشتی بۆ بازرگانی خۆراک، لەگەڵ بریکارەکانی کارتی بەشەخۆراک لەھەوڵدان بۆ کارکردن بە کارتێکی ئەلیکترۆنی خۆراک، کە لەڕێگەیەوە کارتەکە بەپێی ستانداردەکان دیاریکراوە،ئەمەش رۆڵی دەبێت لەسەر تواناکانی هاوڵاتیان بەجۆرێک کە ئەو خێزانانەی توانای سنوورداریان هەیە سوود لە سەبەتەکە وەردەگرن.لەگەڵ چاودێریکردنی نرخ لەلایەن ڕێکخەران و کۆنترۆڵکردنی بازاڕ.
.PNG)
.jfif)
